بخشی از مقاله
چکیده :
هدف پژوهش حاضر، بررسی رابطه اجرای اصول ارگونومی در محیط کاری کارکنان - نور ، صدا ، صندلی استاندارد ، میز استاندارد - با بازدهی کاری آنان در پاییز سال1393 بود .این تحقیق از نظرماهیت، کاربردی و از نظر روش، همبستگی است .جامعه آماری شامل کارمندان شرکتهای غیر دولتی استان لرستان و نمونه شامل 60 نفر از کارمندان میباشدکه به روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب گردیدند. برای جمع آوری داده ها از 2 پرسشنامه بازدهی و اصول ارگونومیک استفاده شد .برای تجزیه و تحلیل داده ها از spss 22 استفاده گردید .نتایج نشان داد بین ابعاد بازدهی - امنیت شغلی و انگیزه - با ابعاد ارگونومیک - نور ، سرو صدا ، راحتی کارمندان و میزو صندلی استاندارد - رابطه مثبت معناداری وجود دارد.
واژه های کلیدی: بازدهی ؛ بهره وری ؛ ارگونومی؛ امنیت شغلی ؛ انگیزه
مقدمه :
امروز با پیچیده تر شدن ساختار و عملکرد سازمانها، سازماندهی محیط کار و ایجاد محیطی آرام و بهره ور در سازمانها بطوریکه منجر به فعال شدن بیشتر نیروی انسانی، شادابی آنها، کاهش خطرات احتمالی، افزایش کیفیت در کار ، کاهش افسردگی ها، رشد خدمات و در نهایت دستیابی به بهره وری مورد نظر شود، از دغدغه های مدیران اجرایی و سرپرستان سازمانها است .نتایج حاصل از مطالعات مربوط به نیروهای انسانی، نشان میدهد که توسعه نیروهای انسانی بهره ور بطور مستقیم در دستیابی به بسیاری از اهداف سازمانی نقش به سزایی دارد.یک محیط خوب، می تواند بر رشد ارز شهای پرسنل و افزایش توان و بهر ه وری آنان اثرگذار باشد به همین دلیل علم مدیریت انسانی یا ارگونومی برای رهبران و مدیران سازمان از اهمیت بالایی برخوردار میباشد. - نیک پور زارع کاسب, - 1390 بی شک ایجاد و حفظ انگیزه خدمتی کارکنان از مهمترین عوامل مدیریتی در توسعه و پیشرفت و بهره وری هر سازمان می باشد. - هزاوه
یی صمدی, - 1384 نشان داده شده که هرگاه شغلها بر پایه اصول سازگاری کار با بدن انسان طراحی شده اند ،بهره وری کارگران افزایش یافته است.در یک بررسی به کوشش " موسسه ملی ایمنی و بهداشت شغلی " در ایالات متحده آمریکا دو گروه از کارکنان بایکدیگر مقایسه شدند . گروهی که در شغلهای سازگار با بدن انسان کار میکرد از گروهی که شغلهایشان بدون بهره گیری از اصول سازگاری بدن با کار طراحی شده بود ،25 درصد بهره وری بیشتر نشان داد. - دولان شولر, ,1376 ص. - 96 پیشرفت یک سازمان بوسیله سلامتی و تندرستی کارکنان مشخص می شود.در صورت توجه داشتن و بکارگیری این موارد امنیت شغلی در کارکنان ایجاد شده وبه رضایت شغلی آنها منتهی میشود که این امر خود از اهمیت بسزایی برخوردار است. - موحدی یوسفی, - 1390
"ارگونومی " دانش با ارزش جدیدی است که بعد از جنگ جهانی دوم زاده شد و به سرعت مراحل رشد ، تکوین و تکامل خود را طی کرد.به آن نامهای " مهندسی انسانی "، " مهندسی عوامل انسانی " و " دانش هماهنگ سازی میان انسان ، ماشین و محیط " داده شده است.هدف عمده ارگونومی - مهندسی عوامل انسانی - ،بهینه و سازگار کردن برخورد انسان و سیستم است که خود مهمترین عامل تعیین کننده اثر بخشی سیستمها بشمار میرود. - برچ نیتزکی, ,1371 ص. - 89 از این رو علم ارگونومی از رابطه بین انسان، محیط و ابزار سخن میگوید و سعی دارد تا با شناخت تعامل بین این سه عامل، بیشترین بهرهوری را برای اهداف تکاملی مقوله کار در سیستم پیچیده تکنولوژی امروزی آشکار سازد .وظیفه مهم این علم تعیین کردن این است که کدام قسمت از فشارهای کاری انسان که در وضعیت جدید ناشی از تغییر شرایط تکنیکی شده است، حذف یا تابع آن وضعیت شود و چگونه میتوان از تواناییهای خاص انسان در این زمینه به بهترین نحو استفاده کرد - مصطفوی دهزویی, - 1390
