بخشی از مقاله
چکیده :هدف مطالعه حاضر بررسی رابطه خودانگاری با تویر بدن دانش اموزان دختر 15-12 سال شهر اصفهان بود.برای اجرای این پژوهش 40 نفر از دانش اموزان 15-12سال که از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب شده بودند در پژوهش شرکت کردند. آزدمونی ها مقیاس اگاهی شی انگاری بدنی و مقیاس افسردگی ,اضطراب,استرس - - DASS-21 را تکمیل کردند.داده ها با استفاده از همبستگی پیرسون تجزیه وتحلیل شدند.نتایج نشان دادند که بین خود شی انگاری بدنی و استرس رابطه وجود دارد واین رابطه معنا دار - - p<0.05 است .نتایج این پژوهش با پژوهشی که افلاک سیر و ابراهیمی در سال 1393 انجام دادند همسو میباشد.
مقدمه:
مطالعه آثار روانشناسان و جامعه شناسان-زیست شناسان و نظریه پردازان مسائل تربیتی مبین آن است که نوجوانی دوره دگرگونی های همه جانبه جسم و روان بوده و تاریخچه ای بس طولانی دارد - احمدوند ، . - 1377 نوجوانی با تغییرات ژرف روان شناختی ،زیست شناختی و اجتماعی مشخص است . شروع زیست شناختی نوجوانی با سرعت گرفتن رشد استخوان ها و آغاز رشد فیزیکی جنسی مشخص می شود شروع روان شناختی نوجوانی با تسریع رشد شناختی وتحکیم شکل شخصیت خودرا نشان می دهد و از نظر اجتماعی نیز نوجوانی دوره آماده سازی برای نقش آتی بزرگسالی است - احمدوند ، . - 1377 والدین دوران نوجوانی را معمولأ دشوارترین مرحله ی تعلیم و تربیت کودکان خود می دانند زیرا نوجوانان برای عبور از وابستگی کودکی و کسب استقلال بزرگسالی در این بافت گاهی تعارض ها اجتناب ناپذیرند به طور دائم یا گاهی بحث هایی وجود دارد.
جستجوی هویت ،نوجوان را در جهت زیر پا گذاشتن ممنوعیت ها و عبور از محدودیت ها سوق می دهد. وقتی همه دگرگونی ها به طور هم زمان صورت می گیرد خطر بروز مسائل نوجوانی بیشتر می شود -دنیای تفکر نوجوان متحول می شود و ادراک او از موقعیت تغییر می یابد. او عقاید شخصی خود را پیش از پیش محکم تر و روشن تر بیان می کند. - گذمی، . - 1389 مطالعاتی که در دهه های اخیر صورت گرفته نشان می دهد روز به روز بر تعداد نوجوانانی که نشانه های اسیب شناسی رفتاری یا هیجانی را در خویش حمل میکنند'افزوده میشود - صادق زاده و سامانی - .
یکی از مشغولیت های دوران نوجوانی بدن و تصویر زهنی فرد درباره خودش می باشد کش وپرازینسکی - 1990 - 2 براین باورند که تصویر بدن به دریافت ها ، اندیشه ها و احساس ، درباره بدن و تجربه بدنی اطلاق می شود . بنابراین تصور بدان چه فرد واقعأ شبیه آن است . یعنی شکل ظاهری و واقعی فرد مربوط نمی شود بلکه به هرتباط ویژه ی فرد با بدن خود ،بخصوص باورها - ادراکات ، افکار احساسات و فعالیت مرتبط با فیزیکی فرد مرتبط لست - رایگان و همکاران ، . - 1385 فدرسون 2010 3تصویر بدن را تصویر ذهنی از بدن به عنوان آنچه برای دیگران ظاهری می شود تعریف کرد.
او معتقد است غالبأ تصور می شود در فرهنگ مصرفی مردم خود به شکلی ابزاری توجه می کنند و پایگاه وپذیرش اجتماعی افراد به این بستگی دارد که آن ها چگونه به نظر می رسند فدرسون معتقد است که چنین دیدگاهی بر پایه فرضیات متداولی که معتقدند بدن و بخصوص چهره منعکس کننده خود است و ویژگیهای درونی افراد و شخصیتشان از طریق ظاهری بیرونشان به نمایش گذاشته می شود . رسانه ها و تصاویر رسانه ای بر درک و نگرش افراد از بدن خود بسیار اثر گذار است.
تصاویر رسانه ای از بدن های لاغر دست نیافتنی را می توان در هر کجا مشاهده کرد.مجلات مد و زیبایی فیلم های هالیوودی و هنر پیشه های لاغر و جذاب تبلیغاتی محصولات زیبایی و لاغری در ماهواره ها و ... . این تصاویر می توانند نوع باور های زیبا شناختی زنان را تغییر داده و تأثیر عمیقی بر درک و تصویر آن ها از بدن هایشان و سطح عزت نفس آن ها داشته باشند. رسانه ها نقش مهمی در ترویج و منعکس کردن استاندارد ها و ایده آل های زیبایی دارند در این میان صنعت تبلیغات به دلیل آن که مدل های جذاب و کاملی از زنان در معرض نمایش می گذارند نقش مهمی در ترویج این استاندارد ها دارد. - مازر4 ،. - 1982نظریه خودشی انگاری اولین بار فردریکسون 5و همکاران - 1996 - مطرح کردند.
