بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی رابطه بین جهتگیری مذهبی، شیوههای حل مساله و سلامت روانی دانشآموزان پیشدانشگاهی شهر شیراز پرداخته است. جامعهی آماری، دانشآموزان دختر و پسر پیشدانشگاهی شهر شیراز بود که 330 آزمودنی - 210 دانشآموز دختر و 120 دانشآموز پسر - بهصورت تصادفی خوشهای چندمرحلهای انتخاب شده و به پرسشنامهی جهتگیری مذهبی، شیوههای حل مساله هپنر و پرسشنامهی SCL90R پاسخ دادند. اطلاعات بهدست آمده با آزمون همبستگی پیرسون، آزمون گروههای مستقل و رگرسیون چندمتغیره، گام به گام تجزیه و تحلیل شدند. نتایج یافتهها با آزمون همبستگی پیرسون نشان داد بین سبک خلاقیت با جهتگیری مذهبی در سطح - P<0.05 - و زیرمقیاسهای عقاید- مناسک - - P<0.05 - اخلاق - P<0.01 - رابطهی منفی و معنادار وجود دارد. مقیاس عقاید مناسک با شیوهی حل مساله، خلاقیت، سبک اجتنابی و سبک روی آورد در سطح - P<0.01 - رابطهی منفی و معنادار وجود دارد.
مقیاس اخلاق با خلاقیت، سبک اجتنابی شیوههای حل مساله در سطح - P>0.01 - و سبک روی آورد در سطح - - P<0.05 رابطهی منفی و معنادار ایجاد کرده است. بین متغیر جهتگیری مذهبی با شیوههای حل مساله، خلاقیت، سبک اجتنابی و کسب روی آورد در سطح - - P<0.01 و درماندگی در سطح - P<0.05 - رابطهی منفی و معنادار وجود دارد. بین مقیاس عقاید و مناسک با حساسیت بین فردی در سطح - P<0.05 - و اضطراب ترس گونه در سطح - P<0.01 - رابطهی منفی و معنادار وجود دارد. بین مقیاس اخلاق با مولفههای حساسیت بین فردی، اضطراب در سطح - P<0.05 - و اضطراب ترس گونه در سطح - P<0.01 - رابطهی منفی و معنادار مشاهده شده است. بین جهتگیری مذهبی با سلامت روان و اضطراب در سطح - P<0.05 - و حساسیت بین اضطراب فردی و اضطراب ترس گونه در سطح - P<0.01 - رابطهی منفی و معنادار وجود دارد.
واژههای کلیدی: جهتگیری مذهبی، راهبردهای حل مساله، سلامت روان.
مقدمه:
دین و مذهب یکی از اساسی ترین و مهم ترین نهاد هایی است که جامعه بشری به خود دیده است. به طوری که هیچ گاه بشر خارج از این پدیده زیست نکرده است و دامن از آن بر نکشیده است. قرآن می فرماید »: ان االله اصطفی لکن الذین فلاتموتن الا و انتم مسلمون « - البقره، آیه - 132 یعنی : خداوند این آیین پاک را برای شما برگزیده است و شما جز بر آیین اسلام نمی میرید. بدون تردید مذهب،انسان را در مقابل هجوم اضطراب، تردید و ناامیدی نیرومند و آمده می سازد.ارزش هر فرد مذهبی به میزان رشد آگاهی و بصیرت و دانایی وی بستگی دارد، و تا زمانی که شناخت اصولی از مذهب شکل نگرفته باشد نمی تواند نقش تعیین کننده ای در زندگی رو به رشد فرد داشته باشد و این عقل و استدلال و بصیرت است که ارزش و چگونگی هیجان و احساسات مذهبی را تعیین نموده، به آن معنی و مفهوم داده و رشد یافته و عمیق می سازد.
در نتیجه مذهب عملا به عنوان یک سیستم ارزشی به حرکت های انسان جهت داده، هدفمند نموده و به سوی اعتلای روانی،انسانی و تکامل رهنمون می سازد - صادقی،. - 1378موضوع دیگر مورد بحث شیوه های حل مسئله است. به طور کلی حل مسأله به فرآیند شناختی - رفتاری و ابتکاری فرد اطلاق می شود که به وسیله آن فرد می خواهد راهبردهای مؤثر و سازگارانه برای مشکلات روزمره را تعیین، کشف یا ابداع کند. - دروزیلا،1992 به نقل از دهقان زاده،. - 1384 حل مسأله یک راهبرد مقابله ای مهمی است که می تواند فرد را قادر سازد موقعیت های مشکل آفرین زندگی روزمره و تأثیر هیجانی آنها را به خوبی مهار کند و از این طریق تنیدگی روانشناسی را کاهش دهد. به حداقل برساند یا پیشگیری نماید - دروزیلا ونزو،1990، به نقل از دزوریلا و شیدی ،. - 1992 وقتی صحبت از بهداشت روانی می کنیم منظور بیشتر دستیابی به درجه بالایی از سلامت روانی است.
