بخشی از مقاله
چکیده
رشد شتابان شهر نشینی و افزایش میزان مهاجرت روستائیان به شهرها مسئله حاشیه نشینی و مسکن نامناسب را پدید آورده است.دراثر مهاجرت،ترکیب جمعیت شهرهای بزرگ به کلی جنبه طبیعی خود رااز دست می دهد. مهاجرت های روستایی و رشد سریع شهرنشینی و ظهور حلبی آبادها و کمبود ها و مضایق زندگی شهری،کمبود مسکن و نارساییهای آن همراه با رشد بیکاری و عدم اشتغال مناسب زمینه جرم زایی و آسیب های اجتماعی رافراهم ساخته است. بدین ترتیب با گسترش فیزیکی اجتماعی شهرها و تبدیل شدن آنها به مراکز ناهمگن جمعیتی اجتماعی و فرهنگی میزان ناهنجاری های شهری به ویژه در نواحی حاشیه ای شهرها افزایش یافته است. محیط اجتماعی و مسکونی نامناسب،ساختارهای نامناسب شغلی،ناکامی اجتماعی و فقر اقتصادی زمینه بروز آسیب های شهری و رشد بی رویه و لجام گسیخته ناهنجاریها رادر مناطق حاشیه نشینی فراهم کرده است.
واژگان كليدي : توسعه شھری، شھرگرايی، بی سازمانی شھری، تغيير کاربری، مھاجرت، حاشيه نشينی
مقدمه
شهرنشینی در آشور ما همانند بسیاري از جوامع در حال توسعه با سرعت فوق العاده زیادي گسترش یافته است. دلیل این گرایش افراطی به شهر در ایران، این است آه شهرنشینی مساوي با برخورداري بیشتر از امکانات و فرصتهاي بیشتر و بهتر براي زندگی است.تب شهرنشینی بویژه از دهه چهل به بعد در ایران آغاز و تا امروز ادامه دارد و هنوز هستند بسیاري از مناطق آه در راه رسیدن به "سراب شهر" دچار این تب هستند.پيش گامان مكت ب اكول وژي ش ھر ش يكاگو ك ه ھم ه مس ائل اجتم اعي از آن جمل ه مي زان ج رائم را در رابطه با تفاوتھا و خصيصه ھاي مكاني جستجو مي كردن د ب ه اي ن نظري ه معتقدن د ک ه ان واع ج رائم، بزھكاري، طالق، استعمال مواد مخدر، الكليسم، نزاع، ھمه در نتيج ة پ اره ش دن تعھ دات راي ج مي ان مردم ي اس ت ك ه جامعة سعي در استحكام و تثبيت آنھا دارن د.
سازمان ش كني گروھي از م ردم مرب وط ب ه نامتج انس ب ودن ب يش از ان دازة مح الت در ن واحی حاش يه نش ينی اس ت. آنج ا ك ه جمعي ت دائماً در حال تغيير است واين مناطق قادر نيستند ساخت اجتماعي و جمعيتي باثباتي تشكيل دھند.مطالعات متعدد انجام شده در شهرهای مختلف نشان می دهد که اگر چه سابقه ی حاشیه نشینی در شهرهای ایران به سال های ١٣٠٠ بر می گردد ولی شدت و رواج آن دردهه های ٤٠ –٥٠بوده است،حاشیه نشینی در ابتدا از تهران شروع شدهاست، پیدایش اولین اجتماعاتآلونک نشین در تهران بهسال ١٣١١ بر می گردد،اما رشد و گسترش آن از سال ١٣٣٥ به این طرف است .
افزایش قیمت نفت و تزریق یکباره آن به اقتصاد ایران سطح درآمد سرانه را به صورت چشمگیری افزایش داد. سياست ھای چند سالهي اخير دولت در رشد شھري اردبيل نيز بي تاثير نبوده است. بعد از تبديل شدن شھراردبيل به مرکز استان از سال ١٣٧٢ و توجه به شھراردبيل،ازجنبه ھای زيرساختی،خدماتی،اقتصادی،عمرانی و عدم توجه به مناطق روستايی ،باعث مھاجرت روستاييان و شھرستان ھای اطراف جھت کار و دسترسی به خدمات شده است،اين مھاجرت بي رويه و سياست ھاي نا درست مسئوالن با عث گسترش حاشيه نشيني شد و به تناسب اين توسعه ناموزون انواع آسيب ھای اجتماعی در شھر اردبيل گسترش پيدا کرده است.
مبانی نظری
نظریّه قطب رشد از جمله نظریات مبتنی بر رشد اقتصادی است که ریشه دراقتصاد نئو کلاسیک دهه ١٩٥٠ دارند - صرافی١٣٧٩ - . بر پایه این نظریه،توسعه به طور یکسان و از نقاط
مختلف آغاز نمیشودیک نقطه شروع دارد. در واقع بلکه این نقطه اولیه با شروع توسعه و رشد به موتوری محرکه جهت انگیزش نواحی مجاور تبدیل خواهد شد.اندیشمند دیگر، بودویل قطب های رشد را مراکز صنعتی دانست که با رسیدن به مرحله توسعه و رشد کامل،مازاداقتصادی را به نواحی پیرامون خود منتقل کرده و باعث توسعه آنها می شود. این نظریه از سوی سیاستمگذاران کشورهای جهان سوم با مواجه گردید،گویی که نسخه بیماری استقبال جدی اقتصادی خود را یافته بودند،امادرعمل نه تنها چنین اهدافی تحقّق نیافت؛ بلکه خود به مانعی در جهت توسعه تبدیل گشت؛ تا آنجا که حتّی نزدیک ترین پیرامون خود را نیز به توسعه نرساند،چنان که ظهور و توسعه حاشیه نشینی در شکل زشت و ناموزون از نتایج آن بشمار رفت.
میزان جرائم شهري باتوسعه شهري دررابطه است،چراکه به موازات افزایش جمعیت شهري،میزان جرائم نیز بالا می رود. بررسی میزان جرائم از فصول مهّ م اآولوژي اجتماعی است. در اآولوژي شهري به هنگام مطالعه انواع جرائم دو نظریه بیش از همه مورد توجّه قرار می گیرد:
١-نظریه تأآید بر مکان ویژه و یا بخش مرآزي شهري آه در آنها میزان جرائم بیش از سایر مناطق شهري است و به موازات دور شدن از بخش مرآزي شهر از رقم جرایم آاسته می شود،در پاره اي موارد قابل انتقاد است چرا آه هم اآنون میزان جرایم در حومه هاي برخی از آشورها، برابر میزان جرایم شهري گزارش می شود.
٢-نظریه محیط مساعد آه در جستجوي یافتن ارتباط میان محیط زندگی مساعد جهت ارتکاب به انواع جرایم است. در این نظریه همه شرایط محیطی در رابطه با انواع جرایم مورد بررسی قرار می گیرد و تأآید بر مناطق ویژه شهري مثل بخش مرآزي شهرها چندان مورد توجّه نیست.١يادآور مي شويم كه اغلب نظريه ھا و عوامل باال در مورد ارتكاب به انواع ج رائم، منش أ اجتم اعي-اقتصادي دارند. مثالً وقت ي گفت ه م ي ش ود خ انواده ھ ايي ك ه در خان ه ھ اي ناس الم و غي ر اس تاندارد زندگي م ي كنن د بيش تر گرفت ار استرس ميشوند بايد بالفاصله اضافه كرد اين جريان مربوط
