بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بهداشت روانی با شادکامی و امید به زندگی در جانبازان انجام شد. روش پژوهش حاضر توصیفی و از نوع همبستگی می باشد. جامعه پژوهش حاضر شامل تمامی جانبازان شهرستان خرم بید است که حجم جامعه معادل 461 نفر می باشد. تعداد 73 نفر به عنوان نمونه ی پژوهش به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب گردیدند. در پژوهش حاضر از پرسشنامه سلامت عمومی GHQ، شادکامی فوردایس و پرسشنامه امید به زندگی اشنایدر استفاده گردید.
همچنین داده های پژوهش در سطح آمار توصیفی شامل فراوانی، میانگین، انحراف از معیار، کمینه و بیشینه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. علاوه بر این به جهت بررسی فرضیه های پژوهش، داده ها به روش همبستگی پیرسون به کمک نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج به دست آمده حاکی از آن بود که بهداشت روانی با شادکامی و امید به زندگی رابطه منفی معناداری دارد. مولفه های علائم جسمانی و افسردگی با شادکامی رابطه منفی معنادار دارد. مولفه افسردگی با امید به زندگی رابطه منفی معنادار دارد.
مقدمه
انسان موجودی پیچیده و دارای ابعاد مختلفی است که حیات وی در اثر تعادل نسبی این ابعاد هضم شده و دوام می آورد. یکی از این ابعاد، بهداشت روان1می باشد که نظام نامه سازمان بهداشت جهانی آن را اینگونه تعریف می کند: بهداشت روان، حالت کامل آسایش و کامیابی زیستی - روانی و اجتماعی است و صرف فقدان بیماری یا معلولیت نمی باشد. مفهوم عام خود نیز به سلامت فکر و تعادل روانی و دارا بودن خصوصیات مثبت روانی اطلاق می شود WHO - ، . - 2004 بهداشت روانی یک زمینه تخصصی در محدوده روان پزشکی است و هدف آن ایجاد سلامت روان به وسیله پیشگیری از ابتلا به بیماریهای روانی، کنترل عوامل موثر در بروز بیماریهای روانی، تشخیص زودرس بیماری های روانی، پیشگیری از عوارض ناشی از برگشت بیماریهای روانی و ایجاد محیط سالم برای برقراری روابط صحیح انسانی است.
- میلانی، . - 1376 بهداشت روان، یعنی پیشگیری از بیماری های روانی که پیشگیری به معنی وسیع آن عبارت است از به وجود آوردن عوامل و شرایطی که در واقع تکمیل کننده ی زندگی سالم و بهنجار می باشد و به همین دلیل درمان اختلال های روانی نیز جزئی از این فعالیت می باشد. یکی از شاخص های سلامت روانی که ناشی ارزیابی شناختی و عاطفی افراد از زندگی شان می باشد، مورد توجه روان شناسان بسیاری در سه دهه اخیر قرار گرفته است، شادکامی2 می باشد. - دنر3، . - 1984 شادکامی ناشی از قضاوت و داوری انسان درباره چگونگی گذران زندگی است. این نوع داوری از بیرون به فرد تحمیل نمی شود، بلکه حالتی است درونی که از هیجان های مثبت تاثیر می گیرد.
- مایرز و دینر4، . - 1995 بر این اساس، شادکامی بر نگرش و ادراکات شخصی مبتنی است که بر حالتی دلالت می که مطبوع و دلپذیر است و از تجربه هیجان های مثبت و خوشنودی از زندگی نشات می گیرد - هیلز و آرجیل5، . - 2001 در سال های اخیر، اعتقاد بر این است که در نظر داشتن شادی و طراحی برنامه هایی برای شاد بودن، باعث افزایش شادمانی می شود و شادکامی محصول بهداشت روانی است نه هدف آن.غالباً توأم با کارکرد مطلوب و سلامتی روانی همراه است و رضایت از روابط شخصی با سلامت روانی مطلوب رابطه دارد.
افراد نوع دوست در مقایسه با کسانی که چنین نیستند شادتر و القای اندک عواطف مثبت، اشخاص را باهوش تر، مولدتر، دقیق تر و در نتیجه شادکام تر می کند - به نقل از عناصری، . - 1386 کاواماتو - 1999 - افزایش شادمانی را در ارتباط مستقیم با وضعیت سلامت اشتها، خواب، حافظه، روابط خانوادگی، دوستی، وضعیت خانوادگی و در نهایت بهداشت روان می داند. امید یکی از ویژگیهای زندگی است که ما را به جستجوی فردای بهتر وا میدارد. امید، یعنی موفقیت وآینده بهتر و دلیلی برای زیستن وقتی امید به زندگی وجود داشته باشد، شادی و سرور در زندگی وجود خواهد داشت. به همین دلیل، روانشناسان در سالهای اخیر به موضوع جدیدی به عنوان امید به زندگی با توجه به روحیات متفاوت و ظرافتهای عاطفی افراد پرداختهاند.
