بخشی از مقاله
خجالتی بودن دانش آموزان را چگونه برطرف کنیم
« فهرست مطالب »
مقدمه
انواع و علل خجالتی و گوشه گیر بودن در کلاس درس
ترس و اضطراب
اختلاف والدین
راه کارهای پیش نهادی برای رویارویی با دانش آموزان خجالتی و گوشه گیر
دخالت های معلمان
نتیجه
منابع و ماخذ
مقدمه
بسیاری از دانش آموزانی که در مقایسه با همکلاسی هایشان در کلاس غیر فعال اند، از نظر آموزشی و اجتماعی از رفتار مناسبی برخوردارند، اما نسبت به دیگر دانش آموزان آرام تر بوده، از انجام کار با دیگران سرباز می زنند. بعضی از این دانش آموزان به درجات مختلف، با مشکل خجالتی یا گوشه گیر بودن مواجه اند و عده ی کمی از آن ها ممکن است به سمت اسکیزوفرنی سوق پیدا کنند. این مقاله به عنوان حدواسط این دو گروه از دانش آموزان را مدنظر قرار داده است، دانش
آموزانی که معمولاً به عنوان بچه های خجالتی ( فاقد اعتماد به نفس و نگران از نظر اجتماعی ) یا گوشه گیر ( کسانی که حاضر جواب نیستند، تمایلی به برقراری ارتباط ندارند و خیالبافند ) شناخته می شوند. همانطور که می دانیم هرجا که انتظارات اجتماعی جدید مبهم باشند، درجاتی از خجالت کشیدن، طبیعی است. اما خجالتی بودن وقتی تبدیل به یک مشکل می شود که صرفاً وابسته به موقعیت نبوده، بلکه اختیاری باشد؛ تا جایی که به فرد برچسب زده شود. به ویژه در
موقعیتی که این فرد برچسب را پذیرفته، آن را درونی کند، ممکن است الگوی جامعی از خجالتی بودن در او ایجاد شود و علائم دیگری مثل : اعتماد به نفس در ورود به موقعیت های اجتماعی و ناراحتی و سرباز زدن از ظاهر شدن در حضور دیگران، در وی ظاهر گردد.
انواع و علل خجالتی و گوشه گیر بودن در کلاس درس
خجالتی بودن یا گوشه گیری ممکن است بخشی از شخصیت کلی یک دانش آموز بوده، یا پاسخ خاص موقعیتی به یک عامل استرس زای مخصوص باشد.
کودکان می خواهند بدانند که دیگران در مورد آنان چه می گویند، مخصوصاً در موقعیت های اجتماعی، که موجب می شود آنها در معرض دید قرار گرفته، از نظر روان شناسی بی دفاع باشند. انواع دیگری از عدم تطابق اجتماعی ممکن است از یک تجربه ی خاص یا علل محیطی ناشی شود. بعضی از کودکان به سبب این که والدینشان به ندرت با آنها گفت و گو می کنند یا به ندرت آنها را با این گونه موارد به طور شفاهی آشنا می سازند یا این که شانس کارکردن گروهی با دوستانشان را نداشته اند، از مهارت های ارتباطی موثر بی بهره اند. برخی از موارد خجالتی بودن، مثل خجالتی
بودن کودکان کودکستانی و دانش آموزان کلاس اول را می توان با توجه به این مسئله توجیه کرد کودکانی که مدرسه را برای اولین بار تجربه می کنند ممکن است دچار ترس از مدرسه شوند.
ترس و اضطراب
ترس و اضطراب اجتماعی، ممکن است به یک واکنش در حال پیشرفت نسبت به شکست های مکرر، بدرفتاری یا دوری از بزرگ ترها یا هم کلاسی ها نیز منجر شود. بعضی از دانش آموزان ممکن است تطابق گروهی خوبی با هم کلاسی هایشان داشته باشند و بتوانند واکنشی متقابل با م
علم خود انجام دهند؛ با وجود این، وقتی از آنان خواسته می شود به سوالی پاسخ دهند یا در جمعی حضور یابند یا در فعالیتی شرکت کنند تا مورد ارزیابی قرار گیرند، از نظر ارتباطی با مشکل مواجه می شوند. سرانجام باید گفت که بسیاری از دانش آموزان، هنگام تغییر دادن مدرسه یا کلاسشان، حداقل یک مشکل تطابق اجتماعی موقت را تجربه می کنند.
