بخشی از مقاله
چکیده
هدف از نگارش این مقاله، بررسی ضرورت آموزش پژوهش محور در دانشگاه فرهنگیان وبیان اهداف، برنامه ها، فواید وکارکرد های این دیدگاه از تعلیم وتربیت در نتیجه بررسی رشد، ترقی، پیشرفت درسیستم آموزشی دانشگاه فرهنگیان میباشد. دراین مقاله سعی شده است مقایسه ای اجمالی بین دیدگاه تعلیم وتربیت رایج کشور ودیدگاه آموزش پژوهش محور صورت پذیرد. وبا توجه به اینکه این دو دیدگاه علائق متفاوتی را دنبال میکند، بررسی وتحلیل آثار وپیامدهای آنها ضروری به نظر میرسد. نوع تحقیقکاربردی است. روش تحقیق توصیفی است و از روش کتابخانه ای برای جمع آوری مطالب استفاده شده است.
در بررسی تحلیلی ومقایسه ای دیدگاه های تربیتی سنتی وپژوهشی، مشخص می گردد که این دو دیدگاه با تکیه بر مفروضات بنیادی متفاوت از زاویه های متفاوت به آموزش وپرورش مینگرند. درحالی که تعلیم وتربیت سنتی، فرایند تربیت را انتقال دانش وهدف آن را رشد ذهنی فراگیران میداند، تعلیم وتربیت پژوهش محور، پرورش قدرت استدلال وتوسعه ظرفیت های انسانی برای پژوهش را مورد تاکید قرار میدهد.نوع تحقیق کاربردی است.
مقدمه
از آغاز قرن بیست تا کنون تغییر وتحولات عمیق وگسترده ای در جوامع بشری به وقوع پیوسته است. جایگاه سطح تعلیم وتربیت ازحد انتظار بالاتر رفته وپیشرفت های علمی وفنی ذهن انسان را دچار حیرت ساخته است. این پیشرفت از همان ابتدا با یک نقص همراه بوده است.هنگامی که انتظار میرفت در عصر رویایی وموعود پیروان مدرنیته به رفاه وآسایش برسیم، خود را در میان کشمکش ها ویا حتی ناسازگاری متعدد یافتیم.
به نظر بسیاری از صاحبنظران، این تضادها را نمیتوان به مدد مهارت های علمی حل کرد،زیرا این کار مستلزم برخورداری از مهارت های اجتماعی است وبسیاری از مشکلات امروز ما، نه در حیطه چیزها،بلکه در قلمرو انسان هاست - التون مایو1، - 1924انسان امروز، به دلیل ناتوانی در دستیابی به مهارت های اجتماعی سخت در فضاسازی های همکاری ومشارکت، احساس درماندگی میکند. شاید این وضعیت مولود نظام تعلیم وتربیت رایج تک کارکردیاست. نظام تربیتی که کوشش های اصلی خود را معطوف به اجرای بخشی از کارکرد فرهنگی تعلیم وتربیت، یعنی نقش آموزشی مدرسه کرده واز بعد پژوهشی غفلت ورزیده است.
درنظام های تربیتی رایج، تصمیم گیری درموردفلسفه، اهداف، اصول وروشهای تربیت، برپایه کارکرد فرهنگی وانتقال دانش صرف وبا ارزش محدود خلاصه میشود. برای رهایی از این وضعیت گروهی از فلاسفه ودانشمندان تعلیم وتربیت پیشنهاد میکنند که بخش مهمی از فراگرد تربیت باید به پرورش قدرت تفکروتوسعه دادن ظرفیت های استدلالی فراگیران اختصاص داده شود. این پیشنهاد آشکارا برآن است که فراگیران باید فرصت پیدا کنند که بکارگیری مهارت های فنی را درآزمایشگاه خلاقیت تجربه کنند تا بتوانند از یافته ها در جهت تغییر نگرش خود که ساختی متفاوت با ساخت دانش دارد، استفاده کند.
این نظام تربیتی پیشنهادی که در پیشینه تاریخی تعلیم وتربیت با عنوان، تعلیم وتربیت - پژوهش محور - مشهور است، از اوایل دهه1960 از محدوده نظریه خارج و وارد عرصه های عملی نظام های آموزشی گردیده است. - جهانی، - 1384 نظریه تربیتی مجموعه ای ازاهداف، برنامه ها وروشهای مربوط به هم است که به طور منظم فعالیت های یادگیری ورشد وتوسعه مهارت های فکری را هدایت میکند. پذیرش این تعریف در مدارس ودانشگاه ها با پیامدهای خاص خود همراه است. یکی از معیارهای مهم تمایز میان تعلیم وتربیت رایج وتعلیم وتربیت پژوهش محوردر این تعریف نهفته است.
باتوجه به وظایفواهداف دانشگاه فرهنگیان که درتلاش است دانشجومعلمانی با روحیه پژوهشی وپرسشگری تریبت کند، به گونه ای که خود دانشجویان درفرایند تولید، توصیف وتبیین دانش مرتبط با عرصه تعلیم وتربیت دخیل باشند، استفاده وبهره وری از دیدگاه آموزش پژوهش محورکه تمامی ویژگی های فوق الذکر را درون خود جای داده وتحقق بخش هدف های ذکر شده است، ضرورت میابد. بنابراین بررسی آموزش پژوهش محور در دانشگاه فرهنگیان و بیان اهداف، برنامه ها، فواید و کارکرد های این دیدگاه از تعلیم وتربیت ضروری میباشد.
پیشینه تحقیق
جهانی - - 1387 در پژوهشی که درباره ی آموزش تفکر خلاق به نوجوانان: رویکرد پژوهش محورانجام داده است اعلام میدارد که از اواخر دهه 1960، با ارائه نتایج مطالعات "دوبونو"2 بحث " سبک تفکر"3 مطرح می شود و سبک تفکر به نوع اندیشیدن وروشهای فکر کردن اشاره میکند، به نظر او خلاقیت نه یک قوه ذاتی، بلکه شیوه یا سبکی از تفکر، که میتوان آن را آموزش داد واکتسابی است می باشد. دوبونو - - 2003 میگوید: »هدف اساسی نظام های تربیتی آموزش خلاقیت با تلاش برای پرورش سبک تفکر به شیوه ای است که افراد بتوانندضمن برخورد با مشکلات موانع سر راه را بشناسند وآنها را بردارند تا به رشد ذهنی وانعطاف پذیری لازم برای ارتقاء سطح کیفی زندگی دست یابند.
«مواردی که دوبونو به آن اشاره داشت، همان آموزش به شیوه پژوهش محور است. و در مصاحبه انجام شده توسط غلامی - - 1388 با حجت الاسلام زارعی، این موضوع مطرح میشود اگر می خواهیم آموزشمان پژوهش محور باشد، باید همان طوری که به گزاره ها را به دانشجو آموزش می دهیم، سیر عملی تفکر را هم بیاموزیم تا بداند که در رویارویی با هر مسئله، چه سیری را طی کند که نتیجه مطلوب بگیرد.
پژوهش عبارت است از فرآیند تولید دانش، وقتی ما می گوییم تولید دانش، گاهی منظور در مجموعه گزاره هایی است که معنای اصطلاحی آن است وگاهی در وجود خود دانشجواست.اگر این تفکر علمی دروی ایجاد شود در هر مسئله وموضوع، درفرایند تولید دانش قرار گیرد. بدین معنا که دانشجوبا رسیدن به نقطه صفر یا برخورد با مشکل، از آنجا فرایند را طی میکند وتولید دانش میکند. اهداف تحقیق هدف کلی: بررسی ضرورت آموزش پژوهش محور در دانشگاه فرهنگیان هدف ویژه: محاسن وتوانمندی های روش آموزش پژوهش محور نسبت به آموزش رایج در کشور
سوالات تحقیق
•آموزش پژوهش محور به چه دلیل در دانشگاه فرهنگیان ضرورت میابد؟
•چه راهکارهایی برای عملکرد بهترآموزش پژوهش محور در دانشگاه فرهنگیان پیشنهاد میشود؟
•تا چه اندازه میتوان از فواید وکارکردهای آموزش پژوهش محور در دانشگاه فرهنگیان بهره جست؟
