بخشی از مقاله
چکیده:
خانواده نخستین و مهمترین واحد زیستی، انسانی در جوامع گوناگون بشری است. فضای عاطفی، ارزشهای اساسی و چگونگی ارتباطات حاکم در خانواده بر نحوه شکل گیری استوانه های شخصیتی اعضای آن تأثیرات ژرف و پایدار دارد. روش زندگی هر انسان از جنبه ویژگی های فردی، روابط شغلی، روابط زناشویی، مناسبات اجتماعی هر یک ایجاد کننده سبک زندگی انسان است. خانواده الهی را می توان خانواده ای دانست که روابط بین اعضای آن بر اساس اندیشه توحیدی بنا نهاده شده باشد و نگاه احترام و محبت در بین زن و شوهر قابل لمس باشد و مرکز ثقل خانواده پدر و مادر است. پژوهش حاضر با روش کتابخانه ای به بررسی نقش خانواده در سبک زندگی پرداخته است و با توجه به مباحث عنوان شده و پیشینه تحقیق، یافتهها حاکی از نقش مهم خانواده در انتخاب و به کار گیری سبک زندگی - ایرانی- اسلامی - می باشد، که نشان می دهد هر چقدر میزان سبک زندگی دینی و اسلامی در دستور کار فعالیتهای فرهنگی قرار گیرد، میتوان به کاهش آسیبهای روانی و افزایش سلامت خانواده کمک کرد.
واژگان کلیدی: خانواده، سبک زندگی اسلامی
.1 مقدمه
واژه ی سبک زندگی - Life style - ، مفهومی با پیشینه ای طولانی است. بر اساس باورهای اسلامی از بدو ظهور پیامبر و ائمه اطهار - ع - سبک زندگی برای فرد مسلمان تعیین شده، بوده و هست .روش زندگی هر انسان از جنبه ویژگیهای فردی، روابط شغلی، روابط زناشویی، مناسبات اجتماعی هر یک ایجادکننده سبک زندگی انسان است. اما به طور کلی سبک زندگی با توجه به اهداف آن خود بر دو دسته تقسیم میشود: سبک زندگی بر اساس لذت طلبی که در این نوع از سبک زندگی تنها حواس حیوانی ارضا میشود و در آن بهتر خوردن، بهتر پوشیدن و بهتر خوابیدن و... منظور نظر - است. به طور کلی لذت جویی مقصد نهایی این زندگی است - روح افزا، . - 1391
نوع دیگر سبک زندگی بر اساس هدف متعالی انسان، رشد و تکامل فکری، روانی و رفتاری انسان استوار است. انسان بیهوده و برای خوردن و خوابیدن به دنیا نیامده و خلق نشده است. بلکه هدف از خلقت انسان یک سفر تکاملی و تکامل بخش و سازنده است که از جنینی به کودکی، کودکی به نوجوانی، جوانی و سالمندی و بعد رفتن از دنیا که اسلام برای هر یک از این بخشها و زیر مجموعه های آن برنامه ریزی و اصول کلی ارائه کرده است. - کوشکی، 1392 - . سبک زندگی امروز ما از آرمان اصل اش بسیار فاصله گرفته است. از وقتی ما از سبک زندگی اصیل ایرانی اسلامیفاصله گرفتیم و تحت تأثیر زندگی ها به خصوص زندگی غربی قرار گرفتیم آسیبهای زندگی ما آغاز شد.
