بخشی از مقاله
چکیده
رحمان عشریه1 مهین بیرانوند2 این مقاله با نام » حوزه معنایی سفه وسفاهت در قرآن وحدیث « به بررسی و تحلیل حقیقت سفه و دیگر زوایای آن در متون دینی میپردازد. سفه در آموزههای قرآنی و روایی، جایگاه ویژهای دارد و آیات و روایات مختلفی، بیانگر حقیقت آن و دیگر مباحث مرتبط با آن دو هستند. نگارنده با عنایت به اهمیت عنوان سفه، در قالب پژوهشی بنیادی و به وسیله روش نقلی-وحیانی، به بررسی مفاهیم آن دو در آیات قرآنی و روایات اهل بیت علیه السلام پرداخته است.
بر پایه آموزههای قرآنی، سفه در دو حوزه اعتقادات و اعمال مطرح است. سفاهت اعتقادی در انکار نبوت و کفر و نفاق و سرپیچی از احکام الاهی است. سفاهت عملی نیز در فقه بحث میشود و به معنای محجوریت و ممنوعیت فرد سفیه از اِعمال برخی اختیارات در معاملات و ایقاعات است. نشانهها و آثار سفه، اعراض از دین خدا، دنیادوستی و دوری از عواطف انسانی، از نشانههای سفه است و برخی آثار سفاهت عبارت است از: انکار دین خدا و انحراف سوی بت پرستی و تفرقه و اختلاف و بدگمانی درباره خدای سبحان.
مقدمه
بیشک، سراسر آیات قرآن مجید، گفتههای نورانی خدای سبحان است، از این رو در گام آغازین، خود خدا، تبیین کننده حقیقی سخنانش به شمار میرود؛ اما بر اساس برخی آیات قرآنی، رسالت تفسیر کلام الاهی برای مردم، بر عهده پیامبر اعظم صلی االله وعلیه وآله وسلم نهادهوَ شد - «نحل، - 44؛ »و ما این ذکر ]قرآن[ را بر تو نازل کردیم، تا آنچه به سوی مردم نازل شده است برای آنها روشن سازی.« موضوع سفه از مسائلی است که در آیات و روایات، بدان اشاراتی است و متون قرآنی و روایی بیانگر زوایای مهم این مقوله، نظیر حقیقت و اقسام و مراتب آن یا عوامل و راهکارها و آثار آن هستند و عالمان اسلامی و مفسران و محدّثان و نیز با استناد به آیات و روایات، به بررسی و تحلیل آن مفهوم پرداختهاند. در این مقاله نیز، پس از بیان معنای مفاهیم لغوی سفه و واژگان قرآنی و روایی مرتبط با آن دو، نخست به ارکان و ماهیت سفه، نیز اقسام و و عوامل و زمینههای آن پرداخته میشود و در ادامه نیز آثار و نشانههای سفه در قرآن و احادیث تحلیل میشود و در پایان نیز رابطه میان رشد و سفه و واژگان و مفاهیم مرتبط یا متقابل با آن دو نیز بیان و بررسی میگردد.
