مقاله در مورد مطالعه و بررسی عوامل موثر بر کج رفتاری زنان ویژه ( با تکیه بر مفاسد اجتماعی )

بخشی از مقاله

مطالعه و بررسی عوامل موثر بر کج رفتاری زنان ویژه
(با تکیه بر مفاسد اجتماعی)

فصل اول
مقدمه
روسپیان(زنان ویژه)
غریزه جنسی یکی از غرایزی است که ضامن نسل و تداوم بقای بشر است . کلود لوی استروس مردم شناس شهیر فرانسوی در تعریف ازدواج اشاره ای مهم به این نکته دارد و عقیده دارد : « ازدواج برخودی است دراماتیک بین فرهنگ و طبیعت یا میان قواعد اجتماعی و کشش جنسی » (77) ؛ به بیان دیگر جامعه می کوشد تا غریزه جنسی (طبیعت ) را مهار کرده و بر آن انگ فرهنگ زند . اما در طول تاریخ مشاهده شده است که همیشه این غریزه تحت کنترل جامعه نبوده و در طول حیات بشری بنا به دلایل گوناگون و انگیزه های متفاوت در معرض انحرافات اخلاقی و اجتماعی قرار گرفته و فحشا به عنوان یک حرفهء بسیار قدیمی ، یکی از نمود های آن است.

روسپی گری چیست و روسپی به چه کسی اطلاق می گردد ؟
روسپیگری یا فحشا را می توان به عنوان برآوردن خواهشهای جنسی در برابر پول تعریف کرد ( 78) ؛ به عبارت دقیق تر روسپیگری را به روابط نا مشروع جنسی که به طور مستمر و به انگیزه های مادی یا نفسانی رخ می دهد ، تعریف کرده اند. با توجه به این تعریف می توان گفت : روسپی به فردی اطلاق می گردد که از روابط جنسی به عنوان یک حرفهء دایمی استفاده می نماید (79)
( بیان مسئله )

چگونگی برخورد با پدیده ء روسپیگری
سیاستگذاران اجتماعی ما در شرایطی با پدیده ء روسپیگری مواجه شده اند که نه می توانند آن را به عنوان یک واقعیت تلخ اجتماعی رو به افزایش است نفی کنند و نه می توانند بنا به دلایلی چند از جمله ویژگی های فرهنگی و مذهبی جامعه آن را بپذیرند ؛ به عبارتی می توان گفت سیاستگذاران اجتماعی دچار فقر تئوریکی می باشند (82). بنابراین در برخورد با این پدیده تنها به نظارت رسمی و خشونت قانونی اکتفا می شود . بهرحال فحشا به عنوان یک واقعیت نیازمند درمان و توانبخشی است و به رویکردی آسیب شناسانه و بهداشتی احتیاج دارد؛ زیرا رویکرد اخلاقی و پلیسی مدتهاست تاثیر و کارایی خود را از دست داده است (83)؛و باید بپذیریم که بیشتر روسپیان شهر تهران ، قربانیانی هستند که فقر ، خشونت ، تجاوز و نابسامانیهای خانوادگی و .... آنها را به یک بیماری اجتماعی کشانده است که درمان آن الزاما در پشت میله های زندان امکان پذیر نیست.
باز پروری و توانبخشی روسپیان
اهم اقدامات مهم در زمینه ء باز پروری و توانبخشی زنان ویژه عبارتند از :
1) ایجاد ساختارهای حمایت کننده در زمینه ء باز پروری و کار یابی از طریق:
- سواد آموزی و آموزش تعلیمات عمومی؛

- آموزش مهارتهای زندگی از طریق تشکیل جلسات گروهی مددکاری ؛
- روان درمانی شامل گروه درمانی و شناخت درمانی ؛
- حرفه آموزی ؛
- اقدامات مدد کاری به منظور قادر سازی آنان در برخورد با مشکلات و اهتمام به خود کفایی از طریق اشتغال ( کار یابی ) ؛

2) پیگیری امور پس از اشتغال به کار به منظور حصول از ساز گاری آنان با جامعه.
پیشگیری از آسیب های اجتماعی
برای پیش گیری از آسیب های اجتماعی ، سه سطح می توان در نظر گرفت ، پیشگیری سطح اول در سطح جامعه عمل می نماید و شامل آموزش مهارتهای زندگی برای کل افراد جامعه به ویژه کودکان و نو جوانان است . پیشگیری سطح دوم شامل تشخیص زود رس آسیبهای اجتماعی همراه با اقدامات هماهنگ اجتماعی می باشد . پیشگیری سطح سوم در پی جلوگیری از شدت یافتن آسیبهای اجتماعی و کاستن از تنش های آن در خانواده و جامعه فعالیت می نماید.

آموزش مهارتهای زندگی
نگاهی به تاریخچهء آموزش مهارتهای زندگی نشان می دهد که از سال 1960 به بعد یعنی درست پس از فراغت از جنگ جهانی و بروز آثار روانی – اجتماعی جنگ ها ، آموزش هایی از این دست آغاز شده است .
نخستین کشوری که به آموزش مهارتهای زندگی اقوام محلی در سطح اجتماع و مدرسه اقدام کرد، ایالات متحده و پس از آن کشور انگلستان بود . این کشور ها و دیگر کشورهایی که به گروه آموزش دهندگان مهارتهای زندگی پیوستند ، چنان بر ضرورت فرا گیر شدن این مهارتها تاکید ورزیدند که به ناچار سازمان بهداشت جهانی (W.H.O)آموزش مهارتهای زندگی را جزء طرح های آموزشی بنیادی خود قرار داد . این سازمان در سال 1997 اقدام به انتشار دستورالعملی تحت عنوان « آموزش مهارتهای زندگی برای کودکان و نوجوانان در مدارس » نمود که اینک ضمن ارائه تعریفی از مهارتهای زندگی به محورهای آن را به طور خلاصه اشاره می گردد.
مهارتهای زندگی
مهارتهای زندگی ، توانایی هایی است برای رفتار مثبت و سازگار که افراد را قادر می سازد که با نیازها و چالش های زندگی روزمره به طور موثر برخورد کنند .

