بخشی از مقاله
ویژگیهای انقلاب اسلامی
در یک تعریف کلی انقلاب اسلامی را دگرگونی بنیادی در ساختار کلی جامعه - اقتصادی، اجتماعی و ... - و نظام سیاسی آن منطبق بر جهان بینی و موازین وارزش های اسلامی و نظام امامت و براساس آگاهی و ایمان مردم و حرکت پیشگام متقیان و صالحان و قیام قهرآمیز تودههای مردم تعریف کردهاند از ویژگیهای عمده انقلاب اسلامی موارد زیر را میتوان برشمرد:
-1 عقیده و ایمان مردم انقلابی که متکی بر اعتقاد به امامت و تداوم آن وایمان به حاکمیت قوانین و ارزشهای الهی است.
-2 اسلامی بودن انقلاب که به عنوان خط مشی مبارزه مردم بوده است.
-3 معنویت انقلاب اسلامی که باعث آزادگی انسان از لذات زندگی شده و در برابر خداوند و اطاعت او امر الهی خضوع نمودهاند.
-4 قدرت رهبری معنوی آن که ریشه در اعتقاد به امامت و تداوم آن در ولایت فقیه در زمان غیبت امام عصر است.
-5 قیام یکپارچه مردم که باعث تبدیل به یدواحده و یک امت به مفهوم دقیق قرآنی شده است.
-6 سه کانون آگاهی بخش مسجد، دانشگاه و حوزه علمیه بر مردم بصورت هماهنگ و یکپارچه برای ایجاد وحدت در بین مردم عمل نموده و تأثیر گذار بودهاند.
-7 ایثارگری مردم که همواره انگیزه جهاد و شهادت بوده است.
-8 عدالت خواهی مردم برای رفع تبغیض و گسترش و افزایش رفاه و درآمد برای عموم مردم و تأکید به آبادانی برای تمام نقاط شهری و روستایی و از بین بردن فساد در اقتصاد و فرهنگ و سیاست .
فرهنگ جهادی:
بنا به تعریف، فرهنگ موضوعی تکلیفی نسیت بلکه از دل رفتارها، اعتقادات مردم برمی خیزد و در صورت مقبولیت و پذیرش، بدل به شیوه در راه و رسمی برای زندگی میشود.خصوصیات و ویژگیهای انقلاب اسلامی باعث شکوفای رفتار و فرهنگی مبتنی بر ساختار اعتقادی و ایمانی و ارزشهای دینی، اخلاقی و احساس تکلیف و مسئولیت پذیری تا مرحله آمادگی برای ایثار و شهادت و همکاری و همیاری و تعاون در بین مردم گردید. این رفتار را فرهنگ جهادی نامیدند و رهبر معظم انقلاب اسلامی آیت االله خامنه ای نیز در فرمایشات - دیماه - 1382 خود به این موضوع اشاره فرمودهاند که: آنچه انقلاب اسلامی به مردم ما داد فرهنگ جهادی بود. فرهنگ جهادی در همه صحنهها و عرصهها بکار میآید.
نهادهای انقلاب اسلامی
با پیروزی انقلاب اسلامی نیازهای جدیدی برای جامعه بوجود آمد. کمک به افراد مستضعف و خواسته عمومی برای آبادانی کشور در روستاها و شهرها و تقاضا برای رفع تبعیض و فساد و افزایش درآمد و اشتغال و دفاع از انقلاب اسلامی و کشور در مقابل ضد انقلاب و متجاوزین به مرزها و رسیدگی به خانواده شهدا انقلاب باعث ایجاد نهادهای جدید مانند جهاد سازندگی، کمیته امداد امام خمینی - ره - ، بنیاد شهید سپاه یا پاسداران، ... در کشور گردید.اصول حاکم بر مدیریت این نهادها ناشی از دیدگاه های انقلاب اسلامی و بنیادگذار انقلاب امام خمینی - ره - بود. ولایت محوری، دین مداری، ایثارگری، مردمی بودن و مشارکت داوطلبانه، انعطاف پذیری و تحول گرایی در نظامهای اداری، ایثارگری و شجاعت در مقابل دشمنان و صبر برسختیها، همکاری و تعاون از خصوصیات مهم مدیریت بر این نهادها بود. به عبارت دیگر این نهادها متکی بر فرهنگ جهادی تشکیل و مدیریت گردیدند.
