مقاله تربیت از نگاه اسلام

بخشی از مقاله

چکیده

تربیت از دشوار ترین امور انسانی است و علم دین، علم تربیت است و برای اسلامی کردن تربیت باید در مبانی تربیت دگرگونی ایجاد شود . با این حال اصول تربیت اسلامی راهنمای فعالیت های تربیتی مربی اند ودر صورتی این اصول مورد تایید است که بتوان از فقه اسلامی آن را برآورد کرد.به طور کلی می توان گفت ، تربیت از نظر اسلام به معنی رشد استعداد های موجود زنده است.

فعالیت های تربیتی از جمله فعالیت های اساسی است که در حیات فردی و جمعی انسان ،تاثیری انکار ناپذیر دارد این فعالیت ها برای تحقق اهداف مورد نظر تابع اصل یا اصولی است . مشخص کردن اصول تربیت از جمله اقدامات اساسی است که باید قبل از هر کاری انجام گیرد . در این نوشته پس از بررسی بخشی از تعاریف و بحث های ارایه شده توسط بخشی از صاحب نظران تربیت وکتاب های موجود در تربیت اسلامی، اصول تربیتی به عنوان ریشه وبنیان هایی تعریف شده که در جریان تربیت لازم الاتباع بوده است و به سان دستور العملی کلی تمام جریان تربیت را تحت سیطره و نفوذ خویش دارد .در این پژوهش به این اصول می پردازیم:

- 1اصل کرامت وشرافت انسان، - 2اصل مساوات و برابری انسان ها، - 3اصل اختیار و آزادی و آگاهی انسان، 4 - اصل توجه به ابعاد وجودی انسان و به مراحل رشد وی، - 5اصل جهت و هدف داشتن حیات انسان، - 6اصل قابلیت و استعداد انسان برای کمال، - 7اصل لزوم عمل برای رشد و کمال انسان.

روش پژوهش این تحقیق, اسنادی - توصیفی- تحلیلی - و بر پایه مطالعات کتابخانه ای و اینترنتی بوده است . ضرورت چنین پژوهش هایی در این است که معلمان واستادانی که خود سرمشق والگویی جذاب ،به سوی اهداف تربیتی و کرامت انسانی هستند درست تربیت شوند و نظام اجتماعی و سیاسی ای به وجود آید که اولویت کار خود را تربیت اسلامی قرار دهد و با همه امکانات ،سیستم تربیتی را در ابعاد علمی وعملی یاری نماید.

مقدمه

تربیت ازنگاه اسلام چیست؟

اصول تربیت از نگاه اسلام کدام است؟

امروز تربیت از دشوارترین، ظریفترین وپرثمرترین امورانسانی است وامری پرارج و وقت گیر به حساب می آید ،تربیت باید با برنامه دقیق وحساب شده انجام بگیرد تا موفقیت آمیز و نتیجه بخش باشدبنابراین می توان گفت علم دین علم تربیت است وصلاح واصلاح وارشاد.

اسلامی کردن تربیت متضمن تغییر ودگرگونی در مبانی آن است واین مبانی درمحتوا روش وسازماندهی متجلی می شود ویا صورت عینی وخارجی به خود می گیرد.تربیت از نگاه اسلام نسبت به سایر ادیان یگانه وبی نظیر است ،یگانگی به این دلیل که تربیت در اسلام تمام دقایق نفس بشری را فرا گرفته است و نسبت به هر حرکت و جنبش وفکر و ادراکی که از درون سرچشمه می گیرد توجه می کند،و همچنین به دلیل تاثیر بی مانندی است که بر نفس آدمی و بر واقعیت زندگی می گذارد وپیامد مهم آن ایجاد همان امت عجیب در تاریخ بشری است.

علی هذا هیچ تصادفی یا اتفاقی نیست که در اسلام این همه از فن تربیت تجلیل شود واز آن به عزیزترین وحتی شریفترین حرفه ها تعبیر گردد. هدف اسلام از تربیت دینی ایجاد تقویت وپرورش روح تقوا وهدایت پذیری درنسل جوان ونوجوان است درگرو ایمان وتقوای مستمر ورسیدن به مقام رضای دو جانبه بین خدا وانسان می باشد قران کریم دراین باره می فرماید »ونجینا الذین امنوا وکانوا یتقون »«وکسانی که مومنند وپیوسته تقوا رارعایت میکنند نجات میدهیم.6« تربیت ازنظر اسلام عنوانی است که استعمال فراوان یافته است وبرای نشان دادن طرح اسلام درساختن وپرداختن انسان بکار می رود.

