بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین هوش معنوی و ابعاد آن با خودکارآمدی دانشجویان تربیت بدنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز بود. جامعه آماری این تحقیق شامل2000 نفر از دانشجویان تربیت بدنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران میباشد. تعداد نمونه بر اساس فرمول کوکران 322 نفر برآورد شد که به صورت نمونهگیری در دسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های هوش معنوی کینگ ، خودکارآمدی شرر استفاده شد. داده های پژوهش با روشهای ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیری تجزیه و تحلیل شدند.
نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین مولفههای هوش معنوی؛ تفکر وجودی، معناداری شخصی - - r= 0/59، آگاهی تعالی - r= 0/68 - و هوشیاری - - r= 0/87 با خودکارآمدی دانشجویان تربیت بدنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز رابطه معنیداری دارند. تحلیل رگرسیون چند متغیری نشان داد که حدود 28 درصد واریانس مربوط به خودکارآمدی توسط مولفههای هوش معنوی تفکر وجودی، معناداری شخصی، آگاهی تعالی و هوشیاری تبیین میشود. این نتایج ضمن همسویی با یافتههای پژوهشی دیگر، حاکی از این است که با کاهش میزان هوش معنوی سطح خودکارآمدی دانشجویان تربیت بدنی کاهش و با افزایش میزان هوش معنوی سطح خودکارآمدی دانشجویان تربیت بدنی افزایش می یابد.
کلمات کلیدی: هوش معنوی، خودکارآمدی، دانشجویان تربیت بدنی
مقدمه
انسان به عنوان موجودی با شعور و اجتماعی برترین موجودات است و همواره در پی شناخت و حفظ وضعیت جسمی خود است، از اینرو همواره در پی بکارگیری علوم مختلف برای بهتر شناختن خود و شکوفایی استعدادهای خویش است. مساله هوش به عنوان یکی از ویژگی های اصلی که سبب تفاوت های فردی در بین انسان ها می شود از ابتدای زندگی انسان مورد توجه بوده است. اما از آغاز مطالعه هوش اغلب بر قسمت های شناختی آن نظیر حافظه و تفکر توجه شده، در حالی که با پیشرفت علم و گسترش علومی مانند روان شناسی نه تنها بر جنبه های غیرشناختی هوش بلکه بر توانایی افراد برای موفقیت و سازگاری در زندگی نیز تاکید می شود.
هوش معنوی به عنوان یکی از مفاهیم جدید هوش، دربردارندهی نوعی سازگاری و رفتار حل مسئله است که بالاترین سطوح رشد را در حیطههای مختلف شناختی، اخلاقی، هیجانی، بین فردی و ... شامل میشود و فرد را در جهت هماهنگی با پدیدههای اطراف و دستیابی به یکپارچگی درونی و بیرونی یاری مینماید هوش معنوی1 به عنوان زیربنای باورهای فرد، نقش اساسی در زمینه های گوناگون به ویژه ارتقاء و تأمین سلامت روانی دارد.
معنویت را به عنوان تلاش دائمی بشر برای پاسخ دادن به چراهای زندگی تعریف کرده است. معنویت یکی از نیازهای درونی انسان است که برخی صاحب نظران آن را متضمن بالاترین سطوح زمینه های رشد شناختی، اخلاقی، عاطفی، فردی و تلاش آدمی برای پاسخ دادن به چراهای زندگی می دانند.معنویت و باورهای معنوی با با ابعاد روانشناختی ارتباط تنگاتنگی دارند و در جهت ایجاد تعادل در زندگی انسانی گام بر می دارند.
یکی از ابعادی روانشناختی که در سلامت روانشناختی و جسمانی انسان نقش مهمی ایفا می کند، باورهای مبتنی بر خودکارآمدی و ماحصل آن یعنی داشتن امیدواری در زندگی است. هوش معنوی، بیانگر مجموعهای از تواناییها و ظرفیتها و منابع معنوی است که کاربست آنها موجب افزایش انطباق پذیری و در نتیجه سلامت روان افراد می شود از دیدگاه باندورا6 ، خودکارآمدی میزان باور فرد به توانایی خود در سازماندهی و اداره منابع مورد نیاز عمل برای تولید دستاوردهای تعیین شده است.
