بخشی از مقاله
توسعه و بکارگیری مدلهای مدیریت پورتفولیوی پروژه جهت افزایش فضای سبز، زیباسازی و بهبود مبلمان شهری در شهرداریها (مطالعه موردی: شهرداری بانه)
چکیده
با محدودیت روزافزون منابع در مقایسه با حجم نیازها و توقعات بشری، اختصاص بهینه منابع موجود به پروژه های منتخب در سازمانهای پروژه محور و از جمله در شهرداریها اهمیت زیادی یافته است.
در این مقاله با ملاحظه الگوهای مختلف، مدلی توسعه یافته متناسب با ساختار و ماموریت شهرداریها ارائه گردیده است. در مراحل مختلف این مدل ابتدا با روشهای کمی پایگاه دانش پروژه های شهرداری تکمیل می گردد و با استفاده از روشهای متنوعی مانند طوفان مغزی، چک لیست، Q-sort، و... در گامهای مختلف غربالگری و انتخابهای اولیه انجام می شود.
با تشکیل کمیته های تخصصی و عموماً مبتنی بر خبرگی و قضاوت کارشناسی مراحل مختلف مدل و تعیین شاخصها و امتیاز دهی به پروژه افزایش فضای سبز، زیباسازی و بهبود مبلمان شهری صورت می گیرد و با استفاده از روش آماری تاپسیس پروژه مربوط به این هدف اولویت بندی می شود و در نهایت کمسیون مافوق که متشکل از اعضای شورای شهر و شهردار و معاونین شهردار هستند و با در نظرگرفتن ملاحظات مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیربنایی و غیره و بررسی پیش نیازی و هم نیازی و اثر متقابل پروژه ها، اولویت بندی نهایی و تهیه سبد مناسب پروژه ها صورت می گیرد.
در این مقاله هدف اصلی دستیابی به مدلی توسعه یافته و اجرایی از مدیریت پورتفولیوی پروژه متناسب با شهرداریها می باشد و همچنین شناسایی شاخص های انتخاب پروژه، ایجاد زمینه پژوهش های کاربردی بیشتر در نظام برنامه ریزی و آینده نگاری در شهرداریها و نیز پیاده سازی مدل ارائه شده جهت افزایش فضای سبز، زیباسازی و بهبود مبلمان شهری در شهرداری بانه از دیگر اهداف پژوهش می باشند.
واژههای کلیدی: پروژه ، پرتفولیو ، مدیریت پروژه ، مدیریت پرتفولیو ، فضای سبز ، بهبود مبلمان شهری
1
-1 مقدمه
پروژه ها به عنوان شاهرگ حیاتی بسیاری از سازمانها بحساب می آیند و مدیریت پروژه ها مفهوم علمی کاربردی است که سالهای سال مورد بررسی وکنکاش پژوهشگران و متخصصان قرار گرفته است.
در این پژوهش بانگاهی به ادبیات مدیریت پروژه و مدیریت طرح به سطحی بالاتر از آنها یعنی مدیریت پورتفولیو(مدیریت سبد پروژه) می پردازیم وبا بهره گیری از دانش مدیریت پورتفولیو که یک فرایند تصمیم گیری پویا می باشد و آن را می توان:
»هنر و علم بکارگیری مجموعه ای از دانش ها،مهارت ها،ابزارها و تکنیک ها در گردایه ای از پروژه هابه منظور برآوردن یا متجاوز شدن از نیازها و انتظارات راهبردی سرمایه گذاری سازمان«تعریف کرد (قهرمان، چنگیز و همکاران1، (2004، ضمن پیوند پروژه ها با اهداف ناشی از استراتژی سازمانی و با دخالت نظرذنیفعان و متخصصان، سبدی از مناسبترین پروژه های سازمانی را با ملاحظه محدودیت ها، نیازها، اثرات متقابل، موقعیت سازمان و غیره اولویت بندی و انتخاب می کنیم.
برای انجام این کارضمن بررسی و مطالعه روش های مختلف مدیریت پروژه و مدل های گوناگون مدیریت پورتفولیو و با ملاحظهی ویژگیها و نقاط ضعف و قوت آنها نسبت به ارائه مدلی توسعه یافته و کاربردی متناسب با ساختار شهرداریها بعنوان سازمانی پویا و دینامیک که از نظر تنوع منابع و اهداف داری گستردگی خاصی هستندو به کاربری مدیریت پروژه ودر سطحی بالاتر مدیریت پورتنولیو نیاز جدی دارند میپردازیم. در مدل ارائه شده ضمن اینکه از الگوهای مختلف بهرهگیری شده است، سعی گردیده تناسب منطقی با ساختار تصمیم سازی و تصمیم گیری در شهرداریها مورد توجه قرار گیرد و همچنین نقش شهروندان بعنوان ذنیفعان اصلی مد نظر واقع شود.
در ادامه پژوهش به پیاده سازی مدل در شهرداری بانه میپردازیم و با تجزیه وتحلیل نتایج حاصل از پیاده سازی و دقت نظر در اینکه پژوهش به پایان میرسد اما مدل نقطه پایان ندارد و در یک فرایند پویا و دینامیک بطور مستمر و با ارزیابی تاثیرات اجتماعی پروژه ها، سبد بازسازی و اصلاح میشود.
-2 مبانی نظری
برنامهریزی توسط کونیرز2 و هیلز(1994) 3 به عنوان "فرایند مداومی که شامل تصمیمات و گزینشها درباره طرق تجویزی کاربرد منابع در دسترس با هدف دستیابی به اهداف ویژه در زمان معین میباشد" (حکمتنیا و قنبری هفت چشمه، .(27 :1385 فریدمن برنامهریزی را نوعی تفکر درباره مسائل اجتماعی، اقتصادی تعریف نموده که جهتگیری و آیندهنگری به صورت عملی، در روابط، اهداف و تصمیمات همه جانبه دارا بوده و به شدت در زمینه خط مشی و برنامه از جامعیت برخوردار باشد و اینکه برنامهریزی عبارتست از پوشش هدایت عقلانی مکانیسم تصمیمگیری در امور توسعه اقتصادی- اجتماعی، ابعاد زمانی بلندمدت، میان مدت و کوتاه مدت، به منظور بهرهبرداری منطقی و هماهنگ از امکانات و منابع، در جهت تأمین نیازمندیهای عمومی و اساسی جامعه (پولاددژ، .(103 :1367
تعاریف دیگری در برنامهریزی: کوششی که در جهت انتخاب بهترین برنامهها برای رسیدن به هدفهای مشخص صورت میگیرد (شیعه، 1369 ، (85 و یا برنامهریزی یک نظام تصمیمگیری برای تعیین خط مشی به منظور دستیابی به هدفهایی که در رابطه با نیازهای آینده تعیین میشود (زمردیان، 1364، .(12
بطور کلی برنامهریزی فرایند نیل به اهداف اطلاق میگردد. برنامهریزی از نظر مدت اجرا به انواع مختلف تقسیم میگردد:
(1 برنامهریزی بلند مدت: که دوره اجرای آن معمولاً بین 10 تا 20سال و گاهی بیشتر است. معمولاً ایجاد چهارچوب کلی و آینده نگرانه مورد توجه این نوع برناممهریزی است.
2
(2 برنامهریزی میان مدت: معمولاً مدت اجرای برنامه آن بین 3 تا 7 سال است و گاهی به 10 سال هم میرسد که در قالب برنامههای بلند مدت اما با برنامههای مشروحتر و نگاه به راههای رسیدن به اهداف کلی تدوین میشود.
(3 برنامهریزی وتاهک مدت: معمولاً اجرای آنها بین یک تا دو سال است. این نوع برنامهها در توجه به برنامههای میان مدت تدوین میشوند و قابلیت اجرایی بهتر و بیشتر واقع بینانه تری دارند.