1- تصمیم گیری
به ما کمک می کند که به طور سازنده و مفید به تصمیمات زندگی خود بپردازیم.
2- حل مسأله
ما را قادر می سازد که به طور سازنده و مفید با مسائل ( مشکلات زندگی خود ) برخورد کنیم. مسائلی که حل نشده رها گشته اند ،می توانند عامل فشارهای روحی شوند و آسیبهای فیزیکی توأم با آن را پیش آورند.
3- تفکر خلاق

با قادر ساختن ما به کشف جایگزین های موجود و در دسترس و همچنین پیامدهای اعمال یا ترک اعمالمان، هم به تصمیم گیری و هم به حل مسأله کمک می کند .
تفکر خلاق به ما کمک می کند به فراسوی تجربیات بی واسطه خود بنگریم و حتی اگر هیچ مشکلی نداشته باشیم و با تصمیم گیری در پیش نباشد بتوانیم سازگارانه و همراه با انعطاف به وضعیتهای زندگی روزمرهء خود عکس العمل نشان دهیم.

4- تفکر انتقادی
توانایی تحلیل اطلاعات و تجربیات با یک روش عینی است . تفکر انتقادی می تواند از طریق کمک به ما ، در تشخیص و ارزیابی عواملی که بر نگرش ها و رفتارمان تاثیر دارند از قبیل ارزشها ، فشار همسالان و رسانه های جمعی ، در سلامت ما موثر باشند.
5- ارتباطات موثر
یعنی اینکه ما بتوانیم خودمان را بشناسیم ( عرضه کنیم ) هم به طور کلامی و هم غیر کلامی به طریقی که برای فرهنگ و موقعیت ما مناسب باشد . توانایی اینکه بتوانیم عقاید و آرزوهای خود و همچنین ضرورتها و نگرانی های خود را بیان کنیم . علاوه بر این ارتباطات موثر به معنی در خواست مشاوره و کمک از دیگران به هنگام نیاز می باشد .
6- روابط بین فردی
به ما در برقراری ارتباط به طرق مثبت با افرادی که با آنان تعامل داریم کمک می کند. این می تواند به مفهوم توانایی برای ایجاد و حفظ روابط دوستانه باشد چیزی که برای رفاه اجتماعی ما بسیار مهم است . همچنین می تواند به معنی حفظ روابط خوب با اعضای خانواده باشد. آنهایی که یک منبع مهم حمایت اجتماعی هستند. همچنان که می تواند به معنای پایان دادن به روابط به طور سازنده و مفید باشد.
7- آگاهی از خویشتن (بصیرت نسبت به خویشتن )

باز شناسی ما از خودمان ، از شخصیت مان ، نقاط قوت و ضعفمان ، آرزوها و امیال ، بیزاریها و نفرتها مان را شامل می باشد . بسط آگاهی از خویشتن به هنگامی که تحت فشار هستیم و یا احساس می کنیم تحت فشار قرار داریم به ما در باز شناسی و توجه به موضوع کمک می کند . همچنین آگاهی از خویشتن غالبا پیش شرطی است برای ارتباطات و روابط بین فردی موثر و نیز برای بسط همدلی با دیگران.
8- همدلی

قدرت تصور این که چه شکلی از زندگی مناسب و شایستهء افراد دیگر است حتی در وضعیتی که ممکن است برای ما مأنوس نباشد.همدلی به درک پذیرش دیگران که ممکن است با ما بسیار متفاوت باشند کمک می کند ،چیزی که می تواند تعاملات اجتماعی ما را اصلاح کند و ارتقا دهد . به طور مثال در موقعیتهایی از تنوع یا اختلاف نژادی یا فرهنگی و ... همچنین همدلی در پیشبرد ( یا ایجاد رغبت یا جرأت ) پرورش رفتار نسبت به مردمی که نیازمند کمک یا امداد هستند مساعدت می کند مانند : افراد آسیب دیده از ایدز ، عقب افتاده های ذهنی ، هرکسی که ممکن است نزد بسیاری از مردم ، بد نام و بی وجهه شده باشد و به طور کلی آنهایی که متکی به حمایت هستند.
9- کنار آمدن با هیجانات
مستلزم بازشناسی هیجانات در خودمان و دیگران است . آگاه بودن از چگونگی تاثیر هیجانات بر رفتار و توانا بودن به پاسخ به هیجانات به طور مقتضی و هیجانهای شدید مانند خشم و سوگ در صورتی که ما نتوانیم به طور مقتضی و مناسب . هیجانهای شدید مانند خشم و سوگ در صورتی که ما نتوانیم به طور مقتضی و مناسب واکنش نشان دهیم می تواند آثار منفی در سلامتمان داشته باشد .
10-کنار آمدن با استرس
در خصوص باز شناسی عوامل و منابع استرس در زندگی خودمان است . شناخت چگونگی این تاثیرات بر ما و عمل کردن به روش هایی که در کنترل سطح استرس کمک می کند . این می تواند بدان مفهوم باشد که ما برای کاهش عوامل استرس زا اقدام کنیم . برای مثال ایجاد تغییرات در محیط فیزیکی یا سبک زندگی خود . همچنین گاهی می تواند به معنای آموختن آرامش باشد به طوری که تنش های ایجاد شده به وسیله استرس های اجتناب نا پذیر نتواند منجر به مشکلات برای سلامتی شود .

نظریه های مربوط به انگیزش .
کار دلخواه در برابر کار اجباری
نظریه سابق .
چرا آب می نوشتید؟ نظریه ء سایق ( هال 1943)اظهار می کرد که شما این کار را برای کاهش سایقی که تشنگی نام دارد انجام می دهید بر اساس این نظریه وقتی ما چیزی را که برای زنده ماندن لازم است از دست می دهیم یک افزایش تنش زیستی را که سایق نام دارد و ما را بر ارضای آن نیاز وا می دارد تجربه می کنیم اگر مدتی طولانی از غذا خوردن محروم شویم سایقی خواهیم داشت که گرسنگی نام دارد و ما را به جستجوی غذا بر می انگیزد و در واقع در حالتی به نام تعادل حیاتی قرار گرفته ایم بر اساس نظریه ء سایق تمامی انگیزه ها اساسا منفی هستند

