بخشی از مقاله
چکیده
آموزش وپرورش یکی ازسازمان ها و دستگاه های بنیادی وپرمشغله اجزای جامعه محسوب می شود. بنابراین، تحقیق باهدف دانش افزایی درحوزه تعلیم وتربیت انجام شده است.با گونه ای توصیفی وپژوهشی درصددارائه مزایا، روش ها، الگوها، باانگیزه ارتقاء بهره وری است. ساختارتحقیق به نقش دانش افزایی درتوسعه فرهنگی،اجتماعی وتغییرویژگی های نظام آموزشی ومنابع انسانی می پردازد. درنهایت ارائه راهکارهایی درالگوهای ارزشیابی بانتیجه ودرج منابع تدوین شده است.
مقدمه
آموزش و پرورش از ارکان مهم پیشرفت کشورهاست، زیراکه پایه ها و ریشه های تعلیم و تربیت نیروی انسانی خلاق، آموزش دیده و مسئولیت پذیر که سکاندار توسعه و ترقی جامعه هستند از ابتدا در این دستگاه شالوده ریزی می شود. جوانی جمعیت و رشد بالای آن در دهه های گذشته، بر تعداد و نسبت جمعیت دانش آموزی افزوده و دستگاه اصلی تعلیم و تربیت را گسترده، عظیم و پرحجم ساخته است.
با وجود اختصاص درصد زیادی از بودجه کشور و تعداد انبوه نیروی انسانی این وزارتخانه، این دستگاه یکی از پرمشکلترین و پرمشغله ترین اجزاء جامعه محسوب می شود. در جایی که کمبودها و نارسایی های این دستگاه از نظر فضاهای فیزیکی، منابع انسانی، منابع مالی، امکانات آزمایشگاهی و کمک آموزشی وغیره آشکار و محسوس بوده و تجربه نیز تاکنون نشان داده که رفع کامل این معضلات حداقل در کوتاه مدت دور از انتظار است، بسیار بجاست که بر استفاده بهینه و کارآمدتر ازآنچه دراختیار می باشد تاکید گردد، تا از این زاویه بتوان بر مشکلات بطور نسبی فائق آمد. شیوه و ابزارهای تحقیق: تحقیق پژوهشی وتوصیفی وبا برگ برداری ازمنابع مکتوب مرتبط باموضوع واستفاده ازپرسشنامه پنچ گزینه ای لیکرت انجام شده است.
مبانی نظری تحقیق
تحقیق به دنبال بررسی بهبود عملکرد سازمان آموزش وپرورش میباشد، ازنظر نوع، تحقیق تبیینی میباشد . با توجه به اینکه دادههای مورد نظر این تحقیق برای بررسی تاثیرپیاده سازی متغیرهایی پیشنهادی بر اثر بخشی از نوع کیفی میباشند، م یتوان گفت این پژوهش کیفی میباشد. به منظور سنجش شاخص های مدل نظری تحقیق از پرسشنامه استفاده شده است. در این راستا در ابتدا از طریق مطالعه مقالات و کتب، مدل های مربوط شناسایی شد که در نهایت با استفاده از نظر اساتید و نخبگان مدل مناسبی مورد استفاده گردید. پس از بررسی های صورت گرفته با نظر اساتید پرسشنامه اولیه به منظور برخورداری از روایی لازم برای توزیع در جامعه مورد تحقیق، بازنگری شد که در نهایت منجر به تهیه پرسشنامه نهایی گردید . پس ازتکمیل پرسشنامه ها به وسیله کاربران ، نتایج درج گردید.
متن
در دستگاه آموزش و پرورش که هدف آن تربیت و تعلیم نسل آینده است و به جهتی در فراهم سازی نیروی کار آموزش دیده نیز عمل می نماید، عناصروعوامل چندی تاثیرگذارونقش آفرین هستند که از میان آنها نقش معلم از همه مبرّزتر و مهم تر است. سکان هدایت نسل فردا در حقیقت در دستان معلمینی قرار دارد که در مدارس کشور مشغول به کارهستند.
بهره وری و کارآمدی این نیروها مرهون عوامل مختلفی است که از آن میان به هنگام بودن آموزش معلمان و بهره مندی از آخرین مهارتها و فنون تدریس و نیز انگیزش آنان را می توان نام برد. نه تنها ضرورت دارد که معلمی گزینش و به خدمت گرفته شود که در بدو استخدام و شروع کاراز معلومات قابل قبول برخوردار باشد، بلکه معلمان بهره ور درحین خدمت نیز پیوسته معلومات خود را تجدید و روزآمد می سازند. دانشگاه فرهنگیان امرتعلیم و پرورش دادن را همچون مراکزتعلیم وتربیت رسمی برعهده دارد.