این باورها بر آرزوها و میزان تعهد به آنها، کیفیت تفکر تحلیلی و استراتژیکی، سطح انگیزش و پشتکار در رویارویی با سختیها، گریز از مصیبت، اسنادهای علّی برای موفقیت یا شکست و آسیبپذیری از استرس و افسردگی تأثیرگذار است. باندورا معتقد است قضاوت افراد درباره سطح خودکارآمدی مبتنی بر چهار منبع اطلاعاتی است که عبارتند از: دستیابی به عملکرد، تجربههای جانشینی، متقاعد سازی کلامی و سایر انواع نفوذ اجتماعی و در نهایت انگیختگی فیزیولوژیکی خودکارآمدی در نظریه شناختی اجتماعی بندورا به توانایی ادراک شده فرد در انطباق با موقعیتی خاص گفته میشود.
بندورا خودکارآمدی را باور و قضاوت فرد از توانایی خود در انجام وظایف گوناگون و شرایط آنها تعریف میکند. باورهای خودکارآمدی تا حدی میتوانند رفتار را به شکل مطلوبی پیشبینی کنند، زیرا باورها ابزارهایی هستند که تعیین میکنند اشخاص با دانش و مهارتهایی که دارند چه کارهایی می-توانند انجام دهند. نقش واسطهای این باورها تبیین این موضوع است که چرا افرادی با مهارتها و دانش مشابه عملکردهای متفاوتی دارند.
لذا با توجه به توضیحات فوق و عدم تحقیقات کافی و جامع در زمینه هوش معنوی با خودکارآمدی در ورزشکاران، محقق در صدد آن است که در این تحقیق به این سئوال پاخ دهد که آیا بین هوش معنوی با خودکارآمدی دانشجویان تربیت بدنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز رابطه معناداری وجود دارد یا خیر؟
روش شناسی تحقیق
روش تحقیق توصیفی- همبستگی میباشد. جامعه آماری پژوهش حاضر را 2000 نفر از دانشجویان تربیت بدنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز تشکیل داد. نمونه آماری تحقیق را براساس فرمول کوکران تعداد 322 نفر به روش در دسترس تشکیل داد. از پرسشنامه هوش معنوی کینگ برای اندازه گیری هوش معنوی استفاده شد. دارای 24 سوال براساس مقیاس 5 درجه ای لیکرت می باشد. در پژوهش حاضر پایایی متغیر هوش معنوی 0/90 به دست آمده است. از پرسشنامه خودکارآمدی شرر و مادوکس برای اندازه گیری خودکارآمدی استفاده شد. که دارای 24 سوال براساس مقیاس 5 درجه ای لیکرت می باشد. نمره گزاری سوالات 15-13-9-8-3-1 بصورت معکوس انجام شده است. در پژوهش حاضر پایایی متغیر خودکارآمدی 0/90 به دست آمده است.
نتایج رگرسیون چندگانه به منظور بررسی خرده مقیاسهای هوش معنوی به عنوان عوامل پیشبینی کننده خودکارآمدی در کل شرکتکنندگان ملاحظه میشود. تفکر وجودی، معناداری شخصی، آگاهی متعالی و حالت هشیاری با خودکارآمدی در دانشجویان دختر تربیت بدنی برابر با R=0/53 میباشد. ضریب تعیین برابر با 0/28 و نسبت F برابر با 8/99 است که در سطح P <0/001 معنیدار است. به عبارت دیگر معادله رگرسیون حاوی این متغیرها - خرده مقیاسهای هوش معنوی - میتواند حدود 28 درصد - - R2= 0/28 از واریانسهای خودکارآمدی کل شرکتکنندگان را بررسی نماید. مشاهده مقادیر بتای حاصل از کل شرکتکنندگان نشان میدهد که مقادیر بتای مربوط به متغیرهای تفکر وجودی، معناداری شخصی، آگاهی متعالی و حالت هشیاری معنیدار است.