زیرا ما برای کاهش حالتهای نا خوشایند ناشی از محرومیت تلاش می کنیم مازلو و نظریه پردازان کمال بر این نظریه ء انگیزشی به خاطر آن که امکان تلاش برای اهداف مثبت را نادیده گرفته اند انتقاد کرده اند .
بر اعتقاد فرویه ، منبع نهاش تمامی انگیزه های ما با استفاده از مکانیسمهای دفاعی من ( ایگو) تغییر قیافه می دهند تا در== برتر ( سوپر ایگو ) مقبولتر جلوه کند.
نظریه انگیختگی :
گاهی اوقات مثلا پس از یک روز ماندن در خانه احساس می کنید دوست دارید کار مهیجی مثل ورزش کردن یا موتور سواری انجام دهید . گاه نیز پس از یک روز پر جنب و جوش امکان داره آرزوی آرامش و سکوت بکنید برخی نظریه پردازان ( برلاین 1976 ، طری 1980 ) اظهار داشته اند که ما در پی کسب یک سطح بهینه از تنش هستیم.
اینکه آیا ما سطح انگیختگی را کاهش دهیم یا افزایش بستگی به چند عامل دارد :
- مقدار تحریک موجود در اطراف ما ( اگر در یک محیط پر سر و صدا باشید شاید به دنبال آرامش و سکوت بگردید اگر در اتاق انتظار دکتر باشید آن گاه دوست دارید کاری بکنید .
- حالت فیزیولوژیالیس ( اگر زیاد قهوه خورده باشید حتی هنگامی که به کار نا فعالی مانند خواندن مشغولید احساس انگیختگی خواهید کرد .
- ویژگیهای شخصی از اکرمن 1979 بر پژوهش راجع به ویژگیهای شخصیتی پرداخته و برای شناسایی هیجان خواهان و هیجان گریز ها یک مقیاس شخصیتی را ساخته است.

- آشنایی با محرک های اطراف . هنگامی که تجارب ها تکرار می شوند سطح انگیختگی کاهش می یابد ارتکاب به گناه در ابتدا نا خوشایند است ( چونکه برانگیزاننده است) اما پس از چند بار خوشایند می شود بر مرور انجام دادن آن عادت می شود .

نظریه فرآیند متضاد:
بر اساس فرآیند متضاد هر فرایندی که یک تجربه هیجانی خوشایند یا نا خوشایند را ایجاد کند به طور خودکار یک فرایند متضاد را فرا می خواند ( سالامون و کوربیت 1971) برای مثال کسی که مرتکب گناه می شود مانند روسپیگری در ابتدا لذت فراوانی از کار خود تجربه خ

واهد کرد اما این فرایند لذت بخش موجب تقویت فرایندی متضاد و نا خوشایند خنثی می شود زمانی که به خلوت و تنهایی خود فرو می رود احساس نا خوشایندی به او دست می دهد این نظریه حاکی از آن است که رفتار می تواند تحت اختیار تجارب لذت بخش یا فشار تجارب نا خوشایند باشد .
نظریه مازلو:
هنگامی که نمی دانید غذای بعدی شما از کجا خواهد رسید بسیار دشوار است که علاقه ای به کسب دانش به خاطر دانش داشته باشید مازلو این سخن را پیش کشیده است که ما از یک سلسله مراتب از نیازها برخورداریم نیازهای زیستی مهم هستند اما هنگامی که این نیازها ارضا می شوند نیاز به امنیت می یابد زمانی که نیازهای امنیت بر طرف گردیدند نیازهای تعلق پس نیازهای پذیرش و احترام و سرانجام به خود شکوفایی معینی نیاز به دستیابی به تمامی قابلیتها قابلیتهای ممکن فرا می رسد .
نکته جالب توجه آن است که میان نیازهای خود شکوفایی و نیازهای رده پایین تر یک تفاوت بنیادی وجود دارد بر طبق نظریه ء مازلو نیازهای رده ء پایین با انگیزش کاستی مشخص می شوند شخصی که در او یکی از این نیازها ارضا نشده باشد احساس کمبود می کند و انگیزهء غلبه بر آن نقص را می یابد از نیازهای رده پایین تا حدودی مثل سایتهایی عمل می کنند که هدف آنها اجتناب از ناراحتی ، پریشانی است اما خود شکوفایی یک فرا نیاز یا نیاز رشد دهند به شمار می آید کسانی که تمامی نیازهای ردهء پایین آنها ارضا شده است دیگر تحت تاثیر فشار و ناراحتی عمل نمی کنند بلکه به جای آن متمایل به کسن یک هدف مثبت هستند .
زنان خیابانی از سطح جامعه جمع آوری شوند :
فحشا را می توان به عنوان بر آوردن « خواهش های جنسی » در برابر « پول» تعریف کرد امروزه « روسپی گری » در بسیاری از کشورها به حرفه و شغل تبدیل شده در ایران نیز گسترش میزان فحشا نگران کننده است .
کارشناسان معتقدند فقر اقتصادی خانواده ها مهمترین عامل گسترش فحشا در ایران است در این وضعیت بسیاری از زنان نستأ صل آخرین راه را برای خود فروشی می داند .
یکی از جنبه های اساسی روسپیگری امروزی این است که زنها و مشتریانشان معمولا برای یکدیگر نا شناخته اند اگر چه مردان بعد از آشنایی شخصی بر قرار نمی شود.

روسپیگری با فرو پاشی اجتماعات کوچک محلی و توسعه نواحی شهری بزرگ و تجاری شدن روابط اجتماعی ارتباط مستقیم دارد در شهر های کوچک محلی نمایانی ، روابط جنسی سبب کنترل این پدیده می شود اما در شهر های بزرگ ارتباطات پر خطر به علت نا شناخته ماندن به آسانی بر قرار می شود .
انواع گوناگون فحشا در جوامع امروزی وجود دارد امروزه « فحشا قانونی » توسط حکومتهای ملی و محلی در بعضی کشور ها پذیرفته شده است اما در بیشتر کشورها فواحش به طور غیر قانونی فعالیت می کنند .