تغییر سبک زندگی ما را به باتلاقی میبرد که هر لحظه در آن فرو میرویم و نسل سوم و چهارم ما نسل سرگردان بین دو نسل زندگی والدین و دیگران هستند - همان منبع - . درباره نظام خانواده و شکل گیری و اهمیت آن رهنمودهای فراوانی در متون دینی ما اعم از کتاب و سنت وارد شده است. و براین اساس این سوال رخ می نماید که اهمیت خانواده و نقش آن در تعیین و تغییر سبک زندگی ما چیست؟
.2 سبک زندگی ایرانی- اسلامی از واژه سبک زندگی برای توصیف شرایط زندگی انسان استفاده میشود و مجموعهای از طرز تلقی ها، ارزشها، شیوههای رفتار، حالتها و سلیقه ها در هر چیزی را در برمیگیرد. در بیشتر مواقع مجموعه عناصر سبک زندگی در یکجا جمع میشوند و افراد در یک سبک زندگی مشترک می شوند. به لطف حاکمیت فرهنگ ائمه معصومین بخش عظیمی از تاریخ ما و همچنین فرهنگ جاری ما، متأثر از دین و برآمده از دین است. تعریفی که فرهنگ اسلامی ایرانی از زندگی و خوب و بد بودن آن بر اساس آخرت گرایی و نقش مزرعه بودن زندگی دنیوی برای زندگی اخروی برایمان دارد؛ درست در نقطهی مقابل فرهنگ غربی است که بر مبنای مکتب اومانیسم و لذت گرایی و هدف غایی بودن زندگی دنیوی استوار است و بیگمان این اختلاف دیدگاه در بررسی وضعیت سبک زندگی و خوب و بد بودن آن وبرنامه ریزی برای اصلاح آن تأثیر تام و تمام خواهد گذارد - ولی زاده، - 1392
.3 وضعیت کنونی خانواده و سبک زندگی در جامعه خانواده نخستین و مهمترین واحد زیستی، انسانی در جوامع گوناگون بشری است. فضای عاطفی، ارزشهای اساسی و چگونگی ارتباطات حاکم در خانواده بر نحوه شکل گیری استوانه های شخصیتی اعضای آن تأثیرات ژرف و پایدار دارد. در خانواده ضمن آنکه به عنوان یک سیستم کنشی بسته به استقلال نسبی در برابر محیط پیرامونی برخوردار است، در ارتباط دائم و تأثیر پذیری متقابل با آن نیز به سر میبرد. در دوران گذشته تشکیل یک خانواده نو بنیاد، حلقهای از دایره ارتباطی فراگیر یعنی خانواده گسترده به شمار میرفت اما خانواده هستهای امروز بر محور رابطه زوجین استوار گردیده است.
واین زوجین هستند که باید راهکارهای غلبه بربحران رادر فرایند گفتمان وارائه راهکارهای عملی بیابند - پیرامردی، 1379 - ، لینگرن 2003، انسجام را به صورت احساس نردیکی عاطفی با افراد دیگر تعریف میکند. از نظر او دو کیفیت مربوط به انسجام در خانواده، مشتمل بر تعهد و وقت گذراندن با هم است. منظور از تعهد، میل به صرف وقت و انرژی در فعالیتهای خانواده و همچنین ممانعت از تأثیر منفی عواملی چون مسائل شغلی در آن میباشد. بعد دیگر انسجام از نظر لینگرن، وقت گذاشتن و با هم بودن در بین اعضای خانواده است و خانواده هایی که در این زمینه قوی هستند، به طور مرتب برنامه ها و زمان هایی برای فعالیتهای گروهی در نظر میگیرند. رضایت زناشویی وضعیتی است که در آن زن و شوهر در بیشتر اوقات احساس خوشبختی و رضایت از همدیگر دارند - احمدی، - 1384 روابط رضایت بخش دربین زوجین از طریق علاقه متقابل، میزان مراقبت از همدیگر و پذیرش و تفاهم با یکدیگر قابل سنجش است. در واقع رضایت زناشویی یک ارزیابی کلی از وضع فعلی ارتباط ارایه می دهد.
