بخشی از مقاله
چکیده
مقاله حاضر با رویکرد کیفی و روش پدیدارشناسی، به مطالعه تجربه زیسته دانشجویان دختر در زمینه رابطه با جنس مخالف میپردازد. افراد مورد مطالعه شامل دانشجویان دختر خوابگاهی و غیرخوابگاهی شاغل در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در دانشگاه خوارزمی بودند که با 15 نفر از آنها مصاحبه عمیق نیمهساختاریافته با معیار اشباع نظری برای رسیدن به حجم نمونه انجام شد. روش نمونهگیری، هدفمند با استراتژی گلولهبرفی بود. برای تحلیل دادهها از تکنیک تحلیل تماتیک - مضمونی - استفاده شد. یافتهها نشان داد دانشجویان دختردرکِ رمانتیک و عاشقانهای و خیالی از رابطه با جنس مخالف دارند و بیشتر میل به دوستیها رومانتیک و عاطفیگرا دارند. عموم دانشجویان دختر به دنبال روابط عاطفی، ازدواج محور و اقتصادی بوده و بخشی از آنها برای تفریح و خوشگذرانی با جنس مخالف وارد رابطه شده بودند. مهمترین دلایل ورود آنها به این رابطه، جو خانوادگی - کمبود عاطفی، زیاد بودن تعداد جمعیت خانواده، تنشهای خانوادگی - ، فشار هنجاری خوابگاه، فشار همالان و فضای مجازی بوده است. از مهمترین ویژگیهای رابطه دوستی با جنس مخالف در بین دانشجویان دختر میتوان به عدم پایداری و تعهد در رابطه، عدم نمایش خود واقعی، غوطهوری در عشق، آمادگی برای دوام نیافتن رابطهها و اطلاع از پوچ بودن رابطه اشاره کرد، ضمناینکه این رابطه واجد پیامدهای مثبت - افزایش اعتماد به نفس، شناخت جنس مخالف، پیشرفت تحصیلی - و منفی - افسردگی، بیاعتمادی نسبت به جنس مخالف، عذاب وجدان و پشیمانی از ایجاد رابطه،وابستگی به جنس مخالف و... - برای دانشجویان نیز میباشد.
کلیدواژهها: دانشجویان، جنس مخالف، فضای دانشگاه، فضای خوابگاه.
بیان مسئله
امروزه مسئله روابط دختر و پسر وگسترش روز افزون آن، بهیک مسئله و تنگنای فردی، خانوادگی و اجتماعی تبدیل شده است - رفاهی و همکاران، . - 1391 روابط دختر و پسر در کشور ما پدیده جدیدی است که هم در سطح رفتاری و هم در سطح نگرش رو به گسترش است. نتایج چندین پژوهش در این زمینه بیانگر شکلگیری این نوع روابط - در سطوح گوناگون - و گسترش آن است - موحد و عباسی شوازی، . - 1385 در دوستیهای دختر و پسر در جامعه، بی ارداگی دختر به نحو چشمگیری نقش اساسی را بازی میکند. دختران با ووجود اینکه میدانند برقراری چنین روابطی آسیبهایی را به دنبال دارد، اما در شرایطی قرار میگیرند که خود را ناتوان از دادن جواب منفی می یابند بخصوص در دانشگاه، روابط دوجنس تبدیل بهیک مسئلهاساسی شدهاست؛ زیرا دانشجویانعمدتاً جوان هستند و تا زمان ورود به دانشگاه نیز تجربهای از اختلاط دختر و پسر در یک محیط نداشتند، و به خاطر شرایط سنیزمانی که وارد دانشگاه میشوند بیشترین اشتیاق ارتباط با جنسمخالف خود را دارند و با توجه به محدودیتهای موجود در قبل از ورود دانشگاه، چنین استنباط میکنند که باید در محیط دانشگاه نیازهای عاطفی و جنسی خود را بر طرف کنند. در مورد انگیزه دختران و پسران از ایجاد روابط میتوان گفت که دختر و پسر صرف نظر از شکل و اختلافات بدنی، بسیار حساس تر و دارای جنبه هیجان پذیری بیشتری هستند. به همین دلیل خیلی زود دلباخته میشوند و اگر آمادگی کافی در برخورد و معاشرت با افراد هرزه و لاابالی را نداشته باشند، به سادگی فریب زبان بازی آنها را خورده و گمراه میشوند. اغلب دخترانی که فریب خورده سقوط میکنند و به خاطر میل جنسی تسلیم جنس مخالف نمیشوند بلکه در اثر زود باوری و حس محبت، دوستی و فداکاری است که به جنس مخالف و کشش می یابند. در حقیقت میخواهند احساس خود را تسکین دهند. بویژه دخترانی که در محیطی پرورش یافتهاند که محبت و توجه کافی به آنها مبذول نشده است - رفاهی و همکاران،. - 1391