دکتر « امان لا – قرایی مقدم » آسیب شناس در بیان تاریخچه این پدیده می گوید : فحشا و اعمال منافی عفت از دوران باستان وجود داشته است و کسانی که در برابر پاداش مادی خواهشهای جنسی افراد را برآورده می کردند روسپی نامیده می شدند .
در طول تاریخ « اروپا » به مرکز فساد بزرگ شبیه بود پس از اواخر قرن 18 این پدیده بیش از پیش در اروپا متداول شد در اروپای قدیم به دلیل این که زنان و دختران طبقه پایین جزو املاک ارباب (فئودال ) به حساب می آمدند و اجازه ازدواج نداشتند ، رفتارهای خارج از چار چوب خانواده در بین آنها رواج داشت .
وی ادامه می دهد : در ایران نیز این پدیده در حال گسترش است مطالعات نشان می دهد که فحشا در سن ایران به 10 سال کاهش یافته است و دختران جوان که به تازگی وارد این کار شده اند بیشترین تعداد فحشا را تشکیل می دهند تحقیقاتی که بر روی 100 زن فاحشه در زندان اوین انجام شده نشان می دهد که حدود 60 درصد آنها زنان خانه دار هستند بیشتر زنان خانه دار مبادرت به اعمال خلاف عفت می کنند در خانه های یک طبقه زندگی می کنند در این مناطق به دلیل آنکه نظارت و کنترل اطرافیان و همسایه ها کمتر از خانه های آپارتمانی است احتمال رفتار های خلاف عفت افزایش می یابد .

وی می افزاید : در حال حاضر فاحشه گری به طرق مختلفی انجام می شود از نظر بیماری های آمیزش پر خطرترین فواحش زنان ولگرد و خیابانی اند که در مسافر خانه ها و مکان های دیگر ساکن هستند . همچنین زنان معتاد و الکلی گاهی برای تأمین هزینه اعتیاد به این کار مبادرت می کنند .
برخی از فواحش پیر با سازماندهی گروه هایی به صورت سیستماتیک اقدام به این امر می کنند آنها با شناسایی و جذب دختران فراری به خانه های فساد آنها را در اختیار مردان ثروتمند قرار می

دهند ، همچنین دسته هایی وجود دارند که با در اختیار گرفتن دختران جوان و ایجاد ارتباط با مردان ثروتمند اقدام به اخاذی از آنها می کنند برخی زنان نیز در منزل خود تن فروشی می کنند . فاحشه های آژانسی هم پدیده های جدید و در حال گسترش است در این حالت زنان فاحشه در ماشین های سواری پیشنهادات غیر اخلاقی خود را مطرح می کنند به هر حال بسته به وضعیت زندگی و سطح امکانات نوع عملکرد فاحشه ها متفاوت است . مقدم در تقسیم بندی فواحش از نظر میزان جرم قصریح می کند :
در حال حاضر تشکیل دهندگان خانه های فساد که اکثرا فواحش پیر هستند بیشترین نقش را در این زمینه و آلودگی دختران فراری دارند . بعد از آن قوادان و زنانی قرار دارند که دختران خود را وادار به خود فروشی می کنند در تهران تعداد زیادی از این زنان وجود دارند که به دزدی ، قاچاق و اعمال ضافی عفت مشغولند .
وی ادامه می دهد : در بررسی که در خصوص گروه سنی زنان فاحشه انجام شد از بین 6 هزار و 53 زن فاحشهای که در کل کشور زندانی بودند دختران بین 12 تا 25 سال بیشترین تعداد را تشکیل می دهند . در تابستان بدلیل افزایش امکان تردد و عبور و مرور آمار فحشا افزایش می یابد و زنان شهرستانی برای این کار به شهر های بزرگ می روند اما کمترین میزان فحشا در اسفند ماه اتفاق می افتد که به دلیل سرمای هوا و شرایط بد جوی تعدادی از این زنان امکان این کار را ندارند.

این آسیب شناس در تبیین علل شیوع فحشا در کشور می گوید : مهمترین عامل بروز فحشا فقر و نا توانی زنان در تامین مایحتاج اولیه زندگیشان است . طلاق و نابسامانهای خانوادگی ، زندگی در محلات جرم خیز ( مانند اطراف راه آهن و ترمینال ها)، افزایش حاشیه نشینی و مهاجرت ، بی سوادی و نا آگاهی و اعتیاد از جمله عوامل افزایش پدیده فحشا است . زنان خانه دار بدلیل پایین بودن سطح آگاهی و عدم تکوین شخصیت و تلقین پذیری در این زمینه آسیب پذیر تر هستند .
اقلیما در مورد مشتریان این افراد می گوید : افرادی که از تزلزل شخصیت رنج می برند ، م

ردان کم سواد و فاقد منزلت اجتماعی بیشترین مشتریان زنان فاحشه هستند . این افراد در دوران کودکی از محبت مادری بی بهره بوده اند و دچار نوعی عقده حقارت هستند .
در این میان مجردین بیشتر قشری هستند که به رفتارهای پر خطر روی می آورند . در میان مشاغل اجتماعی کار گران ( خصوصا شهرستانی ) و رانندگان نیز بیشتر به زنان روسپی مراجعه می کنند .
وی در خصوص عوارض شیوع این پدیده اظهار می دارد : « تخریب نهاد خانواده » از مهم ترین عوارض گسترش فحشا در کشور است که در نهایت جامعه را به سمت هرج و مرج و « آنومی اجتماعی » سوق می دهد .
فحشا ارزش ها و هنجارهای اجتماعی را مضحل می کند و افزایش آمار اطلاق و بد آموزی در زنان را به دنبال دارد . همچنین افزایش نا هنجاریهای اجتماعی نظیر دزدی و اعتیاد و تخری

ب عناصر فرهنگی از دیگر عوارض این امر است .
وی ادامه می دهد : گسترش فحشا افزایش آمار بچه ها ی نا خواسته را بدنبال دارد . اکثر این کودکان بدلیل آن که در محیط لهو و لعب بزرگ می شوند به نا هنجاریهای اجتماعی چون قاچاق ، دزدی ، و فحشا کشیده می شوند . بیش از 80 در صد این کودکان مجرمان آینده هستند و تنها تعدادی کمی از آنها که تحت سر پرستی سازمان بهزیستی قرار می گیرند ممکن ا

ست از شخصیت سالمی بر خوردار شوند .
این آسیب شناس در تبیین گسترده جغرافیایی شیوع فحشا می گوید :
مناطق پر تردد ، شهر های مسافر پذیر و مناطقی که در سر راه مسافران فصلی قرار دارند ، بیشترین تعداد زنان فاحشه دارند از نظر جامعه شناختی نیز در مناطقی که آزادی بین روابط دو جنسی وجود ندارد . فحشا شیوع بیشتری دارد .
اقلیما در خصوص راه کارهای مبارزه با این پدیده می گوید:
دولت باید همه این زنان را از سطح شهر جمع آوری کرده و در مناطق خاصی اسکان دهد و با دست یابی علل جرم به درمان آنها بپردازند . در صورت ایجاد اشتغال و تامین مخارج آنها بسیاری از این زنان از این کار دست می کشند . همچنین ایجاد شرایط برای ایجاد ارتباط سالم بین دو جنس باعث می شود دختر و پسر از کنار هم بودن لذت ببرند و با افزایش سطح آگاهی به فحشا کشیده نمی شوند.

