بخشی از مقاله
چکیده
توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات از عمده ترین معیارهای توسعه و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی محسوب می شود هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین دفاتر فن آوری اطلاعات روستایی - ICT - و توسعه کارافرینی درروستا ها می باشد و نیز شناسائی عوامل مؤثر بر توسعه فعالیت های دفاتر فناوری اطلاعات و ارتباطات روستائی ومشخص نمودن راهبردهای توسعه کارافرینی می باشد. تحقیق حاضر بر حسب هدف از نوع کاربردی بوده و از لحاظ شیوه گرد-آوری داده ها از نوع توصیفیو مشخصاً از شاخه همبستگی می باشد. گردآوری اطلاعات با استفاده از روش کتابخانه ای و روش میدانی می باشد. در روش کتابخانه ای، استفاده از منابع موجود در کتابخانه ها و استفاده از اسناد و مدارک در رابطه با موضوع و کاوش در سایت های اینترنتی مورد توجه قرار گرفته است .
در روش میدانی، طراحی پرسشنامه مد نظرقرار گرفته و تکنیک تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد.. در این تحقیق برای جمع آوری اطلاعات میدانی از پرسشنامه استفاده شده است که از چند بخش و درمجموع 38سؤال تشکیل شده وجامعه مورد مطالعه در این تحقیق کارشناسان و دهیارها واعضای شوراها و تعدادی از مردم در روستاهای دارای دفاتر ICTاطراف شهرستان میبد می باشد..با بررسی وتجزیه تحلیل پرسشنامه ها مشخص گردید که استفاده ازICT در روستاها توسط جوانان وافراد تحصیل کرده بر توسعه کارافرینی موثر بوده ومسئولین وشورایاران روستاها نقش مهمی در این فرایند ایفاکرده وهمچنین فناوری اطلاعات وارتباطات نقش مهمی در توسعه کارافرینی روستایی دارد ومیتوان با آموزشهای لازم زنان را هم در این امر ترغیب نمود.
واژگان کلیدی : فناوری اطلاعات ، دفاتر فناوری ، توسعه روستایی ، کارآفرینی روستایی
-1 بیان مسئله
ICTدرلغت به معنی فناوری اطلاعات و ارتباطات می باشد و دفاترICTروستایی در راستای تحقق دسترسی روستائیان به فناوری اطلاعات و ارتباطات تجهیز و بهره برداری می گردد. به عبارت دیگر می توان گفت دفاترICTدر جهت تلاش برای ارائه خدمات دولتی در دورترین نقاط کشور با استفاده از فناوری ارتباطات و اطلاعات، در راستای سند چشمانداز بیست ساله و برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور و به منظور تحقق عدالت اجتماعی و دولت الکترونیک ایجاد شده است. [1] این دفاتر علاوه بر ارائه خدمات مختلف از قبیل پست، پست بانک، مخابرات و سایر خدمات دولتی، ارتباط روستاها را با شبکه اینترنت فراهم نموده و زیرساخت ارتباطی لازم برای ارائه خدمات سایرسازمان ها را فراهم می سازد. با بهرهگیری از دفاتر خدمات ارتباطات و فناوری اطلاعات روستایی، علاوه بر اینکه سازمانها می توانند خدمات خود را به صورت الکترونیکی به روستاییان عرضه نمایند و بسیاری از مشکلات روستائیان مانند تردد به شهرها برای استفاده از خدمات دولتی رفع گردد، موجب اشتغال، توسعه منابع انسانی، در دسترس قرار گرفتن اطلاعات برای عموم، کاهش هزینههای رفت و آمد، صرفه جوئی در وقت روستائیان و پاسخگوئی مناسب تر به دلیل جلوگیری از ازدحام ودر نتیجه توسعه کارافرینی روستایی خواهد بود.[2]
-2 کارآفرینی روستایی
کارآفرینی روستایی و کارآفرینان روستایی در اصل هیچ تفاوتی با سایر کارآفرینان و کارآفرینی ندارند. در واقع کارآفرینان روستایی همان ویژگی هایی دارند که کارآفرینان سایر مناطق دارند .حتی به دلیل بالا بودن ریسک در فعالیت ها و محیط های روستایی، همچنین به دلیل کمبود امکانات و ضعف مدیریت در محیط های روستایی، کارآفرینان روستایی باید بمراتب از قدرت ریسک پذیری بیشتری نسبت به سایرین برخوردار باشند .بنابراین کارآفرینی در محیط های روستایی به دنبال شناسایی فرصت های جدید، نوآوری و خلاقیت در فعالیت های کشاورزی و غیر کشاورزی، نوآوری و خلاقیت در کاربری زمین و در واقع، استفاده بهینه، متنوع و نوآورانه از منابع روستایی در جهت کسب سود بیشتراست[3]