اختلاف والدین
اختلاف و ستیز والدین عامل ایجاد کننده ی نگرانی در دانش آموز است. خانواده، حریم امن و آسایش است؛ اما در صورتی که بین والدین درگیری وجود داشته باشد، آرامش و آسایش از فرزندان آن خانواده سلب می شود. تحقیقات نشان داده است دانش آموزانی که در چنین خانواده هایی زندگی می کنند، دچار نگرانی شدید، و مشکلات عاطفی و روانی اند. وقتی پدر و مادر با هم توافق ندارد و بحث و مشاجره می کنند، دانش آموز در معرض عدم توافق و اختلاف های آنان قرار می گیرد و این امر نه تنها ناراحت کننده است، بلکه الگوی انحرافی برای دانش آموز در جهت حل تعارض به وجود می آید در چنین خانواده هایی کودکان کم حرف و گوشه گیر و خجالتی بار می آیند.
راه کارهای پیش نهادی برای رویارویی با دانش آموزان خجالتی و گوشه گیر
کارگروهی :
بعضی از نویسندگان برای درمان خجالتی و گوشه گیر بودن دانش آموزان، روش کار با گروه را پیش نهاد کرده اند (رزنبرگ و دیگران) این گوشه فعالیت ها شامل درگیر بودن دانش آموزان در برنامه ی معلم دانش آموزان دیگر بودن، ایجاد فرصت هایی برای بازی کردن دانش آموزان با بچه های کوچک تر، کمک خواستن از گروه برای وارد کردن بچه های گوشه گیر در کارهای گروهی و نیز درگیر کردن آنها در فعالیت های رقابتی گروه های کوچک کلاسی است.
دخالت های معلمان :
(بروفی 1995 ) نظریات معلمان موفق را در چگونگی برخورد آنها با دانش آموزان خجالتی مورد بررسی قرار داد.
بیش ترین پاسخ هایی که به او داده شد عبارت بودند از :
1 ) تغییر محیط اجتماعی (مثل نشاندن آنها در میان هم کلاسی های مهربان و واگذاری آنها به یک نفر یا یک گروه کوچک )
2 ) تشویق یا اتخاذ تدابیری برای افزایش جواب گویی دانش آموزان.
3 ) کاهش استرس و دست پاچگی .
4 ) دخالت دادن دانش آموزان خجالتی در فعالیت های ویژه.
5 ) درگیر کردن دانش آموزان در صحبت های خصوصی مداوم.
نتیجه
معلمان قادرند با استفاده از راه کارهایی که اجرای آنها نسبتاً راحت بوده، با نقش اصلی معلمان، به عنوان راهنمای سودمند دانش آموزان، به خوبی همخوانی دارد، به طور قابل ملاحظه ای به دانش آموزان خجالتی و گوشه گیر کمک کننده این راه کارها عبارتند از : فراهم کردن حمایت، تقویت اعتماد به نفس، تشویق یا ایجاد فرصت های گسترش اعتماد و راحتی در کلاس درس برای دانش آموزان خجالتی و گوشه گیر، و نیز تذکر صمیمانه، برقراری ارتباطات پیشرفته ی غیرکلامی که برای جلوگیری از حواس پرتی، گوشه گیری و خیال بافی دانش آموزان طراحی شده است. بیشتر
معلمان از بسیاری از نیازهای دانش آموزان خجالتی و گوشه گیر اطلاع کافی دارند؛ اما بسیاری از آنان با به کار بردن قوانین و راه کارهایی که به آنها اشاره شد، با این نیازها به طور بهتر و موثرتری روبرو می شوند.
منابع و ماخذ
1 ) آموزش و پرورش در کودکستان، نوشته آیلین آلن، بتی هارت ، ترجمه محمد حسین نظری نژاد
2 ) روش تحقیق در روانشناسی، نوشته دکتر علی دلاور
3 ) سیف، علی اکبر، روان شناسی پرورشی، انتشارات آگاه، 1368
4 ) پیوند مدارس ابتدائی ، شماره 319