زنان خیابانی
پدیده دختران فراری ایران را از سایر نمونه های مشابه اجتماعی آن را در سطح جهانی متمایز می سازد تنوع علل گریز از خانه در وهله نخست است .

به عبارت دیگر نوجوانان دختر در ایران بر خلاف سایر کشور ها که فقر مادی انگیزه اصلی گریز از خانه و هجرت به خیابان است به دلایل گوناگونی که همگی حاکی از وجود و بروز پیاپی خشونت در محیط خانوادگی اشیان است تقسیم بر فرار می گیرند و نیاز مالی فرد یا خانواده وی تنها بخشی از جامعه دختران متواری را شامل می شود . گریز از بند خشونت جهانی و نوع اعتیاد و اسارت های جنسی و همچنین امید به آغاز زندگی نوین و مستقل و از جمله دیگر انگیزه های رایج در تصمیم به فرار دختران و هجومشان به شهر های بزرگ به ویژه تهران است . بنابراین در وجه نخست هر

پژوهش رسمی و علمی ملزم است که ساختار و جایگاه خانواده را باز بینی کرده و تصور مثبت ولی نادرست و افراطی رایج در فرهنگ مان از این پدیده را به نقد بکشد. تحقیقات معتبر باید در بررسی خود به نا امن بودن محیط خانه برای افرادی که از آن گریزان می شوند تاکید کنند .
از سوی دیگر گر چه فرار یک دختر از منزل معادل بر قراری رابطه جنسی برای بقای توسط وی نیست اما به دلیل بالا بودن احتمال وقوع این امر به ویژه روسپی های جوان در هم تنیده شده است .
در این جا 2 نکته را لازم به تذکر می دانیم :
اولا بروز کلی تن فروشی برای بقا به عنوان یگانه راهکار نزد دختران متواری از خانه ( پدری )خود نمایانگر حضور گسترده خشونت و عدم پذیرش زنان به عنوان افراد مستقل در سطح جامعه است . به عبارتی دیگر اگر نظام دولتی و جامعه ما ابزار و کانون های متعدد و قابل دسترسی دیگری را برای امرار معاش و گذرانوقت برای دختران ( و پسران جوان ) تولید و تثبیت کرده بود اولین ساعات رهایی از قید و فشارهای موجود در خانه این چنین ساده معادل با تن فروشی و در گیریشان در باند های فحشا نمی شه .
نکته دوم آن که از نظر فرهنگی نیز دختر فراری . زن خیابانی و روسپی های جوان در ذهنیت عامه ما همواره مترادف یکدیگر تعداد می شوند. ریشه این نگرش عمومی را می توان در سطحی وسیع تر در فرهنگ مان جویا شد که در آن زنان و دختران در اجتماع ما همواره معادل هستند با کاربرد صرفا جنسی ایشان ( آن هم برای مردان جامعه ما ) .

« بکر بودن » یک تن فقط جذابیت فرد برای تغییر و اکتساب ( لااقل تن ) اوست . « گریز بودن » وی از سویی نشانگر بی کس و کاری وی ، و با نتیجه قابل دسترس بودنش برای شکارچیان تن اوست و از سویی دیگر زنگ خطری برای « غیرت ورزان » جامعه مرد سالار ماست تا با اعمال خشونت بیشتر سعی در پنهان سازی زنان و دختران کشور نمایند .
حجاب اجباری به عنوان نمادین ترین راهکار رسمی برای تامین و تثبیت « عفت زنانه » همزما

ن یاد آور مفهوم کهن « محجوبیت » ( که ساختاری مفعولی است ) به عنوان یگانه صفت نیک و برازنده برای جنس مونث در فرهنگ ما می باشد و همچنین معادل با باز تولید جایگاه اجتماعی زنان – در پرده ماندن و محصور بودن جنس مونث – در چهار چوب این نظام مرد سالار است .
غالب فعالیتهای دولتی و حکومتی پیرامون « مجرم سازی » و انکار حقوق دختران فراری در ایران باقی مانده است. اخبار رسانه های کشور و پژوهش های مستقل و رسمی نشانگر آن است که تا کنون بیشترین تلاش های مسئولان امر در این زمینه حول بازگرداندن هر چه زودتر افراد به خانواده هایشان و تخلیه فوری اماکن دولتی مخصوص رسیدگی به این مجاعت ( زندان ها و مراکز نگهداری موقت دولتی ) همراه با کمترین توجهی به اهمیت ریشه یابی این پدیده رو به افزایش اجتماعی بوده است.
از این رو سازمان های غیر دولتی و افراد داوطلب متعددی که در زمینه های گوناگونی چون «مددکاری اجتماعی »روان کاوی ایجاد شبکه های کمک رسانی گوناگون ارزیابی و مبارزه حقوقی و آموزش های علمی آسیب شناسانه پدید ، گریز دختران و عواقب گسترده و غالبا دردناک آن فعالیت کرده و می کنند عمیقا قابل تحسین هستند آنچه مسلم است ابعاد وحشتناک رشد این پدیده در جامعه متلاطم مان که طیف وسیعی از نگرانی های بهداشتی ( سلامت روحی و جسمانی خصوصا نسل جوان ) و منزل ارزش های فرهنگی و انسانی به ویژه نگرش عمومی نسبت به زنان و دختران در کشورمان را به همراه دارد می تواند موثرترین انگیزه برای تأکید بر اهمیت انجام پروژه های عمیق علمی و عایت از فعالیت های موجود در این زمینه باشد .
« هوالغفور »