-3 راهبرهای توسعه
به طور کلی دو شیوه برنامه ریزی روستایی در جهان سوم وجود دارد اول روش بهبود که هدف ان تشویق توسعه کشاورزی و افزایش میزان بهره وری در درون نظام تولید دهقان است دوم شیوه دگرگون سازی که کوشش است در جهت برقراری اشکال جدید کشاورزی و سازمان اجتماعی و نظام جدید مالکیت اراضی می پردازد. [4]
-1 روش بهبود : در این روش توسعه از طریق ترویج فعالیت های کشاورزی جدید به این امید که دهقانان کاربرد انواع ابزارها و شیوه های جدید تولید بتوانند بیشتر به بازار تولید بپردازند استراتژی بهبود دارای خط مشی متفاوت است که عبارتست از: استراتژی تکنوکراتیک که در این استراتژی به تشویق دهقانان در استفاده از تکنولوژی پیشرفته می پردازد نظام اقتصادی اساسا مبتنی بر ایدئولوژی سرمایه داری ازاد است تاکید بر رقابت بازار آزاد و مالکیت پراکنده خصوصی شرط لازم توسعه است اما در عمل مالکیت زمینی در دست عده ای تمرکز است و در سیستمهای مزارع بزرگ و شرکت های زراعی بهره برداری می شود.[5]
-2 شیوه های دگرگون ساز یکی از استراتژی های این شیوه استراتژی رادیکال است که هدف آن دگرگونی سریع اجتماعی و توزیع مجدد قدرت سیاسی است همچنین توزیع مجدد درآمد و ثروت ملی است ایدئولوژی این استراتژی سوسیالیزم است و سوسیالیزم کشاورزی بر این فرض استوار است که می توان منابع بالقوه بهره برداری نشده را بسیج کرد در این استراتژی مالکیت خصوصی از بین رفته بود دهقانان در مزارع جمعی یا دولتی و اشتراکی به کار می پردازند و تاکید بسیاری بر نیروی کار انسانی دارد. [6]
-3 اهداف تحقیق
هدف اصلی پژوهش، بررسی رابطه بین دفاتر ICT روستایی با توسعه کارآفرینی روستایی می باشد. شاخص سازی مولفه های موثر دفاتر ICT روستایی در توسعه یافتگی روستا از اهداف دیگر این تحقیق می باشد و نهاتاًی ارائه پیشنهادهای لازم برای استفاده بیشتر و بهتراز دفاتر روستایی در راستای توسعه یافتگی روستا هدف آخر می باشد.
-4 نقش کارآفرینی در توسعه روستایی
بدون تردید روستاها در عصر حاضر با تحولات و تهدیدات گسترده ای روبرو هستند، از این رو تضمین و تداوم حیات و بقا روستاها نیازمند یافتن راه حل ها و روشهای جدید مقابله با مشکلات می باشند که به نوآوری، ابداع، خلق محصولات، فرآیندها و روشهای جدید بستگی زیادی دارد. برای نیل به این هدف، مدیران باید به نقشهایی روی آورند که متناسب با شرایط متحول محیطی باشد.[7] اخیرا استراتژیهای توسعه روستایی تجدید نظر شده توسط بسیاری از موسسات ملی و بین المللی مجددا بر کاهش فقر از طریق رشد اقتصادی تاکید می کنند .توسعه اقتصادی در مناطق روستایی نیازمند استراتژیهایی است که بتواند توسعه کارآفرینی، موسسات اجرایی تاثیر گذار و توانا سازی سیاست های محیطی را تشویق کنند.[8]
از آنجا که اقتصاد روستایی بطور قابل توجهی با فعالیت های کشاورزی مرتبط است- تقریبا همه فعالیتهای اقتصادی در نواحی روستایی ، بطور مستقیم یا غیر مستقیم با کشاورزی، جنگلداری و سایر منابع طبیعی در ارتباط است.بنابراین نیاز به افزایش ارتباطات بین بخشی، مابین کشاورزی و کسب وکارهای مرتبط با کشاورزی و همچنین فعالیتهای اقتصادی غیر کشاورزی وجود دارد. [8]بنابراین توسعه روستاها در مقایسه با گذشته، پیوند گسترده تری با مفهوم کارآفرینی یافته است. در حال حاضر موسسات و اشخاص صاحب نظر در توسعه روستایی، ایجاد کارآفرینی را به عنوان شیوه ای مداخله جویانه در توسعه می دانند که قادر است روند توسعه روستاها را تسریع کند.
