بخشی از مقاله
چکیده:
امین پور شاعری است آگاه و متعهد، بر آمده از خطه ی گرم جنوب که ویرانی شهر دزفول را دیده و جنگ را نیز از نزدیک حس و تجربه کرده است. تأثیرمحیط جنگ زده زندگی قیصر، تجربه حضور در جبهه و تعهد اجتماعی او در واکنش به مهم ترین موضوع جامعه موجب شد تا او هنرش را در خدمت انقلاب و ادبیات پایداری قرار دهد.او در نخستین تلاش های خود با شعر انقلاب و جنگ، قدم به عرصه ی بی انتهای شعر می گذارد، و با دو مجموعه شعر حضور خود را در این عرصه تداوم می بخشد. نخستین دفتر، مجموعه ای است از دو بیتی ها و رباعی ها تحت عنوان» در کوچه ی آفتاب« و دیگری مجموعه ای از شعرهای نیمایی، غزل و مثنوی به نام »تنفس صبح« که دو مجموعه هر دو در یک سال - - 1363 و با فاصله ای چند ماهه منتشر شدند و از همان آغاز نیز توجه شاعران و شعر دوستان را به خود جلب کردند.بنابراین محورهای اصلی مقاله با توجه شاخص های ادبیات پایداری عبارت است از: ارج نهادن به سرزمین ، عنصر عاطفه در شعر جنگ،تغییر زبان شعاری به زبان توصیفی وروایی،ترکیبات زبانی در شعر جنگ ،بیان رشادت در شعر جنگ- تلفیق نمادهای ملی با نمادهای دینی ومذهبی.نگارنده در این مقاله تلاش کرده است تا جلوه هایی از ادبیات پایداری را در اشعارامین پور، با ارائه نمونه های شعری از مجموعه ی آثار این شاعر بررسی و تحلیل نماید.
واژه های کلیدی: شعر ، امین پور، ادبیات پایداری،جنگ ، دفاع مقدس.
-1مقدمه:
یکی از رخدادهای شعری در دهه های اخیر در کشور ما،پیدایش گونه ای با عنوان ادبیات پایداری یا مقاومت است این گونه ی ادبی گرچه در شکل گسترده ی خود ،ادبیات حماسی وسیاسی وحتی به گونه ای غیر مستقیم ادبیات عرفانی را نیز در بر می گیرد،اما در این نوشتار به طور خاص ادبیاتی را در نظر می گیرد که با شروع جنگ تحمیلی در عرصه ادبیات ایران ،پدیدار می شود.»شاعر با زبان تصویر گری باریک بینانه ودقیق وزبان رمزی پرمایه وسرشار از معنای تهی نشدنی ،یک رخداد ساده ی طبیعی ویا چیز ساده ی پیش پا افتاده را که چشم های دیگرنیز آن را دمی می بینند وزود فراموشش می کنند،به ساحت رخدادهای بزرگ ودر این رخداد ساده وکوچک نگرشی ژرف می کند. - « آشوری، - 10:1373
قیصر امین پور یکی از شاعران دو،سه دهه ی اخیر است که در زندگی هنری وبلکه اجتماعی ،درگیر وافعیت بوده است.اواز لحاظ بیان حساسیت هایش در مواجهه با جهان وجامعه ،شاعری صادق است وروح زمان به روشنی در شعرش بازتاب یافته است.شعر اوگزارش راستین مناسبات شاعر با هستی وجامعه است.با مرور زندگی قیصر آن چه که بیشتر به چشم می آید تقارن بلوغ اجتماعی او با جریان های انقلاب اسلامی وسپس پیروزی آن بود. حضور قیصر در عرصه دانشگاه ،زمینه ساز تحولاتی جدی در عرصه ی فکر وذهن قیصر گردید وبا بررسی آثار آغازین شعر او ودهه ی هفتاد می توان این تحولات را بیشتر درک کرد.
به گفته میرجعفری در کتاب حرفی از جنس زمان:»قیصرامین پورازشاعرانی است که شکل گیری ودرخشش شعری اش با پیروزی انقلاب وآغاز جنگ تحمیلی هم زمان بود.بنابراین عمده اشعاروی در فضای آرمان های انقلاب اسلامی وجنگ سروده شده اند. - «میرجعفری - 29:1376بنابراین قیصر هم مانند شاعران دیگر هشت سال دفاع مقدس به ستودن رزمندگان به باور های دینی وهم چنین دفاع مقدس وتوصیف حماسه آفرینان می پردازد.توصیفی که هر چند شاعرانه وعاطفی است،اما قرین معرفت وشناختی عمیق وقابل درک نیز می باشدواین چنین است که شعر این دوره از حمیت وصراحت ویژه ای بهره مند می شود.
در تکمیل این سخن دکتر عمر صفر در مقاله هجرت آفتاب این گونه می نویسد: »وقوع انقلاب اسلامی ،اغلب شاعران را، قبل از آن که با الفبای شعر وشاعری ،آشنا شده شوند، تحت تاثیر دگرگونی های عظیم خود قرار دادوجنگ نابهنگام تحمیلی عراق علیه ایران ،اوضاع کشور،من جمله جامعه ادبی را کاملا دگرگون ساخت وتمام شوون اجتماعی ،تحت تاثیر قرار گرفت.« - عمر صفر، - 383:1383به هر شکل جنگ به عنوان واقعیتی اجتماعی که در همه لایه های زندگی انسان ها تاثیر گذار است وتغییراتی اساسی ایجاد می نماید ،در ایران به وقوع پیوست وادبیات به عنوان یکی از ارکان اجتماع،دگرگونی وتغییراتی را در شکل ومحتوای خود پذیرفت که تقارن زمانی این پدیده ها با پیروزی انقلاب وشباهت های ساختاری آن ها ،شباهت هایی ناگزیر را در رویکرد ادبی آن دو ایجاد نمودکه از آن جمله می توان به مضامین مشترک و واژگان مشترک اشاره نمود.
