بخشی از مقاله
چکیده
کلید توسعه جوامع با مردم سالم ،گسترش شیوه زندگی صحیح است.درک عمیق روابط بین فردی در بستر اجتماعی، موجبات توسعه رویکردهای موثر ارتقای سلامت را فراهم می آورد. زندگی خوابگاهی دوران دانشجویی با توجه به شرایط خاص خود می تواند نقش تعیین کننده ای درسبک زندگی ارتقادهنده سلامت دانشجویان داشته باشد. هدف از این مطالعه بررسی وضعیت سبک زندگی ارتقادهنده سلامت دانشجویان ساکن در سراهای دانشجویی دانشگاه فرهنگیان - پردیس فاطمه الزهرا س - تبریز است .این مطالعه به صورت توصیفی بر روی40 نفراز دانشجویان در سال تحصیلی -97 96 با روش HPLPII نمونه گیری تصادفی انجام گرفت .
پرسشنامه رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت برای بررسی خرده مقیاس های تغذیه، فعالیت بدنی و ورزش، مسئولیت پذیری در مورد سلامت، مدیریت استرس، روابط بین فردی و رشد معنوی و خود شکوفایی به کار گرفته شد. داده های جمع آوری شده از طریق نرم افزار SPSS برای بررسی به روش آلفای گرونباخ تجزیه و تحلیل گردید. این مطالعه نشان داد وضعیت سبک زندگی ارتقادهنده سلامت در سراهای دانشجویی متوسط است . بنابراین نیاز به برنامه ریزی های دقیق تر جهت بهبود وضعیت سلامت این دانشجویان احساس می شود. به همین منظوردر مطالعه حاضر بهبود مؤلفه های سبک زندگی در سطوح آموزش همگانی، پیشگیری ، غربالگری و ایجاد بستر های لازم برای تغییر سبک زندگی به منظور بهبود سلامت در دانشجویان دختر دانشگاه فرهنگیان که عهده دار رسالت عظیم آموزش و پرورش در نسلهای آینده کشور هستند، مورد تاکید قرار گرفته است.
واژگان کلیدی: دانشگاه فرهنگیان، سبک زندگی، سراهای دانشجویی، ارتقای سلامت
.1 مقدمه:
موضوع سبک زندگی از موضوعات جدیدی است که محققان زیادی در حال پژوهش درباره مباحث مربوط به آن هستند، چرا که تحقیقات نشان داده علت بسیاری از بیماری های مزمن، سبک زندگی و رفتارهای انسان است.» سازمان جهانی بهداشت در سال 2000، مفهوم کیفیت زندگی را درک افراد از موقعیت خود در زندگی از نظر فرهنگ، سیستم ارزشی که در آن زندگی می کنند، اهداف، انتظارات، استانداردها و اولویت های آنان تعریف کرد. همچنین، سبک زندگی را الگوهای مشخص وقابل تعریف رفتار می داند که از تعامل بین ویژگی های شخص، تعاملات اجتماعی و موقعیت های محیطی و اجتماعی – اقتصادی حاصل می شود . اصطلاح سبک زندگی برای اولین بار توسط آلفرد آدلر - 1992 - مطرح شد.
وی معتقد است سبک زندگی بر اساس تعامل های اجتماعی که در سالهای نخست زندگی صورت می گیرد، فراگرفته می شود و مهمترین عاملی است که هرکس زندگی اش را بر اساس آن تنظیم می نماید. - «نامنی و همکاران، - 136 : 1395ارتقای سلامت، فرایند توانمندسازی افراد برای افزایش کنترل عوامل مرتبط با سلامت است.»سبک زندگی ارتقادهنده سلامت جزء معطوف به ارتقای سلامت از سبک زندگی است که دارای شش بعد »فعالیت جسمانی« ،»تغذیه» «مسئولیت پذیری در مقابل سلامت«، »رشد روحی«، »روابط بین فردی« و »مدیریت استرس« می باشد. این سبک زندگی علاوه بر تداوم و تقویت سطح سلامت و رفاه باعث احساس رضایت و خودشکوفایی می شود.« - طل و همکاران، - 1390
آگاهی و آشنایی در باره سبک زندگی صحیح، یکی از مهم ترین چالش های جوامع امروزی است ،چرا که سرمایه فرهنگی تمام جوامع، ارتباط تنگاتنگی با نحوه سبک زندگی افراد دارد. »جامعه ایرانی به لحاظ فرهنگی همواره متنوع بوده، لیکن این تنوع در سالهای اخیر پیچیدگی هایی به خود گرفته است. از جمله متغیرهای اجتماعی مناسب برای فهم پیچیدگی های اخیر ایران، مفهوم سبک زندگی است. سبک زندگی جوانان به ویژه دانشجویان در سالهای اخیر دچار تحولات زیادی شده است. از طرف دیگر با توجه به اهمیت یافتن مسائل فرهنگی، سبک زندگی دانشجویان و عوامل موثر بر آن ضرورت پیدا می کند.« - حقیقتیان و همکاران،:1390 - 125-126
براساس تحولات پدید آمده در جهان، نقش هایی که دانشگاه و دانشجو باید بر عهده بگیرد، تغییر کرده است.»در این نقش های جدید، عنصر فرهنگ حائز اهمیت است و به عبارتی دانشجو باید بر توانایی هایی مسلط شود و مسئولیت هایی را در جامعه جدید بپذیرد که بدون داشتن ذخیره ای از سرمایه فرهنگی، قادر به کسب شایستگی برای این نقش ها نخواهد بود. - « فاضلی ، - 176 : 1386رشد سریع شهرنشینی باعث به وجود آمدن تداخلات فرهنگی، اختلاف طبقاتی، از بین رفتن کشاورزی و بالا رفتن روحیه و فرهنگ مصرف گردیده و مهمترین سرمایه اجتماعی یک کشور که همانا سلامت انسانها از نظر جسمی، روحی و اخلاقی است را مورد تهدید و تاثیر قرار داده است .
