بخشی از مقاله
چکیده:
از نظر تکوینی، هم دانش تجربی و هم فلسفه بر این گزاره صحه میگذارند که هرکدام از موجودات عالم بهره و مراتبی از هستی دارند. صرف نظر از گرایشهای نظری به مقوله اصالت فرد یا جامعه و یا هر دو، نهاد که از دیدگاه دانش جامعهشناسی، مرتبهای از تکوین موجودیت یک موجود و تشکل اجتماعی است، نیز دارای مراتبی از وجود است. نهادهای مقوم به هستههای مقاوم ارزشی، جلوهای از مرتبه سوم وجودی خود هستند که مرتبه اول آنها هسته درونی آنها را تشکیل میدهد. وجود انگیزش، جوشش درونی، همایش پروانهوار به گرد آرمان با محوریت ولایت - اعتصام به حبل متین - ، خودباوری، آرمانخواهی، عدالتطلبی، جهاد درونی و برونی، خدمت رسانی، پویایی، مردم داری و غیره، همه جلوههایی از مرتبه اول وجودی نهادهای مقدس انقلاب اسلامی هستند.
مرتبه دوم وجودی این نهادها ، اتکا و استحکام آنها به نیروهای انسانی با صبغه ارزشی است، که خود مقوم به محتوای مرتبه اولند. تشکل، استحکام و انسجام این نهادها در قالب یک مدیریت ارزشی مرتبه سوم و عرض این جوهره را تشکیل میدهد. بطور کلی آسیبرسانی از دو راه ممکن است یکی درون پاشی؛ و دیگری برون پاشی که در مقایسه بین این دو، زهر درون پاشی کشندهتر است. اگر یک موجود،دارای استحکام درونی باشد بنا به قول قرآن کریم به مصداق شجره طیبه میماند که دارای اصل ثابت - جوهره پایدار - و شاخ و برگ گسترده خواهد بود که با هیچ گردبادی فرو نخواهد آمد. لذا با تعرض عوامل بیرونی از هم پاشیده نمیشود و تنها ممکن است آسیب جزئی ببیند.
به همین دلیل است که حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام در بند 112 خطبه 196 پلشتی ذات و زشتی - فساد - درون را موجب تزلزل برادری، محبت، همکاری و مساعدت و از خودگذشتگی میدانند. شبیخون فرهنگی نیز مصداق یک حرکت درون پاشی عمیق نهادها ، نظام و نهادهای نظام است.در این مقاله براساس مبانی روششناسی دانش جامعهشناختی نهادها ، سه آسیب ، شناسایی و تحلیل گردیده است. ، نفوذ و رسوخ آفت به موجودیت و هسته در مرتبه اول که موجب قوام نیروهای انقلابی- ارزشی نهادهای نظام میشود. دوم آسیبرسانی عوامل بیرونی - و بعضاً درونی - که منجر بهحذف نیروهای ارزشی و جایگزینی نیروهای بیتفاوت، ضد ارزشی یا خنثی شده و میشود.
وسوم آسیب رسانی عوامل برونی چون قانون گذاران، سیاستمداران، افراد موثر، احزاب، تشکلها و دستگاه های بالادست و رقیب و دشمن - اعم از خارجی و داخلی - از طریق تحدید، سانسور، نفوذ، نفاق و یا حذف فیزیکی نهادهای با صبغه فرهنگ جهادی. ابزار این براندازی عبارتند از : زمینه و بستر سازی فرهنگی، تبلیغ سوء، رشد و نمو دادن و توسل به مسائل نفسانی با شعارهای توخالی و پوچ غربی، مداخله و تعرض به حوزه وظایف، تبلیغ سوء و مخدوش کردن جلوه عملکرد و نهایتاٌ توسل نا بحق به ابزار قانونی و مقرراتی خشک موروثی از رژیم شاهنشاهی. مورد اخیر از جمله عوامل تحدید کنندهای بوده که در روند حیات فرهنگ جهادی به لحاظ ساختاری تأثیرمهمی گذاشته و ظرف و عرصه را برجوهره فرهنگ جهادی در ابعاد بیشتر برای به منصه ظهور رسیدن کوچک نموده است.
کلید واژهها: آسیب سی،شنا فرهنگ جهادی، نِهاد، نَهاد، اعتصام، جوهر و عرض، درون پاشی، هستههای مقاوم ارزشی، شبیخون فرهنگی
مقدمه
هرکدام از موجودات عالم ، بهره ومراتبی از هستی دارند. گرچه در زمینه اصالت فرد و یا جامعه و یا هر دو اختلاف نظر وجود دارد، صرف نظر از این گرایشها، نهاد که از دیدگاه جامعهشناسی مرتبهای از تکوین موجودیت یک موجود و تشکل زنده اجتماعی است، نیز دارای مراتبی از وجود است. لذا از منظردانش جامعهشناسی و با روششناسی این دانش مراتب تکوینی وجود این موجود را باید بسان مطالعه تکوین یک موجود زنده فیزیکی در دانش تجربی بررسی و تدوین نمود. از دیدگاه روششناسی جامعهشناسی نهادهای اجتماعی که مقوّم به هستههای مقاوم ارزشی هستند جلوهای از مرتبه سوم وجودی خود هستند. زیرا مراتب تکوینی وجودی نهادها را میتوان به 3 مرتبه یا لایه تقسیم نمود:
-مرتبه اول وجودی، هسته درونی نهادها هستند.
-مرتبه دوم وجودی، استحکام و اتکا به نیروهای انسانی با صبغه اعتقادی و ارزشی عمیق.
-مرتبه سوم وجودی، تشکل، استحکام در چارچوب یک تشکل،سازمان و مدیریت ارزشی. در فضای روششناسی اثباتی جامعهشناسی اسلامی ، این مراتب و لایهها را میتوان باروشهای استقرایی و قیاسی با مدد از تجارب عینی چند دهه و ثبت وقایع اجتماعی رخداده با نگرش اسلامی متکی به قواعد قرآنی و روایات در چارچوب دانش عینی به مواد ذیل ترجمه نمود:
از منظر قرآن و احادیث مفاد این مراتب تکوینی عبارتند از:
- ویژگیهای هسته درونی: وجود انگیزش، جوشش درونی، همایش پروانه وار به گرد آرمان با محوریت ولایت - اعتصام به حبل متین - خودباوری، آرمان خواهی، کمال طلبی، عدالت طلبی، جهاد درونی و تزکیه، تقوا و خیرخواهی، جهاد برونی، خدمت رسانی، پویایی، مردم داری، فداکاری و غیره.
- ویژگی های مرتبه دوم وجودی یعنی عوامل انسانی: صبغه ارزشی این عوامل استکه خود مقّوَم به محتوی وصبغه مرتبه اول هستند.
