بخشی از مقاله
چکیده
خصومت و خشم می توانند در بروز یا تشدید اختلالات روان تنی مؤثر باشند. پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط خصومت و خشم با اختلالات روان تنی انجام شد. 300 دانشجو از میان دانشجویان ارشد دانشگاه آزاد اسلامی اهواز به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس شکایات روان تنی تاکاتا و ساکاتا و پرسشنامه پرخاشگری باس و پری استفاده شد. داده های تحقیق به روش ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیری تجزیه و تحلیل شدند.
نتایج نشان داد خصومت - r= 0/28 - و خشم - r= 0/25 - با اختلالات روان تنی رابطه مثبت و معنی داری دارند - . - p<0/0001 نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیری نشان داد که خصومت و خشم می توانند اختلالات روان تنی را به میزان 0/11 و به صورت معنی داری تبیین کنند. نتایج این پژوهش ، اهمیت و نقش متغیرهای خصومت و خشم را در اختلالات روان تنی نشان می دهد. . سطح معناداری 0/05 در نظر گرفته شد
.1 مقدمه
در سال های متمادی، ارتباط میان تن و روان، یکی از موضوع های بحث انگیز بین فلاسفه، پزشکان و روانشناسان بوده است به طوری که تا اوایل قرن حاضر، بیشتر محققان بر این عقیده بودند که تن و روان دو مقوله مستقل و جدا از هم هستند که بر اساس آن، شناخت تن مربوط به حوزه پزشکی و شناخت روان، مربوط به حوزه دین و فلسفه است. اعتقاد به دوگانگی تن و روان باعث شد تا پزشکان در سبب شناسی بیماری های جسمی، تنها به بررسی علل زیستی و فیزیولوژیکی بسنده کرده، امکان هر گونه تاثیر عوامل روانی و اجتماعی را در بروز و ظهور این بیماری ها نادیده بگیرند در همین زمینه، پژوهش ها نشان داده اند که متاسفانه پزشکان در مراقبت اولیه اغلب از تشخیص اختلال روانی در بیماران جسمی در می مانند و افزون بر آن ، اختلال روانی در بخش داخلی و جراحی اغلب کشف نشده باقی می ماند.
در سال های اخیر محققان متوجه شدند که علاوه بر متغیر های پزشکی و بالینی متغیر های روانی، از جمله الگوی رفتاری نوع A ، پرخاشگری، خصومت و خشم نیز می تواند در بروز و شیوع اختلالات و بیماری ها نقش مهمی داشته باشند - مسعود نیا، . - 1389 در واقع اختلالات روانتنی1 به بیماریهای جسمی گفته میشود که عوامل روانشناختی در شکلگیری یا تشدید آنها نقش تعیین کننده داشته باشند، که از مهمترین آنها میتوان به میگرن، کولیت مزمن، آسم، فشارخون، بیماریهای قلب و عروق کرونر و اختلالات و زخمهای دستگاه گوارش اشاره نمود.
خصومت بنا به تعریف، عبارت از یک سازه روانشناختی است که با تعدادی از پدیدهها مانند پر خاشگری، خشم، آزردگی، تحریکپذیری، بدگمانی، نفرت، پرخاشگری کلامی و فیزیکی و احساس بی اعتمادی در رابطه است - بار فوت 2، . - 1992 خصومت با فعال شدن سیستم عصبی سمپاتیک - سوارز، کان، اسچانبرگ، ویلیام و زیمرمن 3، - 1998، افزایش فشار خون - یان، لیو، متیوس، داویلا و فرگوسن4، - 2003 و رویدادهای قلبی عروقی - دنولت5، - 2005 رابطه دارد.
کلارک، سیدلر و میلر - 2001 - 6 در تحقیقی نشان دادند که بیماران قلبی - عروقی دچار خصومت بیشتری هستند. مانوک، کاپلان و متیوس - 1986 - 7 ؛ بکام، کالهون، گلین و بارفوت - 2002 - 8 دریافتند خصومت بالا زمینه را برای آسیب رسانی به عروق مهیا می کند و بین عواطف منفی - نظیر خشم و خصومت - و در معرض خطر بودن برای ابتلا به ناراحتی های قلبی- عروقی رابطه معنی دار به دست آوردند.
