بخشی از مقاله
چکیده
حقوق سیاسی اقلیت ها همواره یکی از امور چالش برانگیز در میان ملل مختلف بوده است، اقلیت ها که همواره درموقعیت غیر حاکم قرارداشته اند، خواهان مشارک سیاسی و حقوق برابر بوده اند. واقلیت ها در حقوق اساسی ایران به تبعیت ازتعالیم اسلامی به رسمیت شناخته شدند،که شامل پیروان آیین های زرتشت، یهودیت و مسیحیت می شوند. اسلام که دینی جهان شمول و فراگیر است، در قرآن کریم با عنوان»اهل کتاب « اقلیت ها را مورد تکریم و عنایت قرارداده است.. در حقوق اساسی ایران دولت به دفاع از حقوق سیاسی، اجتماعی، دینی و امنیت اقلیت ها موظف گردید. در حقوق اساسی ایران، اقلیت ها از حقوق سیاسی، شهروندی برخوردار و دارای حق رای، حق اشتغال و حق داشتن نماینده مستقل در مجلس اند.
آنان در چارچوب قوانین در انجام مراسم دینی وتشکیل انجمن ها آزاد و از حقوق و آزادی های سیاسی قانونی، برخوردارند . اما از آنجاکه آنان تحت حکومت اسلامی و قوانین و مقررات موضوعه هستند، به جهت انحراف در کتب آنان و نسخ آیین و شریعت گذشته توسط اسلام و دعوت الهی به ایمان و تسلیم در برابر رسالت آخرین پیامبر - ص - به عنوان دین حق، اقلیت ها با محدودیت در تبلیغ و ترویج آیین شان مواجه اند و از طرفی در حقوق اساسی نظام، ازآنجاکه تصدی مناصب حکومتی جزء حقوق اشخاص به شمار نمی رود، لذا مناصب حکومتی را حق حکومت دانسته و برای اقلیت ها در تصدی مناصب حکومتی محدودیت هایی وجود داردکه این محدودیت ها بیانگر جامعیت نگرش دین اسلام در اثبات حقانیت و جهان شمولی و جاودانگی خود می باشد.
مقدمه
جوامع بشری متشکل از افراد و گروههایی می باشند که در یک جامعه زندگی می کنند و با ویژگی های متفاوت همچون زبان ، مذهب ، رنگ ، قومیت و نوع رفتار، از یکدیگر متمایز می گردند. اقلیت ها در مقابل اکثریت ، از حیث سیاسی، فرهنگی و اقتصادی، جایگاه پایین دستی دارند. وجود گروههای اقلیت در یک جامعه سیاسی، همواره یکی از مسائل چالش بر انگیز جوامع بین المللی بوده است. اقلیتها معمولا در موقعیت غیر حاکم قرار دارند از طرفی خواهان حقوق سیاسی و مشارکت برابر و از طرفی تمایل به حفظ احوالات شخصیه مانند مذهب ، زبان و فرهنگ و... خود را دارند.
در نظام حقوقی اسلام، اقلیت ها به عنوان یک حقیقت و واقعیت اجتماعی مورد پذیرش و توجه قرار گرفته اند. اسلام اقلّیتهای مذهبی را مورد عنایت قرار داده و برای آنان احترام قایل است. به نظر می رسد هیچ حکومتی در دنیا مانند حکومت محور این نوشتار با بهره گیری از منابع حقوق اساسی، به دنبال پاسخ به این سوال، که جایگاه و حقوق سیاسی اقلیت های دینی در نظام سیاسی جمهوری اسلامی ایران کدامند؟ می باشد و درصدد استخراج حقوق خاص پیروان اقلیت های دینی در نظام سیاسی ایران خاصه قانون اساسی است. مراد از اقلیت ها ی دینی، گروه هایی هستند که از آیین های »یهود«، »مسیحیت« ، »مجوسیت« پیروی می کنند ودر قانون اساسی به رسمیت شناخته شده اند.