انواع برنامهریزی از نظر سطح:
(1 برنامهریزی ملی: در برنامهریزی ملی برنامهها و سیاستهای توسعه اقتصادی و اجتماعی و الگوهای توسعه در سطوح کلی مطرح میگردد.
(2 برنامهریزی ناحیهای: فرایندی است در جهت تنظیم و هماهنگ کردن برنامههای مختلف اقتصادی و اجتماعی با نیازها و امکانات محلی و ناحیهای.
(3 برنامهریزی شهری1 در این نوع برنامهریزی، با توجه به اقتصاد و عملکرد عوامل شهری، نحوه استفاده ارضی، محلهبندی، مسکن، ترافیک، فضای سبز و
روابط اجتماعی شهروندان مورد بررسی قرار میگیرند.
(4 برنامهریزی روستایی: در این برنامهریزی به مسائل و مشکلات روستاها پرداخته شده و مسائلی از قبیل تولید و عرضه محصولات کشاورزی، دسترسی روستاها به خدمات عمومی مورد بررسی قرار میگیرد. نکته قابل توجه این است که برنامهریزی روستایی برای عملکرد مناسب شهر ضرورت دارد و برنامهریزی روستایی و شهری مکمل یکدیگرند و نمیتوان آنها را به عنوان دو کل مجزا مورد توجه قرار داد.
پورتفولیو (سبد پروژه ها ) مجموعه ای از پروژه ها، برنامه ها و سایر کارهایی است که به منظور تسهیل مدیریت موثر آنها برای دستیابی به اهداف کلان و استراتژیک گروه بندی می شود. تفاوت بین پورتفولیو، طرح پروژه در جدول زیر نشان داده شده است:
جدول -1 مقایسه ویژگی های پروژه، طرح و پورتفولیو
پروژه طرح پورتفولیو
تعریف یک تعهد منفرد مجموعه ای پروژه های دارای یک مجموعه ای از پروژه های دارای
هدف منابع مشترک
تمرکز متمرکز بر زمان، هزینه و کیفیت زمان محور هزینه محور
هدف تحویل نتایج برنامه ریزی شده حداکثر سازی سود حداکثر سازی استفاده موثر و
اقتصادی از منابع
چشم انداز سازمان موقت یکپارچگی و پایداری موقت سازمان سازمان پایدار
(اقتباس از ( Blomquist and Muller, 2006,P45:
بطور کلی در مقایسه مدیریت پروژه ، مدیریت طرح مدیریت پورتفولیو می توان گفت:
مدیریت پروژه به مدیریت فعالیت های یک پروژه که دارای هدف و اقلام قابل عرضه معین می باشد باز می گردد. هدف اصلی در مدیریت پروژه بهینه سازی فاکتورهایی مانند زمان، هزینه ، ریسک و سایر فاکتورهای مرتبط با یک پروژه که برای تحقق اهداف آن لازم و ضروری است می باشد.
مدل بلوغ مدیریت پروژه سازمانی موسسه مدیریت پروژه، مدیریت طرح را پس از مدیریت پروژه دومین حوزه در مدیریت سازمان بیان می کند. در بسیاری از موارد مفاهیم مدیریت پروژه و مدیریت طرح بطور اشتباه به جای یکدیگر استفاده می شوند. " طرح" در واقع به تعدادی از پروژه های مرتبط به هم گفته می شود که در یک مسیر هماهنگ مدیریت می شوند. نکته اصلی در مدیریت طرح توجه به این موضوع است که هدف اصلی در فرآیند آن رسیدن به سود و ایجاد کنترل هایی است که با استفاده از مدیریت تک تک پروژه ها امکان پذیر نیست. در حوزه سوم مدل بلوغ مدیریت پروژه سازمانی مدیریت سبد پروژه ها که مجموعه ای از
3
پروژه، طرح و حتی سبدهای پروژه مختلفی است که الزاماً به یکدیگر مرتبط نیستند و هدف اصلی در مدیریت سبد پروژه ها تخصیص منابع محدود به پروژه ها و طرح های موجود در لبه براساس اولویت تصمیم گیرندگان می باشد.
هدف در مدیریت پوتفولیوی پروژه حرکت در مسیر بلوغ سازمانی از مدیریت پروژه به مدیریت پورتفولیوی پروژه است که قبلا" نیز به آن اشاره گردید.
در جمع بندی این بخش اگر بخواهیم مدیریت پروژه ، مدیریت طرح و مدیریت پورتفولیو را با هم مقایسه کنیم جدول زیر بخوبی تفاوت های بین آنها را بیان می کند:
جدول -2 مقایسه مدیریت پروژه ، مدیریت طرح و مدیریت پورتفولیو
پروژه ها طرح ها پورتفولیوها
محدوده پروژه ها اهداف تعریف شده دارند. محدوده به طرح ها محدوده وسیعی دارند و محدوده پورتفولیوها، محدوده کسب و کار
صورت تدریجی در چرخه حیات پروژه تشکیل می مزایای بیشتر را فراهم می آورند است که با اهداف استراتژیک سازمان
گردد. تغییر می کند
تغییر مدیران پروژه انتظار تغییر را دارند و فرایندهایی را مدیر طرح باید انتظار تغییر هم مدیران پورتفولیو بطورمستمر بر تغییرات
برای مدیریت و کنترل تغییر بکار می گیرند از درون و هم از خارج طرح را محیط نظارت می کنند
داشته باشد و بروی مدیریت آن
آماده باشد
برنامه ریزی مدیران پروژه با پیشرفت پروژه در چرخه حیات مدیران طرح برنامه سرتاسری مدیران پورتفولیو فرایند ها و ارتباطات
پروژه اطلاعات سطح بالای برنامه ریزی را به طرح را توسعه می دهند و برنامه ضروری مرتبط با مجموع پورتفولیو را
برنامه های جزئی تبدیل می کنند. های سطح بالا را برای هدایت ایجاد و نگهداری می کنند
جزئیات برنامه ریزی اجزا ایجاد
می نمایند
مدیریت مدیر پروژه تیم مربوط را برای دستیابی به اهداف مدیران طرح پرسنل طرح و مدیران پورتفولیو پرسنل مدیریت
پروژه مدیریت می کند. مدیران پروژه را مدیریت می پورتفولیو را مدیریت و هم محور می کنند
کنند
موفقیت موفقیت با محصول، کیفیت پروژه ، زمان بندی ، موفقیت به وسیله درجه برآورده موفقیت به وسیله مجموع عملکرد اجزاء
تطابق با بودجه سنجیده می شود شدن نیازها و مزایای طرح سنجیده می شود.
سنجیده می شود
نظارت مدیران پروژه بر کارهایی نظارت می کنند که مدیران طرح بر پیشرفت اجزاء مدیران پورتفولیو بر مجموع عملکرد و
محصولات، خدمات یا نتایج پروژه را ایجاد می طرح نظارت می کند تا از برآورده شاخص های ارزش نظارت دارند
کنند و پروژه ایجاد آنها را برعهده دارد. شدن اهداف کلی، زمان بندی ،
بودجه و مزایای طرح، اطمینان
حاصل کنند
( استاندارد مدیریت پورتفولیو، دکتر سیامک حاجی یخچالی، دانشکده فنی دانشگاه تهران)
در دهه 1980 میلادی " موریس وهاگ" در کتابی با عنوان کالبد شکافی پروژه های بزرگ به مطالعه ضعف های موجود در مدیریت پروژه های بزرگ و پیچیده می پردازد. در این بررسی با مورد کاوی چندین پروژه بزرگ و اشاره به توانمندیهای مدیریت پروژه و دارا بودن فنون قوی برای حل مسائل مدیریتی ، تصریح می گردد که مدیریت پروژه آنچنان قادر به حل تمامی مسائل بزرگ نیست و نیاز به مدیریت کلان – مدیریت راهبردی در مدیریت پروژه ها احساس می شود. از این زمان، زمینه برای ورود مباحث مدیریت راهبردی در برنامه ریزی و مدیریت پروژه و توجه به مدیریت کلان پروژه ها فراهم می شود و تعریف و تبیین راهبرد به اساسی ترین جزء وظایف مدیران ارشد و سطح بالای بنگاه ها و سازمان تبدیل می شود.
