بخشی از مقاله
چکیده
مطالعه حاضر با هدف بررسی نقش تعدیل کنندگی شیوه های فرزندپروری در رابطه ارزیابی شناختی نوجوانان مبتلا به جامعه آماری شامل جامعه آماری این مطالعه را نوجوانان مراجعه کننده به وسواس فکری- عملی و مادرانشان انجام پذیرفت. کلینیک های شهر تهران که تشخیص وسواس فکری علمی گرفته اند و مادران آنها بود که از بین آنها 30 نفر از نوجوانان مبتلا به وسواس فکری عملی و مادرانشان از کلینیک های بیمارستان طالقانی دانشگاه شهید بهشتی و بیمارستان روزبه به روش در دسترس انتخاب شدند. به منظور گردآوری اطلاعات ازپرسشنامه های بازداری خرس سفید، پرسشنامه پادوآ - اصلاحی دانشگاه ایالتی واشنگتن - ، مقیاس تجدید نظر شده آمیختگی فکر- عمل، که توسط نوجوانان مبتلا به وسواس فکری - عملی و مادرانشان تکمیل شدند و پرسشنامه شیوه های فرزند پروری، که توسط مادران آنها تکمیل گردید استفاده شد.
تجزیه و تحلیل داده ها با روش رگرسیون گام به گام انجام پذیرفت. یافته ها نشان داد که میزان افکار وسواسی و آمیختگی فکر و عمل مادران پیش بینی کننده قوی برای میزان افکار وسواسی و آمیختگی فکر و عمل نوجوانان مبتلا به وسواس فکری و عملی می باشد اما شیوه های فرزند پروری مادران در این نمونه پیش بینی کننده میزان ارزیابی شناختی نوجوانان مبتلا به تمایل به سرکوبی فکر مادران و شیوه های فرزندپروری دند که هیچ یک، به تنهایی و در کنار وسواس فکری و عملی نبود. هم، پیش بین معناداری برای تمایل به سرکوبی فکر نوجوانان مبتلا به وسواس فکری- عملی نبودند.
مقدمه
اختلال وسواس فکری عملی - OCD - 1 اختلالمزمن و ناتوانسازی است که تقریباً نرخ شیوع برابر با 2 تا 3 درصد در کل جامعه دارد. این اختلال با شماری از اختلالهای خلقی و اختلال های اضطرابی دیگر میزان همبودی نسبتاً بالایی دارد که در این میان بیشترین میزان همبودی مربوط به افسردگی است - والتز2،. - 2010 نرخ شیوع اختلال وسواس فکری عملی در میان بستگان درجه اول بیشتر از گروه کنترل گزارش شده است 22/5 - درصد در مقابل 2/6 درصد - - هانا3، . - 2005 میزان وسواس فکری عملی در بین بستگان درجه اول بزرگسالان مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی تقریباً دو برابر خویشاوندان درجه اول فاقد این اختلال است.
با این حال، در بین خویشاوندان درجه اول، افرادی که شروع وسواس فکری- عملی در کودکی یا نوجوانی دارند، این میزان به 10 برابر افزایش می یابد. اما بر اساس داده های مذکور هنوز نمی شود اثر عوامل فرهنگی و رفتاری را بر انتقال این اختلال از اثر عوامل وراثتی تفکیک کرد - کسلر1،. - 2005 سازمان بهداشت جهانی - WHO - 2 این اختلال را به عنوان دهمین وضعیت ناتوان کننده پزشکی - شامل بیماری های جسمی و روانی - در نظر گرفته است - کمبل3، . - 2011
راهنمای تشخیصی آماری اختلالات روانی بیان میکند که ویژگی اساسی اختلال، وسواسهای فکری یا عملی تکرارشونده و شدید است که زمان زیادی را به خود اختصاص میدهند یا به اختلال مهم و پریشانی چشمگیری منجر میشوند. فکر وسواسی، موجب افزایش اضطراب شخص شده و عمل اجباری، اضطراب شخص را کاهش میدهد - سید محمدی، . - 1394توجه روز افزون به سازههای شناختی و فراشناختی در تبیین اختلال وسواس فکری -عملی، ناشی از نارضایتی از تبیینهای پیشین رفتاری می باشد، که در آن ها علت وقوع و افزایش اعمال اجباری را به نقشی که این اعمال در کاهش اضطراب دارند، نسبت می دهند. خانواده، واحد اصلی تجربه بشری و مهمترین محیط اجتماعی است که رشد و تکامل کودکان و نوجوانان را تحت تأثیر قرار می دهد .
