بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی رابطه تعهدمذهبی و هوش اخلاقی با معنای زندگی پرستاران بیمارستان امام شهرستان ساری در سال 1395 بوده است.روش تحقیق در این پژوهش، توصیفی و از نوع همسبتگی بود.جامعه آماری در این تحقیق، کلیه پرستاران بیمارستان امام شهرستان بودند.تعداد کل پرستاران مرد و زن 320 نفر و تعداد نمونه آماری براساسفرمول کرجی ومورگان175نفر بوده که بااستفاده از روش نمونه گیری دسترسی سهمی انتخاب شدند. پرسشنامه های استفاده شده عبارت بودنداز پرسشنامه تعهدمذهبی ورتینگتونو همکاران - RCI - 10،پرسشنامه هوش اخلاقی - MCI - لنیک و کیل2005و پرسشنامه معنای زندگی استگر، فریزر،اویشی وکالر - MLQ. - 2006یافته های پژوهش نشان دادکه بین تعهد مذهبی و هوش اخلاقی رابطه معنی داری وجود دارد.بین دو متغیر تعهد مذهبی و معنای زندگی رابطه معنی داری وجود دارد؛همچنین بین دو متغیر تعهد درون فردی و معنای زندگی تفاوت معنی داری وجود ندارد ولی بین دو متغیر تعهد میان فردی و معنای زندگی تفاوت معنی داری وجود دارد کلمات کلیدی : تعهد مذهبی، هوش اخلاقی، معنای زندگی
.1 مقدمه
فلاسفه در طی تاریخ در پی یافتن معنایی برای زندگی بوده اند.معنای زندگی1یکی از مهمترین موضوعات فلسفی،روان شناختی و دینی انسان در دوران جدید و عصر صنعتی شدن جوامع و پیشرفت همه جانبه علم و فن آوری است - لارنس2،. - 2007مسائل اصلی که ذیل عنوان مذکور جای می گیرند،مشتمل بر پرسش هایی اند مربوط به اینکه آیا زندگی هدف دارد یا نه؟آیا زندگی ارزشمند است یا نه؟ وآیا مردم مستقل از شرایط و علایق خاص خود، دلیلی برای زندگی دارند یا نه؟رواج نهیلیسم3و هیچ انگاری در جوامع بشری به ویژه در دنیای غرب،پس از رنسانس و انقلاب علمی و صنعتی شتاب فزاینده ای داشته است.جامعه شناسان و روان شناسان امور متعددی مانند رنج کشیدنها، ناکامی ها، شکستها و ناتوانی تفسیر آنها را از جمله عوامل درونی و اجتماعی مهم پوچ انگاری می دانند.
باید توجه داشت که مسأله معنای زندگی با هدف آفرینش متفاوت است و هدف زندگی با معنای آن یکی نیست،وقتی بحث از هدف زندگی است،نگرش ما غایت شناختی است و غایت مندی نظام آفرینش،امری عینی و مستقل از ذهنیت فرد نسبت به زندگی است، درحالیکه معناداری زندگی، امری روانی است و وابستگی تمام به نگرش انسان به زندگی دارد و برای آن که زندگی فرد معنادار شود، وی باید معنای زندگی را درک نماید،با این حال این دو مسأله با یکدیگر ارتباط دارند و تفسیر درست هستی و انسان، زندگی را معنادار می کند - نصری، - 1390 وقتی فرد به علت مسائل و مشکلاتش زندگی را بی معنا می پندارد،دچار سرخوردگی و نا امیدی می شود.زندگی را سراسر هراس می بیند که به هیچ روشی نمی تواند بر این هراس خود غلبه کند.خود را موجودی دست و پا بسته در مقابل حوادث روزگار می بیند - علاء الدینی، - 1387
مهمترین چیزی که موجب می شود انسان برای رشد و کمال مادی و معنوی خویش تلاش کند امید به زندگی و شوق و علاقه زیستن است.پایان پذیری زندگی دنیوی با واقعه مرگ و مشکلات و رنجهایی که در زندگی دنیایی به انسان میرسند،از جمله واقعیتهایی هستند که عدم درک و تفسیر نادرست آنها،انسان مدرن غرق در لذات مدرنیته را در بن بست بی معنایی به دام می اندازد،اما این دو امر برای انسان هدفدار مانعی تلقی نمی شود.زیرا انسان اندیشه ورز،مرگ را نه پایان زندگی که مرحله ای از آن می داند. - هاوکلی4، - 2005بلکه عامل خطر برای بسیاری از شرایط سلامتی از جمله انسداد شریانی در بزرگ سالی - کاچیوپو 5 و همکاران، - 2009
و بسیاری از دیگر اختلالات دستگاههای عصبی و گردش خون است.در سالهای اخیر کمک به ساختارمند نمودن سیستم خدماتی پرستاران برای بهبود عملکردی آنان با استفاده از روشهای مختلف مورد توجه قرار گرفته است لازمه کمک به پرستاران برای حل مشکلات شناخت عوامل و علل موثر بر هوش اخلاقی و یا معنای زندگی است.با توجه به اهمیت و نقش تعهد مذهب در هوش اخلاقی و معنای زندگی با انجام پژوهش حاضر در خصوص بررسی رابطه بین تعهد مذهبی و هوش اخلاقی با معنای زندگی در پرستاران بیمارستان امام شهرستان ساری می توان اطلاعاتی را به مسئولین و متولیان امر داد، تا با آموزش افراد و وظیفه مند نمودن درست در ارتقای شغلی آنان بر اساس مولفه های تعهد مذهبی و هوش اخلاقی در آنان راپیش بینی کرد.
