بخشی از مقاله
چکیده
هدف از مطالعه حاضر تعیین رابطه بین طرحواره های ناسازگار اولیه با اختلال شخصیت ضداجتماعی در دختران فراری و عادی بود. این پژوهش از نوع همبستگی است. جامعه مطالعه حاضر از دو گروه تشکیل شد. گروه اول شامل کلیه دختران - 14-18 - سال باسابقه فرار از منزل که در مراکز مداخله در بحران سازمان بهزیستی استان البرز در سال 1394 حضور داشتند و گروه دوم شامل کلیه دختران 14-18 سال عادی مشغول به تحصیل در دبیرستانهای ناحیه یک آموزشوپرورش شهر کرج در سال تحصیلی 94-95 بودند. نمونه آماری در این پژوهش شامل 50 نفر دختر فراری دارای سابقه کودک آزاری که در مراکز نگهداری وابسته به سازمان بهزیستی استان تهران در سال 1394 نگهداری می شدند و همچنین 50 نفر دختر عادی مشغول به تحصیل در دبیرستانهای ناحیه یک آموزشوپرورش شهر کرج به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. از پرسشنامههای طرحواره های ناسازگار اولیه یانگ - - 2005 و پرسشنامه بالینی چندمحوری میلون-3 استفاده شد. به منظور تحلیل دادههای آزمونهای میانگین و انحراف معیار، ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندگانه استفاده شد. یافتهها نشان داد که بین طرحوارههای ناسازگار اولیه با اختلال شخصیت ضداجتماعی در دختران فراری رابطه وجود دارد - P< 0/1 - ولی رابطه این متغیرها در گروه دختران عادی معنادار گزارش نشد - . - P> 0/01
واژههای کلیدی: طرحواره های ناسازگار اولیه، اختلال شخصیت ضداجتماعی، دختران فراری.
-1مقدمه
افراد از خانواده گام به عرصه هستی مینهند و جامعه از تشکیل افراد هستی قوام مییابد. از آنجایی که نهاد خانواده، مولد نیروی انسانی و معبر سایر نهادهای اجتماعی است، از ارکان و نهادهای اصلی هر جامعه به شمار می رود. بهنجاری و نابهنجاری جامعه، در گرو شرایط عمومی خانوادهها است. هیچ یک از آسیب های اجتماعی فارغ از تأثیر خانواده پدید نمی آید. به همین دلیل، هیچ جامعهای نمیتواند ادعای سلامت کند مگر آنکه از خانواده های سالم برخوردار باشد - صیدی، پور ابراهیم، باقریان و منصور، . - 1390 خانواده یکی از مهمترین نهادهی جامعه و شکل دهندهی شخصیت آدمی است. مطلوبیت، رضایت، خشنودی، کیفیت و کارکرد بهینهی خانواده، عامل بسیار تاثیرگذاری در شکوفایی رشد و پیشرفت اعضای خانواده است - صادقی و همکاران، . - 1394 خانواده اولین بافتی است که فرزندان در آن فکر، احساس و رفتار میکنند، یاد میگیرند و رشد مییابند - شفیع آبادی، نوابی نژاد، فلسفی نژاد و نجفلوی، . - 1390
خانواده نظام عاطفی پیچیدهای است که چند نسل را در بر میگیرد و وجه تمایز آن با سایر نظامهای اجتماعی در وفاداری، عاطفه دائمی بودن عضویت در آن است - گلدنبرگ و گلدنبرگ، . - 2012 سلامت روانی در واقع جنبه ای از مفهوم کلی سلامت است و به کلیه روش ها و تدابیری اطلاق می شود که برای بهزیستی و نیز جلوگیری از ابتلا به بیماریهای روانی به کار می رود - فرگوسن، کولسن و بارنت، . - 2011 از آنجا که خانواده اولین و مهمترین نهاد در تاریخ فرهنگ و تمدن انسانی است، استحکام خانواده و سلامت آن، زمینه ساز سلامت و سعادت عمومی را فراهم می کند - حمیدی، . - 1386 خانواده محل ارضای نیازهای مختلف و داشتن آگاهی از نیازهای زیستی و روانی و شناخت چگونگی ارضاء آنها و تجهیز شدن به تکنیکهای شناخت تمایلات زیستی و روانی ضرورتی انکار ناپذیر است - رجبی، حیات بخش و تقی پور، . - 1394