دوره های ضمن خدمت تاکنون در برآورده ساختن این نیازچنانکه باید موفق عمل نکرده اند. برطرف ساختن ضعف های موجود در این زمینه و انطباق تحصیلات رسمی دانشگاهی معلمان با شاخه ها و رشته های مورد نیاز از امورمطرح شده، دربهبود انجام وظیفه می باشد. انگیزش معلمان نیز با اهرم های مادی و معنوی متفاوتی باید صورت گرفته و تشویق ها درخور تلاش انجام شده باشد. » آموزش به تنهایی شامل برخی انواع تغییرات برای کارکنان می شود ازقبیل تغییر در اینکه آنان چگونه وظایف شغلی خودرا انجام دهند، چگونه بادیگران مرتبط شوند شرایطی که تحت آن عمل کنند یا اینکه درمسئولیتهای شغلی آنان تغییراتی روی دهد.
[7]« دورههای آموزش ضمن خدمت کارکنان با هدف گسترش تواناییهای علمی و توسعه دانش وتخصص اعضای ردههای مختلف سازمان صورت میگیرد. توان و مهارت حرفهای کارکنان را تعالی بخشد و ثانیاً، در جریان تحولات علمی، فرهنگی و اجتماعی پیش برنده آرمانها و اهداف سازمان باشد.» آموزش و بهسازی کارکنان موضوع بسیار مهم استراتژیک برای سازمانها محسوب می شود و به مثابه ابزاری به شمار می آید که از طریق آن، سازمانها گستره ای را تعیین می کنند که در آن دارایی انسانی آنها سرمایه های پایدار تلقی می شوند.[9] « اعتبار آموزش و بهسازی هنگامی که مزایای آن برای همه محسوس باشد افزایش می یابد، لذا آموزش دهندگان برای حفظ اعتبار برنامه، مدام اقدام به ارزشیابی آموزشی خود می نمایند.
آموزش، کارآمدترین ابزار و قویترین فرایند موجود برای انتقال دانش و مهارت به نیروی انسانی و تقویت آنان برای انجام وظایف می باشد. با توجه به تغییر و تحولات روزمره و پیشرفت علوم و فنون فناوری و نیز تعدد مشاغل و حرف و برای جلوگیری ازاتلاف منابع، آموزش کارکنان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و اجرای آن نیاز به برنامه ریزی و مطالعه دقیق براساس نیازهای آموزشی کارکنان دارد.[8] « مرسوم ترین روشهای آموزشی به کار رفته در سازمانها را می توان به دو گروه آموزش های ضمن خدمت و آموزشهای خارج از محل خدمت دسته بندی کرد.
[4] « آموزش ضمن خدمت عبارت است از برگزاری دوره های مختلف کار آموزی ، بازآموزی ، دانش افزایی و گردهمایی های آموزشی به منظور دانش افزایی و استفاده از سایر مزایای استخدامی و مالی. [7] « برای اینکه نیروهای انسانی شاغل در سازمانها روزآمد باشند باید به طور مداوم آموزش ببینند . آموزش کارکنان از مهمترین عوامل بهبود نظام وفعالیتهای هرسازمان است.
[7] « آموزش ضمن خدمت مجازی برای کارکنان، از آن جهت دارای اهمیت است که غالبا در سازمانهای متفاوت کارکنان برای شرکت در آموزشگاه های گوناگون ناگزیدند محل خدمت خود را ترک کنند و این امر مشکلات جدی برای انجام دادن امور و وظایف سازمانی به وجود می آورد. [11] « آموزش و بهسازی منابع انسانی یکی از راهکارهای اساسی و موثر در امر نگهداری و بهره وری نیروی انسانی محسوب می شود و استفاده ی بهینه از نیروی انسانی، ابزار و امکانات و ادارهی صحیح و مطلوب سازمان، از جمله ثمرات برنامه های آموزشی کارکنان می باشد.[17] «
مزایای آموزش و راه های یاد گیری
آموزش هم برای سازمان وهم برای افراد مزایایی دارد.برای سازمان باعث افزایش روحیه کارکنان می شود.تقویت صداقت وصراحت واعتماد درسطح سازمان،گسترش توسعه سازمانی،اثربخش کردن حل مساله وتصمیم گیری،افزایش بهره وری،احساس مسئولیت وکیفیت فراگیر،بارشد فرهنگ مناسب زمینه تعارضات وفشارروانی کاهش می یابد. درنگرش انفرادی، به فرد کمک می کند تا مسائل رااثربخش تر وتصمیمات رامناسب تر اخذ کند. تقویت خودباوری واعتماد به نفس،افزایش رضایت شغلی و مقبولیت شغلی، تامین نیازهای شخصی کارآموز ومربی،هموارکردن مسیررشد برای کارآموزو ترسیم آینده اش،افزایش توان یادگیری وکاهش ترس ازانجام وظایف، مهم است.