معنی حق در جامعه ء ما چیست ؟
قتل ، قتل،قتل و باز هم قتل . در هفتهء گذشته 5 قتل صورت گرفته این قتلها نه برای پول نه برای شهرت و نه به خاطر قدرت بودند . عاملین آنها مرتکب این حق شدند چون معتقدند که حق دارند آنچه را که می خواهند انجام دهند . چون حق مسلم آنهاست حالا این حق مسلم چیست ؟
1- راننده کامیونی 58 ساله که چند سالی بوده دومین زنشو هم گرفته بوده ، میره ک

ه حجت را تموم کنه و سومی رو هم بگیره ، خانواده ء عروس شرط ازدواج در رضایت دو زن قبلی مرد قرار داده بودند مرد سراغ زن اول میاد برای خواستگاری . زن اول هر چی دم دستش می رسه به مرد پرت می کند، مرد خونه زن دوم میره ، زن دوم هم دعوا راه می اندازد که مرد کتکش میزنه اون قبول می کنه. محتاطانه میگه : باشه اگه زن اولتو راضی کردی من هم میام . زن چون می دونسته که زن اول راضی نمیشه قضیه رو تموم شده می دونسته . مرد با استمرار فراوانی که این روزا از عهده ء خیلی از جوونا خارج شده دو باره بر می گرده پیش زن اول و میگه باید برام بیای خواستگاری.
زن و مرد دوباره گلاویز می شن مرد میره از توی ماشین تفنگ میاره ، ماشه رو میکشه و رو به زن نشونه میگیره و میگه : من حق دارم که ازدواج کنم . کار بدی که نکردم . از دیوار کسی بالا رفتم ؟ میای خواستگاری یا نه ؟ زن قبول نمی کنه . پسر 20 سالشون که میبینه اوضاع وخیمه خودشو روی پدرش می اندازه مرد تعادلشو از دست میده و به پسر شلیک می کنه پسر می میره مرد که میبینه پسرش رو کشته به زن وهم پسر 12 سالشون تیر اندازی می کنه از خونه بیرون میاد که بره زن دوم و بچه هاشو بکشه که هر چی پلیس ایست میده ، نمی ایسته و بهش تیر اندازی می

کنند و می کشنش . پسر 25 ساله مرد که از ماجرا با خبر شده وقتی میرسه که کار از کار گذشته بالای سر مرد میره و به جنازه ء پدرش 4 بار شلیک می کنه .
گزارش بالا گزارشی بود که به زبان عامیانه نوشتم به خاطر اعتراف پسر 25 ساله که خودش به همین شکل مطلب را ادا کرده بود .
این مطالب ، مطالب بی شماریست که در جامعه ما بسیار رخ می دهد آیا نمی توان علل خیابانی شدن زنان را ازدواج های متعدد همسرانشان دانست ؟

این سوالی است که هیچ کسی به آن جواب نمی دهد ................!؟

فصل دوم
« هوااغفور»
تعریف انحراف ( کج روی )
انحراف یا کج روی در دایره المعارف علوم اجتماعی این چنین تعریف شده :
«رفتاری است معنایی با معیارهای پذیرفته شده یا انتظار اجتماعی گروه یا جامعه ای خاص»
به عبارتی دیگر رفتار انحرافی به مفهوم رفتاری است که به طریقی با انتظار های رفتاری مشترک یک گروه خاص ساز گار ی ندارد و دیگر اعضای جامعه آن را نا پسند یا نا درست می دانند .
در واقه هر جامعه از اعضای خود انتظار دارد از ارزشها و هنجارها تبعیت کنند اما همواره عده ای پیدا می شوند که پارع ای از این ارزشها و هنجارها را رعایت نمی کنند جامعه افرادی را که هماهنگ و همساز با ارزشها و هنجارها باشند « سازگار » یا « همنوا » و اشخاصی را که بر خلاف آنها رفتار می کنند نا سازگار یا نا همنوا می خواند از این رو مراد از همنوائی اجتماعی مراعات هنجارهای اجتماعی است .
بنابراین کسانی که با جامعه همنوا هستند به هنجار « شمرده می شوند و آنان که همنوائی ندارند » نابهنجار » نام می گیرند .
از میان افراد نابهنجار کسی که رفتار نا بهنجارش زود گذر نباشد و دیر گاهی دوام آورد کجرو یا منحرف است و رفتار او « کجروی اجتماعی» یا « انحراف اجتماعی » می خوانند .
مبانی نظرات انحرافات اجتماعی :
انحرافات اجتماعی عمدتا از دو دیدگاه مورد بررسی قرار می گیرد که عبارتند از :
1- نظریه های جامعه شناسی 2- نظریه های روان شناسی

1) نظریع های جامعه شناسی :
یکی از مهم ترین تبیین های رضایت بخش از انحراف و کجروی باید تبیین جامعه شناسی باشد زیرا ماهیت انحرافات به نهادهای اجتماعی بستگی دارد .
تئوریهای جامعه شناسی انحرافات اجتماعی را عکس العملی در برابر فشارها و واکنشی در قبال کمبود ها و ناسازگاری های اجتماعی تلقی می کنند .
از نظر آسیب شناسی اجتماعی شرایط و موقعیت هایی نظیر اعتیاد ، فقر ، خود کشی ، فحشا ، روان پریشی و نظایر آن به عنوان رفتارهای کجرو یا منحرف به شمار می ر

وند زیرا مغایر با رفتار طبیعی یا در تضاد با رفتارهای بهنجار و مورد قبول اجتماعی هستند .
آسیب شناسان اجتماعی از دو زاویه به مساله انحرافات اجتماعی نگاه می کنند ، نخست عوارض و بیماریهای معین در هر جامعه ای وجود دارد که باید در سطح اجتماعی ( کلان) مورد بررسی قرار گیرد .
ثانیا در هر جامعه ای افراد مشخص بیمار و ناسازگار محسوب می شوند که باید در سطح فردی (خرد) بررسی شوند در این جا پنج نظریه مهم و برجسته مورد بررسی قرار می گیرد .
1-1- نظریه منظم اجتماعی :
جامعه شناسان معتقدند این نظریه ، نظیر زنانیکی ، توماس و کولی نابهنجاری و کجروی اجتماعی را محصول توسعهء اجتماعی نا برابر و نیز تغییرات و تحولات و تضاد های شدید و حاد اجتماعی می دانند که بر رفتار افراد جامعه تاثیر می گذارد به اعتقاد نظریه پردازان این حوزه « نظم اجتماعی » وقتی حاصل می شود که افراد یک جامعه به اجماع و توافقی در ارزشها ، هنجارها و اصول معین و در عین حال بنیادی و اساسی نایل آیند .
چنین پیوستگی و جامعیتی منوط به اجماع در اصول ، ارزشها ، هنجارها و رفتارها ی فرهنگی است . بی نظمی اجتماعی محصول از بین رفتن و فقدان چنین اجماعی در هنجارها و ارزشهاست.

