بخشی از مقاله
چکیده
هدف از اجرای این پژوهش تعیین رابطه ی بین استرس شغلی و سرمایه ی روانشناختی با کیفیت رضایت زناشویی پرستاران بیمارستان امام علی آمل بود. پژوهش حاضر از نوع مطالعات توصیفی -گذشته نگر با طرح همبستگی بود. جامعه ی آماری این پژوهش کلیه ی پرستاران شاغل در بیمارستان امام علی آمل که شامل 200 نفر می باشند بود که از میان آنان 135 نفر بر اساس جدول B کرجسی مورگان و با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند.
جهت جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه های سرمایه ی روانشناختی - لوتانز - ، استرس شغلی - سلامت و ایمنی انگلستان - و کیفیت رضایت زناشویی - پری - استفاده شد. نتایج حاصل از ضریب همستگی پیرسون نشان داد که بین استرس شغلی با کیفیت روابط زناشویی رابطه منفی معنی دار و بین سرمایه روانشناختی با کیفیت رضایت زناشویی رابطه مثبت معنی داری وجود دارد. همین طور نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که استرس شغلی با بیشترین میزان بتا بهترین متغیر پیش بینی کننده کیفیت رضایت زناشویی بطور منفی است و پس از آن سرمایه روانشناختی بطور مثبت و معنی داری قابلیت پیش بینی پیش بینی کیفیت رضایت زناشویی را دارا می باشد..
مقدمه
خانواده صرفا حضور تعدادی از افراد که در یک فضای فیزیکی و روان شناختی در کنار هم قرار دارند نیست. خانواده به عنوان سیستم اجتماعی- فرهنگی تلقی می شود که در کنار همه ی خصوصیات دیگرش دارای مجموعه قواعدی است وهر کدام از اعضایش نیز نقش خاصی دارند. اعضای این سیستم با هم رابطه ی عمیق و چند لایه ایی دارند که تا حدود زیادی پیشینه ی مشترکی از ادراکات درونی شده ی مشترک مفروضات و دیدگاه هایی درباره ی دنیا و برداشت مشترکی از اهداف زندگی دارند - نظری ، . - 1393 کیفیت رضایت زناشویی1 نقشی مرکزی در ازدواج ایفا می کند - بورلسون و دنتون2 ، - 1997 ؛ به گونه ایی که از لحاظ ویژگی های زناشویی مشخص شده است که ارتباط موثر و کارآمد یعنی همان کیفیت رضایت زناشویی میان شوهر و همسر مهم ترین جنبه ی خانواده های دارای عملکرد مطلوب می باشد.
کیفیت زندگی مفهومی است انتزاعی و یکی از حیطه های بزرگ کیفیت زندگی کیفیت زندگی ورضایت زناشویی است که مفهومی است پویا که شامل روابط اعضای خانواده در خلال زمان می شود - غلامعلیان ، باغبان و محمدی ،. - 1387 استرس2 یکی از عمده ترین مسائل پزشکی و اجتماعی روز است که در مفهوم عام عاملی است که همواره تعادل فیزیکی و روانی فرد را بهم زده و با ایجاد مشکلات روان تنی و و روانی ، کارایی فرد را تحت الشعاع خود قرار می دهد.
در روانشناسی استرس به معنای تحت فشار روحی و روانی قرار گرفتن تلقی شده است - باوندپور، . - 1392 کار بخش مهمی از زندگی هر فردی به شمار می آید و از یک سو می تواند شماری از نیاز های اساسی انسان همچون پرورش روح و جسم ، برقراری ارتباط اجتماعی ،ایجاد حس ارزشمندی ، اعتماد به نفس و شایستگی را ارضا کند اما از سوی دیگر ، ممکن است منبع اصلی بروز استرس نیز باشد - حسینی و آشتیانی ، . - 1398 یکی از انواع استرس ، استرس شغلی3 است ؛ طبق تحقیق موسسه ملی امنیت و و سلامت شغلی امریکا2002 - 4 ، به نقل از میرزایی ، - 1384 تمام مشاغل دارای درجه ایی از استرس می باشند.
استرس شغلی را میتوان روی هم جمع شدن عاملهای استرس زا و وضعیت های مرتبط با شغلی دانست که اکثر افراد نسبت به استرس زا بودن آن اتفاق نظر دارند.بر طبق یک مکتب فکری تفاوت در مشخصات فردی مانند شخصیت و شیوه سازگاری ، مهم ترین عامل در ایجاد استرس کاری در افراد است - باوند پور،. - 1392 در این بین یکی از مشاغلی که استرس زیادی را با خود به همراه دارد پرستاری است . انجمن ملی ایمنی حرفه ایی امریکا5 ، پرستاری را در راس 40 حرفه پر استرس معرفی کرده است ؛ در حقیقت ، استرس شغلی در مشاغلی از جمله پرستاری که تقاضای فیزیکی و روانی بالا و استقلال نسبتا پایینی دارد مکرر رخ می دهد.