.2 سوالات تحقیق
سوال اول هریک از مولفههای تعهد مذهبی با هوش اخلاقی چه سهمی دارند؟ سوال دوم هر یک از مولفههای تعهد مذهبی با معنای زندگی چه سهمی دارند؟
.3 فرضیه
فرضیه اول سهم هریک از مولفههای تعهد مذهبی با هوش اخلاقی متفاوت است
فرضیه دوم سهم هر یک از مولفههای تعهد مذهبی با معنای زندگی متفاوت است
.4 تحقیقات انجام شده در ارتباط با موضوع تحقیق
حاجیلو و همکاران - - 1394در تحقیقی، به بررسی ارتباط هوش اخلاقی و اجتماعی با نگرش پرستاران نسبت به آموزش بیماران پرداختند. براساس نتایج به دست آمده، بین نگرش پرستاران نسبت به آموزش بیماران با متغیر هوش اجتماعی،خرده مقیاس درستکاری هوش اخلاقی خرده مقیاس بخشش هوش اخلاقی، خرده مقیاس مسئولیت پذیری هوش اخلاقی، خرده مقیاس دلسوزی هوش اخلاقی، رابطه مثبت و معنی دار به دست آمد.آموزش به بیمار از مسئولیتهای اصلی پرستاران است.از آنجا که تنایج به دست آمده نشان داد بین هوش اجتماعی و خرده مقیاسهای هوش اخلاقی با نگرش پرستاران نسبت به آموزش بیماران رابطه مثبت ومعنی دار وجود دارد.بنابراین برای افزایش عملکرد آموزشی پرستاران لازم است هوش اخلاقی و اجتماعی آنان از طریق آموزش گروهی تقویت شود.شجاعیان و همکاران - - 1393
در تحقیقی با موضوع اثربخشی معنادرمانی گروهی بر افزایش امید به زندگی در مردان بازنشسته, تعداد 40مرد بازنشسته را در دو گروه آزمایشی و گواه تحت مطالعه قرار دادند.در گروه آزمایشی معنادرمانی گروهی به مدت10جلسه صورت گرفت.پیش آزمون و پس آزمون امیدواری میلر روی هردو گروه اجرا شد.تجزیه و تحلیل نتایج نشان دادکه معنا درمانی گروهی باعث افزایش معنی دار امید به زندگی گروه مداخله در مقایسه با گروه کنترل شد.پس از اجرای جلسات،پیگیری با فاصله یک ماهه، سودمندی معنادرمانی گروهی را نشان داد - - P<0/05محمدی و همکاران . - 1392 - در تحقیقی به ابعاد هوش اخلاقی در حرفه پرستاری یک مطالعه توصیفی مقطعی در شرق ایران پرداختند،در مطالعه حاضر به بررس هوش اخلاقی در پرستاران پرداخته شده است.نتایج مطالعه حاکی از آن است که نمره کل هوش اخلاقی4/39 0/56 - از دامنه 5 - 1 بوده است.