به عبارت دیگر منظور رساندن فرد به انسانی شایسته و لایق که دارای انسجام شخصیتی و روانی بوده که قادر باشد ،کارکردها و مسئولیت های خویشتن را به نحو مطلوب انجام دهد و به عبارتی دیگر برای حفط کسب زندگی سالم و بهنجار پیشگیری از بیماری ضرورت دارد و همراه کردن مسئولیت شخصی و فعالیت برای رسیدن به سلامتی نیز لازم است. همان طور که ملاحظه می شود این فلسفه با بینش قبلی یعنی معالجه از طریق مراجعه به افراد متخصص فرق می کند. در چنین شرایطی، افراد سالم و تندرست برای پیشگیری از بیماری مسئولیت پذیرند و کسب زندگی سالم و متعادلی را دنبال می کنند. - هرشن سن، - 1374 هدف کلی این پژوهش بررسی رابطه بین جهت گیری مذهبی با شیوه های حل مسأله و سلامتروانی دانش آموزان مراکز پیش دانشگاهی شهر شیراز می باشد.
فرضیه های پژوهش:
-1 بین جهت گیری مذهبی با راهبرد های حل مسأله رابطه معنی داری وجود دارد.
1-1 بین جهت گیری مذهبی با راهبرد های حل مسأله دانش آموزان پسر رابطه معنی داری وجود دارد.
2-1 بین جه ت گیری مذهبی با راهبرد های حل مسأله دانش آموزان دختر رابطه معنی داری وجود دارد.
-2 بین جهت گیری مذهبی با سلامت روان رابطه معنی داری وجود دارد.
1-2 بین جهت گیری مذهبی با سلامت روان دانش آموزان پسر رابطه معنی داری وجود دارد.
2-2 بین جهتگیری مذهبی با سلامت روان دانش آموزان دختر رابطه معنی داری وجود دارد.
-3 بین سلامت روان دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معنی داری وجود دارد .
-4 بین راهبرد های حل مسأله دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معنی داری وجود دارد.
یافته های پژوهشی تحقیقات پیشین پژوهش های خارج از ایران: در طی تحقیقی که دانیل دی، روسن و همکاران - - 2008 به منظوربررسی بیماری های روانی و تغییر مذهبی بر روی 68 بیمار یهودی در یک کلینیک سلامت روانی در شمال بیت المقدس انجام دادند، نتیجه گیری کردند که بیمارانی که تربیت مذهبی بیشتری داشتند احساس بدتر و شدیدتری نسبت به بیماری روانی دارند هرچند، بیمارانی که وابستگی مذهبی بیشتر داشتند این طور نبودند. اسمیت و همکاران - - 2003 به بررسی رابطه بین جهت گیری دینی و اختلالات خوردن پرداختند و دریافتند که در میان افراد نرمال و غیر نرمال بین جهت گیری دینی و نگرش به خوردن یک ارتباط منحنی شکل وجود دارد. تحلیل همبستگی پیرسون ،وجود ارتباط مثبت بین نشانه های اختلال خوردن و جهت گیری مذهبی برونی را آشکار کرد و افراد با گرایش مذهبی برونی، گرایش بیشتری به داشتن نشانه های اختلال خوردن داشتند، درحالی که زنانی با گرایش مذهبی درونی تمایل کمتری به داشتن نشانه های اختلال خوردن داشتند - به نقل از صالحی،. - 1386
پژوهش های انجام شده در داخل ایران:در تحقیقی که دیانت - - 1387 بر مقایسه سبک های یادگیری و شیوه های حل مسأله دانشجویان دختر و پسر دانشگاه آزاد مرودشت انجام داد به این نتیجه دست یافت که بین سبک های یادگیری و شیوه های حل مسأله دانشجویان رابطه معنی داری وجود دارد. طی تحقیقی که رابطه بین اعتقادهای مذهبی و منبع کنترل با سلامت روان در دانشجویان دختر دانشگاه علوم پزشکی بندر عباس انجام شد، نشان داده شد که عملکرد مذهبی بر سلامت روان و منبع کنترل درونی تأثیر مثبت و مستقیم داشت، هر چند که رابطه بین عملکرد مذهبی و مقیاس های برگه ارزیابی علائم مرضی معنی دار و معکوس بود - صالحی و همکاران،. - 1386