2-1 آنومی اجتماعی :
این مفهوم نخستین بار توسط امیل دورکسیم در جامعه شناسی کاربرد یافت به وضعیتی اطلاق می شود که در آن هنجارهای اجتماعی نفوذ خود را بر رفتار فرد از دست می دهد .
این وضعیت حاصل وضع آشفته ای است که هنجارها از بین رفته یا در تضاد قرار گرفته اند . رابرت مرتون جامعه شناس معاصر آمریکایی مفهوم بی هنجاری را برای نشان دادن اختلاف بین هدف مورد تأیید جامعه و دسترسی به وسایل حصول آن به کار می برد . به بیان دقیق تر مرتون هر نوع انحراف و کجروی اجتماعی را ناشی از گسستگی و عدم ارتباط فعال بین آنچه فرهنگ جامعه به عنوان هدف ، آرزو ، خواسته و ارزش تبلیغ می کند و آنچه جامعه به عنوان راهها و وسیل و اسباب مشروع جهت نیل به این هدف مهیا و آماده می کند می داند .
سوال اساسی در این نظریه این است : کدام شرایط اجتماعی انحراف را بوجود می آورد ؟
مرتون در پاسخ به این سوال معتقد است :
محدودیت در حصول به عهده های پذیرفته شدهء فرهنگی یا وسایل دسترسی به آنها یا هر دو .
در صورتی که فرد خود را با اهداف و وسایل حصول به اهداف که از نظر جامعه مشروعند انطباق دهد ، فردی همنوا و بهنجار است و چهار نوع انطباق دیگر که از عدم قبول وسایل یا هدفهای قانونی یا هر دو ی آنها حاصل می شود و انحراف به شمار می رود که عبارتند از :
1)آنومی: اهداف پذیرفته شده اما وسایل طرد شده اند.
2)ضامک گرائی : وسایل پذیرفته شده اما اهداف طرد شده است.
3)انزوا ( کناره گیری) : نه اهداف و نه وسایل هیچکدام پذیرفته نیست.
4)شورش ( طغیان) : اهداف و وسایل تغییر می یابد و ممکن است نوع جدیدی از یکپارچگی بین اهداف جدید و وسایل جدید ایجاد شود.
3-1 نظریهء جامعه پذیری ( اجتماعی شدن ) :
از دیدگاه این تئوری ، انحرافات یا کجرفتاری به معنای نقض هنجارهای اجتماعی و زیر پا گذاشتن اصول و ارزشهای فرهنگی است و پدیده ای ناشی از یاذگیری محسوب می شود .
عمده ترین تئوری این دید گاه : ادوین ساترلند است.
وی معتقد است که رفتار کجرو یا منحرف ناشی از یاد گیری و در ضمن ناشی از تعامل با افراد و گروه های اجتماعی است و در یک جریان ارتباطی صورت می گیرد ، همچنین نقش برخی از وسایل ارتباط جمعی در یاد گیری رفتار نا بهنجار بارز و پر اهمیت است.

4-1 نظریه تضاد:
این نظریه به طور کلی بر عواقب شخصی و اجتماعی تمرکز ثروت و قدرت در دست عدهای معدود تکیه می کند .
چون گروههای قدرتمند جامعه علایق مشترک اقتصادی و سیاسی دارند و اکثر برگزیدگان قدرت از قدرت سیاسی خود برای تدوین و اجرای معیارهای قانونی منافع خود استفاده یادر واقع سوء استفاده می کنند.
به این ترتیب تعاریف و قوانین و دستورات مقرر شده جامعه که در جهت حمایت از نیاز ها و غلایق افراد ثروتمند و قدرتمند شکل می گیرد یکی از علل و انگیزههای اصلی جرم و انحراف است .
در اکثر جوامع نوعی تبعیض و نا برابری در تعریف جرم و کجروی و همچنین برخو

رد رسمی قانونی با کجرو و منحرف بسته به پایگاه اجتماعی افراد جامعه وجود دارد که خود این عامل یعنی نوع قرائت قانون و برخورد نابرابر جامعه و حکومت با منحرفان می تواند عاملی در بروز نا بسامانی و انحرافات اجتماعی باشد.
از این رو افراد منحرف سعی دارند هر چه بیشتر خود را از شر قوانین راحت کنند چون دعوی شان این است که صاحبان قدرت ، قانون را به نفع خود وضع کرده اند و خواسته های آنان را در نظر نگرفته اند.

5-1 نظریه بر چسب:
این نظریه ، انحراف را یک پدیده اجتماعی می داند و بر این باور است که کجرویهای اجتماعی ناشی از عوامل روان شناختی یا زیست شناختی نیست و منحرفان ذاتا منحرف نیستند .
بلکه این جامعه است که هویت انحرافی را در افراد پدید می آورد .
نظریه پردازان این نظریه معتقدند که گروههای اجتماعی قانون را بوجود می آورند و این گروهها هستند که مشخص می کنند که چه رفتاری و تحت چه شرایطی باید انجام شود .
هاواردبکر معتقد است :

بر اساس این فرضیه که قوانین و تنش ها را اجتماع می سازد و این نقش ها و قوانین به طور یکسان و یکنواخت توسط افراد رعایت نمی شوند «نظریه برچسب» بوجود می آید نظریه برچسب فرض می کند که قانون در گروه اجتماعی پدید می آید و چهار طبقه از افراد زیر را شامل می شود .
1) همنوایان:مردمی هستند که از قوانین سر پیچی نمی کنند و مطابق با نقشها رفتار می کنند.
2) کجروان واقعی: افرادی که قوانین را زیر پا گذاشتند و به خاطر آن تنبیهیا جریمه می شوند .
3) کجروان پنهانی: اشخاصی که قانون شکنی می کنند اما کسی متوجه نمی شود.
4) متهمان بی گناه: کسانی که قانون شکنی نکرده اند اما طوری رفتار می کنند که انکار چنین کاری را انجام داده اند .
نظریه بر چسب در جستجو علل انحراف نیست اما پرسشهایی مطرح می کند از این قبیل:
که چه کسانی بر چسب انحراف به چه کسانی می زنند یا پیامدهای بر چسب زدن برای کسانی که به آنها بر چسب زده می شود چیست ؟