اصطلاح » اقلیت«که غالباً با ویژگی هایی چون زبانی ، قومی ، دینی و مذهبی همراه است در برگیرنده آن دسته از گروه های انسانی است که در شرایطی حاشیه ای و در موقعیتی ناشی از فرودستی کمیتی و در عین حال اجتماعی ، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی به سر می برند.2 شاید بتوان گفت اقلیت ها بیشتر با این صفت شناخته می شوند که در میان طبقات اجتماعی، در مقابل اکثریت ، از حیث سیاسی ، فرهنگی و اقتصادی منزلت و جایگاه فرودستی دارند و دست یابی آنان به پاره ای از مناصب و منزلت ها در یک جامعه خاص امکان پذیر نیست و یا این که بسیار مشکل خواهد بود. به عبارتی مشارکت در ساز و کار حکومتی با محدودیت ها و موانع گسترده ای همراه است.
همچنین گفته شده است : » اقلیت « عبارت است از : گروهی که در حاکمیت شرکت نداشته و از نظر تعداد، کمتر از بقیه جمعیت کشور باشند و اعضای آن در عین حالی که تبعه آن کشور هستند، ویژگیهای متفاوت قومی، مذهبی یا زبانی با سایر جمعیت کشور دارند و دارای نوعی حس وحدت منافع و همبستگی در جهت حفظ فرهنگ، آداب و رسوم، مذهب یا زبان خود هستند. با توجه به تعاریف ارائه شده اقلیت ها را بسته به نوع نگرش به مسائل آنها می توان به گروه های مختلف زیر تقسیم کرد:
الف - اقلیت قومی: یک گروه انسانی است که زبان و فرهنگ خاص خود را دارد؟
ب - اقلیت نژادی:یک گروه انسانی است که با نژادو یا نسب متفاوتی باگروه اکثریت جامعه متمایز می باشد؟
ج - اقلیت مذهبی : گروه انسانی است که از نظر آداب واعمال وعقاید مذهبی با گروه اکثریت جامعه متمایز می باشد؟
-2 اقلیت های دینی
از آنجا که محور بحث و بررسی موضوع به اقلیت های مذهبی و دینی بر می گردد. برای تبیین موضوع لازم است منظور از دین و اقلیت دینی روشن گردد. سپس به بررسی جایگاه وحقوق اساسی آن ها بپردازیم.
تعریف دین
»دین« با وجود داشتن وحدت معنا به طور عام درلغت واصطلاح به الفاظ متعدد و معانی واحد آمده است. ازجمله گفته اند:5 دین در لغت بهمعنای جزا، عادت، طاعت، قهر و غلبه و هر چه که با آن قرب به خداوند حاصل می شود می آید.6 و در اصطلاح، مجموعه احکام و دستورهایی است که خداوند برای رستگاری جامعه بشری بر رسولان و پیامبران نازل کرده و اطاعت از این دستورها را بر همگان لازم دانسته و برای آن پاداش اخروی منظور داشته است.7 همچنین دهخدا »دین « را مجموعه عقاید موروث مقبول درباره روابط انسان با مبدأ وجود و التزام بر سلوک و رفتار بر مقتضای آن عقاید میداند.8 در تعریفی دیگر، دین اقرار به زبان و عمل به ارکان و اعتقاد به پاداش و کیفر در جهان آمده است.
-2-2 تعریف اقلیت دینی
با توجه به پیش گفته درتقسیم اقلیت ها، می توانیم بگوییم: » اقلیت های دینی«، گروه انسانی است که از نظر آداب واعمال وعقاید مذهبی با گروه اکثریت جامعه متمایز می باشد. و یا با الهام از مفهوم دین، میتوان » اقلیتهای دینی« را اینچنین تعریف کرد: اهل کتاب ساکن در جامعه اسلامی که از احترام، امتیازات و حقوقی مساوی بهرهمندند.10 و نیز گفته اند: اهل کتابی که در قلمرو اسلام زندگی کنند و مطابق قرارداد ذمّه«» از حکومت اسلامی تبعیت نمایند، »اهل ذمّه« یا اقلّیت» های دینی« نامیده می شوند. »اهل کتاب« گروه هایی هستند که از آیین های »یهود«، »مسیحیت« ، »مجوسیت« پیروی می کنند11 که در سوره های متعدد قرآن بدان اشاره شده است. و به عنوان یک اصل در قانون اساسی به رسمیت شناخته شده است.
