بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی این پژوهش رابطه بین انس با قرآن و سلامت روان در زنان مبتلا به سرطان پستان بود. 90 بیمار مبتلا به سرطان پستان که داراي پرونده پزشکی و تشخیص قطعی سرطان پستان بودند، به عنوان نمونه به طور هدفمند انتخاب شدند. در این پژوهش از روش همبستگی استفاده شد. ابزار گرد آوري این پژوهش شامل پرسشنامه انس با قرآن و پرسشنامه سلامت روان - GHQ 28 - میباشد. نتایج بر طبق تحلیل واریانس یک راهه ANOVA نشان داد بین انس با قرآن و سلامت روان زنان مبتلا به سرطان پستان تفاوت معنی داري وجود دارد.
واژه هاي کلیدي: سرطان پستان، انس با قرآن، نگرش قرآنی، سلامت روان
.1 مقدمه
سرطان1 بیماري است که با تغییر شکل طبیعی سلول به وسیله ي جهش ژنی در DNA آغاز میگردد. در آمریکا 20 درصد کل مرگ و میرها ناشی از سرطان است که بعد از بیماري هاي قلبی و عروقی، دومین علت مرگ را تشکیل می دهد. در بین انواع مختلف سرطان، سرطان پستان 2شایع ترین سرطان در خانمها و دومین علت مرگ در زنان 55-35 ساله است .[52 تقریبا از هر 9 زن، یک نفر در طول عمر خود به سرطان سینه مبتلا می شود. در مورد شیوع بیماري در ایران آمار دقیقی موجود نیست ولی مطالعات انجام شده نشان می دهد که سرطان سینه دومین نوع سرطان شایع بوده است.[58]
سلامت زنان از نظر سازمان ملل متحد یکی از شاخصه هاي توسعه ي کشورهاست چرا که زنان به دلیل شرایط ویژه ي فیزیولوژیک در دوره هاي مختلف زندگی و به ویژه نیازهاي جسمی و روانی آسیب پذیري زنان در مقایسه با مردان و در نتیجه پیشرفت و عواقب شدید بیشتر است . سلامت روان3 براي هر انسان در طول دوره ي حیات امري الزامی و قابل تعمق است و براي زن به عنوان مادر که در واقع اولین شخصیت تأثیرگزار در بهداشت روان کودك است بسیار حائز اهمیت می باشد. سلامت روان یکی از مؤلفه هاي مهم بهداشت عمومی4 است. اصطلاح سلامت روان براي توصیف سطح بهزیستی5 شناختی6 هیجانی7 و براي نشان دادن مبتلا مبتلا نبودن به اختلالات روانی8 به کار می رود. هیچ تعریف رسمی براي بهداشت روان وجود ندارد و همه تفاوت هاي فرهنگی، ارزیابی، شخص و نظریههاي تخصصی رقیب بر شیوه ي تعریف این اصطلاح می گذراند. با این حال تقریبا توافق دارند که بهداشت روان توانایی برقراري توازن در زندگی و مقاومت در برابر مشکلات است. مشکلات روان، فشار ملاحظه پذیري بر جوامع وارد می کند.[1]
در آیات متعددي از قرآن به عنوان شفا یاد شده است؛ گاهی، قرآن را شفا دهنده ي دلها - اسراء - 82 و دیگر بار، آن را مایه ي هدایت و شفابخشی میداند .[1] قرآن، نوري است که در آن تاریکی یافت نمی شود، چراغی است که درخشندگی آن زوالی نمیپذیرد، ریسمانی است با رشته هاي محکم، پناهگاهی است با قله هاي بلند، دریایی است که تشنگان آن، آبش را تمام نتوانند کشید و شفا دهنده اي است که بیماري هاي وحشت انگیز را می زداید. قرآن بهار دلها، چشمه دانش، سرچشمه ي عدالت و نهر جاري زلال حقیقت است. پس درمان خود را از قرآن بخواهید. و در سختیها از قرآن یاري طلبید و خواستههاي خود را به وسیله ي قرآن طلب کنید و با دوستی قرآن به خدا روي آورید، زیرا وسیله اي بهتر از قرآن براي تقرب بندگان به خدا وجود ندارد
.[2] بسیاري از اندیشمندان معاصر غربی تاکید می نمایند که مشکل انسان معاصر اساسا به دین و ارزش هاي معنوي9 بر می گردد.[41]
ادیان الهی با دست مایه هاي متفاوتی به زندگی بشر وارد شده و قصد تاثیر گذاري و هدایت انسان را دارند. در این میان، آخرین این ادیان یعنی اسلام، بیش از همه چنین ادعایی دارد و البته در این مدعی مهم بسیار قابل توجهی را متوجه انسان نموده است. قرآن کتاب انسان و انسان شناسی است و مفاهیم آن در راستاي تربیت و تکامل و رشد انسان است؛ این بینش جامع تاثیرات و کارکردهاي اجتماعی و روان شناختی نیز از آن مستثنی نیست.[34] راهکار هاي تامین بهداشت روانی در آیات قرآن کریم زیاد است و دسته بندي هاي مختلفی دارد. راهکار هاي معرفتی، براي تامین بهداشت روانی که مقصود روش هاي شناختی براي مقابله با فشار روانی است، به دیدگاه و اعتقاد فرد نسبت به هستی، آغاز و انتهاي جهان و زندگی و معناي آن می پردازد و تاثیر آن را در افزایش یا کاهش فشار هاي روانی و تامین بهداشت روانی مورد ارزیابی قرار می دهد.[30]