همچنین، بین هوش اخلاقی و متغیرهای سن و تعداد سال های خدمت رابطه مثبت معنی دار وجود دارد. - . - p > 0/05 سطوح مطلوب هوش اخلای در پرستاران می تواند حاکی از اهمیت کسب ارزشهای اخلاقی نزد آنها و همچنین، بطور غیرمستقیم،نمودی از عمکرد اخلاقی پرستاران در محیطهای درمانی باشد. محمدی و همکاران - - 1392 در پژوهش به مطالعه توصیفی مقطعی حاضر بر روی 400 پرستار از بیمارستانهای آموزشی استان خراسان جنوبی صورت گرفته است نتایج مطالعه حاکی از آن است که نمره کل هوش اخلاقی 4/39 /65 - از دامنه 5 - 1 بوده است.همچنین،بین هوش اخلاقی و متغیرهای سن و تعداد سالهای خدمت رابطه مثبت معنی دار وجود دارد.رحیم پور و همکاران - - 1392در تحقیقات مشابه اندرسون6 و همکارانش - - 2012 به تیین رضایت زناشویی زوجین براساس هوش سوی و طرح واره ناسازگار اولیه پرداختند.
تحلیل داده ها نشان داد هر دو متغیر طرح واره ناسازگار اولیه و هوش معنوی می توانند رضایت زناشویی را پیش بینی نمایند اما سهم هوش معنوی در پیش بینی رضایت زناشویی زوجین،بیشتر از طرح واره ناسازگار اولیه است.بطور کلی پژوهش حاضر،نشانگر نقش تردید ناپذیر و تعیین کننده هوش معنوی و طرح واره ها در رضایت زناشویی زوجین است.بنابراین با پرورش هوش معنوی و استفاده از راهبردهای برای کاهش طرح واره ناسازگار اولیه می توان رضایت افراد را بالا برد حبیب زاده و همکاران - - 1392در مطالعه ای کیفی،عوامل موثر بر عملکرد اخلاقی پرستاران را عاملی جهت افزایش روند حرفه ای شدن پرستاری می دانند.عادل زاهد و همکاران - - 1391،با عنوان ارتباط بین دانش آموزان هوش معنوی و نوع مذهبی شناسایی و نتایج این مطالعه بر اساس،مثبت وجود دارد و ارتباط معنی داری بین هوش معنوی و دستیابی به هویت دینی مرد و دانش آموزان دختر.اما هیچ ارتباط معنی داری بین هوش معنوی و مشخص شد سلب حق اقامه دعوی هویت دینی از دانش آموزان پسر است.
رحیم - - 1391 در مطالعه اش به بررسی ارتباط بین هوش اخلاقی و اثربخشی سازمان ها پرداخته و تاثیر هوش اخلاقی را در پیشرفت سازمانها انکارناپذیر می داند.ولامینگ و همکاران - 2010 - در تحقیقاتی با عنوان »طرح ارزیابی برای برنامه پیچیده مداخله برای نهادینه کردن بهداشت عمومی،با هدف بررسی تنهایی در نهاد مردم غیر مسن هند به این نتیجه رسیدند که احساس تنهایی،بعنوان مشکلی رایج و تجربه ای منفی برای افراد مسن در جوامع علمی و پژوهش های مربوط به تندرستی است. شواهد نشان می دهد؛احساس تنهایی پدیده ای گسترده و فراگیر است و 25تا50درصد کل جمعیت بالای 65 سال را برحسب سن و جنس تحت تاثیر قرار دهد و سالمندان، در معرض خطر بالاتری از احساس تنهایی هستند. اسمیت و همکاران - 2009 - 7
در پژوهش خود نشان دادندکه توانایی سازگاری با درد با معنا در زندگی و تاب آوری ارتباط دارد. آنها معتقدند داشتند حس معنا و هدف در زندگی به فرد انگیزه مقابله با استرس و سازگاری با درد، حتی درد شدید را می بخشد.همچنین آنان استدلال کردند،احتمال دارد معناداری زندگی خود بعنوان یکی از عوامل اصلی تاب آوری در نظر گرفته شود.براین اساس وجود معنا و هدف در زندگی باعث شکل گیری این ویژگیها شده و از آن طریق باعث افزایش تاب آوری افراد می شود بیل و همکاران - 2009 - نیز معتقدند که ماهیت پرستاری بگونه ای است که باید به اختلالات مراقبتی بیش از ملاحظات درمانی توجه داشته باشم.چان و همکاران - 2006 - 8
