بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی رابطه بین سبک های دلبستگی و وسواس فکری-عملی در نوجوانان بود. به این منظور 60 نفر از نوجوانان که در محدوده سنی12 تا 20 سال بودند بر اساس نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و سپس پرسشنامه تجدید نظر شده سبک های دلبستگی کولینز و رید و همچنین پرسشنامه وسواس فکری- عملی مادزلی را تکمیل نمودند. در نهایت پس از جمع آوری اطلاعات و تجزیه تحلیل آنها، نتایج نشان داد که بین وسواس افرادی که دارای سبک ایمن و افرادی که دارای سبک ناایمن اجتنابی هستند از لحاظ آماری تفاوت معناداری وجود دارد همچنین بین وسواس افرادی که دارای سبک ایمن و افرادی که دارای سبک ناایمن دوسوگرا هستند از لحاظ آماری تفاوت معناداری وجود ندارد. و اینکه در نهایت بین وسواس افرادی که دارای سبک ناایمن اجتنابی و افرادی که دارای سبک ناایمن دوسوگرا هستند از لحاظ آماری تفاوت معناداری وجود دارد.
مقدمه
پس از یک دوره سکوت، دردهه های 1980-1990 اشتیاق عظیمی در زمینه تحولات تحقیقاتی و درمانی جدید در اختلال های وسواس فکری- عملی پدیدار شد - شمس و صادقی، . - 1385 امروزه در بین اختلالاتی که در دنیا توسط محققان و متخصصان شناسایی شده است اختلال وسواس فکری- عملی جایگاه چهارم را دارا است - دیوید و ویلسون1، . - 1385 اختلال وسواس فکری- عملی یک بیماری مزمن و ناتوان کننده است که دارای دو جنبه شناختی، فکری و رفتاری است.
شیوع اختلال وسواس در بین جمعیت عمومی 2 تا 3 درصد برآورد می شود - سادوک و سادوک2، . - 2007 سن متوسط بروز این اختلال در مردان پایین تر از زنان است بدین معنا که آغاز آن در مردان بین 6 تا 15 سالگی و در زنان بین 20 تا 29 سالگی قرار دارد این در حالی است که شیوع این اختلال در زنان بیشتر از مردان است و زنان آسیب پذیر تر از مردان اند - چامبر لاین3 و همکاران، 2005 به نقل از امیری و همکاران، . - 1390 اختلال وسواس فکری- عملی یکی از انواع گوناگون اختلالات اضطرابی است که ملاک تشخیص آن افکار و اعمال وسواسی است که افکار وسواسی عبارت است از:التزام یا فکری که در درون ذهن فرد قرار دارد و باعث شعله ور شدن اضطراب فرد می شود واعمال وسواسی نیز اشتیاق قوی به عمل کردن برای بدست آوردن رضایت آنی است - دیوید و
این اختلال معمولا ابتدا در کودکی و نوجوانی پدیدار می شود و به طور کلی نشانه های وسواس فکری- عملی چهار بعد عمده دارند: وسواس های فکری مرتبط با وسواس های عملی وارسی کردن، نیاز به داشتن تناسب و منظم چیدن چیزها، وسواس های فکری درباره پاکیزگی مرتبط با وسواس های عملی شستن و رفتارهای مرتبط با احتکار - هالجین و ویتبورن4، . - 1390 به طور کلی افراد وسواسی از نشانه های مختلفی رنج می برند که در حالت های شدید می تواند زندگی آنها را فلج کرده وحتی منجر به بستری شدن آنها در بیمارستان شود.
برای مثال افکار وسواسی که از نشانه های اختلال است به شکل افکاری مزاحم و خود نا همخوان که به شدت برای فرد مبتلا ایجاد اضطراب می کنند، تجربه می شوند شخص مبتلا دچار احساس اجبار شدیدی برای انجام اعمالی برای رهایی از این افکار می شود - فرست و همکاران5، . - 1999 مجموعه ای از عوامل زمینه ساز باعث بروز این اختلال می شوند که در این بین می توان به سبک های دلبستگی که مولفه ای روانشناختی است اشاره کرد. خلاصه اینکه در بسیاری از اختلال های اضطرابی احتمالا ترکیبی از عوامل زیستی و روانشناختی دست اندر کار است - هیلگارد6 و همکاران، .