از طرف دیگر دختران برخلاف ارزشها و آموزههای اجتماعی، فرهنگی و اعتقادی نسبت به رابطه آزاد جنسی که برای نسل گذشته، امر تابویی بود، اکنون توسط افراد مورد بازنگری قرار گرفته است و آنها لزومی نمیبینند که در چارچوب سنتها و به وسیله راهکارهایی که سنت ارائه داده است به ارزیابی این گونه روابط بپردازد. جوانان به ویژه دختران دانشجوی شهرستانی با تمام روابط عاطفی و معنوی در حساسترین سالهای زندگی از خانه و خانواده جدا میشوند تا برای ادامه تحصیل به دانشگاه بپیوندند، و به ناچار در خوابگاهای دانشجویی زندگی میکنند و پس از سپری کردن ایام کنترل خانواده، گام در محیطی گذاشتهاند که میتوانند از آزادی نسبی بهرهمند شوند. محیط خوابگاه استقلال بیشتری برای دختران دانشجو به همراه دارد و از طرفی آنها را در کنار همسالان خود قرار میدهد که در معرض مستقیم عقاید و باورهای خود قرار میگیرند. در این شرایط نیاز به پذیرفته شدن و تعلق در بین دوستان برای دانشجو نقش حیاتی دارد - به نقل از گلزاری، . - 1383 براساس تحقیقات انجام شده، 30 تا %70 دختران دبیرستانی و 20 تا %50 دختران دانشجوی ساکن در خوابگاههای دانشگاههای دولتی مستقر در تهران تجربه دوستی و ارتباط با جنس مخالف را گزارش کردهاند که در این بین، همسالان بیشترین تأثیر را بر روی فاکتورهای رفتاری نوجوانان و جوانان داشتهاند. نقش و اهمیت گروههای همسالان در وضعیت روحی و روانی نوجوانان و جوانان بر هیچکس پوشیده نیست - گلزاری، 1391، مصاحبه فردی - .
امروزه دختران در روابط جنسی، به شیوهای متفاوت از نسلهای پیشین خود اندیشیده و عمل کردهاند. بنابراین معاشرت و دوستی آزادانه دختر و پسر میتواند مشکلات و گرفتاریهای چندی را برای آنان ایجاد کند و آنان ایجاد کند و آنان را از مسیر عادی زندگیشان دور سازد. در این رهگذر دختران به مراتب بیشتر از پسران آسیبهای روانی و اجتماعی و گاه جسمی و بهداشتی میبینند که بر زندگی شخصی، خانوادگی و سلامت جسمی آنان اثرات منفی بر جای می گذارد و گاه موجب از هم پاشیدگی زندگی آنان میشود. در پژوهشی تحت عنوان روابط بین دختران و پسران از دیدگاه دختران نوجوان توسط خرمائی و زارعی - 1395 - انجام شد که نتایج این پژوهش نشان داد که دختران پیامدهای منفی ازجمله آسیبهای عاطفی-روانی، اجتماعی، خانوادگی، مشکلات تحصیلی و زندگی مشترک آینده را نتایج روابط دختر و پسر میدانند. بنظر میرسد مسئله روابط دختر و پسر و گسترش روز افزون آن، بخصوص در مورد دختران بهیک مسئله و تنگنای فردی، خانوادگی و اجتماعی تبدیل شده است. لذا در این پژهش محقق به واکاوی انگیزه ورود به رابطه، درک هستی شناسانه، ویژگیها و عوامل زمینهساز و پیامدهای رابطه با جنس مخالف در دختران میپردازد.
پیشینه تجربی
مطالعات نادر اما رو به افزایشی در زمینه رابطه دانشجویان با جنس مخالف صورت گرفته است که بهطور خلاصه به برخی از آنها اشاره میکنیم. موحد و همکاران - 1388 - در پژوهشی با عنوان "ناهمگونی جنسیتی، نگرش افراد و ارتباط دختران و پسران در دانشگاه" انجام دادند. نتایج این مطالعه پیمایشیکه با 425 نفر پاسخگو در دانشگاه شیراز انجام گرفت حاکی از آن است که ناهمگونی جنسیتی در کلاسها باعث ایجاد فرصت بیشتر برای تماس و در نتیجه دوستی بین دو جنس شده است. نتایج مربوط به نگرش افراد نشان میدهد که این متغیر همبستگی بالاتری به نسبت متغیر ناهمگونی جنسیتی با تجربه اینگونه معاشرت ها داشته است. بنابراین در تبیین روابط بین جنسیتی، نقش ساختارهای عینی و ذهنی را در کنار هم مورد ملاحظه قرار دارد. صادقی و مظاهری - 1388 - به مطالعه " نگرش دانشجویان و والدین آنها نسبت به ضرورت رابطه جنس مخالف" پرداختند. این پژوهش به روش کیفی و با استفاده از مصاحبه عمقی با 30 نفر از دانشحویان دانشگاه شهید بهشتی 18 - نفر دختر و 12 نفر پسر - انجام شد. دادهها همزمان ضبط و ثبت شدند. نتایج دادهها نشان داد که اغلب دانشجویان اعتقاد داشتند وجود رابطه ضروری نیست اما وجود رابطه ای با رعایت حد و مرزها بهتر است که باشد. طبق اظهارات این گروه از دانشجویان اکثر خانوادههای آنها نگرش منفی نسبت به رابطه با جنس مخالف دارند. همچنین دانشجویانی که هر نوع رابطه با جنس مخالف را ضروری میدانستند، نگرش والدین خود را در خصوص رابطه با جنس مخالف یا موافق دانسته بودند و یا اعتقاد داشتند والدین، آنها را در این زمینه آزاد گذارده و کاری به کار آنها ندارند.