در این شیوه، به ضرورت ارتقای کارآفرینی در روستاها نیز توجه می شود؛ به گونه ای که آژانس های توسعه، کارآفرینی روستایی را همانند پتانسیلی برای ایجاد فرصت های وسیع شغلی تلقی می نمایند، سیاستمداران آن را به عنوان راه حل کلیدی جلوگیری از آشفتگی روستایی شناخته، کشاورزان آن را به عنوان ابزاری برای بهبود درآمدهای کشاورزی در نظر می گیرند و زنان آن را به عنوان امکان کار در مجاورت منزلشان تلقی می کنند که این شیوه، استقلال، عدم وابستگی و کاهش نیاز شدید آنان را به حمایت های جامعه موجب می شود. البته برای تمامی این گروه ها، ایجاد کارآفرینی و اشتغال، وسیله ای برای بهبود کیفیت زندگی افراد، خانواده ها و اجتماعات موردنظر می باشد که نتیجه تعامل آن ایجاد محیط و اقتصاد سالم می باشد. [9]
-5 موقعیت جغرافیایی منطقه مورد نظر - شهر میبد -
میبد کهنترین شهرستان استان یزد و از کهنترین شهرهای ایران به شمار میآید .
موقعیت جغرافیایی : مخوفترین کویرهای جهان در داخل لگن بزرگ و بسته فلات ایران واقع شدهاند، که دشت رسوبی و پر دامنه یزد، یکی از حوضههای شاخص جغرافیایی آن است. گستره این دشت از دامنههای شیرکوه در جنوب آغاز میشود و با شیب ملایمی تا کویر سیاهکوه در شمال، در مسافتی بیش از یکصد کیلومتر ادامه مییابد. شهر میبد در بخش میانی این دشت واقع است. به طور کلی رشته کوههایی که دور تا دور فلات مرکزی را در برگرفتهاست سبب شده که دامنههای خارجی فلات، از رطوبت بیشتری برخوردار بوده و دامنههای داخلی آن خشک باشد. بنابراین کمبود نزولات جوی و آفتاب داغ آسمان صاف ایران، زندگی تبآلودی را در حاشیه کویر به وجود آوردهاست.
میبد در 54 درجه و 2 دقیقه و 10 ثانیه طول جغرافیاییو 32 درجه و 14 دقیقه و 4 ثانیه عرض جغرافیایی واقع بوده و ارتفاع متوسط آن از سطح دریا 1234 متر میباشد. شهر میبد در شمال غرب شهر یزد، کنار جاده تهران - بندرعباس و راهآهن تهران - کرمان و در حاشیه کویر مرکزی ایران قرار دارد. اراضی خاوری آن دشت و هموار است و از سوی غرب به کوهپایه و ارتفاعات جنوبی عقدا منتهی میگردد. شهرهای یزد، صدوق و اردکان به ترتیب همسایگان جنوب شرق، جنوب و شمال این شهرستان هستند. مساحت کل شهر میبد بر اساس طرح هادی، 19/5 کیلومتر مربع 1952 - هکتار - میباشد که از این اراضی بخشهای کشاورزی و باغات 282 هکتار، اراضی مسکونی 262 هکتار، موات و بایر 452 هکتار است. [9]
-6 متغیرهای تحقیق
متغیر مستقل:توسعه فناوری اطلاعات وارتباطات روستاییICT متغیر وابسته:توسعه کارافرینی روستایی
-7 فرضیات تحقیق:
فرضیه اصلی:
-1آیا استفاده از فناوری اطلاعات وارتباطات روستایی ICTبر توسعه کارافرینی روستایی روستایی موثر میباشد؟
فرضیه های فرعی:
-1کدامیک از گروههای مردم روستا با استفاده از ICTبر رشد اشتغال و فرصت کارافرینی بیشترین تاثیر را دارند؟
-2 آیا افزایش سطح تحصیلات استفاده از ICTرادر جهت رشد کارافرینی روستایی بهبود می بخشد؟
فرضیه :1 آیا استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات روستایی ICT بر توسعه کارآفرینی روستایی موثر است؟
برای پاسخ به این فرضیه دو موضوع را مورد آزمون قرار می-دهیم: اثرات فناوری اطلاعات و ارتباطات در روستا و تاثیر آن بر ابعاد توسعه کارآفرینی برای بررسی نظرات افراد، با توجه به اینکه همه متغیرها دارای توزیع نرمال نیستند از آزمون ناپارامتری دو جمله ای استفاده می شود. در این آزمون فرض تساوی نسبت افرادی که اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات را کم با افرادی که این اثر را خوب ارزیابی کرده اند آزمون میشود. با توجه به مقادیر آزمون دوجمله ای در جدول 2، فرض تساوی نسبت برای اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات برای جبران فضاهای آموزشی، فرصت های اشتغال جوانان و کاهش مهاجرتهای روستاییان رد شده است.