تجارب اولیه کودک در خانواده، سازندهشخصیّت و رفتارهای بعدی وی است، به گونه ای که، ریشه بسیاری از انحرافاتشخصیّتی و بیماری های روانی را در تربیت نخستین کودک باید جستجو کرد - ماسن، کاگان، هوستون و کانجر . - 1380 فرایندها و کنش های خانواده مانند کیفیت ارتباط والد- فرزند، تأثیر زیادی بر رشد احساس خود ارزشمندی 2 و کفایت اجتماعی3 در دوران کودکی دارد - هریسون، - 2002روان شناسانمتوجّه شده اند که شیوه های پرورش5 و تربیت فرزند بر بسیاری از جنبه های روان شناختی از جمله رشد روان شناختی، سازگاری اجتماعی، احساس ارزشمندی، اعتماد به نفس موفقیّت در کارها و مشکلات رفتاری در نوجوانی، تأثیر فراوان دارد. شیوه های فرزند پروری روش هایی هستند که والدین در برخورد با فرزندان خود اعمال می کنند و در شکل گیری رشد و تکامل آنها در دوران کودکی و ویژگی های شخصیتی و رفتار بعدی آنان تاثیر فراوان و عمیقی دارد.
در تعداد کمی از تحقیقات به بررسی ارتباط میان شیوه های فرزندپروی با علایم وسواس فکری- عملی و افکار اضطرابی پرداخته اند. تحقیقات اولیه ای که در مورد ارتباط میان شیوه های فرزندپروری والدین با علایم وسواس فکری- عملی و افکار اضطرابی پرداخته اند بیشتر به صورت ناهماهنگ است، گرچه شواهدی وجود دارد که نشان می دهد والدینی که دارای خصوصیاتی مانند داشتن حمایت بیش از حد، توقعات زیاد، باریک بینی و حساسیت زیاد هستند، دارای فرزندانی هستند که سطح بالای علایم وسواس فکری- عملی و افکار اضطرابی دارند - فراست6،. - 1994 گلفزانی - 2003 - و همکاران در مطالعه ای یافتند که مادران کودکان عادی در مقایسه با والدین کودکان دارای افسردگی، اضطراب، وسواس فکری- عملی شیوه فرزندپروری والدین مقتدرانه ای داشتند - خانجانی، . - 1391 دیدگاه های گوناگون رابطه میان شیوه های فرزندپروری کمال گرا و اختلال وسواس فکری- عملی را تببین کرده اند،
شاید تازه ترین تببین در این باره را بتوان در چهارچوب رویکردشناختی یافت. در این دیدگاه، ویژگی های کمال گرایانه زمینه ساز شکل گیری فرضیه ها و باورهای ناکارآمد می شود، که این باور های ناکارآمد به بروز احساس گناه و مسئولیت بیش از اندازه در فرد منجر می شود - نظیری ، . - 1378 شیوه های فرزند پروری، الگوهای استاندارد تربیت فرزند هستند که با آداب و پاسخ های معین والدین به رفتارهای فرزندان مشخص می شود.
روش
نوع پژوهش حاضر طرح مقطعی از نوع کاربردی می باشد. جامعه پژوهش این مطالعه از نوجوانان مراجعه کننده به کلینیک های شهر تهران که تشخیص وسواس فکری علمی گرفته اند و مادران آنها تشکیل گردید. 30 نفر از نوجوانان مبتلا به وسواس فکری عملی و مادرانشان از کلینیک های بیمارستان طالقانی و روزبه به روش در دسترس انتخاب شد.
ابزارهای پژوهش:
الف - پرسشنامه بازداری خرس سفید: - WBSI - 1 پرسشنامه بازداری خرس سفید - وگنر2 و زاناکاس3، - 1994، یک سیاهه 15 ماده ای است که برای سنجش تمایل به سرکوب فکر ساخته شده است. بازداری افکار مزمن، متغیری است که با افکار وسواسی و عاطفه منفی - در افسردگی و اضطراب - مرتبط است. این پرسشنامه میتواند در شناسایی افرادی که مستعد بازداری افکار مزمن هستند، مفید باشد. دامنه پاسخ به هر ماده این سیاهه از به شدت مخالفم - 1 - تا به شدت موافقم - 5 - است.