آنها بر این نظر بودند که فرهنگ خودشی انگاری زنان و دختران را به گونه ای پرورش می دهد که با خود همانند یک شئ رفتار می کنند که مردان همواره باید به آنها نگاه کنند یا آنها را از نظر جنسی ارزیابی کنند. احساسی که فرد از خودش دارد منعکس کننده شیوه ای است که دیگران به او نگاه جنسی کرده یا رفتار می کنند از نظر فردریکسون و رابرتس - 1996 - این پدیده در فرهنگ غرب بیشتر دیده می شود در جامعه غرب زیبایی و جذابیت جنسی زن به یک ارزش اجتماعی تبدیل شده است. این پندار و نوع نگاه به زن اثر زیادی را بر بخش فراوانی از زنان داشته است. اما با توجه به گسترده شدن رسانه ها و شبکه های ماهواره ای و اینترنت ضرورت دارد تا این مفهوم در ایران نیز بررسی گرددو هم چنین با توجه به اینکه نوجوانی دورانی حساس میباشداین پژوهش در صدد بررسی ارتباط بین خودشی انگاری و تصویر بدن دختران 12-15سال شهر اصفهان برامد.
روش پژوهش:
طرح حاضر از نوع همبستگی بود و در آن رابطه بین خود شی انگاری با استرس بررسی شد .در این پژوهش نمونه40 نفر از دانش اموزان سال شهر اصفهان بودند که به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند.تمامی پرسشنامه ها به صورت کامل تکمیل و بازگردانده شد.میانگین سنی آزمودنی ها 13/5سال با دامنه سنی 15-12 سال بود.
ابزارهای پژوهش:
مقیاس آگاهی شی انگاری بدنی:
این مقیاس را مک کنیلی و هاید - 1996 - 6 براساس نظریه فردریکسون و همکاران - - 1996 برای سنجش سازه ی شی انگاری بدنی تدوین کردند.این مقیاس24ماده دارد و شامل3 آزمون فرعی نظارت بدن ،شرم بدنی و کنترل ظاهر بدن است. آزمون بر اساس مقیاس7درجه ای از کاملا موافقم - - 1 تا کاملا مخالفم - 7 - تنظیم شده است.نمره بالا در هر یک ازمولفه های این مقیاس نشان دهنده میزان بالای خودشی انگاری است.آزمون فرعی نظارت بدنی دربردارنده ماده هایی است که خودشی انگاری را درشکل پایش وضعیت ظاهری و اتخاذ یک نگاه بیرونی از خود مدنظر قرار می دهد.
مولفه شرم بدنی احساس شرم راجع به بدن را ارزیابی میکند مولفه کنترل ظاهر بدن اعتقاد فرد را می سنجد راجع به اینکه می تواند ظاهر خود را کنترل کند یا اینکه ظاهرش به وسیله عوامل دیگری مانند عوامل ژنتیکی کنترل می شود. نتایج مطالعات نشان دهنده پایایی و روایی خوب این مقیاس است.نتایج همسانی درونی برای آزمون عبارتند از آلفای کرونباخ آزمون 76 ،70 68 به ترتیب برای مولفه های نظارت بدن،شرم بدنی و کنترل ظاهر - مک کنیلی و هاید، - 1996 نتایج تجزیه و تحلیل و تحلیل داده های این مقیاس در مطالعه حاضر نشان داد که آزمون های فرعی این مقیاس همسانی درونی خوبی دارند. آلفای کرونباخ آزمون شی انگاری بدنی71 و آلفای کرونباخ خرده آزمون نظارت بدنی69 ،ثرم بدنی72 و کنترل ظاهر بدن 68 بود.
پایایی بازآزمایی مقیاس ها با فاصله سه هفته بین79 تا83 بود. روایی این مقیاس با استفاده از روایی همزمان ارزیابی شده و نتایج همبستگی بین این مقیاس و پرسشنامه خودشی انگاری نال و فردریکسون - - 1996 که مقیاس دیگری برای سنجش است58 بود روایی سازه های آزمون با استفاده از روش تحلیل عامل بررسی شده نتایج تحلیل عامل نشان داد که اکثر ماده های این مقیاس در3عامل قرار گرفتند که با نتایج اولیه گزارش مک کینلی و هاید - - 1996 تشابه زیادی داشت بنابراین بر اساس نتایج مطالعه حاضر مقیاس شی انگاری بدنی برای استفاده در ایران پایایی و روایی خوبی دارد و می توان از آن برای سنجش خودشی انگاری در زنان استفاده کرد.
مقیاس رضایت از تصویر بدن:
این پرسشنامه شامل 69ماده است و در سال1983 طراحی شد که شامل 294 ماده بود و BSRQنامیده شد.در ویرایش دهم بخش های تکراری حذف شد و بعضی از بخش ها بر اساس ملک های جدید جابه جا شدند روایی این پرسشنامه در پژوهش های خارجی مورد تاکید قرار گرفته است در فرم فارسی که توسط بشارت ترجمه شده فراین و آلفای کرونباخ در مورد سوال های هریک از خرده مقیاس ها در یک نمونه 217نفری از دانش آموزان به ترتیب 88 ،85 ،94 91 79 83 محاسبه شده که نشان همسانی درونی خوب پرسشنامه است.
