بخشی از مقاله
چکیده
در مورد نهادهای بین المللی قضایی و تاثیر آنها بر فضای بین المللی پس از جنگ جهانی دوم میتوان مثالهای رو به ازدیادی را نام برد که یکی از آنها نهادهای کیفری بین المللی میباشد که بلافاصله پس از اتمام جنگ آغاز به کار نمودند همانند دادگاه نورنبرگ یا دادگاه جرایم جنگی خاور دور و پس از آن قدری در فضای جنگ سرد دیگر تمایلی برای اتحاد وهمدلی در مورد رسیدگی بین المللی به جرایم بین المللی نبود.
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و اقمار آن با برهم خوردن نظم قبلی هم جنایات جدیدی رخ داد و هم اینکه دیگر بلوک شرقی که سد راه تشکیل دادگاههای بین المللی باشد وجود نداشت بنابراین بر حسب موقعیت دیوانهای بین المللی در دسته بندیهای متفاوتی ایجاد شد که مهمترین آنها که با هدف پر نمودن خلاء های فضای روابط بین الملل ایجاد شد دیوانهای کیفری نسل سوم میباشد.
مقدمه
در سال 2000 اولین دادگاه کیفری بینالمللی نسل سوم شکل گرفت. دادگاههای کیفری بینالمللی نسل سوم مشتمل بر قضات داخلی و بینالمللی است که ترکیبی از حقوق داخلی آن کشور و حقوق بینالملل بر آن حاکم است و بر اساس موافقتنامه مشترکی بین آن کشور و سازمان ملل متحد تشکیل میشود. دادگاههای کیفری بینالمللی نسل سوم، موسوم به دادگاههای مختلط پدیدهای نوظهور در حقوق بینالملل میباشند.
پدیدهای که در آن دولت یک کشور به همراه سازمان ملل متحد به محاکمه متهمان میپردازد و همراهی سازمان ملل متحد تضمینی برای اجراء عدالت میباشد. از سال 2000 تا به امروز شش دادگاه کیفری بینالمللی نسل سوم تشکیل شده است که از لحاظ کمیت به تعداد قابل توجهی در یک دهه رسیده است - 96،. - J.Goldstone,2009 سیر صعودی تشکیل دادگاههای کیفری بینالمللی نسل سوم در این دهه به خاطر سهولت در تشکیل این گونه دادگاهها میباشد و از جانب دیگر تشکیل یک هیأت قضات مشترک داخلی و بینالمللی افکار عمومی داخلی و افکار عمومی بینالمللی را همزمان تحت تأثیر قرار میدهد و راه حلی بین نابینی برای حل محاکمه جرایم بینالمللی ارائه میدهد.
اگر بخواهیم تمام دادگاههای کیفری بینالمللی را از لحاظ نسلهای سهگانه نام ببریم میتوان 10 دادگاه را نام برد. علاوه بر این 10 دادگاه کیفری بینالمللی دادگاه کیفری بینالمللی دیگر نیز وجود دارد که بعضی از حقوقدانان آن را نسل چهارم دادگاههای کیفری بینالمللی میدانند - آقایی جنت مکان،25،. - 1388 نسل چهارم دادگاههای کیفری بینالمللی دیوان کیفری بینالمللی مستقر در شهر لاهه هلند است که یک نهاد بینالمللی دائمی میباشد.
از سال 1945 که اولین دادگاه کیفری بینالمللی از لحاظ عملی تشکیل شد تا به امروز 11 دادگاه کیفری بینالمللی تشکیل شده است که از این 11 دادگاه همانگونه که در پیشتر گفته شد 6 دادگاه از دادگاههای کیفری بینالمللی نسل سوم میباشند که این 6 دادگاه تنها از سال 2000 تا 1 2007 تشکیل شدهاند که از کل تعداد دادگاههای کیفری بینالمللی نسلهای اول و دوم و چهارم تشکیل شده از سال 1945 تا به امروز بیشتر میباشند. این 11 دادگاه کیفری بینالمللی فارغ از تعلق آنها به هر نسل عبارتند از:
1 دادگاه نظامی بینالمللی نورنبرگ
2 دادگاه نظامی بینالمللی توکیو
3 دادگاه کیفری بینالمللی برای یوگسلاوی سابق - ICTY -
4 دادگاه کیفری بینالمللی برای روندا - ICTR -
5 دیوان کیفری بینالمللی - ICC -
6 هیأتهای ویژه قضات در تیمور شرقی - نسل سوم مختلط -
7 دادستانها و قضات بینالمللی کوزوو - نسل سوم مختلط -
8 شعبات ویژه در کامبوج - نسل سوم مختلط -
9 دادگاه ویژه برای سیرالئون - نسل سوم مختلط -
10 دادگاه ایالتی بوسنی و هرزگوین - نسل سوم مختلط -
-11دادگاه ویژه لبنان - نسل سوم-مختلط -
فارغ از نامی که بر این دادگاهها گذاشته شده است بر طبق نظر قاضی ریچارد جی گلدستون از شماره 6 ذکر شده در لیست بالا تا شماره 11 همه دادگاههای کیفری بینالمللی نسل سوم میباشند - 108،. - J.Goldstone,2009 میتوان گفت که اکثریت لیست دادگاههای کیفری بینالمللی شامل دادگاههای کیفری بینالمللی نسل سوم میباشد. دادگاههای کیفری بینالمللی نسل سوم در تقسیمبندی های مختلف از نظر قاضی ریچارد گلدستون که یکی از قضات مشهور بینالمللی بوده و در مورد وضعیت منطقه غزه از جانب سازمان ملل متحد مأمور به تهیه گزارش گردید دادگاههای کیفری بینالمللی نسل سوم به دو دسته تقسیم میشوند.