مدیریت منابع انسانی درمحورروابط با افراد،ازاثرات تقویت روحیه خودباوری است،که ارتباط بین گروه ها وافراد را بهبود می بخشد،افراد را توجیه و با شغل جدید آشنامی سازد،بهبود بخشی مهارت ارتباطی بین افراد،ساده سازی اجرای سیاست ها ومقررات سازمانی،تبدیل خواسته های آموزشی سازمان به شرایطی مناسب برای کاروزندگی افرادجامعه. درفرآیند آموزش تعیین نیازهای آموزشی، تعیین اهداف آموزشی، انتخاب روش های آموزش،اجراوارزیابی آموزش مطرح می باشد. مشاهده،بینش و فراست،دانش،استقرا و قیاس ،ازاموریادگیری هستند،که درفرآیندآموزش باسه عنصرسازمان،کارکنان ومدیران وسرپرستان درگیرهستند ودرجستجوی امتیازات ومنافعی دررابطه باخود،ازفرایند آموزش بهره مندمی باشند.
آموزش باید هماهنگی رادربین افراد به نحوی به وجودآورد که امکان هدایت واداره مطلوب آموزش را موجب شود،وبه تربیت انسانی بینجامد.» بهره وری از دیدگاه مصرف کننده به معنی کاهش قیمت ها و دسترسی به کالاهای ارزان و باکیفیت است و از دید تولیدکننده مفهوم سرمایه گذاری مناسب، تولید بیشتر، کیفیت بهتر و فروش زیادتر را میرساند . ممکن است دولت بهره وری را عمران و آبادانی بیشتر کشور، اشتغال زیادتروکاهش تورم تعبیر کند و ملت آن را رفاه بیشتر، فرصت های شغلی زیادتر و خدمات و کالای فراوانتر بداند.[1] «
اهمیت منابع انسانی در بهروه وری
بهره وری در آموزش و پرورش نیز تعریف های متعددی ارائه شده است وهر یک ازصاحبنظران از دیدگاه خاص خود به تعریف این مفهوم پرداخته اند. برخی از تعاریف صورت گرفته از بهره وری در آموزش و پرورش از این قرار هستند.[15] « بهره وری در آموزش و پرورش، عبارت است ازارتباط میان نحوه ی استفاده سازمان آموزشی ازمنابعی که در اختیار دارد و تبدیل آن طی فرآیندی آموزشی به ستاده های مطلوب همراه با در نظر گرفتن کیفیت زندگی کاری کلیه کارکنان آن. مهم ترین منبع درهرسازمان نیروی انسانی آن است.
به گفته ژان پیاژه» زیباترین اصلاح و بازسازی آموزش و پرورش در صورتی که معلم به تعداد کافی و با کیفیت دراختیار نباشد با شکست روبرو خواهد شد.[5] « در آموزش و پرورش مهم ترین نقش با نیروی انسانی است و معلم از مهم ترین عوامل موثردررشد و توسعه کیفی و محتوایی تعلیم و تربیت به شمار می آید، زیرا تربیت انسان نتیجه ی یک تعامل متقابل و دو جانبه و بالاخره حاصل عمل مربی و عکس العمل شاگرد است.
مهم ترین نهاد اثرگذار در تربیت، تامین نیروی انسانی است. معلم به عنوان مدرس و مربی می تواند نقش حساس و کلیدی در این رابطه داشته باشد تا نیروی انسانی کارآمد وخلاق برای جامعه تربیت نماید و این نیروی انسانی زمینه رشد جامعه و تعالی جامعه را فراهم آورد.» بازده و محصول نهایی آموزش و پرورش، دانش آموزانی هستند که تحت تعلیم و تربیت قرارگرفته اند. در مجموعه ی فرآیند آموزش افراد زیادی مشغول به کارند و فعالیت های آن ها بطور مستقیم یا غیر مستقیم در تربیت دانش آموزان مؤثر است اما در این میان، نقش معلمان از دیگر افراد بسیار برجسته ترمی نماید. چنان که دانش آموزان بیشتر اوقات خود را در مدرسه زیر نظر معلمان سپری می کنند.