4
پس از ظهور نظریه پورتفولیوی نوین و معطوف شدن توجه صاحبان صنایع بر سرمایه گذاری بر دارائی های متنوع، فضای رقابتی در دنیای پویای کسب و کار تنگ تر شد و در پی کامیابی در چنین شرایطی و بر طبق سازمان های یاد گیرنده بود که تعریف سازمان بعنوان یک کل که دارای راهبرد از پیش تعریف شده ای جهت دستیابی به آرمان سازمان است بنا نهاده شد.
برای دستیابی به این آرمان مجموعه ای وظایف مشخص سازمانی تعریف شده که رسالت نام گرفت. از این رو تک تک اعضای سازمان بایستی به ارزش های بنیادین پایبند باشند و بر مبنای رسالت تعریف شده سازمان حرکت کنند تا به افق آرمانی سازمان دست یابند.
برای کمی سازی آرمان ، مجموعه ای از اهداف تعریف شدند، اما برای رسیدن به این اهداف در محیطی مملو از رقبای کسب و کار، نه تنها راهکارهای مدیریت پروژه چاره ساز نبودند بلکه راهبردهای مبتنی بر کیفیت و ارائه پروژه یا محصولی منحصر به فرد نیز دیگر جوابگوی نیازهای صاحبان صنعت و سرمایه گذاران نبودند و اینجا بود که مدیریت پورتفولیوی پروژه متولد شد.
اولین کاربرد تئوری پورتفولیو در صنعت ساخت و ساز سال 1977 در تز دکترای آقای ورگارا (vergara, 1997) انجام شده است. ورگارا این تئوری را برای تصمیم گیری در مورد مناقصه و زمان بندی آن بکار برد. فرایند چهار مرحله ای پیشنهاد وی عبارتست از : تحلیل تک تک پروژه های موجود، تحلیل مجموع پروژه های موجود و تعیین خصوصیات سبد موجود، بررسی پروژه های جدیدکه امکان اجرا دارد و انتخاب بهترین سبد و تعیین قیمت مناسب برای آن.
در سال1981 فرید((Farid ,1981 ارتباط بین مدل ارزش گذاری سرمایه گذاری فیزیکی و تئوری پورتفولیو را مطرح کرد. پس از آن کنگری (Kangari) مدل ورگارا را توسعه داد و در 1988 به بررسی نقاط ضعف این روش در صنعت ساخت و ساز پرداخت. به اعتقاد کنگری تحلیل سبد پروژه نیازمند ارزیابی پروژه ها، و ریسک و همبستگی پروژه ها بصورت همزمان است. گابریل ( 1990 ( Gabril , و همکاران مدلی را برای تعیین نحوه تخصیص بودجه به پروژه های زیر بنایی توسعه داده اند . در این تحقیق اولویت بندی بودجه ها بر مبنای تحلیلی از سبد پروژه های کارفرمایان انجام می گیرد.
در بررسی کارون (caronet a1.) و همکاران، شرکت یا عدم شرکت پیمانکاران در مناقصه از دیدگاه پروژه ها بررسی شده است. در مدل ارائه شده ایشان دو قدم وجود دارد، قدم اول بررسی مالی پروژه از دیدگاه ارزش خالص فعلی و قدم دوم بررسی ریسک با معیار ارزش در معرض ریسک. این دوقدم در قالب یک سیستم پشتیبان تصمیم برای پروژه های نیروگاهی بکار گرفته شده است.
بدون شک با وجود زحمات و تلاشهای فراوانی که در زمینه پورتفولیوی پروژه صورت گرفته است اما با عنایت به ماهیت و ساختار متفاوت سازمانها مدلسازی انتخاب سبد پروژه با محدودیت ها و مشکلات و کاستی های قابل توجهی مواجه است.
-3 روش شناسی تحقیق
پیش تر فرایندهای مدیریت پورتفولیو بصورت جامع از دید استاندارد مؤسسه پروژه مورد اشاره قرار گرفتند. این فرایندها در دو گروه فرایندی »همسوکننده« و »پایش و کنترل « و در قالب دو گروه دانشی حاکمیت پورتفولیو و مدیریت ریسک طبقه بندی شده اند . امّا همین طور که در همین استاندارد اشاره شده است اجرای کامل تمامی این فرایندها در سازمان کار مشکلی است و اصولاً بسته به عوامل گوناگونی همچون ساختار و اندازه سازمان ممکن است اجرای بخشی از این فرایندها الزامی یا مفید نباشند.
پس برای اجرا می توان فرایندهای کامل پیش گفته را بصورت ساده تر و اجرایی تر در نظر گرفت. در همین راستا مجموعه فرایند مدیریت پورتفولیوی پروژه شهرداری در قالب 9 گام ارائه می گردد.
جدول -3 مجموعه فرایند مدیریت پورتفولیوی پروژه شهرداری در قالب 9 گام
گام شرح مسئول
1 شناسایی و دسته بندی پروژه ها و تهیه بانک اطلاعاتی مدیریت پروژه
2 غربالگری اولیه با روشهای چک لیست و Q-sort کمیته های تخصصی
3 تعیین شاخص های انتخاب پروژه مربوط به هر هدف کمیته های تخصصی
5
4
ارزیابی هرکدام از شاخص ها برای هر هدف کمیته های تخصصی
5 رتبه بندی گزینه ها به کمک روش Topsis مدیریت پورتفولیو
6 تهیه سبد نهایی توسط کمسیون مافوق مدیریت پورتفولیو- مدیریت اجرایی
7 اجرا مدیریت پروژه
8 ارزیابی تأثیرات اجتماعی توسط مشاور تخصصی مدیریت پورتفولیو- مدیریت اجرایی
9 بهبود و پورتفولیو دریافت بازخورد و استراتژی تغییر مدیریت اجرایی- مدیریت پورتفولیو
-4 پیاده سازی مدل در شهرداری بانه
در این بخش از پژوهش نسبت به پیاده سازی مدل در شهرداری بانه اقدام می گردد.
مطابق با گامهای 9 گانه مدل ابتدا بانک اطلاعاتی پروژه های مختلف پیشنهادی با ترکیبی از روش های گفته شده تهیه می شود و بر اساس روش های مختلف مدیریت پروژه نسبت به ارزیابی پروژه ها به صورت منفرد اقدام می گردد و جمع اطلاعات پروژه ها و برآوردها و سایر ویژگی های هر پروژه در پایگاه دانش پروژه های شهرداری جمع بندی می گردد.
سپس کمیته های تخصصی که براساس توضیحات فصل سوم برای هر هدف متناسب با تخصص و تجربه و ارتباط با موضوع تشکیل شدند و با استفاده از روش چک لیست و روش Q-Sort نسبت به غربال اولیه پروژه ها اقدام کردند که نتیجه حاصل از غربالگری انجام شده در قالب 34 پروژه و با برآورد 10/320/000/000 (ده میلیارد و سیصد و بیست میلیون تومان) که با توجه به بودجه شهرداری انتخاب و اولویت بندی به میزان مورد نیاز از پروژه ها در سبد بهینه نهایی مدنظر است. 34 پروژه غربال شده به تناسب هر هدف مورد ارزیابی با روش تاپسیس قرار گرفته و در نهایت نصف اولویت های حاصله در هر یک از اهداف به ترتیب در اختیار کمیسیون مافوق که در این پژوهش شورای اسلامی شهربانه می باشدقرار گرفته و اولویت بندی می گردند.