در پژوهشی به بررسی اثربخشی رویکرد متمرکز برمعنا بر افزایش تاب آوری بیماران مبتلا به سارس پرداختند. شرکت کنندگان در این پژوهش 52نفر از بیماران مبتلا به سارس در هنک گنگ بودند.نتایج این پژوهش نشان دادکه رویکرد متمرکز بر معنا باعث بهبود بیماران روانی می شود و همچنین این رویکرد باعث تقویت برداشتهای مثبت نسبت به حوادث می شود. هاگر2006 - 9 - در پژوهشی اثر معنا و تاب آوری را مورد بررسی قرار داد.نتایج نشان داد که برخی افراد در موقعیتهای چالش زا و استرس زای زندگی تولید معنا می کنند،که این امر باعث افزایش کیفیت زندگی آنها خواهد شد. علاوه براین وی دریافت معنا برابعاد اساسی کیفیت زندگی اثر می گذارد
.5 روش تحقیق
این تحقیق توصیفی،از نوع همبستگی میباشد.تحقیق همبستگی که خود زیر مجموعه تحقیقات توصیفی - غیرآزمایشی - است با این هدف انجام میشودکه رابطه میان متغیرها را نشان می دهد. - سرمد و دیگران، - 1382لازم به ذکر است در آزمون فرضیات تحقیق،از هر دو نوع روش آماری استفاده شده استاز آنجاکه هدف این تحقیق تعیین رابطه بین تعهد مذهبی و هوش اخلاقی با معنای زندگی در پرستاران بیمارستان امام شهرستان ساری است.تحقیق حاضر از نوع توصیفی همبستگی می باشد
.6 پرسشنامه ها
1 پرسشنامه تعهد مذهبی ورتینگتون و همکاران RCI - - 10
آزمون تعهد مذهبی در سال2003 توسط ورتیگتون و همکاران به منظور سنجش میزان تعهد مذهبی افراد ساخته شد. تعهد مذهبی نشان می دهد که یک فرد تاچه حدی درگیر امور مذهبی است.فردی که تعهد مذهبی دارد به ارزشها،باورها و تکالیف مذهبی خود پایبند و وفادار است و از آنها در زندگی روزمره اش بهره می گیرد.بعبارت دیگر تعهد نشان دهنده میزان زمانیکه فرد به فعالیتهای مذهبی انفرادی می پردازد،صرف پیوند جویی مذهبی و شرکت در فعالیتهای نهادهای مذهبی می کند و میزان اهمیت باورهای مذهبی برای فرد است.می توان تعهد مذهبی را به دو زیرشاخه تقسیم کرد:تعهد مذهبی درون فردی وتعهد مذهبی میان فردی.تعهد مذهبی درون فردی شامل ارزش گذاری فردی به عقاید مذهبی و پایبندی و وفاداری به مقدسات است.درحالیکه تعهد مذهبی میان فردی به تمایل رفتاری برای شرکت در فعالیتهای مذهبی اشاره دارد.پرسشنامه تعهد مذهبی دارای دو زیر مقیاس تعهد مذهبی درون فردی 6 - عبارت - و تعهد مذهبی میان فردی - 4عبارت - است.این آزمون در مجموع دارای10عبارت است که آزمودنی باید در یک طیف لیکرت 5 درجه ای میزان موافقت یا مخالفت خود با هریک از آنها را مشخص سازد
2 پرسشنامه هوش اخلاقی - - MCI لنیک و کیل 2005
این پرسشنامه که توسط لینک وکیل - - 2005ساخته شده است مشتمل بر40 سوال است.و بر اساس نمره گذاری طیف لیکرت از هرگز تا همیشه - امتیاز1تا - 5 طراحی شده است.پرسشنامه مذکور دارای چهار مولفه است که سوالات مربوط به هر مولفه به شرح زیر است:درستکاری: از سوال 1 الی 10 مورد اندازه گیری قرار می گیرد مسئولیت: از سوال 11 الی20 مورد اندازه گیری قرار می گیرد دلسوزی : از سوال21 الی30 مورد اندازه گیری قرار می گیرد بخشش: از سوال31 الی40 مورد اندازه گیری قرار می گیرددر این پرسشنامه هر پاسخ دهنده در مجموع امتیازی بین حداقل40 و حداکثر200 کسب می کند که با تقسیم آن بردو امتیاز نهایی هوش اخلاقی وی امتیازی بین20 تا100خواهند بود.در نهایت امتیاز90 الی100 امتیاز عالی،امتیاز 80 الی89 خیلی خوب،امتیاز70 الی79 خوب و کمتر از آن