تعامل موضوع فرهنگ جهادی و تعاون
مفهوم فرهنگ جهادی سرشار از مشارکت داوطلبانه، همکاری، همیاری و از خود گذشتگی و انجام امور خیر و عدالت خواهی است. این همان مفهوم تعاون است خداوند متعال در سوره مائده میفرماید "تعاونوا علی البر و التقوی ولا تعاونوا علی الاثم و العدوان" یعنی دست اتحاد در راه نیکیها و تقوا به یکدیگر بدهید نه اینکه تعاون و همکاری بر گناه و تعدی نمائید. آیت االله مکارم شیرازی در تفسیر این آیه می فرمایند: آنچه در آیه فوق در زمینه تعاون آمده یک اصل کلی اسلامی است که سراسر مسائل اجتماعی و حقوقی و اخلاقی وسیاسی را در بر می گیرد. طبق این اصل مسلمانان موظف هستند در کارهای نیک تعاون و همکاری کنند.
جالب توجه اینکه "بر" و "تقوا" هر دو در آیه فوق باهم ذکر شده اند که یکی جنبه اثباتی دارد و اشاره به اعمال مفید است و دیگری جنبه نفی دارد و اشاره به جلوگیری از اعمال خلاف میباشد و به این ترتیب تعاون و همکاری باید هم در دعوت به نیکها و هم در مبارزه با بدیها انجام گیرد.در فقه اسلامی از این قانون در مسائل حقوقی استفاده شده و پارهای از معاملات و قراردادهای تجاری که جنبه کمک به گناه دارد، تحریم گردیده، همانند فروختن انگور به کارخانههای شرابسازی و یا فروختن اسلحه به دشمنان حق و عدالت.اگر این اصل دراجتماعات اسلامی زنده شود و مردم بدون در نظر گرفتن مناسبات شخصی و نژادی و خویشاوندی با کسانی که در کارهای مثبت و سازنده گام بر می دارند همکاری کنند و از همکاری کردن با افراد ستمگر و متعدی در هر گروه و طبقهای که باشند خودداری نمایند، بسیاری از مشکلات اجتماعی سامان مییابد.
در زمان تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی خبرگان کشور بخش تعاون را در اصل 44 به عنوان یکی از بخشهای نظام اقتصادی جمهوری اسلامی مورد توجه قرار دادند با این هدف که مردم در انجام فعالیت های اقتصادی و براساس اصول و مفاهیم تعاون شرکتهای تعاونی را تشکیل دهند و در توسعه کشور مشارکت فعال داشته باشند و به تأسی از آیه شریفه به امر خیر با هم تعاون و همکاری و مشارکت نمایند.بعلاوه در اصل 44 نیز تأکید شده که تعاونیها باید تشکیل و فعالیت نمایند بطوریکه از تمرکز و تداول ثروت در دست افراد و گروههای خاص جلوگیری شود و دولت هم کارفرمای مطلق در اقتصاد نباشد در این اصل نیز بر دوری از ثروت اندوزی ناعادلانه تأکید و نفی شده است و تحقق عدالت اجتماعی را از اصول اصلی جمهوری اسلامی داشتهاند.
ریشه تعاون
تعاون از نظر اشتقاق کلمه از باب تفاعل در زبان عربی و یکی از ابواب ثلاثی مزید است. در فرهنگ معین تعاون به معنی یکدیگر را یاری کردن، به هم یاری کردن می باشد و در لغت نامه دهخدا، هم پشت شدن، یکدیگر را یاری کردند، یاری کردن بعضی قوم بعضی دیگر را، باهم مددکاری یکدیگر را کردن، معادل واژه تعاون آمده است.