رضایت از خانواده به مفهوم رضایت از زندگی بوده و در نتیجه تسهیل در امر رشد و تعالی و پیشرفت مادی و معنوی جامعه خواهد داشت - عدالتی، ردزوان، . - 2010کودکان و نوجوانان قربانیان اصلی عملکرد نامطلوب خانواده هستند . روانشناسان می گویند بیشترین افراد ناسازگار و مساله دار، وابسته به خانواده های آسیب دیده هستند و فرزندانی که مربوط به خانواده های پر کشمکش می باشند به سبب عدم برخورداری از آرامش روانی و عدم تمرکزو آشفتگی بیشتر در معرض رفتار ناسازگارانه و بزهکارانه قرار دارند - زمانی،. - 1390 بنابردادههای محققان، نرخ جرایمی که توسط نوجوانان در گروه ها رخ می دهد حدود 3 تا 4 برابر تخلفات بزرگسالان است - تمنائی فر و منصوری نیک، . - 1391 بررسیها نشان میدهد که عملکرد بد و نامناسب خانواده مهمترین عامل در پیش بینی بزهکاری نوجوانان است .
برای مثال طبق تحقیقاتی که در فرانسه به عمل آمده 80 درصد اطفال بزهکار از خانواده هایی هستند که به علت نفاق و ناسازگاری وعدم تفاهم بین افراد , محیط خانوادگی آنان دائما متشنج است - زمانی، . - 1390 تحقیقات انجام شده در کانونهای اصلاح و تربیت کشور ایران موید این موضوع است، به طوری که 65 درصد اطفال کانون با پدر و مادر خود اختلاف نظر و تضادهای فکری و ذهنی داشته اند و این اختلافها انگیزه عصیان و بزهکاری آنان بوده است. در کشور ما فقط در سال 1388 تعداد 3450 نفر دختر نوجوان بزهکار به کانون-های اصلاح و تربیت و بندهای نوجوانان زندانها وارد شدهاند که این رقم نسبت به هفت سال گذشته 140 درصد رشد داشته است - صفرزاده، وزیری، ناصری و رمضانی، . - 1390
امروزه افزایش بی رویه معظلات مساله جرم و بزهکاری است که در پی مسائل و مشکلات اجتماعی، خانوادگی و غیره به وجود می آید و منحصر به مردان نیست البته در تمامی جوامع نسبت جرائم زنان کمتر از مردان است با این حال زنان نیزاز این صدمات مصون نیستند .توسعه زندگی شهری، گسترش بی رویه مهاجرت از روستا به شهرهای بزرگ افزایش حاشیه نشینی ، فراوانی مشکلات اقتصادی - اجتماعی و جوان بودن درصد بالایی از افراد جامعه ایران باعث افزایش کمی و کیفی آسیبهای اجتماعی شده و زمینه مناسبی برای ابتلاء به انواع آسیب ها مخصوصا برای قشر نوجوان فراهم گردیده است که از جمله این آسیب ها می توان به "پدیده فرار از خانه "اشاره کرد. در این میان، از مواردی که در جامعه ایران به شدت مورد نکوهش قرار گرفته، جدایی دختر به صورت سرکشی و گریز از کانون خانواده است. البته، این قاعده در خصوص فرزندان ذکور نیز صادق است.
