بخشی از مقاله
چکیده:
یکی از ارزشمندترین تواناییهایی که زوجین میتوانند از آن برای بهبود و استحکام قوام خانواده استفاده نمایند چگونگی مواجهه با اختلاف دو طرفه و یا به عبارتی توانایی حل تعارض زناشویی است. تعارضات زناشویی خواسته و یا ناخواسته در تمامی زندگیها بروز و ظهور داشته و بسته به نوع مواجهه و حل و فصل آن کارکرد مثبت یا منفی بر کیفیت زندگی مشترک دارد. پژوهش حاضر نیز در همین راستا و با هدف تبیین رابطه بین شیوههای حل تعارض با رفتار فرا زناشویی و مثبت اندیشی در زوجین طرحریزی شده است.
جامعه آماری پژوهش شامل کلیه مراجعه کنندگان به مراکز مشاوره شهرستان بابل می باشد که طی سال 1393 تا 1395 پروندهای با محتوای موضوع پژوهش حاضر داشته اند. تعداد 100 نمونه بصورت تصادفی ساده از بین این مجموعه انتخاب شده و با هماهنگی متصدیان مراکز و به کمک ابزار پرسشنامه نظرات مراجعه کنندگان ثبت گردید. تجزیه و تحلیل دادههای به دست آمده به کمک نرمافزار spss و با بکار گیری آزمونهای K-S و اسپیرمن انجام پذیرفت.
یافتههای پژوهش تمامی خرده مقیاسهای سبکهای حل تعارض شامل رقابتی، مشارکتی، توافقی، اجتنابی و انعطافپذیر با مثبت اندیشی زوجین مرتبط بوده و رفتار فرازناشویی نیز به غیر از مولفه سبک حل تعارض توافقی با سایر مولفهها رابطه معنادار دارد. با توجه به یافتههای پژوهش میتوان گفت بازخورد شیوههای حل تعارض و چگونگی پرداختن به تعارضات زناشویی در کارکردهای متفاوت هم میتواند به تحکیم خانواده و هم میتواند به تزلزل خانواد منتج گردد.
مقدمه:
معمولاً تعارض را به صورت ناهماهنگی و مزاحمت تعریف میکنند اما مطالعه درایور و گاتمن - 2004 - 1 نشان میدهد که بروز عواطف مثبت، مانند شوخی و خنده، در جریان تعارض یک پیش بین خوب برای ثبات و رضایت در رابطه زناشویی است. اگرچه در رسانه ها، فیلم ها، کتاب ها، و مقالههایی که در مجلات منتشر میشود همواره این پیام منتقل میشود که تعارض خوب نیست، اما بهتر است تا دید خود را نسبت به این مفهوم تغییر داده و آن را طور دیگری ببینیم - اسلامی نسب، . - 1389 در واقع بسته به آنکه زوجین چگونه با تعارضات خود مقابله میکنند نتایج و کارکردی متفاوت از بروز و حل تعارضات را تجربه میکنند. مطالعات مربوط به رفتار انسانی نشان میدهد که تعارض جزئی گریزناپذیر از روابط انسانی است.
هر فردی روش یگانهای برای مقابله با تعارض دارد. اهتمام به درک سبک و انگیزههای خود، بهعلاوه سبک و انگیزههای همسر، کمک شایانی به حل سازنده تعارض خواهد کرد. اگر رابطه زناشویی بخواهد بهصورت پویا ادامه یابد، اختلافنظرها باید به شیوهای درست حل شود. گرچه ممکن است تعارض ازنظر آماری طبیعی باشد، اما از یکسو نباید منجر به خشونت کلامی و جسمانی شود و از سوی دیگر نباید آن را سرکوب کرد. اگر همسران روش سازندهای را برای مقابله با تعارض، به کار نگیرند، ممکن است بهتدریج از یکدیگر جدا شوند.
سناریوی طلاق، یک معرکه ناگهانی نیست، بلکه فقدان تدریجی صمیمیت و نزدیکی است. بهطور خلاصه ترس از تعارض و احساسات همراه آن میتواند منجر به عدم درگیری در مسائل و درنهایت ابتدا طلاق هیجانی و سپس طلاق قانونی رخ میدهد. اگرچه ممکن است تعارض با احساسات منفی مرتبط باشد و تحت برخی از شرایط بهعنوان یک تهدید بالقوه محسوب شود. نکته مهم این است تعارض بهعنوان یک فرصت برای ارتقای صمیمیت و بهبود روابط به شمار میآید.