انجام مراحل مذکور در ادامه مشاهده می گردد.
جدول -4 افزایش فضای سبز، زیبا سازی و بهبود مبلمان شهری
شماره پروژه عنوان پروژه هزینه
1 احداث فضای سبز حاشیه بلوار ماموستا هه ژار 250میلیون تومان
2 تعمیرات، بازسازی و تجهیز پارک فلسطین 150 میلیون تومان
3 احداث فضای سبز حاشیه بلوار اقبالی 80 میلیون تومان
4 احداث پارک درون محله انتهای بلوار مهارت 80 میلیون تومان
5 پیاده رو سازی ضلع شرقی خیابان امام (میدان قدس تا میدان 200 میلیون تومان
امام)
6 پیاده رو سازی خ سید جمال الدین (پل 15 خرداد تا چهار راه 180 میلیون تومان
فتاحی)
7 پیاده رو سازی خ سید جمال الدین (پل 15 خرداد تا میدان علامه 220 میلیون تومان
بر ده رشی)
8 تکمیل پیاده رو سازی بلوار مرزبانان (میدان بردهرشی تا تقاطع 130 میلیون تومان
جاده تر خان آباد)
9 پیاده رو سازی بلوار مرزبانان (تقاطع جاده تر خان آباد تا پل زری 240 میلیون تومان
زین)
10 پیاده رو سازی بلوار مرزبانان (پل زری زین تا بلوار سقز) 180 میلیون تومان
11 پیاده رو سازی بلوار جانبازان(از میدان شهدا تا تقاطع جایگاه 200 میلیون تومان
دوستی)
12 پیاده رو سازی بلوار جانبازان(تقاطع جایگاه دوستی) 220 میلیون تومان
6
13
پیاده سازی میدان قباد تا تقاطع ساختمانی جدید 180 میلیون تومان
دادگستری(ضلع جنوبی)
14 پیاده سازی تقاطع جایگاه دوستی به سمت کاروان بار تا چهار راه 90 میلیون تومان
گلشهر
15 احداث فضای سبز و محوطه سازی و تجهیز حاشیه بلوار کردستان 450 میلیون تومان
16 پیاده سازی و زیبا سازی دسترسی خیابان بانه کهنه 140 میلیون تومان
17 تکمیل فضای سبز رفیوژ و پیاده رو بلوارحبشی 250 میلیون تومان
18 حاشیه سازی ضلع غربی بلوار آزادی(میدان 15 خرداد تا میدان 200 میلیون تومان
آزادی(میدان 15 خرداد تا میدان آزادی)
19 سنگفرش و مبلمان شهری خیابان صلاح الدین جنوبی 1000 میلیون تومان
20 پیاده رو سازی خیابان امام از میدان امام تا سه راهی اداره برق) 200 میلیون تومان
ضلع غربی
21 پیاده رو سازی خیابان امام از میدان امام تا سه راهی اداره برق) 200 میلیون تومان
ضلع شرقی
22 سنگفرش محوطه برگزاری نمایشگاه های و کانال قدیم 300 میلیون تومان
23 بازسازی پارک کودک(سنگفرش، مبلمان، برق و تجهیزات) 550 میلیون تومان
24 تکمیل خط انتقال تصفیه خانه به منابع ذخیره آب فضای سبز شهر 1000 میلیون تومان
25 چمن کاری رفیوژهای جدید سطح شهر 80 میلیون تومان
26 ترمیم چمن کاری های موجود سطح شهر 30 میلیون تومان
27 احداث ساختمان مجتمع اداری فرهنگی شهرداری 1500 میلیون تومان
28 بازسازی میدان و احداث المان دکتر ابراهیم یونسی 300 میلیون تومان
29 بازسازی میدان علامه برده رشی 230 میلیون تومان
30 کف خواب بتنی کوچه های آسفاتی جدید 90 میلیون تومان
31 هدایت آبهای سطحی کمربندی مطهری 200 میلیون تومان
32 هدایت آبهای سطحی خیابان طالقانی 120 میلیون تومان
33 هدایت آبهای سطحی میدان آزادی تا میدان پانزده خرداد 280 میلیون تومان
34 تکمیل کانال هدایت آب رودخانه و احداث لوله های هدایت 800 میلیون تومان
فاضلاب
کمیته های تخصصی شهرداری بانه بر روی شاخص های زیر برای بهبود خدمات شهری، افزایش فضای سبز، زیبا سازی و بهبود مبلمان شهری به توافق رسیدند:
-1اجتماعی
-2 زیبا سازی و بهبود نظر
-3 اقتصادی
-4 جمعیت برخوردار در مرحله بعد با ترسیم ماتریس های مربوط به پروژه و شاخص برای این هدف وارد مراحل بعدی می شویم. محرز است که ارزیابی
شاخص های مذکور بصورت کیفی و بر اساس میزان تأثیر متناسب با هر شاخص برای هر پروژه به یکی از سطوح تاثیر خیلی زیاد-زیاد- متوسط- کم و خیلی کم تعریف می گردند و سپس در فرایند انجام کار نسبت به کمی ماتریس تصمیمی گیری و محاسبات مربوط در سایر مراحل اقدام می گردد.
7
جدول -5 ماتریس مربوط به هدف بهبود خدمات شهری، افزایش فضای سبز و بهبود مبلمان شهری (شامل 34 پروژه)
جمعیت برخوردار اقتصادی زیبا سازی و بهبود اجتماعی شاخص
منظر پروژه
متوسط کم خیلی زیاد زیاد 1
زیاد خیلی کم خیلی زیاد زیاد 2
متوسط کم متوسط متوسط 3
کم خیلی کم متوسط زیاد 4
خیلی زیاد زیاد خیلی زیاد خیلی زیاد 5
خیلی زیاد زیاد خیلی زیاد زیاد 6
خیلی زیاد زیاد زیاد زیاد 7
خیلی زیاد زیاد خیلی زیاد خیلی زیاد 8
خیلی زیاد زیاد خیلی زیاد خیلی زیاد 9
خیلی زیاد زیاد خیلی زیاد خیلی زیاد 10
خیلی زیاد زیاد خیلی زیاد خیلی زیاد 11
زیاد زیاد خیلی زیاد زیاد 12
زیاد خیلی کم زیاد کم 13
متوسط متوسط متوسط متوسط 14
زیاد متوسط زیاد متوسط 15
متوسط خیلی کم زیاد متوسط 16
زیاد متوسط خیلی زیاد زیاد 17
خیلی زیاد زیاد خیلی زیاد زیاد 18
خیلی زیاد خیلی زیاد خیلی زیاد خیلی زیاد 19
زیاد زیاد زیاد خیلی زیاد 20
زیاد زیاد زیاد خیلی زیاد 21
متوسط خیلی زیاد خیلی زیاد خیلی کم 22
متوسط کم خیلی زیاد زیاد 23
خیلی زیاد کم خیلی زیاد خیلی کم 24
خیلی زیاد خیلی کم خیلی زیاد خیلی زیاد 25
خیلی زیاد متوسط خیلی زیاد خیلی زیاد 26
خیلی زیاد خیلی زیاد زیاد خیلی زیاد 27
زیاد خیلی کم زیاد خیلی زیاد 28
خیلی زیاد متوسط خیلی زیاد زیاد 29
زیاد کم زیاد زیاد 30
زیاد کم زیاد خیلی زیاد 31
زیاد کم زیاد زیاد 32
خیلی زیاد کم خیلی زیاد خیلی زیاد 33
خیلی زیاد متوسط خیلی زیاد خیلی زیاد 34
8
توسعه و بکارگیری مدلهای مدیریت پورتفولیوی پروژه جهت افزایش فضای سبز، زیباسازی و بهبود مبلمان شهری در شهرداریها (مطالعه موردی: شهرداری بانه)
هیرش سلطان پناه 1، عادل فاطمی 2، نژاد جهانی*،3
1استادیار گروه مهندسی صنایع دانشگاه آزاد اسﻻمی واحد سنندج،
heresh@iausbj.ac.ir
2 استادیار گروه آمار دانشگاه آزاد اسﻻمی واحد سنندج،
fatemi@iausbj.ac.ir
3 کارشناسی ارشد مدیریت اجرایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، jahani.nezhad@gmail.com 09183740864
چکیده
با محدودیت روزافزون منابع در مقایسه با حجم نیازها و توقعات بشری، اختصاص بهینه منابع موجود به پروژه های منتخب در سازمانهای پروژه محور و از جمله در شهرداریها اهمیت زیادی یافته است.
