بخشی از مقاله
چکیده
اسالم دینی است که برای ابعاد گوناگون زندگی انسان‌ها، برنامه و دستورالعمل دارد. دقت در سیره زندگی اهل‌البیت b و تأسی به شیوه رفتاری و سبک زندگی آن بزرگواران همواره میتواند ما را در رسیدن به الگوی مطلوب و اتخاذ روش صحیح زندگی رهنمون سازد. رسیدگی به وضعیت نیازمندان جامعه، یکی از مسائل مورد تأکید در سیره اهل‌البیت b است. موقعیت اقتصادی افراد یكسان نیست و نمی‌توان جامعه را از نیازمندان تهی دانست« .فقر» آثار بسیاری در جامعه انسانی برجای میگذارد. فقر، دین انسان را ناقص و عقل را سرگردان و عامل دشمنی است و بنا بر آیات قرآن کریم، به دنبال افزایش فقر، فحشا نیز در جامعه افزایش مییابد.
حمایت از محرومان به معنای توزیع فقر در جامعه نیست؛ بلکه ریشهکنی فقر از جامعه است و موجب توسعه و عمران آن میشود. تأمینحقوق نیازمندان جامعه، مستلزم برآورد نیاز، تأمین منابع مالی و سازوکاری برای حمایت از آنان است. با توجه به گستردگی مفهوم فقر در هر زمان و با در نظر گرفتن سطح متوسط معیشت جامعه، «فقر»تعریف میشود ازاین‌رو، فقرزدایی و رسیدگی به فقیران باید با تأمین رفاه نسبی آنان ادامه‌یابد. در این جا به مطالعه سیره 14 معصوم b در گسترش سنت‌های حسنه اسالمی و جلب مشارکتهای عمومی در توانمندسازی نیازمندان، اصالح امور نیازمندان و تأمین رفاه نسبی آنان میپردازیم.
واژههای كلیدی:نیازمندان، سیره، اهل‌البیت b، جامعه اسالمی.
-1 مقدمه
در زمان‌های که سیطره الگوی زندگی غربی بر سبک زندگی ایرانی اسالمی، پیامد‌های گسترده و مخربی را به جامعه تزریق کرده است، نگاه به سبک زندگی اهل‌البیت b میتواند الگویی باشد برای نجات انسان‌هایی که در وانفسای تعاریف نادرست سنت و مدرنیته سردرگم مانده‌اند. امامان معصوم b قرآن ناطق و امامت، تبلور هدایت و نور قرآن در پهنه زمین و زمان و سیره ائمه اطهار b تفسیر آیات زندگی‌بخش آن است. قرآن و اهل‌البیت b هیچ‌گاه از یکدیگر جدا نبودهاند در نتیجه با مطالعه در سیره و سبک زندگی اهل‌البیت b در مییابیم که قرآن در تمامی ابعاد زندگی آن‌ها حضور داشته است.موقعیت اقتصادی افراد یكسان نیست و نمی‌توان جامعه را از نیازمندان تهی دانست.
امام علی A به دستگیری از نیازمندان و ریشه‌کن ساختن فقر بسیار اهمیت میداد. تأمین حقوق نیازمندان جامعه، مستلزم برآورد نیاز، تأمین منابع مالی و سازوکاری برای حمایت از آنان است. حمایت از محرومان به معنای توزیع فقر در جامعه نیست؛ بلکه ریشهکنی فقر از جامعه است و موجب توسعه و عمران آن میشود. با حمایت از نیازمندان میتوان آن‌ها را به بازار کار و تولید کشاند تا رقابت سالم و صحیح پدید آید و بر حجم و کیفیت تولیدات افزوده شود - صادقی رشاد، بیتا: . - 91میدانیم که «فقر» آثار بسیاری در جامعه انسانی برجای میگذارد. امام علی b به این موضوع چنین اشاره میفرماید - شیخ طوسی، بیتا: « : - 293یا بنی إنی أخاف علیک الفقر فاستعذ بالله منهفإن الفقر منقصة للدین، مدهشة للعقل، داعیة للمقت؛ ای فرزند! من از تهیدستی بر تو هراسناکم، از فقر به خدا پناه ببر که همانا فقر، دین انسان را ناقص و عقل را سرگردان و عامل دشمنی است.»
امام A در این اندرز به سه اثر فقر اشاره میکند: .1 نقص در دین؛ .2 نقص در عقل؛ .3 ایجاد دشمنی.قرآن عالوه بر فقر مادی، فقر فکری را هم سبب گمراهی و ضاللت میداند - قرآن كریم، . - 7 :93 همچنین ضد ارزش بودن فقر را از آیه‌ای دیگر که شیطان همراه با وعده به فقر امر به فحشا مینماید را درمییابیم: «شیطان کسی است که به شما وعده فقر می‌دهد و امر میکند شما را به فحشاء» - قرآن كریم، . - 268 :2 همچنین امام علی A میفرمایند: کسی که به فقر مبتال گشت به کمی حیا و آبرو نیز مبتال میگردد - مجلسی، بیتا: - 58؛ بنابراین میتوان دریافت که به دنبال افزایش فقر، فحشا نیز در جامعه افزایش مییابد.اسالم دینی است که برای ابعاد گوناگون زندگی مردم برنامه و دستورالعمل دارد. دقت در سیره زندگی اهل‌البیت b و تأسی به شیوه رفتاری و سبک زندگی آن بزرگواران همواره میتواند ما را در رسیدن به الگوی مطلوب و اتخاذ روش صحیح زندگی و رسیدن به حیات آرمانی رهنمون سازد.