یکی از پدیده هایی که در طی سالیان اخیر در پژوهش ها ظرفیت بالقوه بالایی را برای ارتقاء سلامتی و عملکرد افراد در محیط های کاری مختلف از خود نشان داده سرمایه روان شناختی است. سرمایه روانشناختی یک حالت مثبت روانی از رشد و تحول فردی است که از طریق چهار مشخصه یا مولفه خودکارآمدی، امیدواری ، تاب آوری و خوش بینی قابل شناسایی است - گل پرور ، جعفری و جوادیان ،. - 1392 زمانی که این مولفهها با هم ترکیب میشوند تشکیل یک سازه سطح بالا را می دهند که سرمایه روانشناختی نامیده میشود - لوتانز6، . - 2010
پرستاران با توجه به به نوع شغل و حرفه خود مسائلی را تجربه می کنند که سبب استرس آن ها شده و چه بسا بر سلامت آنها و رضایتمندی آنها از زندگی نیز تاثیر بگذارد . تعداد زیاد بیماران که از هر قشر و طبقه اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی هستند ، کار مداوم و بدون استراحت ، استرس ناشی از عدم اطمینان در مورد برخی از درمان ها ، مشکلات در ارتباط با همکاران ، سرپرستاران و پزشکان و .... از جمله عواملی هستند که به نظر می آید در استرس ناشی از شغل این افراد موثر باشد .
به عبارت دیگر پرستارانی که استرس زیادی تجربه میکنند ، می توانند این استرس را به زندگی خانوادگی شان انتقال دهند و به روابط خود به همسر و فرزندانشان آسیب برسانند - اعتمادی،. - 1384 باتوجه به جامعه جدید صنعتی و ضرورت حضور مرد و زن درخارج از خانه برای اشتغال که باعث درهم آمیختن نقشهای خانوادگی، شغلی و تعارض کار و خانواده می شود . اولین حوزه مورد آسیب این تعارض، رضایت زناشویی و رضایت شغلی است که می تواند پیآمدهای منفی از جمله مخاطرات سلامتی زوجین را به دنبال داشته باشد.
بنابر آنچه گفته شد امروزه استرس شغلی به عنوان یکی از مهم ترین آفات سازمان ها شناخته شده است که از یک سو بر سلامت جسم و روان افراد تاثیر می گذارد و از سوی دیگر فرد را به سوی پیامد های منفی روابط زناشویی همچون پریشانی و از هم پاشیدگی روابط زناشویی سوق می دهد ، مهم تر از همه این که استرس های موجود در حرفه پرستاری افت کمی و کیفی خدمات بهداشت را به دنبال دارد که آثار نامناسبی برسلامت جامعه خواهد داشت.
سرمایه روانشناختی1 یکی از متغیر هایی است که در سال های اخیر در پژوهش ها توانسته است ظرفیت بالایی را برای ارتقا سلامتی و چگونگی عملکرد افراد در محیط های کاری مختلف از خود نشان دهد - مطوری، . - 1395 برخوردار بودن از سرمایه ی روانشناختی افراد را قادر می سازد تا علاوه بر مقابله بهتر در برابر موقعیت های استرس زا کمتر دچار تنش شده و در برابر مشکلات از توان بالایی برخوردار باشندو همچنین به دیدگاه روشنی در مورد خود برسند و کمتر تحت تاثیر وقایع روزانه قرار بگیرند و لذا اینگونه افراد دارای سلامت روانشناختی بالاتری هستند - بیرامی ، خدایاری و موحدی، . - 1393 سرمایه روانشناختی کارکنان نه تنها قابل اندازهگیری است بلکه این سرمایه روانشناختی دست کم میتواند 10 درصد باعث افزایش عملکرد کارکنان شود.
از آنجا که بخش عمده ای از زندگی انسان و تامین نیازهای مادی و معنوی او از طریق کار کردن میسر خواهد شد، بنابراین شناخت استرس و نحوه کنترل و ادراه کردن آن یا به عبارت دیگر مدیریت استرس، برای مقابله با عوارض و پیامدهای نامطلوب آن، اهمیت فوق العاده ای دارد ؛ ترجمه فرهمند و مردازادناو، . - 1388 رضایت زناشویی بر سلامت فردی موثراست و از آنجایی که پرستاران در محل کار با عوامل تنش زای مختلف ناشی از الزامات شغلی مواجه هستند و همچنین در محیط خانه به علت تعدد نقش ها بطور مستقیم و غیرمستقیم در معرض آسیب های جسمانی و روانشناختی قرار دارند، شناخت عوامل شغلی مرتبط با کیفیت رضایت زناشویی در پرستاران همچون استرس شغلی امر ضروری به نظر می رسد تا از یافته های آن بتوان برای ارائه پیشنهادهای کاربردی جهت پیشگیری از کاهش کیفیت مراقبت ها و نیز هدر رفتن نیروهای عظیم انسانی بهره جست.
بررسی میزان و کیفیت رضایت زناشویی پرستاران در تدوین برنامه های آموزشی جهت کاهش چالش های زندگی خانوادگی و متعاقب آن بهبود خدمات مراقبتی درمانی ارائه شده توسط پرستاران، نقش به سزایی داشته و در شناسایی مشکلات پرستاران در برقراری یک رابطه مناسب زناشویی نیز تأثیر فراوانی دارد. به عبارتی شناخت و درک درست استرس شغلی از طریق مطالعات و تحقیقات می تواند در کنترل آن موثر واقع شود و عوارض آن را تا حد زیادی بکاهد در این راستا و با توجه به آنچه تا اینجا گفته شد این پژوهش بر آن بوده است تا رابطه ی استرس شغلی و سرمایه روانشناختی را با کیفیت رضایت زناشویی پرستاران بیمارستان امام علی آمل بررسی کند.