اما از آنجا که جایگاه و موقعیت دختران دارای حساسیت و اهمیت بیشتری است، بروز این پدیده موجب مشکلات بیشتری برای دختر فراری و خانواده او می شود. به همین دلیل است که بسیاری از خانوادهها پس از بازگشت دختر به خانه، خواه به صورت دلخواه و آزادانه و خواه توسط مأموران ذیربط، حاضر به پذیرش او نمی شوند. در واقع پدیده فرار از منزل زیر پا گذاشتن مقررات خانوادگی است و اغلب به علت ترس، خشم، یا انتقام جویی در مقابل عوامل مخرب و آشفته خانوادگی و ... است که فرد مکان های دیگری را به منزل خود ترجیح می دهد با توجه به پیامدهای سوء آن یکی ازآسیب های اجتماعی و خانوادگی مطرح در جامعه است که بهداشت روانی فرد و جامعه را تحت تاٌثیرقرار می دهد .نکته قابل توجه این که تا زمانی که یک دختر تصمیم به فرار از خانه می گیرد و مبادرت به انجام این کار می کند، این مسئله یک مسئله فردی تلقّی می شود، اما پس از فرار به علت ایجاد تماس و ارتباط با گروه های همسال و افراد مختلف در محیطهای خارج از
خانه - خیابان و پارک و... - این ارتباط موجب تأثیرو تأثر میان این افراد می شود و موجب انتقال برخی باورها و هنجارهای درون گروهی ورفتارهای عموما منحرف میان این افراد می شود، دیگر اینمسئله به عنوان امری فردی تلقّی نخواهد شد، بلکه به عنوان یک مسئله اجتماعی مورد توجه قرار می گیرد. آثار نامطلوبی که توامان با این مساله روی می دهد - سرقت، کیف قاپی، اعتیاد، فحشا، بارداری مشروع و سقط جنین، روسپیگری، قتل، تهدید سلامت عمومی جامعه، گسترش بیماریهای مقاربتی، زشت شدن فضای عمومی شهر و... - می تواند هزینههای مالی، خانوادگی، فرهنگی و اجتماعی هنگفتی را برای جامعه داشته باشد - کریمی بخشایش، . - 1391
در سالهای اخیر مبحث فرار دختران توجه پژوهشگران زیادی از جمله روانشناسان را به خود معطوف کرده ، صرف نظر از اینکه معضل فرار آسیب زا می باشد، فرار و بزه دختران و زنان که مربیان اصلی فرزندان در خانواده هستند وتاثیر شگرفی برآینده آنان می گذارد حائزاهمیت بیشتری است و این امر ضرروت توجه به ریشه های فرارو بزه زنان ورفع عوامل زمینه ساز آنان را نشان می دهد. در این پژوهش به دلیل اهمیت موضوع با توجه به افزایش آمار فرار دختران در ایران سعی شده ارتباط طرحواره های ناسازگار اولیه فرد که از زمان کودکی در فرد شکل می گیرد با اختلال شخصیت ضد اجتماعی در دختران فراری و عادی مورد بررسی و مطالعه قرار-گیرد. لذا سوال این است که چه رابطهای بین طرحوارههای ناسازگار اولیه با اختلال شخصیت ضداجتماعی در دختران فراری و عادی وجود دارد؟
-2روش پژوهش
این پژوهش از نوع همبستگی است. جامعه مطالعه حاضر از دو گروه تشکیل شد. گروه اول شامل کلیه دختران - 14-18 - سال باسابقه فرار از منزل که در مراکز مداخله در بحران سازمان بهزیستی استان البرز در سال 1394 حضور داشتند و گروه دوم شامل کلیه دختران 14-18 سال عادی مشغول به تحصیل در دبیرستانهای ناحیه یک آموزشوپرورش شهر کرج در سال تحصیلی 94-95 بودند. نمونه آماری در این پژوهش شامل 50 نفر دختر فراری دارای سابقه کودک آزاری که در مراکز نگهداری وابسته به سازمان بهزیستی استان تهران در سال 1394 نگهداری می شدند و همچنین 50 نفر دختر عادی مشغول به تحصیل در دبیرستانهای ناحیه یک آموزشوپرورش شهر کرج به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. از پرسشنامههای طرحواره های ناسازگار اولیه یانگ - - 2005 و پرسشنامه بالینی چندمحوری میلون-3 استفاده شد.
