مقاله رابطه بین استرس شغلی با عملکرد شغلی از دیدگاه کارکنان نظام دانشگاهی

بخشی از مقاله

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین استرس شغلی با عملکرد شغلی از دیدگاه کارکنان دانشگاههای پیام نور استان چهارمحال و بختیاری است. طرح کلی تحقیق کمی و روش آن توصیفی از همبستگی میباشد. جامعه آماری پژوهش کلیه کارکنان دانشگاههای پیام نور استان چهارمحال و بختیاری که در سال تحصیلی1395میباشد. نمونه تحقیق تعداد 155 نفر از دانشجویان از طریق روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. برای جمعآوری اطلاعات از دو پرسشنامه، عملکرد شغلی پاترسون و استرس شغلی هلرگیل و جان اسلوکام استفاده شده است. صحت روایی محتوایی و صوری ابزارها توسط پنج نفر از اساتید و متخصصین این حوزه مورد بررسی و تایید شد.

همچنین پایایی آنها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ بدست آمد که برای هر پرسشنامه به ترتیب 0/83 و 0/85 درصد گزارش شده است که حکایت از تایید پایایی ابزار اندازه گیری پژوهش دارد. برای تحلیل داهها از دو بخش آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. در قسمت آمار توصیفی از آمارههایی از قبیل میانگین، انحراف استاندارد و فراوانی استفاده و در سطح آمار استنباطی از ضریب همبستگی پیرسون، برای پاسخ به سؤالات پژوهش استفاده شد. یافتهها نشان میدهد که بین استرس شغلی و عملکرد شغلی رابطه ی معنادار وجود دارد. یعنی اینکه استرس در سطح پایین می تواند عملکرد شغلی کارکنان نظام دانشگاهی را تقویت کند بنابراین برای کاهش استرس به کارکنان پیشنهاد می شود: به تقسیم وظایف در محل کار، انجام کار بصورت گروهی، برنامه ریزی و مدیریت زمان توجه شود.

کلمات کلیدی: استرس شغلی، عملکرد شغلی، دانشگاه پیام نور.

مقدمه

گروهی از صاحب نظران استرس زا را بیماری شایع قرن نامگذاری کردهاند شاید هم براستی دوران ما عصر فشارهای روانی است. دورهای که در آن انسان بشر از هر زمان دیگر در معرض عوامل فشارزاقرارگرفته و مسائل ومشکلات بی شماری از هر سو او را احاطه کرده است.این فشارها به طور حتم با پیچیدگی روز افزون سازمان ها و گسترش تفکیکها، ابزارها و دیگر ابعاد سازمان در صورت عدم برنامه ریزی صحیح و مناسب، افزایش هم مییابد.فشار روانی یا استرس که واژه اصلی آن ریشه در زبان لاتین دارد در قرن هفدهم میلادی بسیار متداول بوده و به بعضی سختی، دشواری، فلاکت و محنت به کار رفته است. در اواخر قرن هجدهم معنی آن به نیرو، فشار، زور و تلاش بسیار متغیر یافته است.فشار روانی برای افراد مختلف معانی متفاوتی دارد اختلاف نظر در مورد فشار روانی در پاسخهایی که مدیران به یک سوال مشابه تحت عنوان »منظور از اصطلاح فشار روانی یا استرس چیست« این موضوع را تائید می نماید.

در این رابطه متداولترین جوابهایی که به این پرسش داده شده است عبارت بودند از: کار بسیار زیاد و زمان کم برای انجام آن احساس اضطراب و دلهره، فشار روحی و جسمی بسیار زیاد، فشارهای عاطفی احساسی، هیجانی، احساس خستگی، حساسیت و تحریک پذیری بوده است. فشارروانی را عکسالعمل فرد به عوامل جدید تا تهدید کننده در محیط کاری تعریف کردهاند - تیموری، . - 1383 فشار روانی را پاسخی دانستهاند که فرد برای تطبیق با یک وضعیت خارجی متفاوت با وضعیت عادی به صورت رفتاری، روانی، جسمانی از خود نشان میدهد. همچنین فشار روانی را مجموعه واکنشهای عمومی انسان نسبت به عوامل ناسازگار و پیشبینی نشده خارجی یا داخلی از میان برود ایجاد فشار روانی میکند.فشار روانی دارای آثار جسمانی نیز هست و از این طریق هم به سازمان صدمات شدیدی وارد میآید.