در این مقاله با ملاحظه الگوهای مختلف، مدلی توسعه یافته متناسب با ساختار و ماموریت شهرداریها ارائه گردیده است. در مراحل مختلف این مدل ابتدا با روشهای کمی پایگاه دانش پروژه های شهرداری تکمیل می گردد و با استفاده از روشهای متنوعی مانند طوفان مغزی، چک لیست، Q-sort، و... در گامهای مختلف غربالگری و انتخابهای اولیه انجام می شود.
با تشکیل کمیته های تخصصی و عموماً مبتنی بر خبرگی و قضاوت کارشناسی مراحل مختلف مدل و تعیین شاخصها و امتیاز دهی به پروژه افزایش فضای سبز، زیباسازی و بهبود مبلمان شهری صورت می گیرد و با استفاده از روش آماری تاپسیس پروژه مربوط به این هدف اولویت بندی می شود و در نهایت کمسیون مافوق که متشکل از اعضای شورای شهر و شهردار و معاونین شهردار هستند و با در نظرگرفتن ملاحظات مختلف اقتصادی، اجتماعی، زیربنایی و غیره و بررسی پیش نیازی و هم نیازی و اثر متقابل پروژه ها، اولویت بندی نهایی و تهیه سبد مناسب پروژه ها صورت می گیرد.
در این مقاله هدف اصلی دستیابی به مدلی توسعه یافته و اجرایی از مدیریت پورتفولیوی پروژه متناسب با شهرداریها می باشد و همچنین شناسایی شاخص های انتخاب پروژه، ایجاد زمینه پژوهش های کاربردی بیشتر در نظام برنامه ریزی و آینده نگاری در شهرداریها و نیز پیاده سازی مدل ارائه شده جهت افزایش فضای سبز، زیباسازی و بهبود مبلمان شهری در شهرداری بانه از دیگر اهداف پژوهش می باشند.
واژههای کلیدی: پروژه ، پرتفولیو ، مدیریت پروژه ، مدیریت پرتفولیو ، فضای سبز ، بهبود مبلمان شهری
1
-1 مقدمه
پروژه ها به عنوان شاهرگ حیاتی بسیاری از سازمانها بحساب می آیند و مدیریت پروژه ها مفهوم علمی کاربردی است که سالهای سال مورد بررسی وکنکاش پژوهشگران و متخصصان قرار گرفته است.
در این پژوهش بانگاهی به ادبیات مدیریت پروژه و مدیریت طرح به سطحی بالاتر از آنها یعنی مدیریت پورتفولیو(مدیریت سبد پروژه) می پردازیم وبا بهره گیری از دانش مدیریت پورتفولیو که یک فرایند تصمیم گیری پویا می باشد و آن را می توان:
»هنر و علم بکارگیری مجموعه ای از دانش ها،مهارت ها،ابزارها و تکنیک ها در گردایه ای از پروژه هابه منظور برآوردن یا متجاوز شدن از نیازها و انتظارات راهبردی سرمایه گذاری سازمان«تعریف کرد (قهرمان، چنگیز و همکاران1، (2004، ضمن پیوند پروژه ها با اهداف ناشی از استراتژی سازمانی و با دخالت نظرذنیفعان و متخصصان، سبدی از مناسبترین پروژه های سازمانی را با ملاحظه محدودیت ها، نیازها، اثرات متقابل، موقعیت سازمان و غیره اولویت بندی و انتخاب می کنیم.
برای انجام این کارضمن بررسی و مطالعه روش های مختلف مدیریت پروژه و مدل های گوناگون مدیریت پورتفولیو و با ملاحظهی ویژگیها و نقاط ضعف و قوت آنها نسبت به ارائه مدلی توسعه یافته و کاربردی متناسب با ساختار شهرداریها بعنوان سازمانی پویا و دینامیک که از نظر تنوع منابع و اهداف داری گستردگی خاصی هستندو به کاربری مدیریت پروژه ودر سطحی بالاتر مدیریت پورتنولیو نیاز جدی دارند میپردازیم. در مدل ارائه شده ضمن اینکه از الگوهای مختلف بهرهگیری شده است، سعی گردیده تناسب منطقی با ساختار تصمیم سازی و تصمیم گیری در شهرداریها مورد توجه قرار گیرد و همچنین نقش شهروندان بعنوان ذنیفعان اصلی مد نظر واقع شود.
در ادامه پژوهش به پیاده سازی مدل در شهرداری بانه میپردازیم و با تجزیه وتحلیل نتایج حاصل از پیاده سازی و دقت نظر در اینکه پژوهش به پایان میرسد اما مدل نقطه پایان ندارد و در یک فرایند پویا و دینامیک بطور مستمر و با ارزیابی تاثیرات اجتماعی پروژه ها، سبد بازسازی و اصلاح میشود.
-2 مبانی نظری
برنامهریزی توسط کونیرز2 و هیلز(1994) 3 به عنوان "فرایند مداومی که شامل تصمیمات و گزینشها درباره طرق تجویزی کاربرد منابع در دسترس با هدف دستیابی به اهداف ویژه در زمان معین میباشد" (حکمتنیا و قنبری هفت چشمه، .(27 :1385 فریدمن برنامهریزی را نوعی تفکر درباره مسائل اجتماعی، اقتصادی تعریف نموده که جهتگیری و آیندهنگری به صورت عملی، در روابط، اهداف و تصمیمات همه جانبه دارا بوده و به شدت در زمینه خط مشی و برنامه از جامعیت برخوردار باشد و اینکه برنامهریزی عبارتست از پوشش هدایت عقلانی مکانیسم تصمیمگیری در امور توسعه اقتصادی- اجتماعی، ابعاد زمانی بلندمدت، میان مدت و کوتاه مدت، به منظور بهرهبرداری منطقی و هماهنگ از امکانات و منابع، در جهت تأمین نیازمندیهای عمومی و اساسی جامعه (پولاددژ، .(103 :1367
تعاریف دیگری در برنامهریزی: کوششی که در جهت انتخاب بهترین برنامهها برای رسیدن به هدفهای مشخص صورت میگیرد (شیعه، 1369 ، (85 و یا برنامهریزی یک نظام تصمیمگیری برای تعیین خط مشی به منظور دستیابی به هدفهایی که در رابطه با نیازهای آینده تعیین میشود (زمردیان، 1364، .(12
بطور کلی برنامهریزی فرایند نیل به اهداف اطلاق میگردد. برنامهریزی از نظر مدت اجرا به انواع مختلف تقسیم میگردد:
(1 برنامهریزی بلند مدت: که دوره اجرای آن معمولاً بین 10 تا 20سال و گاهی بیشتر است. معمولاً ایجاد چهارچوب کلی و آینده نگرانه مورد توجه این نوع برناممهریزی است.
cengiz, et.all، 1. Kahraman 2. Conyers 3. Hills
2
(2 برنامهریزی میان مدت: معمولاً مدت اجرای برنامه آن بین 3 تا 7 سال است و گاهی به 10 سال هم میرسد که در قالب برنامههای بلند مدت اما با برنامههای مشروحتر و نگاه به راههای رسیدن به اهداف کلی تدوین میشود.
