بخشی از مقاله
چکیده:
هدف این تحقیق، بررسی و تحلیل » عوامل و زمینههای گر زی از پوشیدگی زنان با تأکدی بر عوامل شخصیتی« است. »باورها، عواطف، تفاوتهای عاطفی دختر و پسر و مسألهی عشق«، کلیدواژههای این پژوهش به شمار میروند. عواملی چون » بحران هویت، فقدان معنویّتو محبّت، ناآگاهی از پیامدهای جلوهنمایی، عدم پایبندی به ارزشهای اسلامی، عزت نفس پایین و احساس حقارت، فقر عاطفی، ترس و یأس، بیتوجهی به زمینههای طبیعیِ میلِ به خودنمایی در زنان، ضعف ح ای، بیغیرتی مردان...« در بیحجابی و جلوهگری و پوشش لباسهای غیرمتعارف بانوان، به ویژه دختران نقش اساسی دارد. روش این تحقیق، کیفی، از نوع توصیف و تحلیل محتوا است، و ابزار گردآور ی اطلاعات آن، با مراجعه به منابع اصلی - قرآن کریم، روایات و یافتههای روانشناختی - و نزی نرمافزارهای موجود در قالب پرونده ها ی علمی به صورت ثبت اطلاعات در فیش های تحقیقی می دباش.
کلید واژگان : مؤلفههای شخصیت، جلوهنمایی، گریز از پوشیدگی، زنان، دختران.
مقدمه
از نگاه قرآن کریم و پیشوایان معصوم - ع - ، زندگی یک سیستم - نظام - به شمار میآید، که اختلال در یک حوزه، تمام ابعاد زندگی فردی و اجتماعی شخص را متأثر میسازد، بنابراین تا زمانی که انسان از درک هدف آفرینش آدمی در بماند، و معیارهای اخلاقی و عقلانی در روابط زن و مرد به عنوان یک ارزش ایمانی و هنجار اجتماعی پذیرفته نشود، امیدی به حلّ معضل گریز از پوشیدگی و برهنگی برخی از بانوان وجود ندارد. این مقاله با عنوان » عوامل و زمینههای گر زی از پوشیدگی زنان، با تأکدی بر عوامل شخصیتی«، در صدد پاسخگویی به این سؤال است که: »نقش عوامل و زمینههای شخصیتی دختران، در گریز از پوشیدگی چیست؟.
« به این معنا که نقش بحران هویت در جلوهگری زنان کدام است؟ فقدان معنویّتو محبّت، تا چه اندازه در خودآرایی بانون نقش دارد؟ نقش ناآگاهی دختران، در نشان دادن تن خود به نامحرمان کدام است؟... منظور از »گریز از پوشیدگی، آشکار کردن زینتها و آرایش خود به دیگران، جلوهنمایی، خودآرایی، اظهار زینت و زیبایی خود به دیگران، آشکار کردن زینتها و آرایش خود و نشان دادن آن به دیگران،«که در جامعه و نیز در مراکز علمی، معمولاً با نشان دادن بخشی از اندامشان و یا با پوشش لباسهای غیرمتعارف و محرک صورت میگیرد.اهمیت این بحث در این است که بررسی مسألهی جلوهگری و ناپوشیدگی بانوان، بدون واکاوی عوامل شخصیتی و هویت - ساز زن قابل بررسی علمی نیست، و اگر وضعیت کنونی کشور در زمینهی بیحجابی و خودآرایی زنان، بخاطر پیامدهای مخرب آن، سامان نگیرد، زنان و خانوادهی ایرانی، با آسیبهای جبرانناپذیری روبرو خواهند شد.
تعریف شخصیت
شخصیّت، را مترادف با »شرافت، رفعت، بزرگوار ی و مرتبه و درجه « دانستهاند - دهخدا، بیتا، عمید، ٌََُ: ذ یل واژه شخص - . شخصیّت، در نگرش دانشمندان اسلامی، ارتباط مستحکمی با انسانشناسی قرآنی که آدمی را موجودی متشکل از جسم و روح می داند دارد. » امام محمد غزالی«، شخصیّت هر کس را برآ یند تعامل رفتار و اند یشه - باطن و ظاهر - م یداند؛ این دو مؤلفه در یکدیگر تأثری متقابل دارند و تعالی و تدانی هر یک مسبوق به چگونگی دیگری است - رفیعی، ٌٌََ: ٌِّ - .»احمدیقُلْ«کُلﱞ،باتوجهیَعْمَلُبهآیهی:» عَلَی شَاکِلَتِه - « اسراء/َُ. - ، »شاکله« را معادل مفهوم شخصیت در روانشناسی میداند و در تعریف آن مینویسد: »شاکله«، به مجموعهای از نیات، خلق و خوی، حاجات، طرق و هیئت روانی انسان گفته میشود.
