بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین حساسیت اضطرابی و جهت گیری مذهبی انجام شده است. نمونه پژوهش شامل410 دانشآموز بودند که به روش تصادفی ساده انتخاب شدند. داده ها با استفاده از شاخص تجدید نظر شده حساسیت اضطرابی تیلور و کاکس و مقیاس تجدید نظر شده جهت گیری مذهبی آلپورت جمع آوری شدند. نتایج تحلیل داده ها نشان می دهد که بین نمره کلی حساسیت اضطرابی با مذهب بیرونی رابطه مثبت و معنی دار وجود دارد. مقایسه میزان حساسیت اضطرابی و جهت گیری مذهبی درونی و بیرونی در بین دختران و پسران نشان داد که بین دختران و پسران در میزان جهت گیری مذهبی بیرونی تفاوت معناداری وجود دارد. در کل نتایج پژوهش نشان داد که افراد با جهت گیری مذهبی بیرونی از مذهب به عنوان یک وسیله برای دست یافتن به اهداف غیر مذهبی استفاده می کنند و به همین علتگرایش مذهبی بیرونی معمولاً با پیامدهای منفی نظیر حساسیت اضطرابی ارتباط مثبت دارد.
کلید واژه ها: جهت گیری مذهبی درونی، جهت گیری مذهبی بیرونی، حساسیت اضطرابی
مقدمه
در چهل ساله گذشته، جهت گیری مذهب نقطه تمرکز در روان شناسی مذهب بوده است. براساس مفهوم اولیه از مذهب درونی/بیرونی - آلپورت و راس، - 1967، در این زمینه چندین رویکرد پیشنهاد شده است - به عنوان مثال هیل و هود، . - 1999 در حقیقت مذهب درونی در مقایسه با مذهب بیرونی ذاتی تر توضیح داده شده است-"شخصی با جهت گیری بیرونی انگیخته می شود تا از مذهبش استفاده کند در مقابل شخصی با جهت گیری درونی با مذهبش زندگی می کند" - آنترینر و همکاران، . - 2010تاثیر مذهب بر سلامت روانی برای سالها مبهم باقی مانده است و تنها نیم قرن است که این تئوری ها بطور کاربردی مورد آزمایش قرار گرفته است. نتایج ضد و نقیض درباره ارتباط بعضی از علایم سلامت روانی و مذهب ثابت می کند که ارتباط مذهب و اضطراب - به عنوان یکی از مهم ترین شاخصهای ضعف روانی و علت شیوع اختلالات روانی - ، هنوز مبهم باقی مانده است - شریو-نایگر و الستین، . - 2004
بعضی مطالعات به این نتیجه رسیده که مذهب رابطه مثبتی با اضطراب دارد. این گونه مطالعات اعتقادات مذهبی را به طور کلی مورد توجه قرار داده اند. در حالی که مطالعاتی که مذهب درونی و بیرونی را از هم تفکیک کرده اند، فقط بین مذهب بیرونی و اضطراب رابطه مثبتی بدست آورده اند. جهت گیری درونی مذهب ، مذهب را به عنوان هدفی برای خود در نظر می گیرند که این مفهوم رابطه مثبتی با منبع کنترل درونی، خود انگیزشی، پیشرفت تحصیلی و حساسیت هیجانی دارد. در مقابل جهت گیری مذهبی بیرونی، که مذهب را به عنوان ابزاری برای رسیدن به اهداف شخصی و اجتماعی در نظر می گیرند، رابطه منفی با همان نتایج دارد - مثلاً مطالعه مسترز و برگین، . - 1992
مطالعات زیادی رابطه ی بین گسترش مذهب و ابعاد گوناگون سلامت را مورد بررسی قرار داده اند. به عنوان مثال نتایج تحقیقات مت بای - 1999 - نشان داد که جهت گیری درونی مذهب، رابطه منفی با سایکوتیسم دارد. بارکر - 2000 - ادعا می کند که مذهب در سلامت روانی فواید زیادی دارد. گنا - 1996 - گزارش می کند که رابطه منفی بین جهت گیری مذهبی بیرونی و اضطراب وجود دارد. از طرف دیگر تئوری ها و تحقیقات پیشنهاد می کنند که حساسیت اضطرابی نقش مهمی را در سبب شناسی و تداوم بسیاری از جنبه های آسیب شناسی روانی شامل اختلالات اضطرابی، افسردگی، اختلال هراس، و سوء مصرف مواد دارد. حساسیت اضطرابی به ترس از محرکات مرتبط با اضطراب گفته می شود و شامل افکاری است که از این اعتقاد ناشی می شود کهاین محرکات نتایج مضرری دارند.