با عنایت به اینکه محور توسعه ملت ها، انسانهای متخصص، سالم و بانشاط هستند، مسئولین را به چالش کشیده تا با بررسی و برنامه ریزی در حل و ارائه راهکارهای گوناگون به همراه استفاده از نظرات متخصصین در حل مشکل برآیند. »امروزه در کشورمان بخش اعظم منابع انسانی جوان و مشتاق علم، در دانشگاهها حضور دارند و زندگی دانشجویی را تجربه می کنند. جوانی، پویایی و پرشور و نشاط بودن و در معرض تفکرات و فرهنگ های مختلف قرار داشتن، از جمله انگاره های این نوع سبک زندگی است. و از آنجا که دوره دانشجویی دوره ای حساس به لحاظ قرار گرفتن در طیف وسیعی از مشکلات عاطفی، روانی، اجتماعی، اقتصادی، تحصیلی است، واضح است آموزش های خاص و اطلاعات مفید در جهت پیشگیری و حل مشکلات را می طلبد. -
« کریمی و جمالی نژاد - 1387 شرایط سنی و موقعیت اجتماعی به عنوان قشر تحصیل کرده جامعه می تواند آن ها را به عنوان الگو برای سایرین قرار دهد. انتخاب هر نوع سبک زندگی به وسیله ایشان، بر رفتارها و سبک زندگی سایر اقشار تاثیر می گذارد و به عنوان یک مجرا و کانال می توانند ترویج دهنده مسائل مربوط به ارتقای سلامت خود، خانواده و بالتبع جامعه باشند.»اگرچه اعتقاد به برخورداری از یک شیوه زندگی سالم در سنین ابتدایی زندگی شکل می گیرد، اما رفتارهای مربوط به سبک زندگی در طول سالهای حضور در دانشگاه بنا می شود و در صورت نادیده گرفته شدن می تواند اثرات بدی بر سلامت و رفاه حال آنها داشته باشد.« - بابانژاد و همکاران ، - 252: 1391
لذا با توجه به اهمیت بررسی کیفیت زندگی به عنوان یکی از شاخصهای مهم سنجش سلامت ،تحقیق حاضر با هدف بررسی سلامت و شناسایی الگوهای رفتاری مرتبط با سبک زندگی دانشجویان دانشگاه فرهنگیان تبریز انجام شد تا دانشجویان از رفتارهای بهداشتی و عوامل مؤثر بر آن در جهت بهبود سبک زندگی و سلامتی خود آگاه شوند تا زمینه ساز مداخلات لازم برای اتخاذ سبک زندگی مطلوب در آنان باشد. مطالعه در این زمینه، پیامدها و نتایجی خواهد داشت که می تواند بر عملکرد جسمی، روانی –ذهنی و اجتماعی آن ها موثر باشد که به تبع آن در آینده نسل های سالم تری داشته باشیم.
.2 مواد و روش ها
این مطالعه، از حیث هدف، از نوع پژوهش های کاربردی و روش آن، به صورت توصیفی- تحلیلی انجام شد.40نفر از دانشجویان ساکن در سراهای دانشجویی دانشگاه فرهنگیان تبریز در مقطع کارشناسی انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها در این تحقیق پرسش نامه ترجمه شده 52 سوالی سبک زندگی ارتقادهنده سلامت Walker و همکاران که توسط زیدی و همکاران پایایی و روایی آن به اثبات رسیده است، می باشد. این پرسش نامه برای ارزیابی سبک زندگی ارتقادهنده سلامتی و ابعاد شش گانه آن مورد استفاده قرار گرفته و با مقیاس لیکرت چهار درجه ای نمره گذاری شده است. سپس براساس آزمون پیرسون ، همبستگی و رابطه بین سبک زندگی ارتقا دهنده سلامت دانشجویان و خرده مقیاس های آن بررسی گردید.
.3 نتایج
پرسشنامهی سبک زندگی ارتقادهنده سلامت دارای شش بُعد است که محدوده امکانپذیر، محدوده مشاهده شده، میانگین ها و انحراف معیار رفتار ارتقاء دهنده سلامت در هر زیر گروه و به طور کلی در جدول 1 آمده است.طبق جدول و نمودار1، میانگین نمره سبک زندگی ارتقا دهنده سلامت دانشجویان - 129/05 ± 15/22 - به دست آمد که نشان می دهد سبک زندگی ارتقا دهنده سلامت آنان در حد متوسط است.از میان شش بُعد رفتارهای ارتقاء دهنده سلامت