-1 تاریخ ذکر شده در متندقیقاً تاریخ 30 می 2007 زمان تصویب قطعنامه لازمالاجراء شورای امنیت سازمان ملل متحد به شماره 1757 میباشد. - Security دسته اول دادگاههای کیفری بینالمللی نسل سوم که با درخواست کشورهای مربوطه تشکیل نشدهاند بلکه نهادهای اداره آن سرزمین از جانب سازمان ملل متحد درخواستی را به سازمان ملل متحد جهت تشکیل یک دادگاه کیفری بینالمللی نسل سوم تسلیم نمودهاند - 96،. - J.Goldstone,2009 دسته دوم دادگاههای کیفری بینالمللی نسل سوم با درخواست مستقیم دولت مستقر در آن کشور به سازمان ملل متحد تشکیل میشوند - 96،. - J.Goldstone,2009 دادگاههای کیفری بینالمللی نسل سوم که - در این گزارش از آنها به طور خلاصه با عنوان دادگاههای مختلط یاد خواهد شد - در دسته اول تقسیمبندی قاضی گلدستون میگنجند عبارت است از:
1 دادگاه مختلط تیمورشرقی - هیأتهای ویژه قضات در تیمور شرقی - - 107، - J.Goldstone,2009
2 دادگاه مختلط کوزوو - دادستانها و قضات بینالمللی کوزوو - - 107، - J.Goldstone,2009
3 دادگاه مختلط بوسنی و هرزگوین - دادگاه ایالتی بوسنی و هرزگوین - - 108، - J.Goldstone,2009 دسته دوم این دادگاههای مختلط با توجه به ویژگی که در پیشتر از این گفته شد عبارتند از:
1 دادگاه مختلط کامبوج - شعبات ویژه در کامبوج - - 108، - J.Goldstone,2009
2 دادگاه مختلط سیرالئون - دادگاه ویژه برای سیرالئون - - 108، - J.Goldstone,2009
3 دادگاه مختلط لبنان - دادگاه ویژه برای لبنان - - 108، - J.Goldstone,2009 در مورد دسته اول دادگاههای مختلط میتوان گفت که نهادهای بینالمللی حاکم از جانب سازمان ملل متحد بر آن مناطق تلاش برای تشکیل دادگاه کیفری نسل سوم را آغاز نمودند و به نتیجه رساندند. این 3 دادگاه در مناطقی ایجاد شدهاند که از ابتدا کشور نبودهاند و سازمان ملل متحد برای اداره این سرزمینها دولتهای موقتی را از جانب خود در این مناطق تأسیس نمود و نهادهای مأمور از جانب سازمان ملل متحد درخواست تشکیل دادگاه مختلط را به سازمان ملل متحد تسلیم نمودند.
1 تیمور شرقی
در تیمور شرقی دولت انتقالی سازمان ملل متحد - UNTAET - از شورای امنیت اجرای عدالت در تیمور شرقی را درخواست نمود که شورای امنیت سازمان ملل متحد تحت قدرت الزامآور فصل هفت منشور ملل متحد قطعنامه 1272 را در راستای تشکیل دادگاه مختلط تیمورشرقی صادر نمود - 108،. - J.Goldstone,2009 منازعات مسلحانه و جنایات وقوع یافته در حین آن مربوط به ربع قرن اشغال تیمورشرقی توسط اندونزی بود که در سال 1999 با تشکیل دولت انتقالی سازمان ملل متحد در تیمورشرقی به پایان رسید - 96، - J.Goldstone,2009 ولی تبعات این جنایات و ادامه دخالتهای شبه نظامیان وابسته به اندونزی همچنان ادامه داشت و این مطالبات انباشته شده و ادامه اخلالگریهای دولت اندونزی از تشکیل یک دولت مستقل در تیمورشرقی جلوگیری مینمود، دولتی که بتواند قدرت را از دولت انتقالی سازمان ملل متحد در تیمورشرقی به ارث ببرد.
عملکرد دادگاههای مختلط همانگونه که در دادگاه مختلط تیمورشرقی دیده شد دارای ابعاد سیاسی و اهداف سیاسی تعیین شدهای است. تشکیل دادگاه مورد نظر در تیمورشرقی به نوعی برای کمک به تسهیل انتقال قدرت از یک دولت موقت سازمان ملل متحد به دولت تازه تأسیس تیمورشرقی بود. البته تشکیل دولت و انتقال قدرت از یک دولت مستقل بینالمللی به این دولت کاملاً بومی و برآمده از انتخابات یک امر سیاسی با ابعاد عظیم حقوقی است ولی زمانی که از همکاری یک دادگاه برای اجرای عدالت و ایجاد آرامش در یک منطقه برای ثبات یک دولت تازه تأسیس سخن به میان میآید کاملاً واضح است که ارتباط این دادگاه با دولت موقت بینالمللی و دولت بومی تازه تأسیس رابطهای به طور واضح سیاسی و در راستای کمک به ثبات سیاسی هر چه بیشتر آن دولت است.