(3 برنامهریزی وتاهک مدت: معمولاً اجرای آنها بین یک تا دو سال است. این نوع برنامهها در توجه به برنامههای میان مدت تدوین میشوند و قابلیت اجرایی بهتر و بیشتر واقع بینانه تری دارند.
انواع برنامهریزی از نظر سطح:
(1 برنامهریزی ملی: در برنامهریزی ملی برنامهها و سیاستهای توسعه اقتصادی و اجتماعی و الگوهای توسعه در سطوح کلی مطرح میگردد.
(2 برنامهریزی ناحیهای: فرایندی است در جهت تنظیم و هماهنگ کردن برنامههای مختلف اقتصادی و اجتماعی با نیازها و امکانات محلی و ناحیهای.
(3 برنامهریزی شهری1 در این نوع برنامهریزی، با توجه به اقتصاد و عملکرد عوامل شهری، نحوه استفاده ارضی، محلهبندی، مسکن، ترافیک، فضای سبز و
روابط اجتماعی شهروندان مورد بررسی قرار میگیرند.
(4 برنامهریزی روستایی: در این برنامهریزی به مسائل و مشکلات روستاها پرداخته شده و مسائلی از قبیل تولید و عرضه محصولات کشاورزی، دسترسی روستاها به خدمات عمومی مورد بررسی قرار میگیرد. نکته قابل توجه این است که برنامهریزی روستایی برای عملکرد مناسب شهر ضرورت دارد و برنامهریزی روستایی و شهری مکمل یکدیگرند و نمیتوان آنها را به عنوان دو کل مجزا مورد توجه قرار داد.
پورتفولیو (سبد پروژه ها ) مجموعه ای از پروژه ها، برنامه ها و سایر کارهایی است که به منظور تسهیل مدیریت موثر آنها برای دستیابی به اهداف کلان و استراتژیک گروه بندی می شود. تفاوت بین پورتفولیو، طرح پروژه در جدول زیر نشان داده شده است:
جدول -1 مقایسه ویژگی های پروژه، طرح و پورتفولیو
پروژه طرح پورتفولیو
تعریف یک تعهد منفرد مجموعه ای پروژه های دارای یک مجموعه ای از پروژه های دارای
هدف منابع مشترک
تمرکز متمرکز بر زمان، هزینه و کیفیت زمان محور هزینه محور
هدف تحویل نتایج برنامه ریزی شده حداکثر سازی سود حداکثر سازی استفاده موثر و
اقتصادی از منابع
چشم انداز سازمان موقت یکپارچگی و پایداری موقت سازمان سازمان پایدار
(اقتباس از ( Blomquist and Muller, 2006,P45:
بطور کلی در مقایسه مدیریت پروژه ، مدیریت طرح مدیریت پورتفولیو می توان گفت:
مدیریت پروژه به مدیریت فعالیت های یک پروژه که دارای هدف و اقلام قابل عرضه معین می باشد باز می گردد. هدف اصلی در مدیریت پروژه بهینه سازی فاکتورهایی مانند زمان، هزینه ، ریسک و سایر فاکتورهای مرتبط با یک پروژه که برای تحقق اهداف آن لازم و ضروری است می باشد.
مدل بلوغ مدیریت پروژه سازمانی موسسه مدیریت پروژه، مدیریت طرح را پس از مدیریت پروژه دومین حوزه در مدیریت سازمان بیان می کند. در بسیاری از موارد مفاهیم مدیریت پروژه و مدیریت طرح بطور اشتباه به جای یکدیگر استفاده می شوند. " طرح" در واقع به تعدادی از پروژه های مرتبط به هم گفته می شود که در یک مسیر هماهنگ مدیریت می شوند. نکته اصلی در مدیریت طرح توجه به این موضوع است که هدف اصلی در فرآیند آن رسیدن به سود و ایجاد کنترل هایی است که با استفاده از مدیریت تک تک پروژه ها امکان پذیر نیست. در حوزه سوم مدل بلوغ مدیریت پروژه سازمانی مدیریت سبد پروژه ها که مجموعه ای از
1. Urban Planing
3
پروژه، طرح و حتی سبدهای پروژه مختلفی است که الزاماً به یکدیگر مرتبط نیستند و هدف اصلی در مدیریت سبد پروژه ها تخصیص منابع محدود به پروژه ها و طرح های موجود در لبه براساس اولویت تصمیم گیرندگان می باشد.
هدف در مدیریت پوتفولیوی پروژه حرکت در مسیر بلوغ سازمانی از مدیریت پروژه به مدیریت پورتفولیوی پروژه است که قبلا" نیز به آن اشاره گردید.
در جمع بندی این بخش اگر بخواهیم مدیریت پروژه ، مدیریت طرح و مدیریت پورتفولیو را با هم مقایسه کنیم جدول زیر بخوبی تفاوت های بین آنها را بیان می کند:
جدول -2 مقایسه مدیریت پروژه ، مدیریت طرح و مدیریت پورتفولیو
پروژه ها طرح ها پورتفولیوها
محدوده پروژه ها اهداف تعریف شده دارند. محدوده به طرح ها محدوده وسیعی دارند و محدوده پورتفولیوها، محدوده کسب و کار
صورت تدریجی در چرخه حیات پروژه تشکیل می مزایای بیشتر را فراهم می آورند است که با اهداف استراتژیک سازمان
گردد. تغییر می کند
تغییر مدیران پروژه انتظار تغییر را دارند و فرایندهایی را مدیر طرح باید انتظار تغییر هم مدیران پورتفولیو بطورمستمر بر تغییرات
برای مدیریت و کنترل تغییر بکار می گیرند از درون و هم از خارج طرح را محیط نظارت می کنند
داشته باشد و بروی مدیریت آن
آماده باشد
برنامه ریزی مدیران پروژه با پیشرفت پروژه در چرخه حیات مدیران طرح برنامه سرتاسری مدیران پورتفولیو فرایند ها و ارتباطات
پروژه اطلاعات سطح بالای برنامه ریزی را به طرح را توسعه می دهند و برنامه ضروری مرتبط با مجموع پورتفولیو را
برنامه های جزئی تبدیل می کنند. های سطح بالا را برای هدایت ایجاد و نگهداری می کنند
جزئیات برنامه ریزی اجزا ایجاد
می نمایند
مدیریت مدیر پروژه تیم مربوط را برای دستیابی به اهداف مدیران طرح پرسنل طرح و مدیران پورتفولیو پرسنل مدیریت
پروژه مدیریت می کند. مدیران پروژه را مدیریت می پورتفولیو را مدیریت و هم محور می کنند
کنند
موفقیت موفقیت با محصول، کیفیت پروژه ، زمان بندی ، موفقیت به وسیله درجه برآورده موفقیت به وسیله مجموع عملکرد اجزاء
تطابق با بودجه سنجیده می شود شدن نیازها و مزایای طرح سنجیده می شود.
سنجیده می شود
نظارت مدیران پروژه بر کارهایی نظارت می کنند که مدیران طرح بر پیشرفت اجزاء مدیران پورتفولیو بر مجموع عملکرد و
محصولات، خدمات یا نتایج پروژه را ایجاد می طرح نظارت می کند تا از برآورده شاخص های ارزش نظارت دارند
کنند و پروژه ایجاد آنها را برعهده دارد. شدن اهداف کلی، زمان بندی ،
بودجه و مزایای طرح، اطمینان
حاصل کنند
( استاندارد مدیریت پورتفولیو، دکتر سیامک حاجی یخچالی، دانشکده فنی دانشگاه تهران)
در دهه 1980 میلادی " موریس وهاگ" در کتابی با عنوان کالبد شکافی پروژه های بزرگ به مطالعه ضعف های موجود در مدیریت پروژه های بزرگ و پیچیده می پردازد. در این بررسی با مورد کاوی چندین پروژه بزرگ و اشاره به توانمندیهای مدیریت پروژه و دارا بودن فنون قوی برای حل مسائل مدیریتی ، تصریح می گردد که مدیریت پروژه آنچنان قادر به حل تمامی مسائل بزرگ نیست و نیاز به مدیریت کلان – مدیریت راهبردی در مدیریت پروژه ها احساس می شود. از این زمان، زمینه برای ورود مباحث مدیریت راهبردی در برنامه ریزی و مدیریت پروژه و توجه به مدیریت کلان پروژه ها فراهم می شود و تعریف و تبیین راهبرد به اساسی ترین جزء وظایف مدیران ارشد و سطح بالای بنگاه ها و سازمان تبدیل می شود.