این توضیح از حساسیت اضطرابی به عنوان آسیب شناسی، روشی برای دیدن و واکنش نشان دادن به نشانه های اضطراب زا است که به طور خاص شبیه چیزهایی است که بایستی یاد گرفته شود. در حقیقت ساختار حساسیت اضطرابی از لحاظ مفهومی رابطه نزدیکی با اضطراب دارد و به تفاوتهای فردی در گرایش به تجربه ترس در پاسخ دادن به نشانه های اضطرابی متعلق به فرد اشاره می کند - تیلور، . - 1999 اعتقادات آشکار و پنهان متعلق به حساسیت اضطرابی درباره تفسیر منفی محرکات خاص، بایستی بر پردازش آن لاین این محرکات تاثیر بگذارد. به عبارتی تحقیقات ثابت کرده اند که تفسیر لحظه به لحظه محرکات به اعتقادات حساسیت اضطرابی مرتبط است.
اعتقادات حساسیت اضطرابی؛ توجه، حافظه و سوگیری تفسیر را در بر می گیرد و سوگیری شناختی با تفسیر محرکات مبهم به عنوان خطر، دوره های اضطراب را افزایش می دهد. زیرا محرکاتی که معنای آشکاری ندارد در زندگی روزمره بسیار زیاد هستند. در نتیجه حساسیت اضطرابی بر توجه بر نشانه های بدنی، تفسیر معنادار این نشانه ها و تحریک خاطرات درباره مضرر بودن، تاثیر می گذارد و تفسیر آن لاین نشانه ها را مورد تاثیر قرار می دهد - تیلور، . - 1999با توجه به آنچه که توضیح داده شد، به طور کلی هدف تحقیق حاضر، بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی و حساسیت اضطرابی و همچنین مقایسه جهت گیری مذهبی و حساسیت اضطرابی بین دختران و پسران است. فرضیه اول در این مطالعه به ارتباط جهت گیری مذهبی بیرونی با حساسیت اضطرابی اشاره دارد و فرضیه دوم این مقاله به تفاوت جنسیتی در جهت گیری مذهبی می پردازد.
روش پژوهش
پژوهش حاضر از نوع همبستگی است. جامعه تحقیق حاضر شامل کلیه دانشآموزان شاغل به تحصیل در دوره دوم متوسطه شهر اردبیل بود که از بین این جامعه به شیوه تصادفی ساده 410 دانشآموز انتخاب شد. دامنه سنی دانشآموزان 15 تا 18 سال با میانگین 16,5 سال - 52/6 درصد زن و 47/4 درصد مرد - بود. آزمودنی ها پرسشنامه های تحقیق را تکمیل کردند . داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و روشهای ضریب همبستگی و تحلیل مانوا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
ابزار جمع آوری داده ها:
- مقیاس تجدید نظر شده جهت گیری مذهبی درونی بیرونی مقیاس گرایش مذهبی درونی بیرونی - گوروش و مک فیرسون، - 1989 که شامل سوالاتی بر مبنی مقیاس گرایش مذهبی اصلیآلپورت و راس - 1967 - بدست آمده اند، برای اندازه گیری گرایش مذهبی استفاده خواهد شد.این مقیاس چهارده سوالی شامل دو خرده مقیاس است؛ الف- گرایش مذهبی درونی و ب- گرایش مذهبی بیرونی.سوالات این پرسشنامه ارزشهای مختلف مذهبی، نگرشها و رفتارهای مذهبی را اندازه می گیرد به طوری که شرکت کنندگان به هر سوال براساس یک مقیاس لیکرت - 1کاملا
