مقاله در مورد نمونه هایی از بازی های آموزشی بر اساس نظریه گانیه

بخشی از مقاله

نمونه هايي از بازي هاي آموزشي بر اساس نظريه گانيه

 1- بازي تشخيص رنگ ها
تعدادي قطعات سياه و سفيد را بر روي ميز بگذاريد . يكي از قطعات سفيد را برداشته و به كودك بدهيد تا آن را مشاهده و لمس نمايد . سپس از او بخواهيد تا از ميان قطعات موجود برروي ميز يكي از قطعات همرنگ (سفيد ) را به شما بدهد . بر روي كلنه همرنگ تكيه كنيد تا كودك در هنگام انجام دادن اين عمل ، مفهوم همرنگ را دريابد . از به كار بردن و ناميدن رنگ در اين فسمت خودداري كنيد . هر گاه كودك قادر گرديد كه قطعات سفيد را از ميان قطعات سياه جدا نمايد آن گاه رنگ هاي ديگر را به ترتيب در داخل مجموعه قرار دهيد و از كودك بخواهيد تا بر حسب رنگ آن ها را دسته بندي كند . (مهارت فكري – تميز دادن ).

 2- بازي شناخت بزرگتر
تعدادي قطعات بزرگ و كوچك را آماده كنيد . يكي از بزرگترين قطعات را برداريد ، آن را در كنار كوچك ترين قطعه قرار دهيد . به نو آموز بگوييد : و اين يكي بزرگ است (به قطعه بزرگ تر اشاره كنيد ). از نو آموز بخواهيد تا كلمات بزرگ و كوچك را تكرار نمايد . سپس نو آموز را تشويق نماييد تا قطعات بزرگ را از ميان قطعات موجود انتخاب نمايد . قطعات انتخاب شده را در يك گوشه ميز قرار دهيد . (مهارت فكري – مفهوم عيني ).

 3- بازي آشنايي با اعضاءبدن
( اين بازي مخصوص نو آموزاني است كه با اعضاء بدن خود آشنا هستند ). دايره اي از نو آموزان را در حالت ايستاده بسازيد . خود در مركز دايره قرار گيريد . با آرامش به نوآموزان بگوييد : دست راست خود را بلند كن – پاي چپ خود را لمس كن ، و ... شروع بازي به صورت آهسته خواهد بود . اما همزمان با پيشرفت بازي فرمان ها سريع تر خواهند شد . (مهارت فكري – مفاهيم تعريف شده ).
 4- بازي شناخت كوچك تر
قطعهات را به صورت دو به دو در كنار يكديگر قرار گرفته وجود داشته باشد . به قطعه كوچك تر اشاره كرده و به نو آموز بگوييد: اين قطعه كوچك تر از آن قطعه است ( به قطعه بزرگ تر اشاره كنيد ). نو آموز را تشويق به تكرار كوچك تر بنماييد . سپس از نو آموز بخواهيد تا از ميان قطعات چيده شده قطعه كوچك تر را نشان دهد . اين عمل را تا جائي كه از ياد گيري اطمينان يابيد ادامه دهيد . (مهارت هاي فكري قانون ).
 5- بازي آشنايي با پول

تعدادي از سكه هاي 5 ، 10 ، 20 ، 50 ريالي و تعدادي اسكناس 100 ، 200، 500،1000ريالي را تهيه فرماييد . اگر از اسكناس هاي ساختگي استفاده كنيد بهتر است ، پول ها را به صورت جدا از هم بچينيد و تعدادي اشياء و خوراكي هايي تهيه فرماييد. به نو آموز بگوييد:اين سكه 5 ريالي است – سكه اي 5 ريالي را به او نشان دهيد . با اين سكه 5 ريالي مي توان يك عدد شكلات خريد ، حال من 5 ريال به شما مي دهم و شما نيز به جاي اين 5 ريال يك شكلات 5 ريالي را به من بدهيد . به تكرار كلمه 5 ريالي توجه فرماييد.

براي تعميم مفهوم ارزش مبادله اي پول اين عمل را با ساير اشياء و خوراكي ها تكرار فرماييد. بعد از آشنايي نو آموز با ارزش مبادله اي پول ، يك سكه 10 ريالي به نو آموز داده و به او بگوييد:اين سكه 10 ريالي است ، سكه 10 ريالي دو برابر سكه 5 ريالي ارزش دارد . يعني هر گاه من به شما سكه اي 10 ريالي بدهم شما بايد به من دو سكه 5 ريالي بدهيد . حالا من 10 ريال به شما مي دهم ، شما چند عدد شكلات 5 ريالي به من بدهيد . اين عمل را تا جايي كه نو آموز مفهوم مبادله را در يابد ادامه دهيد .اين فعاليت را مي توانيد مرحله به مرحله يعني با سكه هاي 20 و 50 ريالي ،و پول هاي كاغذي گسترش دهيد تا نو آموز با ارزش مبادله اي پول آشنا شود .

