مقاله حسابداری از نگاه اسلام

بخشی از مقاله

چکيده اسلام داراي جهان بيني و سيستم اعتقادي خاصي است . اسلام ديني است که تنها به حوزه هاي فردي محصور نمي شود بلکه سيستم منسجمي را براي زندگي انسان در حوزه هاي مختلف فراهم مي کند. بنابراين جدايي دانش از رهنمودهاي مذهبي براي مسلمانان نارواست چرا که منجربه رفتار غير اسلامي مي گردد. بسياري از انديشمندان مسلمان معتقدند که نظام حسابداري بايد با آموزه هاي دين اسلام متصل گردد، و اين چيزي است که حسابداري اسلامي ناميده مي شود. هنگامي که هدف حسابداري بر اساس مباني اسلام مورد توجه قرار گيرد مي تواند تمام امور حسابداري من جمله چارچوب نظري ، اصول و استانداردهاي حسابداري حتي از ثبت حسابداري تا گزارشگري مالي را تحت تأثير قرار دهد، بطوري که در همه ي اين اوصاف ، انسان ، هم مي تواند جريان تمام امور را در مسير الهي ببيند و هم اينکه بهترين منافع را براي جامعه ي اسلامي به ارمغان آورد. واژگان کليدي: حسابداري مرسوم ، حسابداري اسلامي، نهادهاي مالي اسلامي Accounting from the perspective of Islam Maryam, nobakht1; younes, nobakht Abstract: Islam has a worldview and belief system is certain. Islam is not confined only to individual spheres, but also a coherent system provides for human life in various areas. Thus the separation of the religious guidance for Muslims is wrong, because it is un-Islamic behavior leads. Many Muslim scholars believe that the accounting system should be connected with the teachings of Islam, and this is what is called Islamic accounting. When the purpose of accounting based on the principles of Islam considered, Can affect all accounting matters including the theoretical framework, principles, accounting standards, accounting records and financial reporting. So that in all these attributes, human can see God in the way of all things, and brought the best interests of the Islamic society. Keywords: Conventional accounting, Islamic accounting, Islamic financial institutions مقدمه تنوع استفاده کنندگان بزرگترين مانع بر سر راه تعيين اهداف حسابداري است . حتي در درون يک گروه از استفاده کنندگان نيازها متفاوت است (وولک و تيرني ، ١٩٩٧). براي مثال اهداف حسابداري در جوامع سوسياليست با جوامع غربي که مهد رشد حسابداري سنتي هستند، متفاوت است . در يک جامعه سوسياليستي هدف حسابداري تقويت کنترل مقامات ارشد بر فعاليتهاي واحد تجاري است (بايلي ، ١٩٨٨). در صورتي که در جوامع سرمايه داري، سرمايه گذاران از چنين جايگاهي برخوردارند. بايدون و ويلت (٢٠٠٠) معتقدند فلسفه ي عقلانيت اقتصادي تأکيد بر بالاترين رضايت فردي با حداکثرسازي سود به عنوان معيار موفقيت عملکرد دارد. در مقابل ، نگرش اسلامي به موضوعات تجارت (کسب و کار) از اعتقاد ديني به يگانگي خداوند ناشي مي شود که سبب مي گردد شرکت ها در تصميم گيري و عمل بر منافع اجتماعي متمرکز شوند و به دنبال سود مشروع باشند نه سود بيش از حد که از استثمار بدست مي آيد. اسلام داراي جهان بيني و سيستم اعتقادي خاصي است ، اسلام ديني است که تنها به حوزه هاي فردي محصور نمي شود بلکه سيستم منسجمي را براي زندگي انسان در حوزه هاي مختلف اقتصادي، سياسي، فرهنگي، و ... فراهم مي کند، بنابراين جدايي دانش از رهنمودهاي مذهبي براي مسلمانان نارواست چرا که منجربه رفتار غير اسلامي مي شود (حميد، ١٩٩٧). بسياري از انديشمندان مسلمان عقيده دارند که نظام حسابداري بايد با آموزه هاي دين اسلام متصل گردد، و اين چيزي