این مؤلفه یک فرایند تکاملی است که در طول زندگی زوجین به وجود می آید و لازمه آن انطباق سلیقه ها، شناخت صفات شخصی، ایجاد قواعد رفتاری و کل گیر الگوهای مراودهای است - اولیا، - 1385 رضایت زناشویی نتیجهء فرایند زناشویی و شامل عواملی مانند ابراز مجبت وعشق مجموعه همسران، احترام متقابل، روابط جنسی، تشابه نگرش و چگونگی ارتباط و حل مسئله است. خانواده بافت سالمی برای رشد و اصلاح است و وظیفه اصلی آن حمایت از فردیت یابی و درحین حال ایجاد حس تعلق در بین اعضاء است - مینوچین، 1381؛ مینوچین و فیشمن، - 1381 بی شک مواجهه فرهنگ و جامعه ایرانی با فرهنگ و نگرش غربی و مدرن، سبب تحول در سبک زندگی ایرانی شده است و یک زندگی شبه مدرن را که بارقه هایی از سنت نیز در آن وجود دارد، برای جامعه ایرانی رقم زده است.
ایرانیان همان طور که در برخی هویت و ارزش ها، دچار بحران شده اند، در سبک زندگی نیز در 100 ساله اخیر به ویژه از دوران روی کار آمدن رضاخان و تجدد آمرانه اش، دچار تشتت و تذبذب بسیار در نگرش ها و گرایش ها، آداب و رسوم، نظامات و سنن اجتماعی، باورها و حتی باورهای دینی خود گشته و سبک زندگی اسلامی ایرانی دچار تضادها و تناقض های بسیار شده است، به نحوی که از جامعه ما یک جامعه شبه مدرن ساخته است که نه می توان آن را سنتی و اسلامی نامید و نه می توان بر آن نام مدرن نهاد - کوشکی، - 1392 نگاه آسیب شناسانه به وضعیت فرهنگی و بهخصوص سبک زندگی کنونی ایرانیان، ما را وامیدارد تا مشکلات فرهنگی خود را تنها ناشی از تهاجم فرهنگی نظام سلطه نبینیم. عوامل زیادی دست به دست هم داده و سبب بروز این معضلات شده است: پدر و مادر نتوانسته ند الگوی خوبی به فرزندان معرفی کنند.
به جای الگوهای رفتاری صحیح، دوستان و همسالان دولت مردان و مسئولین، هنجار فرستان یا گروه های مرجع رفتاری مثل ورزشکاران و هنر پیشه ها الگوهای رفتاری جامعه شدهاند. همچنین بی توجهی سردمداران و مدافعین حقوق خانواده، به ریزبینی ها و دقت نظرهایی که شریعت در اصلاح ساختار خانواده دارد، و نیز یک سو نگری و توجه خاص به ابعاد مادی زندگی و استیفای حقوق صرف بر مبنای نگرشهای فمینیستی، بی توجهی به ارزشهای اخلاقی و مصالح خانوادگی، نادیده انگاری نیازهای عاطفی و احساسی انسانها، غفلت از عواقب سوء و عوارض ناشی از جدایی و طلاق، عدم توجه به بی سرو سامانی و سرگشتگی افراد خانواده بعد از انحلال نکاح، همه و همه عواملی است که خانه و خانواده را در پرتگاه سقوط کشانده و هر روز بر مشکلات جوامع در این زمینه می افزاید - ولی زاده، - 1392 و رویکرد به سوی این فرهنگ متأسفانه جوامع شهری ما را شدیدا مورد تهدید قرار می دهد.
.4 بحث و نتیجهگیری:
موضوع ارائه شده در مقاله حاضر بر مبنای توصیفی و بالا بردن دانش در زمینه سبک زندگی و اهمیت آن در رضایت زناشوئی است.روان شناسان، شخصیت را نتیجه و محصول تأثیر متقابل فرد و محیط طبیعی و اجتماعی او میدانند. هر شخصیتی با توجه به جایگاه فردی و اجتماعی خود به نوع ویژهای از سبک زندگی گرایش دارد. سبک زندگی مجموعهای از گرایشها، اعتقادات و منش افراد است. سبک زندگی ایرانی اسلامی که برگرفته از حیات طیبه اسلامی و مبتنی بر توجه به تولید و آسایش همراه با احسان به دیگران است و لنگرگاه اصلی آن ایمان و قرار گرفتن انسان در مدار توحیدی است. این نگرش بر کلیه زوایای زندگی فرد تأثیر گذار است. خانواده نیز متاثر از سبک