استرسهای حاد نیروی انسانی سازمان را ضایع میکند و هدف سازمان را دستخوش تزلزل میسازد . افرادی که دچار استرس میگردند توان مقابله با آن را از دست میدهند ، از جهات جسمانی و رفتاری دچار آسیب میشوند و بدین ترتیب است که استرس در سازمان همچون آفتی نیروها را تحلیل می برد و تلاش ها و فعالیتها را عقیم میسازد .افرادی چون هانسن، اسورک و نا اسوال - 2009 - 1بر این باورند که می توان استرس شغلی را ناشی از اختلاف نیازهای فردی بامحیط شغلی دانست - حاجلو،. - 1391 ارتباط مستقیم استرس با سلامت روانی و جسمی به ویژه بیماری های قلبی، به افزایش هزینه های درمانی و سازمانی منجر شده است. هر چند فشار روانی به شکلهای مختلفی تعریف شده است اما زمینه مشترک همه آن تعاریف این است که علت ایجاد فشار عصبی وجود محرکی به صورت فیزیکی یا روانی است که فرد به طریق خاصی نسبت به آن عکسالعمل نشان می دهد.

فشار روانی دارای پیامدهایی نظیر میباشد اگر فشار روانی مثبت باشد ممکن است نتیجه آن فعالیت فعالیتجدیت و انگیزش بیشتر باشد. البته آنچه بیشتر مورد توجه میباشد پیآمدهای منفی فشار عصبی است. به نظر فرودنبرگر2 فرسودگی حالتی از خستگی و یا ناکامی در روش زندگی یا ارتباطی است که به نتیجه دلخواه منجر نمی شود. به نظر ماسلاچ3فرسودگی شغلی، سندرمی متشکل از خستگی عاطفی، مسخ شخصیت و کاهش موفقیت فردی است که در نتیجه تنیدگی های شغلی مزمن به وجود می آید. نتایج یک پژوهش نشان داد که معلمان نمره بالایی درخستگی عاطفی و نمره پایینی در پیشرفت فردی کسب می کنند - کرایسون4،. - 2008گاروسا - 2010 - 5 در تحقیقی تحت عنوان استرس شغلی و فرسودگی شغلی،روبین - 2012 - 6 در تحقیق تحت عنوان تاثیر فرهنگ سازمانی بر استرس شغلی و فرسودگی شغلی با عملکرد شغلی معلمان پرداختند.

عملکرد شغلی پیامدی از تأثیر متقابل توانایی و انگیزش است. افراد اگر صرفاً توانایی و انگیزش لازم را داشته باشند، کارهای خود را خوب انجام می دهند. عملیات سازمانی و شرایط شغلی می توانند اینویژگی های فردی را افزایش دهند وبه رفع موانعی که در عملکرد شغلی دخالت دارند، کمک کنند. توانایی و انگیزش می توانند به عملکرد منتهی شوند، اما موانع سازمانی می تواند آنها را مهار کند. عملکرد شغلی خوب به توانایی و انگیزه نیاز دارد - محمدی،. - 1387در داخل کشور نیز پژوهش های متعددی روی کارکنان سازمان ها در این زمینه انجام گرفته است .مثلا معلوم شده که ناکافی بودن امکانات ،یک عامل استرس زا است ورابطه مستقیمی بین استرس شغلی ،بهداشت روانی وعملکرد شغلی وجود دارد.پس با توجه به این که کارکنان مشکلات گوناگونی تجربه می کنند واین مشکلات سبب واکنش های عاطفی وافزایش تپش روانی درآنان می شود، لذا می توان پیش بینی کرد که ارتباط قوی بین استرس شغلی وفرسودگی شغلی با عملکرد شغلی معلمان وجود دارد.