نمره کلی با جمع کردن پاسخها به هر آیتمها بدست میآید و در دامنه بین 15 تا 75 قرار میگیرد. نمره بالاتر در WBSI نشان دهنده افکار بازدارنده بیشتر میباشد. این آزمون روایی پیش بین و همگرایی خوبی برخوردار است - وگنر و زاناکاس، . - 1994 همبستگی معنادار بین WBSI با پرسشنامه افسردگی بک، پرسشنامه وسواس مادزلی، و پرسشنامه اضطراب حالت صفت نشان دهنده روایی همگرای مناسب WBSI در تحقیق وگنر و زاناکاس - 1994 - بود.
همچنین دارای همسانی درونی و اعتبار بازآزمایی خوبی است و ضرایب باز آزمایی آن از 0/87 تا 0/89 گزارش شده است - وگنر و زناکاس، 1994؛ موریس4، مرکل باخ5، هورس لنبرگ6، . - 1996 اعتبار این مقیاس در تحقیق امید ساعد و سمیه پور احسان به دو روش همسانی درونی و بازآزمایی بررسی شده است. ضریب آلفای کرونباخ در نمونه وابسته به مواد 0/87 و در نمونه غیر بالینی 0/9 و درکل نمونه 0/89 و ضریب اعتبار بازآزمایی آن در نمونه بالینی 0/53 بوده است - ساعی ، . - 1390
ب - پرسشنامه پادوآ - اصلاحی دانشگاه ایالتی واشنگتن - : - PI-WSUR - 7 هدف این پرسشنامه، که شامل 39 گزینه خود گزارشی است، ارزیابی و سنجش میزان اختلال وسواس فکری و عملی می باشد - برنز و همکاران، . - 1995 هر گزینه بر اساس میزان شدت ناراحتی ناشی از افکار یا رفتارها، به پنج مقیاس درجه بندی شده است. - به هیچ وجه0= تا خیلی زیاد. - 4= این پرسشنامه میتواند پنج عامل مربوط به وسواس فکری- عملی را تشخیص دهد.
این پنج عامل عبارت اند از: افکار وسواسی آسیب به خود یا دیگران 7 - گزینه - ؛ تکانه های وسواسی آسیب خود یا دیگران 9 - گزینه - ؛ وسواس های آلودگی و اجبارهای شست و شو 10 - گزینه - ؛ اجبارهای وارسی 10 - گزینه - ؛ وسواس اجباری نحوه لباس پوشیدن و آراستگی 3 - گزینه - . در تحقیق گیتی شمس، مقدار ضریب آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه فارسی پادوآ و هشت خرده مقیاس آن به ترتیب 0/29 - نمره کل - ، 0/77 - خرده مقیاس های وسواس های آلودگی - ، 0/71 - اجبارهای شست و شو - ، 0/74 خرده مقیاس اجبارهای نظم و ترتیب - ، - 0/87 اجبارهای وارسی - ، 0/56 - افکار وسواسی خشونت - ، 0/86 - خرده مقیاس تکانه های وسواس های آسیب به خود و دیگران - و 0/80 - تکانه های وسواسی دزدی - به دست آمد که نشان دهنده بالا بودن ضریب آلفای کرونباخ است - شمس، . - 1389
ج - مقیاس تجدید نظر شده آمیختگی فکر- عمل: - TAFS-R - 8 این مقیاس نوعی ابزار خود گزارشی است که توسط شفران و همکاران - 1996 - ، طراحی و ساخته شده است، و دارای 19 ماده است. 12 ماده این مقیاس مربوط به اخلاق »آمیختگی فکر-عمل« - مواد -12 1 - ، و 7 ماده بعدی مربوط به احتمال »آمیختگی فکر- عمل« می باشد. مواد در این مقیاس 5 درجه ای لیکرتی از 0 - کاملا مخالف - تا - 4کاملاً موافق - ، توسط آزمودنیها، درجه بندی می گردند. دامنه نمرات این مقیاس از 0-76 است و نمرات بالاتر، بیانگر »آمیختگی فکر- عمل« شدیدتر در فرد است.
شفران و همکاران 1996 - - ، آلفای کرونباخ این مقیاس و زیر مقیاسهای آن را بین 0/85 تا 0/96 گزارش کرده اند. یورولماز و همکاران - 2004 - در ترکیه، ضریب آلفای احتمال »آمیختگی فکر- عمل« را 0/92 و اخلاق »آمیختگی فکر- عمل« را 0/85 و همسانی درونی برای مقیاس کلی را 0/86 و ضریب اعتبار دو نیمهای گاتمن برای مقیاس کلی، 0/92 و برای 7 ماده احتمال TAF، 0/92 و برای 12 ماده اخلاق TAF، 0/88 گزارش کرده اند.