همچنین، عدم توافق ممکن است شانس یادگیری را در اختیار زوجین قرار دهد که از راهبردهای سازنده حل تعارض برای سازگاری با نیازهای یکدیگر بهره گیرند - کارول2، . - 2008 اثرگذاری منفی شیوههای حل تعارض میتواند به رفتارهای هنجارگریزانهای از سوی هریک از زوجین منتج گردد که از جمله آن رفتار فرا زناشویی یا خیانت زناشویی میباشد. پژوهشها در مورد رفتارهای فرا زناشویی - کلمن3، :2008 نیل4، :2008 سالیوان5، - 2009 نشان میدهد که یک چهارم زنان و یک سوم مردان حداقل یکبار به نوعی رفتارهای فرازناشویی را تجربه کردهاند. روابط فرازناشویی یکی از مهم ترین تهدیدها برای ثبات روابط زناشویی و ازعمده ترین دلایل طلاق در فرهنگهای مختلف است . خیانت زناشویی یکی ازموضوعاتی است که زوج درمانگران به طور مرتب درکاربالینی خود با آن مواجه هستند.
خیانت زناشویی به هرگونه رابطه - جنسی یا عاطفی - خارج از چارچوب رابطه متعهدانه بین زوج اطلاق میگردد که تأثیر شدیدی بر عملکرد و ثبات رابطه زناشویی دارد. واکنشهای عاطفی مختلف مانند افسردگی، خشم، سرافکندگی و پریشانی در بسیاری از افراد مراجعه کننده به مراکزروان درمانی ومشاوره، درنتیجه افشای خیانت همسر بوده است. مواردی مانند کنجکاوی، تنوع طلبی، انگیزههای تجربهای، مبارزه با ناکارآمدی، انتقام، کاوش جهتگیری جنسی در ایجاد رفتارهای فرا زناشویی تاثیرگذار میباشند. - هانگ1، . - 2012
از سوی دیگر حل صحیح تعارضات بین زوجین به ایجاد ارتباط قویتر، صمیمت و حس اعتماد مشترک کمک میکند. این احساسات مثبت در زوجین موجب رفتارهای هنجارپذیر و سازنده در آنها میگردد که از جمله آن مثبت اندیشی میباشد. افراد مثبت اندیش همیشه جنبه مثبت رفتارهای دیگران را میبینند، برای مثال از انتقادهای سازنده دیگران به جای اینکه عصبانی شوند، استفاده میکنند و رفتار خود را تغییر میدهند تا بهتر با اجتماع منطبق شوند هدف تفکر مثبت این است که بر جنبههای خوب رویدادها تکیه شود و حتی از بدترین وضعیت، بهترین نتیجه کسب شود.
این امر نیازمند ممارست در مهارتهای مثبت اندیشی و همچنین حاصل از متغییرهای تاثیرگذار محیطی میباشد - خدایاری فر و همکارانش، . - 1395 اما آنچه که در پژوهش حاضر بیش از هر چیزی مورد نظر محقق است کشف اثرگذاری سبکهای حل تعارض در بوجود آمدن رفتارهای مضر مانند خیانت و رفتارهای مفید و مطلوب مانند مثبت اندیشی میباشد. در واقع مسئله اصلی پژوهش آنست که آیا سبکهای مختلف حل تعارض در بین زوجین با رفتار فرا زناشویی و مثبت اندیشی آنها ارتباط دارد؟
سبکهای حل تعارض:
به عقیده برخی از محققان حل تعارض، به انواع راهبردهای مدیریت تعارض اطلاق میشود که شخص تمایل دارد در وضعیت تعارضی از آن استفاده کند - خزائلی، . - 1386 تعارض جزء لاینفک و گریزناپذیر روابط خانوادگی است. هر چه روابط صمیمانهتر باشد، احتمال تعارض بینفردی بیشتر میشود. اگر بخواهید روابط-تان پویا و جو خانه آرام-تر باشد، باید تعارض را به شیوه مناسب حل کنید. هر سبک حل تعارض شامل دو هدف تا حدودی متناقض است؛ نگرانی برای خود و نگرانی برای دیگری. نگرانی برای خود به وسیله میزان پرخاشگری فرد اندازهگیری می-شود و نگرانی برای دیگری بر میزان مشارکت متمرکز میشود. این مدل حل تعارض، پنج سبک را مشخص میکند: سبک رقابتی 2، سبک مشارکتی3، سبک توافقی4، سبک اجتنابی1 و سبک انعطاف-پذیر2.