-2 سیره اهل‌البیت b ّ
سیره از نظر لغت به معنای سنت، روش، مذهب، هیأت، حالت و طریقه است و در این اصطالح عبارت است از نوع و سبک‌رفتار - دهخدا، . - 12243 :1373 اگر قرآن کریم مردم را به حیات طیبه فرا میخواند، منش و روش زندگی و اصول حاکم بر رفتار و عمل امامان معصوم b تجسم حیات طیب‌های است که پیامبر اعظم A و قرآن کریم بشر را به آن فراخواندهاند.
-1-2 پیامبر اكرم A
-1-1-2 پیمان‌های پیامبر اكرم Aدر سیره پیامبر اكرم A تعداد زیادی از پیمان‌های صلح و همكاری دیده میشود كه مفاد آن‌ها مسائل مختلفی را در برمی‌گیرد. یکی از این پیمانها، پیمان یا منشور مدینه
است. این پیمان اولین قرارداد بین‌المللی در اسالم و مهم‌ترین و جامعترین پیمانی است كه به‌وسیله پیامبر A، بین مسلمانان، مشركان و یهود منعقد شده است. هدف اساسی این پیمان حفظ امنیت و همزیستی مسالمت‌آمیز همه جوامع گوناگونی است كه در مدینه می‌زیستهاند. از توجهات به حقوق متقابل مسلمانان با یكدیگر در منشور مدینه است که بیان میکند: مسلمانان هیچ بدهكاری را كه بدهی بر او سنگینی كرده، رها نمی‌كنند، مگر اینكه او را كمك نمایند; چه بدهی به خاطر خون ب‌هایی باشد یا غرامتی كه به‌عنوان سرشكن بر خویشان پدری نصیب شخصی شده باشد؛ و در جایی داریم الزم است مظلومان را در میان خودیاری نمایند - احمدی،بیتا: . - 261263
-2-1-2 رفتار پدرانهی پیامبر اکرم A
خلق‌وخوی پیامبر اکرم A آن‌قدر نرم بوده مردم او را برای خویش همچون پدری دلسوز و مهربان میدانستند، همهی مردم نزد او از نظر حقوق در یک درجه قرار داشتند - مکارم االخالق، :1382 . - 43 در برابر فرد غریب بر سخن ناهنجارش سخت شکیبایی میکرد در مقابل سخنان خشن و تند و سؤال‌های بی‌رویه‌ی مردم تحمل به خرج میداد، حتی اگر یکی از اصحاب، سائل غریبی را عقب میراندند که مزاحم پیغمبر نشود ناراحت میشد و میفرمود: «چون حاجتمندی را دیدید حاجتش را روا کنید»، - مکارم االخالق، . - 44 :1382 یکی از کار‌هایی که مایه انس و الفت و دوستی میان انسان‌هاست، هدیه دادن به یکدیگر است. امام رضا A در روایتی در تائید این فرهنگ نیکو از اجداد خویش از رسول خدا A روایت کرده است که فرمود: خوب چیزى است هدیه؛ زیرا آن کلید حوائج است - صدوق،. - 79 :1378
-2-2 حضرت فاطمه h
-1-2-2 انفاق در راه خدا
گرچه حضرت فاطمه h، همواره تالش میکرد تا زندگی ساده و بیآالیش و به دور از تجمالت داشته باشد، ولی نقل شده یک‌بار پیامبر پس از ورود به خانه دخترش، پرد‌های زیبا و جدید را دید که ایشان به اتاق خویش آویزان کرده بود. نیز دو فرزندش حسن و حسین را دید که مادرشان برای هر کدام دستبندی خریده بود. پیامبر، پس از دیداری کوتاه از خانه فاطمه h، بی‌آنکه ناراحتی خویش را از این دگرگونی ابراز کند، به خانهاش رفت اما دخت فهمیده و آگاه او، از نگاه و برخورد حکیمانه پدر، ناخشنودی ایشان را دریافت. ازاین‌رو بیدرنگ پرده و دستبندها را برای پدر فرستاد و درخواست کرد در راه خدا به مصرف محرومان و نیازمندان برساند. همچنین جریان دیگر را «اسماء» یکی از تربیت‌یافتگان مکتب حضرت زهرا نقل میکند: آن روزها علی A با دسترنج خویش و با قناعت در زندگی ساده و بیآالیش خود، گردن‌بندی از طال برای فاطمه تهیه کرده بود که آن را بر سینه داشت.