علم از گذشته به دنبال بر طرف کردن مشکلات افراد در زندگی روزمره بوده که بعضی از این مشکلات جنبه روانشناختی دارد. یکی از مهمترین عوامل فردی موثر در زندگی افراد سبک های دلبستگی است و به شیوه های گوناگون زندگی افراد را تحت تاثیر قرار می دهد. بالبی می گوید انسان با یک سیستم روانی- زیستی به نام رفتار دلبستگی متولد می شود و هیچگاه از حس اعتماد به افراد مهم زندگی آزاد نیست - رمضانی و همکاران، . - 1386
دلبستگی پیوند عاطفی نسبتا عمیقی است که بین کودک و یک یاچند نفر از افرادی که نوزاد در تعامل منظم و همبستگی با آنها است ایجاد می شود. زندگی نوزاد انسان حول محور یک شخص خاص که قابل دسترس است و به طور منظم به نیاز های مراقبتی او پاسخ می دهد، می چرخد و بدین ترتیب رفتار جستجوی مراقب نوزاد با پاسخ دهی منظم تصویر مادرانه تکمیل می شود. در واقع این رفتارجستجوی مراقب نوزاد است که دلبستگی نامیده می شود - میر هاشمی و نیکخو، . - 1386
واژه دلبستگی برای توصیف تمایل کودک به نزدیک افراد خاص ماندن و احساس امنیت بیشتر در حضور این افراد به کار می رود. مری اینس و ورث7 در نتیجه مطالعات خود دو نوع سبک دلبستگی را شناسایی کرد که عبارتند از: -1 دلبسته ایمن که شامل شیرخوارگانی است که هنگام بازگشت مادر به اتاق با او تعامل می کنند. برخی از کودکان از فاصله دور با نگاهی نشان می دهند که متوجه بازگشت مادر شده اند و برخی هم خواهان تماس بدنی با مادر می شوند. -2 دلبسته نا ایمن که خود به دو سبک اجتنابی و دو سوگرا تقسیم می شود. .2 الف . دلبسته ناایمن اجتنابی: این شیر خوارگان هنگام بازگشت مادر از تعامل با او پرهیز می کنند. .2 ب. و دلبسته نا ایمن دو سو گرا که هنگام بازگشت مادر در برابر او به مقاومت دست می زنند - هیلگارد و همکاران،. - 1392
دلبستگی یک پیوند عاطفی بین کودک در حال رشدو مادر است که از ابتدای تولد ایجاد می شود اما تاثیر آن فقط محدود به دوران کودکی نیست. بلکه همه دوره های زندگی، حتی دوره ی سالمندی را دربرمیگیرد - اینس و ورث و همکاران، . - 1978 همچنین در پایان کودکی و اوایل نوجوانی مادر چهره اصلی دلبستگی محسوب شده و کودکان در مواجهه با عوامل استرس زا و اضطراب به مادر پناه می برند - مارکیز8 و همکاران، 2006، نقل در بهادری و همکاران، . - 1391 مروری بر مقالات تحقیقی و مطالعات موجود در این زمینه نشان می دهد که سبک های دلبستگی، یکی از عوامل زمینه ساز اختلال وسواس فکری-عملی است.
پژوهش های اندکی در داخل کشور در رابطه با موضوع سبک های دلبستگی و وسواس انجام شده است. پژوهش احدی و همکاران - - 1387 با بیماران مبتلا، به اختلال وسواس فکری- عملی نشان داد که سبک دلبستگی اجتنابی در افراد مبتلا، به اختلال وسواسی- اجباری به طور معنی داری بیش از همتاهای بهنجار خود است. گرچه در زمینه سبک های دلبستگی و اختلال وسواسی- اجباری پژوهش های بسار اندکی انجام شده است، ولی بررسی نتایج به دست آمده از پژوهش های پیشین حاکی از آن است که دانشجویان دارای نمرات بالا در مقیاس افکار وسواسی، والدین خود را طرد کننده تر ارزیابی می کنند.
همچنین بین علائم وسواس و سبک دلبستگی نا ایمن- اجتنابی همبستگی وجود دارد - تراتمن، . - 1994 همچنین در بررسی تفاوت سبک دلبستگی مضطرب دو سو گرا بین افراد مبتلا به اختلال وسواسی- اجباری و افراد بهنجار - دامنه سنی بزرگسالان - ، نتایج حاصل از مقایسه میانگین ها نشان می دهد که میزان این سبک در گروه مبتلایان به وسواس به طور معنی دار بالاتر از گروه بهنجار است.