-1-2ابزارهای پژوهش
-1-1-2طرحوارههای ناسازگار اولیه
این پرسشنامه برای اندازهگیری طرحوارههای ناسازگار اولیه توسط یانگ - - 2005 ساخته شده است. این پرسشنامه را در ایران توسط آهی - 1385؛ به نقل از ویسی پور، - 1394 ترجمه و آماده اجرا شده و هنجاریابی صورت گرفته است همچنین اعتبار سازه پرسشنامه در ایران بر روی دانشجویان ایرانی در یکی از دانشگاه های تهران بررسی شده است و نتایج نشان داد که دارای اعتبار سازه کافی بر روی دانشجویان می باشد - واثقی و زیبایی، . - 1387 این مقیاس با 75 سوال، مقیاس پاسخگویی 6 درجه ای لیکرت - کاملا نادرست1=، تا کاملا درست - 6= و 15 خرده مقیاس شامل محرومیت هیجانی، طرد/رهاشدگی، بی اعتمادی/بدرفتاری، انزوای اجتماعی، نقص/شرم، شکست، وابستگی/بی کفایتی، آسیب پذیری به ضرر، گرفتاری/در دام افتادگی، اطلاعت، از خود گذشتگی، بازداری هیجانی، معیارهای سرسختانه، استحقاق، خویشتن داری و خود انضباط ناکافی تهیه و آماده اجرا شده است.
هر 5 سوال این مقیاس مربوط به یک طرحواره و برای به دست آوردن نمره طرحوارهها، میانگین نمره در هر سوال 5 محاسبه میشود. در هرکدام از طرحوارهها، که فرد نمره بیشتری کسب کند آن طرحواره به عنوان طرحواره ترجیجی وی در نظر گرفته میشود. اولین پژوهش جامع درباره ویژگیهای روان سنجی این طرحوارهها را اسمیت، جونز و یانگوتلچ - 1995؛ به نقل از لطفی، دنیوی و خسروی ، - 1386 انجام دادند و ضریب آلفای کرونباخ در جمعیت غیر بالینی برای خرده مقیاسهای این پرسشنامه را بین 0/5 تا 0/82 به دست آوردند. همچنین این پژوهشگران نشان دادند پرسشنامه طرحواره یانگ با مقیاسهای پریشانی روانشناختی و اختلالات شخصیت همبستگی بالایی دارد و بنابراین از روایی مطلوبی برخوردار است - اسمیت، جونز و یانگوتلچ، 1995؛ به نقل از لطفی، دنیوی و خسروی، . - 1386 این پرسشنامه را در ایران آهی - 1385؛ به نقل از ویسی پور، - 1394 ترجمه و آماده اجرا کرده و همسانی درونی آن را برحسب آلفای کرونباخ در گروه مونث 0/97 و در گروه مذکر 0/98 گزارش کرده است. در پژوهش خاکبین - - 1394 روایی و پایایی پرسشنامه مورد بررسی قرار گرفت. در روایی همزمان ضریب همبستگی بین میانگین 74 سوال اول و با سوال 75 مقدار 0/82 به دست آمد و در بررسی روایی محتوایی ضریب روایی کل سوالهای پرسشنامه طرحواره های ناسازگار اولیه 0/91 محاسبه شد.
-2-2-2پرسشنامه بالینی چندمحوری میلون- 3
یک مقیاس خود سنجی با 175 گویه بلی و خیر است که 14 الگوی بالینی شخصیت و 10 نشانگان بالینی را میسنجد و برای بزرگسالان 18 سال به بالا که برای درمان یا ارزیابی روانشناختی مراجعه میکنند استفاده می شود. این آزمون یکی از مهم تری نابزارهای سنجش عینی نشانگان بالینی مطرح شده در ارزیابی اختلال شخصیت است. روایی آزمون از طریق تحلیل عاملی تأییدشده و اعتبار آن از طریق همسانی درونی و باز آزمایی مناسب گزارش شده است به نحوی که ضرایب اعتبار باز آزمایی بالائی با میانهی 0/91 برای میون 3 گزارششده است. دامنه فواصل باز آزمایی هابین بین 5 تا 14 روز بوده است - مارنات؛ ترجمه پاشا شریفی و نیکخو، . - 1386در قسمت توصیف دادهها و اطلاعات گردآوری شده، روشهایی که بر حسب ویژگیهای آنها در فرضیهها مورد استفاده قرار گرفتند عبارتند بودند از میانگین و انحراف استاندارد. در این بخش با توجه به فرضیههای تحقیق، از آزمون همبستگی پیرسون با استفاده از نرم افزارspss-17 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
