بخشی از مقاله
چکیده
برقراری ارتباط با دیگران از ضرورتهای زندگی انسان محسوب میگردد.نیروی انسانی بزرگترین سرمایه در مدیریت قلمداد می شود.چگونگی روابط انسانی در مدیریت تابع نوع نگرش به انسان می باشد. روابط انسانی خوب در مدیریت اسلامی در بنیانهای احترام متقابل، نیت خیر، ایمان به ارزشها و شئون انسانی و شخصیتهای فردی استوار است.نظام مشارکتی زیر بنای مدیریت اسلامی می باشد. بی تردید یکی دیگر از اسرار توفیق مدیریت نبوی در میان آن جامعه بدوی،همانا رأفت و محبت مطرح می شود. بنابراین ،روابط انسانی در مدیریت از نگاه اسلام شریان حیات مدیریت و قلب تپنده سازمان بیان می شود.
-1 مقدمه
انسان از زمان تولد به سرپرستی و مراقبت و ارتباط با دیگران محتاج است و هر قدر که رشد کند، نیاز او به تعامل با دیگران بیشتر احساس میگردد و به شکل یکی از نیازهای اساسی او نمایان
میشود. به طوری که امام صادق - ع - میفرماید: »تردیدی نیست که شما به دیگر انسانها نیازمند هستید و به راستی هر فرد تا زنده است نمیتواند از مردم بی نیاز باشد و ناگزیر مردم باید با یکدیگر سازش داشته باشند.« ما از اطرافیان خود انتظار داریم به مسائل زندگی ما توجه نموده و ما را در هنگام بروز مشکلات و نگرانیها یاری نمایند. ما دوست داریم دیگران در خوشیها و نگرانیهایمان شریک گردند و هم چنین علاقه داریم دیگران ما را در رشد و کمال یاور باشند - صادقیان، . - 1387
اسلام مبنای هدایت انسان را بر اصلاح رفتار طبیعی انسان ها گذاشت و لذا پیامبر اسلام - ص - و ائمه اطهار - ع - رفتارهای اشتباه انسانها را با رفتار نیکو درمان مینمودند. ماجرای خاکستر بر سر مبارک پیامبر - ص - ریختن تا عیادت کردن حضرت از آن انسان خطا کار که به دنبال چند روز غیبت آن فرد و در نتیجه نریختن خاکستر به سر مبارک حضرت رسول - ص - رخ داد و همچنین ائمه اطهار - ع - در انجام و توصیه به رفتارهای انسانی در مقابله با رفتارهای خصمانه و ناخوشایند دشمنان اسلام، همگی بیانگر این است که اسلام از نخستین دینهایی است که رفتار و نارساییهای رفتاری انسان را با رفتار و راهحلهای انسانی درمان مینماید - افجهای، . - 1388
یکی از مسائل مهمی که تفاوت بین دیدگاه اسلام و سایر مکتبها را دربارهی انسان آشکار میکند و در موضعگیری در زمینههای گوناگون نیز بسیار مؤثر تلقی میشود، مسأله ارزش والای انسان در مکتب اسلام و منحط بودن مقام او در بسیاری از مکاتب دیگر میباشد. در برخی مکتبها انسان در ردیف سایر حیوانات قرار گرفته و در برخی از این هم پستتر، در ردیف ابزار تولید قرار داده شده و مهرهای از چرخ تولید را تشکیل میدهد.
در صورتی که در نظر اسلام از ناحیه خداوند به او کرامت و ارزش متعالی داده شده و موجود ممتازی محسوب میگردد. این معنا را میتوان در عناوینی همچون خلیفه االله - بقره - 30/، محور آفرینش - بقره29/،لقمان20/،هود - 61/، امانت دار الهی - نور، - 33 که در آیات قرآن به او نسبت داده دریافت نمود - انصاری و همکاران، . - 1385 در پدیده ارتباط با دیگران مهارت انسانی و ارتباط انسانی یک عامل و عنصر دائمی است که در متن تصمیم ارتباطی افراد قرار میگیرد. این گونه پدیدههای انسانی را باید بر الگوی تصمیمگیری عجین نمود. هر چند گشودن و تجویز آن به آسانی میسر نیست. ضمن آنکه مختصات و ویژگیهای شرایط تصمیم میتواند بخشی از آن گونه تصمیمات به حساب آید. عنصر برتر، بدون تردید، بینش نبوغ خدادادی است که در ذهن انسانهای برتر به وجود میآید و به صورت تصمیم تجلی مییابد.
روابط محصول روابط انسانی است که در میان اشخاص و گروهها و طبقات برقرار میگردد و نهادها و رفتارهای اجتماعی یا فرهنگی آن جامعه بر اساس این روابط ترتیب و تنظیم مییابد و عواملی نظیر فرهنگ، آزادی، مساوات، امنیت، طبقه اجتماعی، فرصت، انگیزش، نقش، پایگاه اجتماعی شامل ردههای سازمانی، نوع کار، مهارت، شرایط کار، حقوق و ارشدیت، تحصیلات، تعادل اجتماعی و سازگاری فرد با دیگران در ارتباط متقابل انسانی مؤثر است. که عناصر محیط و محیط سازمانی مورد تأکید بیشتری قرار دارند.
نیاز به محبت، دوستی و روابط اجتماعی به عنوان عوامل مؤثر روابط انسانی در سازمان تلقی میشوند و در مجموعه ارتباطات سازمانی سازمان با نوعی »سیستم اجتماعی« رو به رو می گردد در چنین سیستمی عدهای از کارکنان برای انجام کاری در شرایط فیزیکی گرد هم میآیند و در آن محیط با یکدیگر تمایل مییابند و روی هم سیستمی از نمادهای فرهنگی برای ایجاد ارتباط با خود و محیط به وجود میآورند. در مقوله روابط انسانی باید اذعان داشت که از اصل بدیهی استمرار رابطه عاطفی بین اشخاص اصل تفاهم است، بدین معنی بدون اشتراک در نوع نگرشها و نیازها نمیتوان رابطه انسانی با دوام با دیگران، در هر موقعیت اجتماعی که قرار گرفته، پرورش دهد.
این مهارتها اجزاء وحدت یافته مدیران و رهبران هستند و ممکن است از راه شناخت محتوای روابط انسانی پرورش و بهبود یابند - نیاز آذری، . - 1381 در واقع مدیر اسلامی نه تنها باید بخاطر ایجاد شور و شوق و دمیدن حرارت بیشتر در محیط کار، رابطهی خود را با سایر همکاران صمیمی و دوستانه نماید، بلکه دوستی و محبت را با گفتار و کردار، با شیوههای مستقیم و غیر مستقیم در میان کارمندان خود ایجاد نماید. زیرا در محیطی که عواطف و دوستی، محبت و عشق وجود نداشته باشد آن محیط، محیط انسانی نیست.