رفاهی و همکاران - 1391 - به بررسی عوامل موثر بر "شکلگیری رابطه دوستی پیش از ازدواجین دختران و پسران از دیدگاه دانشجویان" پرداختند. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانشجویان دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، مشتمل بر 2960 نفر بوده است که با روش نمونهگیری خوشهای چند مرحله ای تعداد 219 نفر از آنها به عنوان حجم نمونه انتخاب شدند. نتایج بدست آمده نشان داد در اندازه گیری مکرر دست کم بین دو میانگین از سه رابطه دوستی پیش از ازدواج موثر است. در مورد بررسی خصوصیات جمعیتشناختی با استفاده از آزمون t نتایج نشان داد که رابطه معناداری بین عوامل موثر بر شکل گیری رابطه دوستی پیش از ازدواج با متغیرهای - جنسیت، وضعیت اشتغال و وضعیت تاهل - وجود ندارد. همچنین ذوالفقاری و رمضانی - 1395 - پژوهشی تحت عنوان "آسیب شناسی روابط خارج از عرف دختران" انجام دادند. یافتههای به دست آمده با استفاده از روش نظریه زمینه ای شامل مقولات عمده و یک مقوله هسته با عنوان "باز اندیشی در تعاملات جنسی" میباشد. این مطالعه نشان میدهد که بخشی از دختران مورد مطالعه، در مورد روابط بین دو جنس بازنگری کردهاند و برخلاف آموزههای اجتماعی، مذهبی و فرهنگی، روابط جنسی که خارج از چارچوب زناشویی صورت می-گیرد را مجاز تلقی کردهاند و بخش دیگری از رابطه غیر متعارف را در صورتی درست میدانند که در بستر رابطه عاشقانه معطوف به ازدواج رخ میدهد. بر اساس نتایج پژوهش نیز پیشنهاداتی نظیر ایجاد فضای مناسب همسر گزینی، غنی سازی محتوای برنامههای رسانههای داخلی به منظور پیشگیری از تاثیر رسانههای بیگانه در تغییر نگرش دختران نسبت به روابط غیر متعارف ارائه شده است. ستار - - 1395 به مطالعه "چالشهای زندگی دانشجویی در خوابگاههای خودگران در شهر تهران - با تاکید برآسیب های اجتماعی - " پرداخت. دادههای تحقیق از طریق روش تحقیق کمی - پرسشنامه - و کیفی - مصاحبه و مشاهده - گردآوری شده است. از سوی دیگر سبک زندگی دانشجویان و مسایل فرهنگی مرتبط با آن دارای آسیبهای خاص خود در این گونه از خوابگاههای دانشجویی است. براساس نتایج، به ترتیب تماشای سایتها و فیلمهای غیرمجاز، مصرف سیگار، و مصرف قلیان دارای بیشترین شیوع در میان دانشجویان ساکن خوابگاههای خودگردان می باشد. از سوی دیگر مصرف کراک و شیشه، هروئین و کوکایین و تریاک، دارای کمترین میزان شیوع می باشد.
در زمینه رابطه با جنس مخالف، در خارج از کشور نیز با مطالعات مشابهی مواجهیم. برای مثال، ارجینتو و همکاران - 2006 - 1 پژوهشی تحت عنوان "تاثیر جنس آزمایشگر و آزمودنی بر نگرش ساکنان خوابگاههای غیرمختلط و مختلط" بر روی 100 آزمودنی زن و مرد که در خوابگاههای مختلط و جداگانه زندگی میکردند، انجام دادند. در خوابگاههای مختلط تعامل بیشتری با جنس مخالف خود داشتند و زمینه بیشتری برای برقرای رابطه با جنس مخالف بیشتر است. بر اساس این تحقیق، میزان آزادی و تعامل بین آزمودنیها از لحاظ تعملات جنسی و موضوعات جنسی در خوابگاههای مختلط بیشتر بوده است. همنطور آجانف و همکاران - 2007 - 2 تحقیقی بر روی "خوابگاههای مختلط" - به این صورت که دختران و پسران هر کدام در طبقه ای مجزا، ولی در یک ساختمان مستقر باشند - صورت دادند و در نهایت رابطه معنی داری بین خوابگاههای مختلط و پیشرفت و