به عبارت دیگر, شاکلهی انسان عبارت است از ساخت و ه یئت واحد روانی انسان، که در اثر تعامل وراثت، مح یط و اختیار شکل گرفته، به گونها یکه محرّکات مح یطی را منطبق با خود تفس ری کرده و در مقابل آنها به ش یوهای خاص پاسخ میدهد - احمدی، ٌََْ: ٍِ - .مکارم شیرازی، بر اساس آیهی »بگوهر: کس بر طبق روش و خُلق و خوی خود عمل میکند - «اسراء/َُ. - ؛ مینویسد: مؤمنانی که از آیات قرآن، شفا میطلبند و رحمت کسب میکنند و ظالمانی که جز خسارت و زیان، بهرهای از آن نمیگیرند، و انسانهای ضعیفی که در حال نعمت، مغرور و در مشکلات، مأیوس و زبونند، همهی اینها طبق روحیه و - شخصیت شان - عمل میکنند، روحیاتی که بر اثر عامل وراثت، شخصیت پدر و مادر، نظامتعلیم و تربیت و اعمال مکرر خودِ انسان ، شکل گرفته است - مکارم شیراری، ٌَُْ: ٌٍ/ٍُُ - .
پِروین» و جان« در تعریف شخصیت مینویسند: »شخصیت، بیانگر آن دسته از ویژگیهای فرد یا افراد است که شامل الگوهای ثابت فکری، عاطفی و رفتاری آنهاست« پِرو - ین و جان، ٌٌََ: َ - .وارِن«» شخصیّت را مجموعه ای از خصوصیات عاطفی، عقلانی و جسمانی میداند که افراد را متما زی میکند - شاملو، ٌََّ: ًٌ - .بنابراین، شخصیت را میتوان اینگونه تعریف کرد: مجموعهای از الگوهای ثابت فکری، عاطفی، رفتاری، اخلاقی، نیازها، عادات و ویژگیهای جسمانی فرد دانست که در اثر تعامل وراثت، خانواده، محیط و اختیار شکل گرفته و افراد را از یکدیگر متما زی میکند.در ذیل به چند مؤلفهی مهم شخصیت که در شکلگیری رفتار نقش اساسی دارند اشاره میگردد:
الف - باورها
ریشهی بسیاری از هیجانات مثبت و منفی و نیز رفتارهای خوب و بد انسان را باید در نوع باورهای او جستجو کرد. ما وقتی باورهایمان را نسبت به خود و خدا و زندگی و دیگر انسانها تغییر میدهیم، زندگیمان هم تغییر میکند، چنانچه خداوند رحمان میفرماید: »همانا خداوند بر هیچ گروهی آنچه را دارند - از نعمت و رفاه یا بلا و سختی - تغییر نمیدهد تا آنکه آنان آنچه را در خود دارند - از ایمان و کفر یا طاعت و فسق - تغییر دهند - «رعد/ٌٌ - .علامه طباطبایی، در تفسیر این آیه مینویسد: سنّت الهی این است که نعمتها و موهبتهایی که به انسان داده میشود، مربوط به حالات نفسانی و شخصیتی خود او است، که اگر آن حالات ، موافق با فطرت الهیا ش جریان یافت آن نعمتها هم جاری خواهد بود،مثلاً اگر مردمی به خداوند ایمان آورده و عمل صالح انجام دهند، به دنبال آن، نعمتهای دنیا و آخرت بسویشان سرازیر میشود - طباطبایی، ٌَُْ: ٌٌ/ٌٌَ - .
صاحب »تفسیر نمونه«، کامیابی و ناکامی انسان را برآیند عوامل فکری، فرهنگی، ایمانی و اخلاقی میداند و میآورد: برای پایان دادن به بدبختیها و ناکامیها باید دست به انقلابی از درون بزنیم، یک انقلاب فکری و فرهنگی، یک انقلاب ایمانی و اخلاقی؛ و به هنگام گرفتاری، بایسته استابتداءً نقطه ضعفهای خویشتن را جستجو کرده و آنها را با بازگشت به سوی حق، از دامان جان خود بشوئیم تولّدی تازه پیدا کنیم ، تا در پرتو نور بصیرت و اقدام مسؤولانه، بتوانیم شکستها را به پیروزی مبدل سازیم، نه اینکه برای فهم عوامل شکست، در بیراههها سرگردان بمانیم - مکارم شیراری، ٌَُْ: ًٌ/ٌُْ - .
حضرت آیتاالله خامنهای میفرماید: فرهنگ یعنی باورهای مردم، ا یمان مردم، عادات مردم، و آن چ یزهایی که مردم در زندگی روزمره با آن سر و کار دائم ی دارند و الهام بخش مردم در حرکات و اعمال آنها است ، و هدف دشمنان، در زمینهی فرهنگ، ایمان و باورهای مردم است، از این رو، تمرکز دشمنان بر روی فرهنگ، بیشتر از - موارد دیگر - است - حسینی خامنهای، حرم رضوی، - ، یعنی هدف از جنگ نرم دشمن و شبکههای ماهوارهای، تغ ریی الگوی نگرشی و رفتار ی خانوادههااست. این برنامهها قصد دارندبینش، گرایش و کنش - رفتار - ما را تغ ریی دهند، مصرف گرایی، غربگرایی، سبک زندگی غربی و در یک کلام، غربپذریی و غربباوری را در میان جامعه ما نهادینه کنند. این نوع شبکهها ابتدا ذهن مخاطبان خودرا تسخ ری و در ادامه آنچه خود دوست دارند را به آنها القا میکنند.از این رو، پوشیدگی و ناپوشیدگی بانوان، میوهی ویژگیهای شناختی و فرهنگی آنها است و »تا آن زمان که تلقی ما از انسان و برداشت ما از خویش دگرگون نشده و نقش انسان مجهول مانده و بینش او از این نقش، در حدّ تنوع، زندگی تکراریِ