4
پس از ظهور نظریه پورتفولیوی نوین و معطوف شدن توجه صاحبان صنایع بر سرمایه گذاری بر دارائی های متنوع، فضای رقابتی در دنیای پویای کسب و کار تنگ تر شد و در پی کامیابی در چنین شرایطی و بر طبق سازمان های یاد گیرنده بود که تعریف سازمان بعنوان یک کل که دارای راهبرد از پیش تعریف شده ای جهت دستیابی به آرمان سازمان است بنا نهاده شد.
برای دستیابی به این آرمان مجموعه ای وظایف مشخص سازمانی تعریف شده که رسالت نام گرفت. از این رو تک تک اعضای سازمان بایستی به ارزش های بنیادین پایبند باشند و بر مبنای رسالت تعریف شده سازمان حرکت کنند تا به افق آرمانی سازمان دست یابند.
برای کمی سازی آرمان ، مجموعه ای از اهداف تعریف شدند، اما برای رسیدن به این اهداف در محیطی مملو از رقبای کسب و کار، نه تنها راهکارهای مدیریت پروژه چاره ساز نبودند بلکه راهبردهای مبتنی بر کیفیت و ارائه پروژه یا محصولی منحصر به فرد نیز دیگر جوابگوی نیازهای صاحبان صنعت و سرمایه گذاران نبودند و اینجا بود که مدیریت پورتفولیوی پروژه متولد شد.
اولین کاربرد تئوری پورتفولیو در صنعت ساخت و ساز سال 1977 در تز دکترای آقای ورگارا (vergara, 1997) انجام شده است. ورگارا این تئوری را برای تصمیم گیری در مورد مناقصه و زمان بندی آن بکار برد. فرایند چهار مرحله ای پیشنهاد وی عبارتست از : تحلیل تک تک پروژه های موجود، تحلیل مجموع پروژه های موجود و تعیین خصوصیات سبد موجود، بررسی پروژه های جدیدکه امکان اجرا دارد و انتخاب بهترین سبد و تعیین قیمت مناسب برای آن.
در سال1981 فرید((Farid ,1981 ارتباط بین مدل ارزش گذاری سرمایه گذاری فیزیکی و تئوری پورتفولیو را مطرح کرد. پس از آن کنگری (Kangari) مدل ورگارا را توسعه داد و در 1988 به بررسی نقاط ضعف این روش در صنعت ساخت و ساز پرداخت. به اعتقاد کنگری تحلیل سبد پروژه نیازمند ارزیابی پروژه ها، و ریسک و همبستگی پروژه ها بصورت همزمان است. گابریل ( 1990 ( Gabril , و همکاران مدلی را برای تعیین نحوه تخصیص بودجه به پروژه های زیر بنایی توسعه داده اند . در این تحقیق اولویت بندی بودجه ها بر مبنای تحلیلی از سبد پروژه های کارفرمایان انجام می گیرد.
در بررسی کارون (caronet a1.) و همکاران، شرکت یا عدم شرکت پیمانکاران در مناقصه از دیدگاه پروژه ها بررسی شده است. در مدل ارائه شده ایشان دو قدم وجود دارد، قدم اول بررسی مالی پروژه از دیدگاه ارزش خالص فعلی و قدم دوم بررسی ریسک با معیار ارزش در معرض ریسک. این دوقدم در قالب یک سیستم پشتیبان تصمیم برای پروژه های نیروگاهی بکار گرفته شده است.
بدون شک با وجود زحمات و تلاشهای فراوانی که در زمینه پورتفولیوی پروژه صورت گرفته است اما با عنایت به ماهیت و ساختار متفاوت سازمانها مدلسازی انتخاب سبد پروژه با محدودیت ها و مشکلات و کاستی های قابل توجهی مواجه است.
-3 روش شناسی تحقیق
پیش تر فرایندهای مدیریت پورتفولیو بصورت جامع از دید استاندارد مؤسسه پروژه مورد اشاره قرار گرفتند. این فرایندها در دو گروه فرایندی »همسوکننده« و »پایش و کنترل « و در قالب دو گروه دانشی حاکمیت پورتفولیو و مدیریت ریسک طبقه بندی شده اند . امّا همین طور که در همین استاندارد اشاره شده است اجرای کامل تمامی این فرایندها در سازمان کار مشکلی است و اصولاً بسته به عوامل گوناگونی همچون ساختار و اندازه سازمان ممکن است اجرای بخشی از این فرایندها الزامی یا مفید نباشند.
پس برای اجرا می توان فرایندهای کامل پیش گفته را بصورت ساده تر و اجرایی تر در نظر گرفت. در همین راستا مجموعه فرایند مدیریت پورتفولیوی پروژه شهرداری در قالب 9 گام ارائه می گردد.
جدول -3 مجموعه فرایند مدیریت پورتفولیوی پروژه شهرداری در قالب 9 گام
گام شرح مسئول
1 شناسایی و دسته بندی پروژه ها و تهیه بانک اطلاعاتی مدیریت پروژه
2 غربالگری اولیه با روشهای چک لیست و Q-sort کمیته های تخصصی
3 تعیین شاخص های انتخاب پروژه مربوط به هر هدف کمیته های تخصصی
5
4
ارزیابی هرکدام از شاخص ها برای هر هدف کمیته های تخصصی
5 رتبه بندی گزینه ها به کمک روش Topsis مدیریت پورتفولیو
6 تهیه سبد نهایی توسط کمسیون مافوق مدیریت پورتفولیو- مدیریت اجرایی
7 اجرا مدیریت پروژه
8 ارزیابی تأثیرات اجتماعی توسط مشاور تخصصی مدیریت پورتفولیو- مدیریت اجرایی
9 بهبود و پورتفولیو دریافت بازخورد و استراتژی تغییر مدیریت اجرایی- مدیریت پورتفولیو
-4 پیاده سازی مدل در شهرداری بانه
در این بخش از پژوهش نسبت به پیاده سازی مدل در شهرداری بانه اقدام می گردد.
مطابق با گامهای 9 گانه مدل ابتدا بانک اطلاعاتی پروژه های مختلف پیشنهادی با ترکیبی از روش های گفته شده تهیه می شود و بر اساس روش های مختلف مدیریت پروژه نسبت به ارزیابی پروژه ها به صورت منفرد اقدام می گردد و جمع اطلاعات پروژه ها و برآوردها و سایر ویژگی های هر پروژه در پایگاه دانش پروژه های شهرداری جمع بندی می گردد.
سپس کمیته های تخصصی که براساس توضیحات فصل سوم برای هر هدف متناسب با تخصص و تجربه و ارتباط با موضوع تشکیل شدند و با استفاده از روش چک لیست و روش Q-Sort نسبت به غربال اولیه پروژه ها اقدام کردند که نتیجه حاصل از غربالگری انجام شده در قالب 34 پروژه و با برآورد 10/320/000/000 (ده میلیارد و سیصد و بیست میلیون تومان) که با توجه به بودجه شهرداری انتخاب و اولویت بندی به میزان مورد نیاز از پروژه ها در سبد بهینه نهایی مدنظر است. 34 پروژه غربال شده به تناسب هر هدف مورد ارزیابی با روش تاپسیس قرار گرفته و در نهایت نصف اولویت های حاصله در هر یک از اهداف به ترتیب در اختیار کمیسیون مافوق که در این پژوهش شورای اسلامی شهربانه می باشدقرار گرفته و اولویت بندی می گردند.