تاثیر اعتقادات معنوي و مذهبی در سازگاري با این بیماري مؤثر است. خداوند به عنوان یک نیروي برتر نشان دهنده ي نگرش زنان ایرانی در رویارویی با این بیماري بوده و ریشه در فرهنگ اسلامی و آموزه هاي دینی دارد. همان گونه که در قرآن کریم آمده است .[1] مشارکت فعالانه ي واحد هاي مورد پژوهش در انجام مراقبت هاي لازم تشخیصی-درونی و اعتقاد به خواست خدا مفهومی فراتر از سرنوشت گرایی منفعلانه داشته و این باور - ارتباط با منابع حمایتی قوي - نقش مهمی در شکلگیري رفتاري کنترل سلامت، سازگاري با بیماري، بهبود کیفیت زندگی و سلامت روان آنان ایفا می نماید. در مطالعات مشابه، انجام دعا و نماز و آیین هاي مذهبی براي بازگردانی سلامتی و دوري از بیماري توسط زنان آمریکایی، افریقایی، آسیایی تبار و هندي نیز گزارش شده است.[42] و نیز ارتباط قوي بین باورهاي مذهبی و احساسات و سلامت بیماران مبتلا به سرطان پستان و کمک گرفتن از این اعتقادات به عنوان یک منبع مؤثر در رویارویی با مشکلات جسمی و روانی این بیماري تاکید می کند.[60]
امروزه در جهان تغییراتی مانند پیر شدن جمعیت و افزایش افراد ناتوان به دلیل بیماري هاي مزمن10 و ترکیب آن با توسعه فناوري هاي پزشکی و افزایش آگاهی و دانش موجب افزایش نیاز به آگاهی درباره کیفیت زندگی بر هم کنش آن با پزشکی شده است .[45] در این بین سرطان پستان شایع ترین نوع سرطان در بین زنان است و 12/6٪ تمام مورد سرطان را در ایران تشکیل می دهد .[35] سرطان ضمن ایجاد مشکلات جسمی براي مبتلایان، سبب بروز مشکلات متعدد اجتماعی و روانی براي آنها نیز می شود که در این بیان واکنش هایی مثل افکار و خشم و احساس گناه در این بیماران مشاهده می شود. سازمان بهداشت جهانی سلامت روانی را عبارت از قابلیت ارتباط موزون و هماهنگ با دیگران، تغییر و اصلاح محیط فردي و اجتماعی و حل و تضادها و تمایلات شخصی به طور منطقی، عادلانه و مناسب در نظر می گیرد .[32]
بر اساس تحقیقات انجام شده یکی از عوامل بسیار مهم و تاثیر گذار در استرس، مذهب و باور هاي دینی افراد است.[67] زیرا گوش، شناخت و رفتار افراد را تحت تاثیر قرار میدهد. بسیاري از جنبه هاي مذهب بر امید خوشبختی، همدلی، پیوند جویی، عفو و بخشش تاکید دارد.[65] در تعالیم اسلامی روشهایی براي مقابله با استرس و سازگاري با سختیها ذکر شده، فرد نوعی ارتباط عاطفی با خدا و اولیاي دین برقرار کرده و این ارتباط می تواند انسان را در مواجه با مشکلات و حل آنها مساعدت کند. ایمان به خدا نوعی قدرت معنوي به انسان می بخشد که او را در تحمل سختیها کمک کرده و نگرانی و اضطراب را دور میسازد . کاظمی در تحقیق خود به تاثیر مثبت آواي قرآن کریم بر بهداشت روان دانشجویان پرستاري دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان اشاره نمود .[20]
آجر پز در یک مطالعه کار آزمایی بالینی آواي قرآن کریم را به عنوان یک روش درمانی غیر داروئی جهت کاهش اضطراب مادران قبل از عمل سزارین پیشنهاد نمود .[27] انصاري جابري نشان داد آواي قرآن کریم بر بیماران بستري تاثیر دارد و میانگین تفاوت نمرات میزان افسردگی قبل و بعد از مداخله در گروه محدود بالاتر بوده است .[22] محمودیان و همکاران نیز در پژوهش خود نشان دادند که آموزش مهارت هاي زندگی با رویکرد قرآنی و تمرینات کارگاهی آن سبب کاهش افسردگی شده است.[60] نظري گذرا نشان میدهد که قرآن مملو از آیههایی است که در آن ها بر آرامش و چگونگی دست یابی به آن اشاره شده است. یکی از اعجاز قرآن، اثر گذاري آن در امور خدماتی و درمانی است. بهداشت روان انسان، بحث سراسر قرآن کریم است، "اي مردم عالم، نامه اي که همه پند و اندرز و شفاي دل هاي شما و هدایت و رحمت بر مؤمنان است از نجات شما آمد. قرآن کریم همه ي بیماري هاي اعتقادي و اخلاقی را درمان می کند، جهل را با علم، شک را با یقین، غم و اندوه را با آرامش، ترس و هراس را با امید، نگرانی ار آینده را با عزم و ثبات بر طرف می سازد.[1] از این رو در این پژوهش، پژوهشگر قصد دارد تا به این موضوع بپردازد که آیا بین انس با قرآن و سلامت روان بیماران مبتلا به سرطان پستان رابطه اي وجود دارد؟ در جهان سالانه بیش از