کارکرد واژه تعاون
واژه تعاون در مفاهیم کلی زیر مورد استعمال قرار میگیرد:
-1 تعاون به معنای همکاری، یکدیگر را مدد رساندن و تشریک مساعی در جهت ارضای نیاز مشترک به کار برده شده است.
-2 تعاون یا همکاری از بعد جامعه شناختی مفهوم دیگری را میرساند. همکاری یا تعاون یکی از کنشهای متقابل پیوسته میباشد که در جهت یگانهای صورت می گیرد، در مقابل سبقت جوئی را کوشش شخصی برای وصول به هدفی که مورد نظر دیگری نیز هست، برای پسانداختن دیگری از وصول به هدفی که مورد نظر هر دوی آنان است، میداند.
-3 تعاون را گاهی معادل خود یاری دانستهاند. خودیاری دسته جمعی در بین آن دسته از کسانی که شخصاً قادر به تأمین »احتیاج« و یا »نیاز« خود نمیباشند، موضوعیت پیدا میکند.
-4 تعاون را گاهی مترادف با »همیاری« دانستهاند. اصطلاحاً به کار مشترک افرادی که به خاطر خیر جمعی فعالیت مینمایند اطلاق میگردد. نمونه واضح همیاری یا کمک متقابل، همکاری روستائیان برای لایروبی قنات روستایی خویش میباشد، زیرا استفاده از آب قناب برای هر یک از کشاورزان در گرو تأمین آب زراعی دیگر کشاورزان نیز هست.
-5 و سرانجام تعاون به مفهوم عملی که در داخل یک شرکت تعاونی صورت می گیرد. با اینکه همکاری یا کار کردن باهم، یا کار مشترک، ... را ویژگی اساسی تعاون داستهاند، ولی در متن بر گروه و تشکیل ارادی و داوطلبانه افراد تأکید شده است.
مفهوم و تعریف تعاونی:
واژه تعاونی در شکل فعالیت های رسمی و برای مؤسساتی که بر مبنای اصول و قواعد تعاونی فعالیت مینمایند، به کار برده میشود. این واژه را معمولاً معادل شرکت تعاونی استعمال میکنند، واژه اخیر از اواسط قرن نوزدهم و به دنبال ایجاد مؤسسات اقتصادی مبتنی بر اصول تعاون رایج گردید.
تعاریف قانونی در کشورهای مختلف:
شرکت تعاونی فاقد تعریف جامع جهانی - که مورد قبول همه کشورها باشد - میباشد. ولی در هر کشوری با توجه به ویژگیهایی کلی نظام اقتصادی - اجتماعی خود تغییراتی در آن داردهاند.در زیر تعاریف شرکتتعاونی در کشورهای مختلف مورد بررسی قرار گرفته است.
انگلستان
انگلستان به عنوان اولین کشوری که قوانین مورد استفاده تعاونیها را از تصویب گذارنیده است، شرکت تعاونی را چنین تعریف می کند: » هر شرکتی که به منظور انجام فعالیت های صنفی، داد و سند یا تجارت کلی - کلی یا جزئی - تشکیل می گردد، در صورتی که یک انجمن خیرخواه و غیر انتفاعی باشد، یا فعالیت آن به نحوی باشد که برای اجتماع مفید تشخیص داده شود، می تواند طبق این قانون به عنوان یک شرکت تعاونی به ثبت برسد. اصطلاح تعاونی شامل شرکتی که هدف آن کسب سود و درآمد بیشتر برای سود سهام یا سرمایه شرکت باشد، نمیگردد.«
آمریکا
کنگره آمریکا در سال 1992 قانون کاپر - ولستد Cooppre - Volsteadرا مورد تصویب قرار داد. این قانون را غالباً »منشور کبیر« تعاونیهای کشاورزی می نامند. این قانون شرکتهای تعاونی کشاورزان را برای مقاصد بازاریابی اعم از اینکه آنها صورت شرکت سهامی یا غیر آن را داشته باشد، قانونی میشمارد به شرط اینکه:
