بخشی از مقاله
تاريخچه كارخانه شير ومحصولات لبني پگاه مشهد
به منظور ارتقاي سطح بهداشت عمومي شركت سهامي ولبنيات پاستوريزه مشهد درسال 1345 با كادر 44 نفر وتوليداتي شامل : شير كاكائو –شير موز –شير نارگيل –دوغ –انواع كره ساده وكشمشي ومغز پسته اي – انواع بستني تخم مرغي – ساده ووانيلي ومالت تازه با سرمايه بخش خصوصي وظرفيت 5 تن شير وفراورده هاي لبني آغاز به كار كرد.
كه درحال حاظر تعداد نيروي انساني كارخانه به 100 نفر تغيير يافته كه اين تعداد نيروي انساني شامل 3 زن و97 مرد مي باشد، پس از پيروزي انقلاب اسلامي به رهبري حضرت امام خميني وتاكيد معظم له مبني برخود كفايي ورسيدن به استقلال وتلاش بي وقفه اي آغاز گرديد تا در سال 1366 به طور رسمي ازواردات پودر شير خشك بي نياز گشتيم .
به مرور زمان وبا توجه به نياز عمومي جامعه به افزايش مصرف فراورده هاي لبني به تدريج با خريد ونصب وراه اندازي دستگاههاي بسته بندي پاكتي با ظرفيت 2500 پا كت در ساعت – دستگاه بسته بندي وشستشو – با ظرفيت 5000 بطري درساعت .
فعاليت هاي توليد ي اين شركت توسعه يافت درسال 1379 با ساخت كارخانه جديدي در مساحتي معادل 12 هكتار و8472 متر زير بنا واقع در جاده آسيايي به شهرك صنعتي توس انتهاي بلوار صنعت ضلع غربي نيروگاه توس كارخانه يه اين مكان انتقال يافته وبدون ايجاد وقفه در توليد محصولات با ظرفيت وزمان 120 تن شير در روز وتبديل آن به شير پاستوريزه وفراورده هاي شيري تحت عنوان پگاه مشهد درخدمت عموم شهروندان محترم وزائرين گرامي مي باشد.
كارخانه لبنيات سازي :
شرايط ايجاد كارخانه : قبل از تاسيس كارخانه لبنيات سازي دريك محل بايد امكان تامين آب مورد نياز وبرطرف كردن فاضلاب آن موجود باشدهمچنين بايد به موقعيت محل كارخانه از لحاظ تشكيلات وساختمان هاي اطراف آن كه مبادا به كارخانه هايي ازقبيل كود سازي ، چرمسازي ، وغيره مجاورباشد – توجه داشت به علاوه محل كارخانه بايد وطوري انتخاب شود كه چه ازلحاظ پخش
فراورده ها وچه از لحاظ ارتباطي ورساندن شير از اطراف به كارخانه ، مناسب باشد . درضمن نبايد كارخانه را در خيابانهاي شلوغ بنا كرد . مساحت كارخانه بايد به اندازه اي باشد كه اولاً ورود وخروج خودروها بدون مزاحمت همديگر انجام گيرد ثانياً امكان هرگونه توسعه ساختماني ، با درنظرگرفتن مقتضيات محل ، وجود داشته باشد.
مشخصات ساختماني كارخانه :
درطرح كارخانه لبنيات سازي بايد اصول وموازين ذيل مورد استفاده قرار گيرد :
1- نوع ومحل قرارگرفتن ماشين ها ونيز مقدار انرژي كه مورد مصرف قرارمي گيرد با توجه به ميانگي
ن روزانه ، نوع محصولات وظرفيت كارخانه
2- رعايت تمام نكات بهداشتي ودرصورت امكان ايجاد سالن هاي غذا خوري كنفرانس اتاق شستشو وتعويض لباس به صورت جداگانه
3- ساختمان كارخانه بايستي هم سطح زمين باشد تااز احداث پله هاي زياد جلوگيري شود
4- اندازه سالن هابايد متناسب با احتياجات باشد اتاق هاي كوچك ويا سالن هاي بزرگ موجب هزينه مصرفي بي مورد مي باشد
5- اتاقها بايد نسبت به همديگر طوري قرار گيرند كه علاوه برجلوگيري از كارزياد از لحاظ لوله كشي مناسب باشند مخصوصاً درمورد بخاروآب يخ در غير اين صورت باعث از دست رفتن واتلاف انرژي مي شود .
6- قسمت دريافت شير بايد از اتاق ها وماشين آلات ويا قسمت توزيع وفروش جدا باشد
7- ارتفاع قسمت هاي كره سازي وماشين ها نبايد از 4 متر وارتفاع زير زمين از 5/2 متر كمتر باشد
8- سقف كارخانه بايد كاملاً صاف با شد سقف هايي كه با تير آهن ساخته شده اند بهتر ازهرنوع ديگري است .
9- ديوارها تا ارتفاع 5/1 متر با يد قابل شستشو باشد ، بقيه قسمت ديوارها وسقف بايد با آب
آهك سفيد شده با شد.
توضيح : براي اين كار از آهك حل شده در آب با اضافه كردن يك نوع ماده ضد عفوني مثل كلر آمين استفاده مي شود .
شيب لازم درسطح كارخانه براي جريان آب اضافي به سمت مجاري فاضلاب وهمچنين پنجره به اندازه كافي براي ورود نور وهوا بايد درنظر گرفته شود .
مصالح ساختمان كارخانه:مصالحي كه درساختمان هاي لبنيات سازي وساخت ماشين آلات به
كارگرفته مي شوند بايد داراي مرغوبيت ومزاياي زيادي مي باشند ، ساختمان وماشين آلات كارخانه لبنيات سازي از لحاظ مكانيكي درحين كاركردن هستند وبه همين دليل درمعرض كاهش قرا ر دارند ، تاسيسات اين نوع كارخانه ها درمقابل رطوبت ، تركيبات شير وموادي كه باعث تجزيه آنها مي شوند قرار دارند ، از اين رو بايد در مقابل مواد پاك كننده ( تنظيفي ) وضدعفوني كه به دلايل بهداشتي در كارخانه ها به كاربرده مي شوند – مقاوم باشند وحتي الا مكان تحت تاثير قرار نگيرند .
تاسيسات بايد ازموادي ساخته شود كه درصورت تماس يا شير تاثير نامطلوبي از لحاظ بو ومزه نداشته باشند .
مصالحي كه دركارخانه لبنيات مورد استفاده قرارمي گيرد به شرح زير مي باشد:
1- آهن 2- مس 3- آلمنيوم 4- فولاد وكرم نيكل ( زنگ نزن ) 5- شيشه 6- تروويدور توضيح : ترويدور يك ماده مصنوعي است كه درآب سرد كن وسرد كنهاي مستقيم وهمچنين براي جريان آب گرم تا 60 درجه سانتيگراد به كارمي رود .
ماشين آلات كارخانه پگاه : ماشين آلات وكليه دستگاهاي صنعتي توليدي كارخانه از ابتدا ي سال تاسيس سال 42 خريداري شده است ودرطي سالهاي گذشته در هرزمان كه مديريت كارخانه لازم دانسته با توجه به نياز كارخانه ماشين آلات جديدي كه دربازار عرضه مي شده را خريداري نموده است . تعدادي از اين ماشين آلات توليد داخل كشور بوده وتعدادي از آنها نيرومربوط به كشورهاي دانمارك و آلمان هستند .
تجهيزات كارخانه :
كارخانه لبنيات سازي بايد طوري مجهز باشد كه علاوه بر محصول روزانه بتواند درموقع لزوم با حداكثر ظرفيت خود كاركند وهميشه محصول خود را به بهترين نحو ممكن بدون عيب واشكال ودر دسترس عموم قرار گيرد ماشين هاي موجود بايد با نوع محصول وشرايط قانوني محيط مطابقت كرده طوري انتخاب شوند كه علاوه بر ساده بودن ومطمئن بودن بتوان آنها را به آساني تميز كرد اينك به ترتيب دستگاههايي كه در مجهز كردن فني كارخانه مهم وموثر هستند به شرح ذيل مي باشند .
1- ديگ بخار : ديگ بخار در نوع عمودي وافقي وجود دارد كه معمولاً ازنوع افقي در كارخانه هاي لبنيات سازي استفاده مي شود كه از قسمت هايي زير تشكيل شده است :
1- سيلند ر بخار 2- پيستون ها 3- سوپاپ ها 4- دستگاه تنظيم 5- لوله هدايت بخار
2- برق : با درنظر گرفتن رطوبت وبخار آب فراوان در محيط كارخانه وبا توجه به نظافت وشستشوي دايمي آن وكثرت موتورهاي برقي وسيم كشيهاي لازم ، سيم برق كارخانه تهيه مي گردد .
3- ماشين توليد سرما : خواب شدن بستگي به وجود باكتري ها، مخمرها ، قارچ ها در آن وارد كه
درمحيط مناسبي براي تكثير ورشد آنهاست . مناسب ترين دما براي رشد بسياري از انواع موجودات زنده بين 15 تا 42 درجه سانتيگراد است در دماي بيشتر رشد آنها متوقف مي شود انواع ماشين ها با ساختمان هاي مختلف براي توليد سرما ساخته شده اند ولي در كارخانجات لبنيات سازي فقط آنهايي كه داراي كمپرسور هستند مورد استفاده قرار مي گيرند به طوركلي ماشين ها از قسمتهاي ذيل تشكيل شده است :
1- سرمازا 2- كمپرسور 3- كندانساتور ( مايع كن ) 4- دريچه تنظيم
توضيح : سرمايي كه توسط دستگاهاي فوق ايجاد مي شوند
4- آب : تامين آب آشاميدني كارخانه يكي از شرايط اصلي است . آب مصرفي كارخانه بايد علاوه بر كافي بودن مقدار ، از لحاظ باكتريولوژي وشيميايي نيز كاملا مورد اطمينان باشد .
تاسيسات :
درهركارخانه تعدادي ماشين آلات ودستگاهاي توليدي وجود دارد كه اين دستگاها با توجه به نوع دستگاه نياز به نوع خاصي سوخت دارند از طرف ديگر سوخت مورد استفاده دركارخانه بايد براي كارخانه مقرون به صرفه باشد درغير اين صورت براي كارخانه زيان آور خواهد باشد . كارخانه شير پگاه كه انرژي مصرفي آن مازوت وگاز است واز لحاظ سوخت مصرفي ماشين آلات برقي است همچنين سيستم برقي كارخانه سه فاز وتك فاز مي باشد.
همچنين سيستم برق صنعتي براساس ساعات كارماشين وهزينه سوخت وروشنايي براساس برآوردهاي برقي ومساحت زيربنا بر آورده مي شود از طر ف ديگر كارخانه براي از بين بردن هواي نامطبوع ناشي از توليد بايد داراي سيستم تهويه باشد كه سييتم تهويه كارخانه پگاه تهويه مطبوع حرارت مركزي است واز نظر سييستم هواساز مركزي است وازنظر سيستم گرمازايي داراي تهويه مطبوع است .
روش طراحي سيستم انبار :
درحال حاظر 23 كارخانه درصنايع شير وجود دارد كه زير مجموعه نسبي مركزي درتهران بوده وداراي سيستم يكپارچه مي باشند . وزير نظر وزارت كشاورزي مي باشد . سيستم يكپارچه علاوه بر اينكه سيستمي است كه تمامي قسمت ها در آن مرتبط بوده واگر هر اتفاقي دركارخانه رخ دهد به طور مستقيم وغيرمستقيم روي ساير قسمت ها تاثير دارد ودارا ي كدهاي يكساني است كه از طرفي براي مواد ملزومات ، ملزومات ، محصولات وغيره به تمامي كارخانه هاي تحت اين سيستم اعلام
مي گردد.
