بخشی از مقاله
نقش مدیریت فرهنگی دانشگاه فرهنگیان درچگونگی گذاران اوقات فراغت دانشجویان
چکیده:
مدیریت فرهنگی یکی از مفاهیم مهمی است که در ادبیات تربیتی ایران مدتهاست مورد توجه قرار گرفته است در این مقاله جایگاه و اهمیت مدیریت فرهنگی در دانشگاه فرهنگیان مورد بررسی قرار گرفته است. اوقات فراغت دانشجومعلمان ونحوه گذراندن آن مسئله بسیارمهمی است که باید بصورت صحیح برای آن برنامهریزی شود،که این مهم نیاز به بررسی نقش و جایگاه مدیریت فرهنگی در دانشگاه فرهنگیان دارد و هدف این مقاله نشان دادن جایگاه والای این بخش درچگونگی گذاران اوقات فراغت برای دانشجو معلمان است.
این مقاله به روش مروری نوشته شده است و در این مقاله از کتاب های دهه حاضر و مقاله های اینترنتی استفاده شده است. فعالیت های فرهنگی باعث رشد ابعاد مختلف شخصیت معلمان آینده شده و در نتیجه بر رشد ابعاد مختلف شخصیت در دانش آموزان تاثیرگذار است.
کلید واژه:اوقات فراغت/ مدیریت فرهنگی /دانشجومعلمان / دانشگاه فرهنگیان /نظام آموزشی
مقدمه
آموزش وپرورش یکی از نهادهای مهم اجتماعی است که در پیشرفت اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی جامعه بیشترین نقش را داراست. هدف آموزش و پرورش در قرن بیست و یک فقط تعلیم دروس ، انتقال میراث فرهنگی نسل های گذشته به نسل جدید و پرورش قوای ذهنی دانش آموزان نیست ؛ بلکه فراتر از آنها ، رشد و پرورش دانش آموزان در ابعاد جسمانی،ذهنی،عاطفی،اجتماعی،اخلاقی،پژوهشی و در یک کلام بعد فرهنگی دانش آموزان از اهداف اصلی نظام آموزش و پرورش محسوب می شود و برای تحقق این هدف مهم پیشرفت و تحول در بخش فرهنگی دانشگاه فرهنگیان نیاز اصلی است.زیرا اگر بخش فرهنگی در معلمان ما پیشرفت کند ، دانش آموزان نیز در این زمینه پیشرفت خواهند کرد و در کنار توجه به برنامه های درسی و علمی ، برنامه های فرهنگی و فوق العاده نیز مورد توجه آنان خواهد بود.
در گذشته به اوقات فراغت در دانشگاه فرهنگیان یا مراکز تربیت معلم کمتر توجه می شد اما امروزه با توجه به احساس نیاز در این زمینه و اهمیت این بخش ، بیش از پیش برنامه های فرهنگی مورد توجه قرار گرفته است.
برنامه های فرهنگی راهکار و روشی است که به تازگی نظام آموزشی برای جبران ضعف ها و خلل و درج برنامه درسی و توسعه وظایف و نقش خود در تربیت دانش آموزان دنبال کرده است. نظر به اهمیت نقش معلمان و اعتبار و ارزشی که بر آنها متصور است ، سرمایه گذاری به منظور تربیت و تامین این رکن مهم تعلیم وتربیت بهترین و سودمندترین نوع سرمایه گذاری است ( صافی ، . ( 1379
بنابراین با توجه به اهمیتی که در سال های اخیر به برنامه های فوق ا لعاده و فرهنگی در دانشگاه فرهنگیان داده شده است ، این مقاله جایگاه برنامه های فرهنگی (همچون : پژوهش ، گزارش ، داستان ، اجرای نمایش ، مذهبی و...) در دانشگاه فرهنگیان وتاثیری که این برنامه بر معلمان و در نتیجه دانش آموزان این مرزوبوم دارد ، بررسی شده است.
تعریف واهمیت برنامه فرهنگی
فعالیتهای فوق برنامه یکی از مفاهیمی است که در ادبیات تربیتی ایران مدتهاست مورد توجه قرار گرفته است. در واقع فوق برنامه راهکار و روشی است که نظام آموزشی برای جبران ضعفها و خلل و درج برنامه درسی و توسعه وظایف و نقش خود در تربیت شهر وندان دنبال کرده است. اما از جنبه نظری چه درکشور ما و چه در خارج از کشور موضوعی مورد توجه نبوده است.
در این نوشتار مراد از »فعالیت فرهنگی« هر کاری است که با استفاده از نیروی موجود و توانمندی بالفعل فرد، بههدف رشد دیگران و ارائه خدمات فرهنگی صورت گیردکه این برنامه ها از مقطع ابتدایی شروع شده و تا دانشگاه ادامه می یابد و این بخش در دانشگاه فرهنگیان اهمیت وافری دارد زیرا در دانشگاه فرهنگیان ، معلمانی تربیت می شود که قرار است وارد مقاطع مختلف تحصیلی شوند و دانش آموزان این مرزوبوم را به خوبی تربیت کنند.گرچه این برنامه ها در حاشیه قرار دارند اما به هیچ وجه متن کار معلم بدون حاشیه مفید واقع نمی شودخصوصاً. معلمانی که چند سال در دانشگاه شبانه روزی فرهنگیان ، تحصیل کرده و بنیه علمی و شخصیتی نسبتا استواری یافته اند، وظیفه ویژهای در این مورد دارند. اینگونه فعالیتها علاوه بر تأمین نیاز جامعه و ادای رسالت اسلامی و زنده نگهداشتن روح حساسیت نسبت به نیازهای جامعه و تقویت بینش اجتماعی، به رشد و تکامل
توانمندیهای مورد نیازدانش آموزان هم میانجامد. به بیان دیگر اینگونه فعالیتها در مراحل نخست، نوعی تحصیل هم محسوب میشود. تحصیل توان سخنوری، نویسندگی، پژوهش، کلاسداری، مواجهه با جمع، مدیریت، طراحی فرهنگی، ارتباط اجتماعی، کار متشکل گروهی و.. . . که هر یک بهمرورِ زمان و به برکت »تجربه و تمرین« در وجود معلم ، شکل می گیرد (عالم زاده نوری،.(1392
چرا فعالیت های فرهنگی در دانشگاه فرهنگیان از اهمیت بالایی برخوردار است ؟
یکی از سازمان های مهم آموزش وپرورش هرجامعه سازمانی است که در آن معلمان مورد نیاز دوره های مختلف تحصیلی تربیت می شوند ، زیرا محصول این نوع سازمانها ، معلمانی هستند که نقطه آغاز هر تحول آموزشی و پرورشی هستند و قادرند با دانش و مهارتی که کسب کرده اند چهره سازمان های آموزشی را دگرگون سازند و فضای مدارس را به فضای محبت ، رشد و بالندگی روح افزا و لذت بخش مبدل کنند و با انتقال عناصر فرهنگی به نسل نو خاسته و اعمال روش های مناسب تربیتی موجبات رشد شخصیت کودکان و نوجوانان را فراهم سازند (صافی ، .(1372
ژاپنی ها عقیده دارند که شایستگی هر نظام آموزشی به اندازه شایستگی معلمان آن است و در حقیقت هیچ کشوری نمی تواند از سطح معلمانش بالاتر برود . در یک نگرش سیستمی معلم دروندادی است که نقش موثر و مهمی در برون دادهای نظام آموزش وپرورش ایفا می کند و موفقیت یا شکست برنامه ها و طرح های آموزش وپرورش هر کشور تا حدود زیادی به معلمان آن بستگی دارد به عبارت دیگر مهمترین وسیله رسیدن جامعه به اهداف آموزش وپرورش معلمان دانا وتوانا هستند .معلم نقش مهمی در تکوین شخصیت علمی و فرهنگی دانش آموز دارد و در همه دیدگاهها اهمیت زیادی نیز به معلم داده شده است اگر قرار است تغییری در آگاهی ها ، نگرش ، و مهارتهای فراگیران ایجاد شود عامل تغییر معلمان هستند . معلمان می توانند بهترین برنامه های درسی را بی نتیجه ساخته و اثر آن را کمتر نمایند ، همچنین معلمان می توانند با هنر تدریس خویش و با حداقل امکانات و منابع ضعیف ترین برنامه را به طور موثر ومفید اجرا نموده و نتایج غیر قابل تصور بدست آورند پس باید به تربیت معلمان در زمینه های مختلف علمی و فرهنگی پرداخت تا آنها هم دانش آموزان را تربیت نمایند(رضایی و کوسه لو ، .(1391
مراکز فرهنگی
مساجد ، حوزههای علمیه ، دانشگاهها ، مدارس ، کانونها ، فضای مجازی (سایت، کلوپ، چت، وبلاگ و...) مطبوعات و
نشریات ، ادارات و نهادها ، هیآت ، نمایشگاهها ، پادگانها ، جلسات انس دوستانه ، محیط خانواده زندانها ، رادیو و تلویزیون و ...
انواع فعالیتهای فرهنگی
سخنرانی ، تدریس و کلاسداری ، تألیف ، تحقیق ، مشاوره و راهنمایی ، مقاله ، ترجمه ، شعر ، داستان ، گفتگو موعظه ،
نقاشی، طراحی، گرافیک ، دعا، مرثیه، مداحی ، پاسخ به سؤالات ، پشتیبانی فکری و ...
پارهای از دانشجومعلمان در کنار برنامههای آموزشی و تحصیلی خود در فعالیتهای فوقبرنامه، حضوری پرنشاط دارند. روزنامه دیواری تهیه میکنند، مقاله مینویسند و در مراسم صبحگاه ارائه میدهند، در کتابخانه یا واحدهای دیگر فعالیت میکنند، در اجرای مراسم نماز جماعت، دعا، قرآن، جشن یا سوگواری، راهپیمایی و برنامههای هنری ـ دکلمه، مسابقه، سرود، تئاترـ سهیم میگردند، با بسیج دانشجویی همکاری میکنند، بریده جراید را در تابلوی مخصوص نصب میکنند، کلاسهای تقویتی برای دوستان خود تشکیل میدهند، از ذوق و هنر خود بهصورت شعر، طراحی، کاریکاتور و.. . . استفاده میکنند ، با بهرهگیری از دانش و مهارت خود کارهای دستی و وسایل خاص تولید میکنند و خلاصه آن که جوش و خروش ویژهای از خود نشان میدهند. این دانشجومعلمان با استفاده شایسته از وقت و توان خود:
Ü بهرهای به دیگران میرسانند.
Ü تنوع برنامه خود را حفظ و نشاط خود را استمرار میبخشند.
Ü آموختههای خود را محک میزنند و مباحث نظری خشک را بهتر درک میکنند.
Ü خلاقیت و توان علمی خود را بالا می برند.
Ü فایده و کاربرد معلومات خود را لمس میکنند و به ادامه جدی تحصیل، ایمان و امید بیشتری پیدا میکنند .
Ü روح تعاون و همکاری را در خود تقویت میکنند.
Ü قدرت برخورد اجتماعی و تعامل گروهی را در خود میافزایند و صحنه جدی فعالیتهای اجتماعی را در دایرهای کوچک تجربه میکنند و ...
مزایای فعالیت های فرهنگی در دانشگاه فرهنگیان:
.1گسترش شخصیت:
معمولاً شخصیت به عنوان یک چیز جامع و کمال یافته از خصوصیات روحی، عقلی، بدنی، جسمانی و حرکتی هر فرد تعریف می شود و خصوصیات اخلاقی و طبیعی هر فرد است که بخشی از شخصیت او را تشکیل می دهد. معلم مقدار زیادی از وقت خود را در این کوشش صرف می کند که نه تنها به شاگردانش مطالب خوب و متنوع و مفید و دانش های تازه بیاموزد، بلکه در رفتار آنها تغییراتی به وجود آورد و روحیات آنها را در جهت دلخواه و مناسب هدایت کند. این نیت های معلم به گسترش شخصیت دانش آموز مربوط می شود و ممکن است مربوط به هر جنبه ای از زندگی او نیز بشود(شریفیان، (1389 و یک فرد زمانی می تواند شخصیت دیگری را گسترش دهد که شخصیت خودش گسترش یافته باشد.
شخصیت و تعادل روانی معلم بیش از سایر طبقات اجتماع موردنظر ماست. زیرا معلم به عنوان الگو می تواند در دانش آموزان واکنش های مثبت و سازنده و یا واکنش های منفی ایجاد کند.
کودکان نه تنها مطالبی را که مستقیماً از طرف معلم گفته می شود، می آموزند، بلکه رفتار، حرکات، نگرش ها، مهارت ها و خلاصه کلّ شخصیت معلم، در آنها اثر می گذارد(همان)فعالیت های فرهنگی که اوقات فراغت دانشجو معلمان را تا حدودی پر می