بر اساس نظریه سلیگمن6 یکی از اساتید بنام روانشناسی طی 60 سال گذشته، روانشناسی تبدیل به علم درمان شده است و روانشناسان باید به فهم آن چیزهایی بپردازند که زندگی را ارزشمند میسازد و امید به زندگی را در افراد افزایش میدهد - آقایی، . - 1388 امید به اختیار خود فرد است و از آنجا ناشی میشود که فرد تصمیم بگیرد هیچ گاه خود را کمتر از موجودی بیهمتا و مهم نپندارد. شخص امید را با تصمیم به دانش آن به دست می-آورد فقط به سادگی تصمیم میگیرد که دیگر به وسیلهی هیچ چیزی بیرون از وجود خود، خرد و فرسوده نخواهد شد و مسئولیت تغییر زندگی خویش را در صورت نامطلوب بودن، بر عهده گرفته و علیرغم مخاطرات مربوطه این کار را انجام خواهد داد.
در تعریفی دیگراز امید میتوان گفت به خود امید داشتن، برابر با اعتماد به خویشتن است. برای هر یک از این دو، داشتن دیگری ضروری است - خدارحیمی، . - 1384 در طول تاریخ اثر امید مورد شک و تردید و مباحثه قرار گرفته و تعریف آن نیز دائماً ارزیابی شده و تغییر یافته است. دردهههای گذشته نظریههای تفکر امیدوارانه حول ادراک این موضوع بوده که اهداف دست یافتنی هستند. اشنایدر سازه امید را به عنوان فرایند تفکری تعریف میکند که از طریق آن افراد اهداف خود را به صورت فعال تعقیب میکنند. طبق نظر اگوستین» 1امید تنها با چیزهای خوب و آینده سروکار دارد و ارتباط مستقیم با فرد امیدوار دارد« هنگامی که هدف امید برآورده میشود، دیگر امید نیست بلکه تبدیل به دارایی فرد میشود همچنین امید اساس پشتکار افراد است.
اشنایدر - 2002 - بنیانگذار نظریه امید و درمان مبتنی بر آن، امید را به عنوان سازهای مشتمل بر دو مفهوم به این صورت تعریف کرده است: »توانایی طرح ریزی گذرگاههایی2 به سوی اهداف مطلوب به رغم موانع موجود و کارگزار3 یا عامل انگیزش لازم برای استفاده از این گذرگاهها« - اشنایدر، . - 2000 در این میان با توجه به اینکه جنگ و پیامدهای ناشی از آن جانبازان هشت سال دفاع مقدس را در معرض آسیب ها و لطمات بسیار جسمانی و روانی قرار داده است و تجارب منحصر به فرد و دشواری های ویژه ای را به ایشان متحمل کرده است ودر واقع جنگ یکی از عوامل تأثیرگذار بر میزان شیوع، زمان و سیر اختلال های روانی رفتاری است. جانبازان نسبت به عموم افراد جامعه دچار مشکلات روانی و رفتاری بیشتر و حادتری هستند، تحقیقات نشان می دهد که تقریباً از هر چهار سربازی که از جنگ باز می گردند یک نفر دچار مشکلات شدید روانی است.
در کشور ما وجود هشت سال جنگ و استرس ها ناشی از آن موجب گردیده است که اختلال های روانی به عنوان مشکلی شایع در رزمندگان و جانبازان آنان مطرح گردد - وفایی و خسروی، . - 1388 در واقع جانبازان به علت شرایط جسمی که دارند ممکن است تحت فشار های مختلف، از وضعیت شغلی و مالی و تامین مخارج زندگی گرفته تا فشار های روحی وارده بر آنها قرار می گیرند. با توجه به تعاریف بیان شده در مورد شادکامی و امید به زندگی و بهداشت روان می توان انتظار داشت که وضعیت مطلوب بهداشت و سلامت روان این عزیزان بتواند به شاد بودن آنها و امید واری آنان برای ارتقای شرایط زندگی شان کمک نماید. بر همین اساس هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بهداشت روانی با شادکامی و امید به زندگی در جانبازان بوده است.
روش شناسی پژوهش
طرح پژوهش حاضر، توصیفی و از نوع همبستگی می باشد. جامعه در پژوهش حاضر شامل تمامی جانبازان شهرستان خرم بید است. نمونه ی پژوهش حاضر نیز با روش نمونه گیری تصادفی ساده از میان جانبازان شهرستان مذکور و از طریق فرمول کوکران محاسبه گردیده است که بر این اساس تعداد 73 نفر از جانبازان این شهرستان به عنوان نمونه برگزیده شدند.