فرآیند بر چسب زدن را می توان به دو مرحله 1-انحراف اولیه 2- انحراف ثانویه تقسیم کرد .
انحراف اولیه : انحرافی است مه موقتی و گاه به گاه بود فرد بر چسب منحرف بودن نخورده و هنوز از احترام مردم بر خوردار است در حالی که در انحراف ثانویه :
ماهیتی جدی داشتند و فرد بر چسب انحراف خورده که نقش عمده ای در زندگی شخصی فرد دارد در نتیجه آگاهانه ، یا نا آگاهانه بر چسب های نظیر :
ابله ، بد کاره ، غیر عادی ، کلاهبردار و معتاد را می پذیرد و تصویری جدید از خود می سازد و رفتار مناسب با آن را شروع می کند .
اکنون رفتار شکل انحراف ثانویه پیدا می کند ، یعنی نا همنوایی مداوم توسط کسی که بر چسب انحراف را قبول کرده است .
2- نظریه های روان شناسی :
تئوریهای روان شناسی انحرافات ، هر گونه کجرفتاری و نابهنجاری را پدید ای رشد یابنده در طبیعت داشته و ریشه های علمی آن را در ضایعات و آسیبهای روانی و عاطفی فرد جستجو می کند .
این نظریه ها هر نوع انحراف و کجرفتاری را ناشی از تجارب نخستین ایام کودکی و الگوهای ارتباطات خانوادگی می داند.
چنین رفتاری عمدتا از درئن و روان فرد بر می خیزد و نقش تجارب فردی در تدوین و بروز چنین رفتاری بارز و پر اهمیت است .
رئوس نظریه ها و تئوریهای روان پزشکی و روان کاوی بر اصول زیر استوار است :
1) هر رفتار نا بهنجار و منحرف محصولی از درون و روان فرد اس

ت کجرویها و منحرفان افرادی هستند که از نظر روانی و درمانی بسیار به شمار می روند .
فرهنگ اجتماعی نقش چندانی در این روند ندارد و فقط زمینه است که در چنین رفتاری در آن بروز می کند .
2) همهء انسانها از بدو تولد دارای نیازهای اصلی و اولیه چون نیاز به امنیت روحی و عاطفی هستند .
3) محرومیت فرد از ارضای چنین نیازهائی خصوصا در دوران کودک

ی وی را به ساختن و تشکیل الگوی شخصیت خاصی هدایت می کند .
تجارب ایام کودکی نظیر تضاد ها ، کشمکشهای روحی و عاطفی عمدتا ساختار شخصیتی فرد را تعیین می نماید و شخصا الگوی رفتاری او را برای دوره های بعد طرح ریزی می کند .
از این رو میزان تضاد ، اختلال ، بی نظمی ، عقب ماندگی و آسیب شخصیتی با توجه به میزان محرومیت فرد متفاوت است .
4) تجارب نخستین کودک در محیط خانواده نه تنها ساختار شخصیتی او را می سازد بلکه عمدتا الگوی رفتاری وی را نیز در سالهای بعدی زندگی شکل می دهد .
5) میزان بالایی از خصوصیات خاص شخصیتی ، نظیر احساس نا امنی ، تزلزل روحی ، عدم بلاغت ، احساس عدم کفایت ، ناتوانی در ابراز احساسات و عواطف ، پر خاشگری ، و نظایر آن – از ویژگیهای افراد منحرفی است که محصول بارز تجارب نخستین آنها در ایام کودکی و محیط خانوادگی است .
از این رو کجرفتاری و بی هنجاری بر خاسته از شخصیت بیماری است که هم بواسطهء ضایعات و آسیبهای جسمانی و هم به علت صدمات و آسیبهای اجتماعی نتوانسته است و فاق لذم را بین محیط خود و محیط اجتماعی برقرار سازد.
روانپزشکان و روان کاوان معتقدند :
اختلافات و تفاوتهای کیفی شخصیتی بین منحرفین و رفتارهای طبیعی و غیر طبیعی وجود دارد.

فصل سوم
فعالیت مخفیانه خانه های عفاف در تهران :
از چندی پیش که بحث خانه های عفاف با واکنش های مثبت و منفی مردم و دست اندر کاران به محاق فراموشی سپرده شد. اهمیت پدیده زنان خیابانی و لزوم سازماندهی موثر آن نیز کمتر از گذشته مورد بررسی و دقت نظر متخصصان و مسئولان قرار گرفت و به نوعی این پدیده بیشتر از گذشته در جامعه به حال خود رها شد . در این راستا، چند حرکت فرهنگی به منظور تبیین و بررسی علل و عوامل شیوع این پدیده در قالب فیلم ( فقر و فحشا ) و چند فیلم سینمایی که همچنان در توقیف به سر می برند صورت می پذیرفت اما به ظاهر همه چیز در حد حرف باقی ماند و تنها آمارهای نگران کننده حاکی از افزایش پدیده زنان و دختران خیابانی است که هر روز پر رنگ تر از گذشته در سطح شهر ها و خیابان ها دیده می شوند .

« منصوره محقق » کار شناس مطالعات زنان ، با اشاره ، به فعالیت پنهانی خانه هایی که در امر تزویج شرعی فعالیت می کنند می گوید :« فعالیت این مکان ها کاملا خزنده است و آنها به گونه ای در سطح شهر پراکنده شده و فعالیت می کنند که بسیار جای سوال دارد.»

« می افزاید:» به لحاظ ریخت شناسی مکانی ، این خانه ها در چند نوع متفاوت مشغول به کار هستند . دسته نخست : خانه هایی که به صورت تیمی اداره شده و در رأس آنهایک رئیس قرار دارد چنین خانه هایی در برخی مناطق با استفاده از پیشرفته ترین ابزارها و امکانات مثل موبایل کامپیوتر و اینترنت و وسیله نقلیه آماده جابجایی ، فعالیت می کنند و در مناطق جنوبی شهر فعالیت این مکانها در حد ابتدایی و با کمترین امکانات موجود است .