در ادامه فعاليت بهتر است با استفاده از قوطي هاي دور ريختني كه از نظر بهداشتي سالم باشندو ميوه ها و خوراكي هاي در دسترس ، مغازه كوچكي ترتيب داده و نو آموز را با خريد و فروش و رابطه داد و ستد پول با مواد مورد نياز آشنا گردانيد .(مهارت هاي فكري – حل مسئله ).
 6- بازي نام بردن رنگ ها

دو رنگ اصلي زرد و آبي را انتخاب كنيد . تعدادي از قطعات آبي و زرد –كه از لحاظ رنگ يكسان ، اما از لحاظ شكل متفاوت باشند . زيرا هدف در اين مرحله ، نام بردن از لحاظ رنگ است نه شكل – را بر روي ميز قرار دهيد . يكي از قطعات زرد را برداشته و به كودك نشان دهيد ، از او بخواهيد تا قطعه را كاملاً لمس و مشاهده كند . آن گاه بگوييد: اين رنگ زرد است ، لطفاً يك رنگ زرد را از روي ميز به من بدهيد . بر روي كلمه زرد تكيه كنيد . پس از آن كه كودك قطعه اي زرد رنگ را به شما داد از او بپرسيد : اين قطعه كه به من دادي چه رنگي است ؟

سپس از كودكان بخواهيد تا از ميان قطعات موجود بر روي ميز ، اشياء زرد رنگ را انتخاب كندو با هر انتخاب واژه زرد را تكرار نمايد . بعد از آن كودك كاملاً قادر به شناختن و ناميدن رنگ زرد شد ، به اين ترتيب مي توانيد اسامي ساير رنگ ها را يك به يك به او بياموزيد.
دقت نماييد كه همزمان با پيشرفت كودك بخواهيد گاهگاهي آن ها را نيز مورد شناسايي قرار داده و نام آن ها را بيان نمايد . اين فعاليت به خاطرجلوگيري از تداخل اسامي رنگ ها در نزد كودك است . (يادگيري اطلاعات – بر چسب يا نام )

 7- بازي اسم من چيست ؟
به نو آموز بگوييد: من پرنده اي كوچك هستم ، خوراك من دانه است ، من جيك جيك مي كنم ، اسم من چيست ؟ نوآموز بايد نام پرنده را كه گنجشك است بيان دارد . به مثالديگر توجه نماييد . به نو آموز بگوييد: من ميوه اي هستم پوست من قرمز است ، من به صورت زرد و سبز نيز توجه دارم ، داخل من دانه هاي قهوه اي رنگي وجود دارد ، اسم من چيست ؟ نوآموز بايد نام سيب را بيان دارد . شما مي توانيد بر اساس تجربه و آشنايي كودك با ميوه ها ، اشياء ،مكان ها و ... اين بازي را تعميم دهيد . (يادگيري اطلاعات واقعيت ها ).
 8- بازي عمو زنجير باف
بچه ها را تشويق كنيد دست در دست هم بگذارند و دايره اي را تشكيل دهند. به استثناي اولين و آخرين نفر كه دست هايشان از همديگر باز است يعني در حقيقت شكافي در دايره به وجود آورده اند . آن گاه يكي از افراد به عنوان رهبر بازي شعر ذيل را خواهد خواند و ديگران نيز به او جواب مي دهند.
رهبر بازي : عمو زنجير باف ؟

كودكان : بله
رهبر بازي : زنجير منو بافتي ؟
كودكان : بله رهبر بازي : پشت كوه انداختي ؟
كودكان : بله
رهبر بازي : بابا اومده
كودكان : چي چي آورده ؟
رهبر بازي : نخود چي كشمش

كودكان : بخور و بيا
رهبر بازي : با صداي چي ؟
كودكان : با صداي گربه
در اين هنگام بازيكنان صداي حيوان مورد نظر را تقايد مي نمايند و همزمان با تقليد صداي حيوان بدون آن كه دست ها را از هم باز نمايند به دنبال رهبر گروه حركت مي نمايند. رهبر گروه در هنگام حركت يكي از بازيكنان را انتخاب كرده و از زير دست او كه به دست نفر بعدي داده شده است حركت مي نمايد. و سر انجام آن فرد مجبور است كه به دور خود چرخ بزند بدون آن كه دست هايش از دست هاي طرفين خود باز شود . اين فرد بازنده محسوب شده و بازي دوباره از اول شروع شده و آن قدر ادامه مي يابد تا فرد برنده مشخص شود . (يادگيري اطلاعات – اطلاعات سازما ن يافته .)