انجام مراحل مذکور در ادامه مشاهده می گردد.
جدول -4 افزایش فضای سبز، زیبا سازی و بهبود مبلمان شهری
شماره پروژه عنوان پروژه هزینه
1 احداث فضای سبز حاشیه بلوار ماموستا هه ژار 250میلیون تومان
2 تعمیرات، بازسازی و تجهیز پارک فلسطین 150 میلیون تومان
3 احداث فضای سبز حاشیه بلوار اقبالی 80 میلیون تومان
4 احداث پارک درون محله انتهای بلوار مهارت 80 میلیون تومان
5 پیاده رو سازی ضلع شرقی خیابان امام (میدان قدس تا میدان 200 میلیون تومان
امام)
6 پیاده رو سازی خ سید جمال الدین (پل 15 خرداد تا چهار راه 180 میلیون تومان
فتاحی)
7 پیاده رو سازی خ سید جمال الدین (پل 15 خرداد تا میدان علامه 220 میلیون تومان
بر ده رشی)
8 تکمیل پیاده رو سازی بلوار مرزبانان (میدان بردهرشی تا تقاطع 130 میلیون تومان
جاده تر خان آباد)
9 پیاده رو سازی بلوار مرزبانان (تقاطع جاده تر خان آباد تا پل زری 240 میلیون تومان
زین)
10 پیاده رو سازی بلوار مرزبانان (پل زری زین تا بلوار سقز) 180 میلیون تومان
11 پیاده رو سازی بلوار جانبازان(از میدان شهدا تا تقاطع جایگاه 200 میلیون تومان
دوستی)
12 پیاده رو سازی بلوار جانبازان(تقاطع جایگاه دوستی) 220 میلیون تومان
6
13
پیاده سازی میدان قباد تا تقاطع ساختمانی جدید 180 میلیون تومان
دادگستری(ضلع جنوبی)
14 پیاده سازی تقاطع جایگاه دوستی به سمت کاروان بار تا چهار راه 90 میلیون تومان
گلشهر
15 احداث فضای سبز و محوطه سازی و تجهیز حاشیه بلوار کردستان 450 میلیون تومان
16 پیاده سازی و زیبا سازی دسترسی خیابان بانه کهنه 140 میلیون تومان
17 تکمیل فضای سبز رفیوژ و پیاده رو بلوارحبشی 250 میلیون تومان
18 حاشیه سازی ضلع غربی بلوار آزادی(میدان 15 خرداد تا میدان 200 میلیون تومان
آزادی(میدان 15 خرداد تا میدان آزادی)
19 سنگفرش و مبلمان شهری خیابان صلاح الدین جنوبی 1000 میلیون تومان
20 پیاده رو سازی خیابان امام از میدان امام تا سه راهی اداره برق) 200 میلیون تومان
ضلع غربی
21 پیاده رو سازی خیابان امام از میدان امام تا سه راهی اداره برق) 200 میلیون تومان
ضلع شرقی
22 سنگفرش محوطه برگزاری نمایشگاه های و کانال قدیم 300 میلیون تومان
23 بازسازی پارک کودک(سنگفرش، مبلمان، برق و تجهیزات) 550 میلیون تومان
24 تکمیل خط انتقال تصفیه خانه به منابع ذخیره آب فضای سبز شهر 1000 میلیون تومان
25 چمن کاری رفیوژهای جدید سطح شهر 80 میلیون تومان
26 ترمیم چمن کاری های موجود سطح شهر 30 میلیون تومان
27 احداث ساختمان مجتمع اداری فرهنگی شهرداری 1500 میلیون تومان
28 بازسازی میدان و احداث المان دکتر ابراهیم یونسی 300 میلیون تومان
29 بازسازی میدان علامه برده رشی 230 میلیون تومان
30 کف خواب بتنی کوچه های آسفاتی جدید 90 میلیون تومان
31 هدایت آبهای سطحی کمربندی مطهری 200 میلیون تومان
32 هدایت آبهای سطحی خیابان طالقانی 120 میلیون تومان
33 هدایت آبهای سطحی میدان آزادی تا میدان پانزده خرداد 280 میلیون تومان
34 تکمیل کانال هدایت آب رودخانه و احداث لوله های هدایت 800 میلیون تومان
فاضلاب
کمیته های تخصصی شهرداری بانه بر روی شاخص های زیر برای بهبود خدمات شهری، افزایش فضای سبز، زیبا سازی و بهبود مبلمان شهری به توافق رسیدند:
-1اجتماعی
-2 زیبا سازی و بهبود نظر
-3 اقتصادی
-4 جمعیت برخوردار در مرحله بعد با ترسیم ماتریس های مربوط به پروژه و شاخص برای این هدف وارد مراحل بعدی می شویم. محرز است که ارزیابی
شاخص های مذکور بصورت کیفی و بر اساس میزان تأثیر متناسب با هر شاخص برای هر پروژه به یکی از سطوح تاثیر خیلی زیاد-زیاد- متوسط- کم و خیلی کم تعریف می گردند و سپس در فرایند انجام کار نسبت به کمی ماتریس تصمیمی گیری و محاسبات مربوط در سایر مراحل اقدام می گردد.
7
جدول -5 ماتریس مربوط به هدف بهبود خدمات شهری، افزایش فضای سبز و بهبود مبلمان شهری (شامل 34 پروژه)
جمعیت برخوردار اقتصادی زیبا سازی و بهبود اجتماعی شاخص
منظر پروژه
متوسط کم خیلی زیاد زیاد 1
زیاد خیلی کم خیلی زیاد زیاد 2
متوسط کم متوسط متوسط 3
کم خیلی کم متوسط زیاد 4
خیلی زیاد زیاد خیلی زیاد خیلی زیاد 5
خیلی زیاد زیاد خیلی زیاد زیاد 6
خیلی زیاد زیاد زیاد زیاد 7
خیلی زیاد زیاد خیلی زیاد خیلی زیاد 8
خیلی زیاد زیاد خیلی زیاد خیلی زیاد 9
خیلی زیاد زیاد خیلی زیاد خیلی زیاد 10
خیلی زیاد زیاد خیلی زیاد خیلی زیاد 11
زیاد زیاد خیلی زیاد زیاد 12
زیاد خیلی کم زیاد کم 13
متوسط متوسط متوسط متوسط 14
زیاد متوسط زیاد متوسط 15
متوسط خیلی کم زیاد متوسط 16
زیاد متوسط خیلی زیاد زیاد 17
خیلی زیاد زیاد خیلی زیاد زیاد 18
خیلی زیاد خیلی زیاد خیلی زیاد خیلی زیاد 19
زیاد زیاد زیاد خیلی زیاد 20
زیاد زیاد زیاد خیلی زیاد 21
متوسط خیلی زیاد خیلی زیاد خیلی کم 22
متوسط کم خیلی زیاد زیاد 23
خیلی زیاد کم خیلی زیاد خیلی کم 24
خیلی زیاد خیلی کم خیلی زیاد خیلی زیاد 25
خیلی زیاد متوسط خیلی زیاد خیلی زیاد 26
خیلی زیاد خیلی زیاد زیاد خیلی زیاد 27
زیاد خیلی کم زیاد خیلی زیاد 28
خیلی زیاد متوسط خیلی زیاد زیاد 29
زیاد کم زیاد زیاد 30
زیاد کم زیاد خیلی زیاد 31
زیاد کم زیاد زیاد 32
خیلی زیاد کم خیلی زیاد خیلی زیاد 33
خیلی زیاد متوسط خیلی زیاد خیلی زیاد 34
8