امروزه افزایش آگاهی نسبت به تاثیری که عوامل فیزیکی موجود در محیط کار مانند نور ، درجه حرارت ، رطوبت ،میزان صدا ، فشار و ارتعاشات ، میتواند بر حداقل کردن آسیب پذیری و حداکثر کردن بهره وری داشته باشد ،موجی گردیده که ارگونومی از جایگاه ویژه ای در مدیریت علمی برخوردار گردد.زمینه هایی که ارگونومی در آنها مطالعه و اقدام میکند عبارتند از : طراحی ابزار ،وسایل ، ماشینها و تاسیسات به طرز صحیح و مطلوب ، طراحی روش انجام کار با توجه به بهترین نحوه اجرا و متناسب با سیستم عضلات و ساختمان فیزیکی بدن انسان و با هماهنگی روانی میان فرد و محیط کار و ابزار کار ، وضعیت صحیح قرار گرفتن بدن انسان حین انجام کار ، شرایط فیزیکی مناسب در محل کار - با توجه به عواملی از قبیل دما ، رطوبت ، جریان هوا ، ارتعاشات، سروصدا ، نورو روشنایی ، گرد و غبار ،تشعشعات و آلودگی های مختلف - - فقیه -
ارگونومی از سویی بازده مفید تولید را به بالاترین سقف ممکن میرساند و از سوب دیگر در سایه ارتباطات هماهنگ و مناسب بین انسان ، محصول و محیط ، درصدد مواظبت از سلامتی فیزیکی ، جسمی و روحی شخص بر می آید. - زارعی, - 1383 ارگونومی مجموعه از عوامل و شرایط قابل درک بوسیله حواس پنجگانه میباشد که جزیی از محیط فیزیکی کار را تشکیل می دهند .علاوه بر جا و مکان و وسایل و ابزار کار موردنیاز کارکنان، عواملی نظیر روشنایی، گرما وسرما، رطوبت، صدا، ارتعاش و … نیز بطور مستقیم یا غیرمستقیم دربازدهی کار مؤثر می باشند. - موحدی یوسفی, - 1390 ارگونومی در چهار شاخه به شرح زیر فعالیت می کند:
-1 فیزیولوژی کار :بخشی از دانش ارگونومی که تطبیق انسان با کار را در مصرف انرژی و همچنین تغییرات پارامترهای فیزیولوژیکی بدن در حین انجام کار مورد توجه قرار می دهد، به فیزیولوژی کار معروف است.
-2 بیومکانیک شغلی :در بیومکانیک از قوانین فیزیکی مکانیک، برای بدن استفاده می شود . بابکارگیری این قوانین این امکان بوجود می آید که در هنگام یک وضعیت خاص در بدن و حرکت آن، میزان فشار مکانیکی موضعی اعمال شده بر عضلات و مفصل ها محاسبه شود .
-3 روان شناسی مهندسی :به فاکتورهای محیطی فیزیکی و شیمیایی مانند سر و صدا، ارتعاش،روشنایی، آب و هوا و مواد شیمیایی می توانند بر روی ایمنی ، سلامتی وآسایش افراد تأثیر بگذارند می پردازد .
-4 آنتروپومتری : شامل جمع آوری و تفسیر داده های مربوط بهشکل و اندازه ابعاد بدن انسان - ابعاد طولی، عرضی، محیطی و وزن می باشد .تعریف آنتروپومتری عبارت خواهد بود از اندازه گیری سیستماتیک، بدنبال استفاده از وسایل اندازه گیری . - موحدی یوسفی, - 1390
عوامل تاثیر گذار در ارگونومی عبارتند از :
-1 عوامل محیطی : شامل : روشنایی ،سرو صدا ، تهویه ، دمای محل کار ، عوامل شیمیایی زیا ن آور،محل انجام کار -2 عوامل فیزیکی : شامل : دستورالعمل ها و استانداردهای بلند کردن بار ،شیوه های ارزیابی وضعیت بدن در هنگام کار ، -3 ایمنی : شامل : حوادث کاری ، -4 عوامل روحی و روانی: شامل استرش شغلی ،خستگی ناشی از کار ، اثرات نوبت کاری بر روی کارمندان -5 آموزش ایمنی، اعلانات و پوسترها عدم توجه به اصول ارگونومی و رعایت نکردن آنها در محیط کار ،هزینه های بسیار زیادی را هم برای کارفرما و هم برای کارکنان به دنبال خواهد داشت و موجب کاهش کارایی و کیفیت میگردد.از طرفی با توجه به اینکه طی سالیان گذشته و تحقیقات انجام شده ، نقش حیاتی ارگونومی در کاهش ناراحتی های عضلانی -اسکلتی ، افزایش بهره وری ، بهبود کیفیت زندگی کاری، ایمنی و کارایی کلی سازمان مشخص تر شده است. در حقیقت کاربرد اصول ارگونومی تنها به کارگران محدود نمیشود ، بلکه منافع آن بطور معناداری متوجه کارفرمایان نیز میشود. - حسنی, مبارکی, مقدمی فرد, - 91 اهداف اساسی علم ارگونومی، بهبود نحوه انجام کار، روش های کار و ابزار کار و انطباق آنها با ویژگی های روانی و جسمی انسان است . البته باید توجه داشت که با مراعات اصول ارگونومی، فشار کاری وخستگیهای بی مورد کاهش می یابد .همچنین، ارگونومی در پی انطباق