تاثیر استرس شغلی وفرسودگی شغلی با عملکرد شغلی معلمان انکار ناپذیر است وشناخت ارتباط بین این متغیرها می تواند به عنوان یک ابزار کارامد مدیران سازمانها وحتی خود معلمان را درجهت بهره ورتر ساختن سازمان خود کمک کند.بنابراین این روزها موضوع فشار روانی ناشی از کار و زندگی در بیان عامه مردم متخصصان آموزشی، مددکاران، متخصصان بهداشت و سایر کسانی که مسئولیت بهزیستی مردم را به عهده دارند بسیار رایج بوده و در راس امور قرار دارد.پژوهشگران عمدتاً به چگونگی ایجاد فشار روانی و نحوهای که افراد از نظر فیزیولوژیکی و روانی در موقعیتهای فشار زا واکنش نشان میدهند توجه دارند زمانی که این عوامل شناسایی شد سازمان ها باید قادر به کنترل این محرکهای فشار زا باشند زیرا آنها ایجاد اضطراب و نگرانی کرده نهایتاً بر هدفهای کلی سازمان آسیب وارد خواهند کرد افزون بر آن شناسایی به موقع و کنترل فشار روانی ممکن است منتهی به افزایش کارایی ، خلاقیت و رضایت خاطر کارکنان گردد.علاوه بر آنچه که دیگران میتوانند برای فرد در محیط کار و خانه انجام دهند ضروری است تا هر کس که فشار زندگی را بر خود احساس میکند و در این زمینه تجربه فردی دارد دست به کار شده و به خود کمک کند.

سازمانها و موسسات میتوانند سنگ زیربنای سلامتی بیشتر و بهزیستی را بنانهد، اما این به عهده خود افراد هست که از این فشارها بکاهند یا اینکه شیوه و روش فرد را تغییر دهند و از این طریق به فرد کمک کنند و به عبارت دیگر تا زمانی که خود نقش فعالی در روند پیشگیری از ایجاد فشار و مقابله با آن به عهده نگیرد سیاستها و روشهایی که سازمان ها در پیش میگیرند بهره و نتیجه کلی در پیخواهد داشت.گروه نمونه ای که در این تحقیق مورد آزمون قرار گرفته اند کارکنان دانشگاههای پیامنور استان چهارمحال بختیاری بودند با توجه به اینکه در این استان کار می کنند و استرس در آن ها زیاد است و در نتیجه باعث فرسودگی شغلی میشود بنابراین آنچه که به عنوان مسئله اساسی در پژوهش حاضر مطرح است این است که آیا بین استرس شغلی با عملکردشغلی کارکنان دانشگاههای پیامنور استان چهارمحال بختیاری تفاوت معنیداری وجود دارد یا خیر؟ بنابراین پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به سوال پژوهش زیر می باشد.آیا بین استرس شغلی و عملکرد شغلی کارکنان دانشگاههای پیامنور استان چهارمحال بختیاری رابطه معنادار وجود دارد؟

روششناسی پژوهش

هدف اصلی از این پژوهش بررسی رابطه بین استرس شغلی با عملکردشغلی از دیدگاه کارکنان دانشگاههای پیامنور استان چهارمحال بختیاری است. در این پژوهش طرح تحقیق به کار گرفته کمی از نوع همبستگی و است. در تجزیه و تحلیل داده ها ما یک متغیر پیش بین - استرس شغلی - و یک متغیرملاک - عملکرد شغلی - را داریم که در آن توزیع نمره ها به صورت طبیعی و آزمون آماری آن از طریق ضریب همبستگی پیرسون انجام گرفته است . جامعه آماری این پژوهش، کارکنان دانشگاههای پیامنور استان چهارمحال بختیاری در سال 1394-95 است. از تعداد جامعه آماری کل 155 نفر به صورت تصادفی ساده انتخاب و مورد پرسش قرار گرفتند.

ابزار پژوهش

جهت سنجش متغییر عملکرد شغلی، از پرسشنامه عملکرد شغلی پاترسون - JPQ - - 1970 - که داری 15 سوال میباشد طراحی کرد. این مقیاس دارای دو فرم میباشد که یکی از آنها جهت سنجش عملکرد شغلی کارکنان غیر مدیر و دیگری برای ارزیابی عمکلرد شغلی مدیران ساخته شده است. فرم حاضر برای سنجش عملکرد شغلی کارکنان غیر مدیر میباشد. پرسشنامه عملکرد شغلی پاترسون - JPQ - در یک طیف چهار درجهای نمره گذاری میشود.همکاران ما در بخش رونشناسی موسسه ایران تحقیق نمره گذاری کامل