تربیت از نظر اسلام تنها ساختن نیست،آن طور که مثلا خانه ای را می سازند که اجزا واشیا را با هم ترکیب می کنند و نظمی را میانشان برقرار می سازند بلکه تربیت از نظر اسلام به معنی پرورش یک موجود زنده یعنی فراهم کردن زمینه ی رشد استعدادی که در موجودزنده می باشد آن چنان که گل ها ودرختان را رشد و پرورش می دهند که البته در پرورش انسان مسایل بیشتری وجود دارد 

از نظر اسلام مکتب تربیت انسانی در اسلام ،مکتبی است که هدف آن بیرون از خود انسان نیست بلکه در خود انسان است یعنی براساس به کمال رساندن انسان است

در تربیت اسلامی معلوم است که در عالم تحقق و خارج اول علم پیدا می شود بعد تربیت - تزکیه - ، چون تزکیه از ناحیه ی عمل واخلاق تحقق پیدا میابد پس اول باید به اعمال صالح واخلاق فاضله نایل شد وبعد به آن ها عمل کرد تا به تدریج تربیت نیز به دست آید

در آثار برخی از دانشمندان تعلیم وتربیت از اصول تربیتی نیز زیاد یاد می شود ولی بحث درباره ی اصول تربیت نیز پیچیده است زیرا برداشتهای متفاوت ،گاه متناقض از اصول تربیت وجود دارد، واژه ی اصول در ادبیات تعلیم و تربیت به یک معنا به کار رفته است برای مثال گاهی اصول به معنای دسته ای از مبانی نظری وعقلی که ملاک عمل قرار می گیرد و گاه به معنای راهنمای فکر در حل مسایل تربیتی است وگاه به عنوان عوامل وعناصر تعلیم وتربیت است

درواقع معنای کلی که از اصول آمده است آیین نامه های کلی است که راهنمای تدابیر ذوفعالیت های تربیتی مربی اند . واگر بخواهیم از نظر اسلام این اصول را مورد بررسی قرار دهیم باید ببینیم آیا می توان از فقه اسلامی چنین اصولی را برآورد یا خیر؟؟اصول مورد بررسی دراین پژوهش عبارت اند از

- 1:اصل کرامت وشرافت انسان. - 2اصل مساوات وبرابری انسان ها - 3.اصل تقوا وصیانت نفس - 4.اصل اختیار وآزادی و آگاهی انسان - 5.اصل جهت وهدف داشتن حیات انسان ؛

تربیت اسلامی بی تردید یکی از اساسی ترین بخش های معارف اسلامی است .اما به یقین هنوز تحقیق و تدوینی اصولی درباره ی آن صورت نپذیرفته است . با این که برخی از آثار مربوط به این زمینه ،کم وبیش قوت ها یی دارند و راه هایی را هموار کردند ،اما هنوز تربیت اسلامی مبحثی جدی وقابل تحمل نیست ،بنابراین در این پژوهش به قصد تدوین وتنظیم نظام تربیتی اسلام نگارش یافته است

ضرورت این پژوهش در این است که معلمان واستادانی که خود سرمشق والگویی جذاب ،به سوی اهداف تربیتی و کرامت انسانی باشد تربیت شود و نظام اجتماعی ،سیاسی به وجود آید که اولویت کار خود را تربیت اسلامی قرار دهد و با همه ی امکانات ،سیستم تربیتی را در ابعاد علمی وعملی یاری نماید

پژوهش درتربیت از نظر اسلام به علل زیر مسئله ی مهم وضروری است:

.1جایگاه فلسفه ی تربیت اسلامی در تمام فعالیت های تربیتی

.2آشفتگی مفهوم فلسفه ی تربیت اسلامی

.3آگاهی از فلسفه ی تربیتی جدیدی که انسان را در رهایی از بحران کنونی اش یاری می دهد