بخشی از مقاله
چکیده
این مقاله به بررسی رابطه بین جهانی شدن و آموزش می پردازد. در عصر حاضر تأکید نظام آموزش و پرورش بر انتقال دانش نیست و نقش مدرسه با گذشته تفاوت بسیار دارد. آموزش و پرورش به جای پرداختن به مواد درسی به انسان میپردازد و به تمام ابعاد زندگی او توجه می کند. این مقاله به روش تحلیلی استنتاجی تهیه گردیده است. در راستای تبیین چالش های فرهنگی فراروی آموزش و پرورش ایران درعصر جهانی شدن نخست به توصیف پدیدهی جهانی شدن آموزش و پرورش و در ادامه مفهوم آموزش در جامعه ی جهانی و ابعاد آن مطرح و سپس جهانی شدن و احتمال تغییر در اهداف آموزش و پرورش بیان شده است. در جمع بندی مطالب این نتیجه بحث شد که این مباحث دال بر انکار پیامدهای منفی جهانی شدن در آموزش مثل گسترش نا برابری ها در دسترسی به فناوری اطلاعاتی و آموزشی جدید نیست. اما تاکید براین است که جهانی شدن را می توان علیرغم چالشهای خاص خود به طور بالقوه تبدیل به فرایندی مثبت کرد که به عنوان یک فرصت از تهدیدهای ناشی از برخورد منفعلانه با آن در امان بود و از مزیت های آن در آموزش برخوردار شد.
واژههای کلیدی: جهانی شدن، آموزش، آموزش و پرورش.
مقدمه
امروزه جهانی شدن برای اکثر مردم و نخبگان واژه ای آشناست. هر چند تعاریف، تلقی ها، روندها و آینده متفاوتی از جهانی شدن بیان می کنند که گاهی بسیار متفاوت و حتی متعارض هستند، ابعاد و گستره نفوذ جهانی شدن حکایت از وقوع حادثه ای عظیم در بطن تحولات جهان دارد که نمودهای بسیار گوناگون و مؤثری داشته است و تفسیرهای مختلفی از آنها به عمل آمده است. آمارتیا سن در این باره می گوید: » با وجود این که جهانی شدن یکی از موضوعاتی است که بیش از همه در جهان امروزه درباره آن بحث شده است اما روی هم رفته مفهومی نیست که به خوبی تعریف شده باشد. مجموعه ای از تعاملات جهانی در زیر عنوان گستره جهانی شدن قرار گرفته است که از گسترش تأثیرات فرهنگی و عملی به فراسوی مرزها تا بسط روابط اقتصادی و بازرگانی را در سراسر جهان در بر می گیرد - « آمارتیاسن، - 1388 : 151
مالکوم واترز مفهوم جهانی شدن را در نظریات گوناگونی شناسایی می کند. در دیدگاه های جامعه شناسان کلاسیکی چون سن سیمون، دورکیم، وبر و مارکس جرقه های اولیه این مفهوم به چشم می آید و در آرای متأخر در نظریات نوسازی، سرمایه داری جهانی، دهکده جهانی، فرانوگرایی و تراکم زمان و مکانی این پدیده را از زوایای گوناگون بررسی کرده اند - مالکوم واترز، . - 1379 در همین راستا برخی محققان جهانی شدن را بعد وسیع تر نوسازی تلقی کرده اند که جوامع را با رشد مترقیانه در پیچیدگی و چندگانگی ارتباطات مواجه می-سازد. این چندگانگی نه تنها در اقتصاد، بلکه در سایر نظم های اجتماعی از قبیل سیاست، علم، تکنولوژی و آموزش نمود پیدا می کند - لوهمن 1995 ؛ چارلتون 2003 ؛ تاپر . - 2006 به نظر میرسد پذیرش آثار چند جانبه جهانی شدن با واقعیت های موجود به درک پیچیدگی موضوع کمک می کند. این پدیده چند بعدی دارای پیامدهایی در حوزه های مختلف اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است. موضوعات رفاهی برای بهبود کیفیت زندگی انسانی در زمینه های آموزشی، بهداشت، مسکن، تأمین اجتماعی، مراقبت اجتماعی، اشتغال و...
به طور مستقیم یا غیر مستقیم با تحولات اخیر تعامل دارند. به دست آوردن تأثیر هر یک از روندهای جهانی شدن بر موضوعات آموزشی موضوعی بسیار گسترده است که واکاوی آن لازم است. در این مقاله بعد از آشنایی با خاستگاه، تعاریف و تلقی های عمده از جهانی شدن، موضع گیری های کلی درباره رابطه جهانی شدن و آموزش مطرح می شوند. تأکید اصلی بر تأثیرات جهانی شدن بر ابعاد برجسته آموزش است که با توجه به سطوح تأثیر و جهت گیری های حاکم در آموزش بر اثر جهانی شدن بحث می شوند. جهانی شدن به شکل گیری نظام های جهانی اشاره دارد که هر چند در بطن خود فرایند بین المللی شدن را در خیلی از امور مطرح می سازد، حداقل با آن در این خصیصه متفاوت است که ملت ها و جوامع را به عنوان واحد ضروری فرض می کند. جهانی شدن ابعاد متکثر و مختلفی را دربر می گیرد که دارای پیامدهای همسو در عین حال متناقضی است. اساسا در ادبیات مربوطه، از دو منظر به تاثیر جهانی شدن بر قلمروهای مختلف اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی از جمله آموزش پرداخته شده است.
بیان مساله
یکی از ویژگیهای جوامع قرن بیست و یکم، فراگیرشدن امر تغییر در همه ی عرصه های زندگی فردی و اجتماعی است. هر چند در طول تاریخ بشریت، امر تغییر همراه و همزاد آدمی بوده است، اما آنچه در دهه های اخیر، بویژه از زمانی که فناوری ارتباطات و اطلاعات 1توسعه و گسترش یافته، این مسئله است که تغییر از سرعت، کیفیت و سهولت فراوانی برخوردار بوده است به نحوی که از مشخصات و مختصات عصر حاضر، سرعت و کیفیت حجم تغییرات است تا جایی که بر خلاف گذشته، آینده غیر قابل پیش بینی است و حتی تصویر یأس-آوری از آینده در میان مردم رواج روز افزون یافته است. کارشناسان و محققان بر این باورند که نمی توان این تغییر را نادیده گرفت و از کنار آن به سادگی گذشت بلکه همواره بر این نکته تأکید دارند که باید با آمادگی کامل در برابر این تغییر و شاید انقلاب ظاهر شد و مهم ترین بستر برای رویارویی با این تغییر را آموزش و پرورش می دانند - تافلر، 421 :1374 و . - 414
هر روز تغییرات عمده ای در کلاس های درس به وجود می آورند و این تغییرات در ساختارهای آموزشی، الگوهای رفتاری درون نظام آموزشی و حتی محتوای آموزشی را نیز تغییر خواهند داد. از سویی دیگر نظام آموزشی به طور سنتی افراد را برای جامعه-ی صنعتی آماده می-کند که در این جوامع تأکید بر ساخت اشیا در چارچوب تولیدات صنعتی بوده است. از این رو ضروری است فرآیند آموزش نیز با تأثیرپذیری از جامعه ی اطلاعاتی دگرگون شود. بنابراین اگر به این باور رسیده باشیم که نظام آموزشی تنها عامل اصلی و اساسی در پرورش و تربیت نیروی انسانی ماهر است و جهان شتابان در حال یکپارچه شدن به سوی جریان های اطلاعاتی است، دیگر جای تردیدی باقی نمی ماند که نظام آموزشی مبتنی بر داده
