بخشی از مقاله
چکیده
تنوع جانوری از مهمترین مسائل تنوع زیستی محسوب میگردد. جانوران اعم از پرندگان، حیوانات، حشرات و....نقش موثر در پایداری و بقاء محیط زیست دارند. هدف از این پژوهش، استخراج و بررسی مسائل حفظ، عدم تخریب و انقراض تنوع جانوری در میان سخنان و آموزه های برجای مانده از معصومان - ع - است. در این موارد نمونه های فراوانی یافت می شود که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم به آن اشاره گردیده است. مقاله حاضر که با روش توصیفیB تحلیلی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ایB اسنادی سامان یافته ؛ راهکارهای حفظ و جلوگیری از تخریب تنوع جانوری را در روایات معصومان - ع - بررسی و تحلیل می نماید. یافته های پژوهش پیش رو بیانگر توجه معصومان - ع - به موضوع مهم حفاظت از تنوع جانوری و ارائه راهکارهای معین و مشخص در این عرصه است. برخی از مهم ترین نتایج عبارتند از ؛ حفظ تنوع حیوانیکه مستلزم حفظ شرایط نگهداری و مراقبت از حیوانات است. همچنین از اموری مانند کشتار بی رویه و آزار و اذیت جانورانکه سبب تخریب می گردد، باید جلوگیری نمود.و نیز اموری مانند به جنگ انداختن حیوان و عقیم سازی آنها که سبب انقراض تنوع جانوری می گردد، رفتاری ناپسند و ناروا محسوب میگردد.
واژگان کلیدی: احادیث اسلامی، تنوع جانوری، حفظ تنوع جانوری، انقراض تنوع جانوری.
مقدمه
تنوع زیست - با توجه به معنای اصطلاحی جدیدی که در دانش محیط زیست راه یافته - نقش موثری در حفظ محیط زیست دارد. تنوع زیستی پایه واساس تمام موجودات زنده و در واقع شکل دهنده شبکه حیات در محیط زیست است. انقراض نامتعارفی ک گونه سبب اختلال جدید روند زندگی وفعالیت گونه های دیگری است که با آنها در ارتباط است. اهمیت بالای تنوع زیستی و اثرگذاری مستقیم آن در زندگی انسان و نیز سلامت و پایداری محیط زیست قابل چشمپوشی نیست. تنوع زیستی در هر منطقه،کلیدپایداری وسلامت آن منطقه محسوب می-
شود. - نورائی،:1390ص. - 83
از جمله مسائلی که در زمینه تنوع زیستی از اهمیت بسیاری برخوردار است، تنوع زیستی جانوری است. در این زمینه پژوهش های مختلفی با رویکرد های گوناگون از جمله رویکرد دینی صورت پذیرفته است. هر یک از این پژوهشها می کوشد تا موضوع مورد بحث را از زاویه مناسب با خود بررسی و تحلیل نماید. از پژوهش هایی که تاکنون در زمینه جانوران به طور خاص با رویکرد دینی انجام گرفته، می توان به کتاب حمایت از حیوانات ناجی جزایری، حقوق حیوانات در اسلام ابوالقاسم مقیمی، دنیای حیوانات اثر محمد بیستونی اشاره کرد.پژوهش پیش رو میکوشد با تمرکز بر موضوع تنوع زیستی جانوری ابعاد مختلف آن را از منظر میراث برجای مانده از معصومان - ع - به بحث نشیند؟
تا از یک سو گوشه ای از دانش جامع و اهتمام ایشان را در عرصه محیط زیست نمایان ساخته و از سوی دیگر به جنبش صیانت از تنوع جانوری و کاستن مشکلات این عرصه مدد رساند. مهمترین پرسشها یک نوشتار حاضردر پی یافتن پاسخ آن است، این است که آیا در روایات به تنوع موجود در حیوانات اشاره گردیده است؟ درصورتیکه به این تنوع اشاره شده، آیا ائمه معصومین - ع - راهکارهایی در جهت حفظ آن بیان کرده اند؟ عوامل تخریب تنوع جانوری کدام است؟ با چه راهکارهایی می توان از تخریب در تنوع جانوری جلوگیری کرد؟چه عاملی سبب انقراض تنوع جانوری در محیط زیست می گردد؟
تنوع زیستی
مسلما در رابطه با اصطلاح تنوع زیستی در روایات و احادیث تعریفی ارائه نگردیده است. تنوع زیستی به عنوان اصطلاح جدید محیط زیست، به ترکیب جامعه از نظر گونه های مختلف جانوران و گیاهان گفته می شود. در یک اکوسیستم هرچه تنوع گونه ای بیشتر باشد، زنجیره های تغذیهای طولانی تر و شبکه های حیاتی پیچیده تر بوده و در نتیجه محیط پایدارتر و از شرایط خود تنظیمی بیشتری برخوردار میشود؛ در نتیجه تنوع زیستی در هر منطقه را باید کلید پایداری و سلامت محیط زیست طبیعی در آن به حساب آورد. تنوع گونه ای، همچنین طیف گسترده ای از انواع گیاهان و جانوران اعم از وحشی و اهلی را که مورد بهره برداری های مستقیم و غیرمستقیم انسان قرار دارند را در بر می گیرد. بنابراین تنوع گونه ای علاوه بر ارزش های غیرقابل جایگزین و بسیار والای اکولوژیکی، از اهمیت های مربوط به بهره گیری های غذایی، دارویی، تفرجگاهی و مانند آنها نیز برای انسان برخوردار است. تنوع زیستی اصطلاحی کلی برای نشان دادن درجه تنوع طبیعت است.تنوع زیستی از نظر سلسله مراتب به سه طبقه ژن، گونه و اکوسیستم تقسیم می شود که هر یک جنبه های مختلفی از سیستم های زندگی را بیان می کنند:
الف - تنوع ژنتیکی: بیانگر تفاوت ها و تنوع ژن ها در میان یک گونه است. این طبقه از تنوع، جمعیت های متمایزی از همان گونه را در بر می گیرد.
ب - تنوع گونه ای: بیانگر تنوع گونه ای در یک منطقه است. برای اندازه گیری این تنوع شیوه های مختلفی وجود دارد اما پژوهشگران روی یک روش واحد اتفاق نظر ندارند. شمار گونه های یک منطقه، معرف منابع غذایی آن منطقه است که معمولا به عنوان معیاری برای شناخت تنوع گونه ای به کار می رود.
ج - تنوع اکوسیستمی: برآورد تنوع اکوسیستمی نسبت به تنوع گونه ای و ژنتیکی مشکل تر است. زیرا مرزهای بین اکوسیستم ها و اجتماعات - جوامع گونه ها - بسیار گمراه کننده است. - اردکانی،:1388 صص107و. - 108