است که حسابداري اسلامي ٥ ناميده مي شود (حميد، ١٩٩٧). تاريخچه بازرگانان ايتاليا و کشورهاي اروپايي ديگر آموزش هاي اوليه شان را در استفاده از روشهاي تجاري پيچيده از همتاهاي خود در آنسوي درياي مديترانه مي گرفتند که اغلب مسلمان بودند، گرچه در ميان آنها تعداد کمي يهودي يا مسيحي نيز به چشم مي خوردند (ليبر، ١٩٦٨). به نظر مي رسد سيستم هاي حسابداري توسعه يافته در جهان عرب ، و يا در ميان ساير مسلمانان وجود داشته است و احتمالا پيشرفت هاي بعدي سيستم هاي دفترداري و مکانيسم هاي حسابداري ديگر در نقاط مختلف ، تحت تاثير آن سيستمها واقع شده است . به اعتقاد حميد (١٩٩٥)، نيز دفتر داري و عملکردهاي کنترل حسابداري در جهان اسلام در سده هاي قرون وسطي بويژه در نيمه دوم قرن دهم از اين قاعده مستثني نمي باشد. مطالعه و بررسي بيشتر در اين زمينه ها ما را به اين نتيجه مي رساند که بيشتر محققين حوزه حسابداري، فرهنگ هاي سنتي غربي را مورد مطالعه و پژوهش قرار مي دهند و يا در تلاش اند تا بدنبال نشانه هايي از ثبت دو طرفه باشند تا شواهدي از تاثير بر حسابداري ايتاليايي را ارائه دهند. اما جاي تأسف است که نشان دهيم حسابداري اسلامي بر ظهور روشهاي حسابداري ايتاليايي اواخر قرون وسطي تاثير گذاشته ، بدين معني که در تلاش براي يافتن شباهتها، تفاوتهاي مهم ناديده گرفته شود. مشکلات اساسي ثبت معاملات و حفظ منابع ، اساسا براي کشورهاي اسلامي و تجار کشورهاي غربي يکسان بوده است ، در نتيجه جاي تعجب نيست که براي حل اين مشکلات راه حلهاي مشابهي را پيدا مي کردند. اما بجاي فرض شباهت ، مفيدتر خواهد بود به اين مسئله بينديشيم که تا چه اندازه تفاوت هاي اجتماعي، سياسي، اقتصادي و فرهنگي موجب تفاوت در حسابداري شده است . همانطورکه کارنکيه و نپير (٢٠٠٢) اشاره مي کنند "مواقعي وجود دارد که آنچه بنظر مي رسد روشهاي حسابداري مشابه در سطح بالايي است ، ممکن است در تجزيه و تحليل بيشتر کاملا متفاوت باشند". ضرورت حسابداري اسلامي ضرورت توجه به حسابداري اسلامي از سوي نهادهاي مالي اسلامي از آنجا نشأت گرفته است که نهادهاي مالي اسلامي در بسياري از موارد در اجراي استانداردهاي حسابداري موجود از قبيل استانداردهاي بين المللي و استانداردهاي ملي که بر اساس نهادهاي مالي يا ساختارها و رويه هاي معمول کشورهاي غير اسلامي تدوين شده اند به دليل اينکه قوانين و شريعت اسلامي را مورد توجه قرار نداده اند به مشکل برخورد کرده اند. از ديگر سو همزمان شدن رشد نهادهاي مالي اسلامي با آغاز پروژه هاي همگرايي استانداردهاي حسابداري، اهميت و ضرورت توجه به حوزه حسابداري اسلامي را بيش از پيش کرده است . از اين رو، به لحاظ اهميت و ضرورت موضوع ، پژوهشهاي گسترده اي در اين عرصه توسط دانشگاهيان ، سازمان ها و نهادهاي کشورهاي اسلامي انجام گرفته و يا در حال انجام است . از نتايج اين پژوهش ها مي توان به تاسيس سازمان هايي که با هدف تهيه و تدوين استانداردهاي حسابداري مربوط به فعاليت نهادهاي مالي اسلامي تشکيل شده اند اشاره کرد، • سازمان حسابداري و حسابرسي نهادهاي مالي اسلامي (١٩٩١)، • هيئت استانداردهاي حسابداري مالزي (١٩٩٧)، • هيئت خدمات مالي اسلامي (٢٠٠٢)، • گروه تدوين استاندارد آسيا -اقيانوسيه (٢٠٠٩)، • مرکز دانش ماليه اسلامي دلويت (٢٠١٠)، از جمله اين نهادها و سازمانها مي باشند. اهداف حسابداري اسلامي تنوع استفاده کنندگان بزرگترين مانع بر سر راه تعيين اهداف حسابداري است . حتي در درون يک گروه از استفاده کنندگان نيازها متفاوت است . از اين رو اهداف حسابداري اسلامي در اين پژوهش تحت عناوين : سودمندي براي تصميم گيري، مباشرت و پاسخگويي مورد بحث و بررسي قرار گرفته است