 9- تابلو سازي
مقواي ضخيمي را آماده كنيد . دانه هاي متفاوتي از حبوبات رنگارنگ و ماكاروني را تهيه فرماييد. تابلويي را ترسيم كنيد . گل ، گياه ، حيوان ، خانه ، حبوبات رنگارنگ و ماكاروني را در اختيار كودك قرار دهيد و او را تشويق كنيد تا قسمت هاي مختلف تابلو را به چسب آغشته كند . سپس از كودك بخواهيد تا بر اساس برداشت خود حبوبات رنگارنگ و ماكاروني ها را در داخل محدوده تصوير كشيده شده چسبانده و آن ها را جا سازي نمايد . بگذاريد تا تابلو خشك شود . اينك تابلويي زيبا در اختيار كودك است . در صورت تمايل او را تشويق كنيد تا با رنگ گواش ، آبرنگ ، ماژيك ، مداد رنگ و غيره حاشيه تابلو را نقاشي نمايد .(مهارت هاي حركتي – استفاده از عضلات كوچك و ظريف ).
 10- بازي توپ در سبد
چند عدد كارتن خالي و چند عدد توپ و يك حلقه بسكتبال را تهيه كنيد . بازي را

به يكي از شكل هاي ذيل انجام دهيد:
الف ) يك كارتن خالي و بزرگ را كه يك سر آن بريده باشد را انتخاب كنيد . توپ بزرگي را در اختيار نو آموز قرار دهيد و او را تشويق كنيد كه از فاصله اي نزديك توپ را به داخل كارتن بياندازد ، هر گاه در اين عمل موفق گرديد ف فاصله او را با كارتن خالي زيادتر كنيد ، سپس همين عمل را با كارتن ها و توپ هاي كوچك تر ادامه دهيد . در طول بازي مي توانيد توجه نو آموزان را به كارتن بزرگ و بزرگ تر و بزرگ ترين جلب نماييد. فاصله ها نيز مي توانند عاملي ديگر در جلب توجه فراگير باشند ، به عنوان مثال : يك قدم عقب تر و دو قدم جلوتر ، فاصله نزديك تر ،فاصله دورتر ، و...

ب ) حلقه اي فلزي ( يا از ساير مواد )و تعدادي توپ را تهيه كنيد. حلقه را بر روي ديوار و در فاصله اي – بلندتر از قدنو آموز نصب نماييد . نوآموز را تشويق كنيد تا با نگاه كردن و حدس زدن فاصله ، توپ را به داخل سبد بياندازد.
بهتر است براي ايمني نو آموزان ف توپ هايي اسفنجي ، در اندازه ها و رنگ هاي متفاوت تهيه شود ، در صورت امكان از به كار بردن توپ هاي سخت و سنگين خودداري گردد. (مهارت هاي حركتي – استفاده از عضلات بزرگ ).

 11- داستان را تمام كن
داستاني جديد را براي نو آموز انتخاب كنيد داستان را براي او بيان نماييد . در نزديكي هاي پايان داستان و يا در جاهاي مهيج ، داستان را متوقف نماييد و از نوآموز بخواهيد تا ادامه داستان را بر اساس آنچه كه شنيده است به پايان برساند . (راهنما شناختي ).
 12- داستان گويي
تعدادي از تصاوير مربوط به يك داستان را در اختيار نو آموز قرار دهيد . به او بگوييد تا با تنظيم كردن اين تصاوير داستاني را بسازد . به او كمك نماييد تا تصوير ها را به صورت مرتب و مربوط به هم تنظيم نمايد و داستاني را بازگو نمايد . در صورتي كه تصاوير از ميان داستان هايي كه نو آموز از پيش با آن ها آشنا ست انتخاب شود ،سهولت كار بيشتر خواهد بود . هنگامي كه نو آموز در انجام اين فعاليت

مهارت كامل را يافت مي توان از تصوير هاي جديدتر و پيچيده تر استفاده نمود تا قدرت خلاقيت نو آموز نيز افزايش يابد . در اين فعالت مي توان ، مجلات و روزنامه هاي باطله را در اختيار نو آموز بگذاريد و او را – به استفاده از عكس ها – به داستان گويي تشويق نماييد (راهنما هاي شناختي ).

منابع
1- كودك و بازي / تاليف دكتر سرخه دون يلدائي / تهران / انتشارات دانشكده تربيت بدني دي ماه 1358