خشم یکی دیگر از متغیر های روان شناختی مهم در بروز یا تشدید اختلالات روان تنی است. خشم عبارت از حالت هیجانی تعریف گردیده است که شامل احساساتی می شود که از نظر شدت، در طیفی از تحریک ملایم یا عصبانیت تا جنون و غضب قرار می گیرد - باس9، . - 1961 به عبارت دیگر خشم واکنش رایج دیگری است به موقعیت تنش زا که می تواند به پرخاشگری هم بیانجامد. بر حسب فرضیه ناکامی پرخاشگری، وقتی راه بر دستیابی به هدف بسته باشد، سایق پرخاشگری حاصله، انگیزه ای برای آسیب رسانی به شخص یا شی ناکام کننده می شود.
هنگامی که راه بر حمله مستقیم به خواستگاه ناکامی بسته باشد، ممکن است پرخاشگری جا به جا شود، به این معنا که محل پرخاشگری به جای علت واقعی متوجه شخص یا شی بی تقصیری می گردد - اتکینسون، اتکینسون، اسمیت، بم و نولن اوکسما10، . - 2004 پژوهشگران معتقدند که خصومت و خشم، از جمله عوامل خطرساز مستقل از عوامل بالینی برای آترواسکلروز عروق کرونر اند. در مطالعه مک دوگال، دمبروسکی، دیمسدال و هاکت - 1985 - 11 نشان داده شد که استعداد خصومت - تمایل افراد به واکنش نسبت به موقعیتهای ناخوشایند، همراه با پاسخهایی که با عصبانیت، ناکامی، تحریکپذیری و بدگمانی - و خشم به درون - فقدان توانایی یا تمایل به ابراز عصبانیت مستقیم نسبت به موضوع - ، رابطه معناداری باشدت بیماری عروق کرونر و نتایج مطالعات آنژیوگرافیک راجع به بیماری عروق کرونر، بعد از کنترل ریسک فاکتورهای سنتی داشت.
مسعود نیا - - 1389 در تحقیق خود به این نتیجه رسید که تفاوت معناداری بین بیماران با علائم آتروسکلروز عروق کرونر و افراد سالم از لحاظ قلبی و عروقی از نظر دو متغیر خصومت و خشم وجود دارد. بیماران با علائم آتروسکلروز، بدگمانی، سوء ظن و نفرت بیشتری نسبت به دیگران در مقایسه با افراد سالم داشتند. همچنین آنها بیشتر از افراد سالم تحریک پذیر بوده و سریع تر برانگیخته می شوند. کمتر از افراد سالم توانایی کنترل خشم خود را دارند و بیشتر از افراد سالم، دست به پرخاشگری فیزیکی می زنند. فرامرزی نیا و بشارت - 1389 - نشان دادند میزان اضطراب و خشم در بیماران فشار خون مزمن به طور معنی داری بیشتر از افرادی است که بیماری فشار خون ندارند.
به عبارت دیگر به این نتیجه رسیدند که بین اضطراب و خشم با فشار خون مزمن رابطه وجود دارد و سرانجام در مطالعه ویلیام، نیتو، سانفورد، کوپر و چسنی - - 2001 ، در برنامه اجتماعات تحت خطر آتروسکلروز نشان داده شد که افرادی که سطوح بالایی از خصیصه خشم را گزارش کرده بودند، تقریبا 3 برابر خطر حمله ایسکمیک و خونریزی را در طی 6 سال تعقیب در مقایسه با افراد با نمرات پایین در مقیاس خصیصه خشم اسپیلبرگر داشتند.
لذا با توجه به این که بیماری های روان تنی در کشورمان علاوه بر مخارج اقتصادی فراوان در درمان این بیماری ها، می تواند عوارض جانبی روانی و جسمانی جبران ناپذیری را منجر شود به نظر می رسد دستیابی به شیوه های درمانی غیر دارویی - هم در درمان، هم پیشگیری - حداقل می تواند با مورد استفاده قرار گرفتن هم زمان و موازی با درمان های دارویی این عوارض را کاهش داده و بهبود را تسریع و پایدارتر نماید، به همین جهت، بررسی زمینه یابی به منظور طرح ریزی راهکارهای درمانی غیر دارویی مناسب گام اول برای دستیابی به این هدف است.
.2 روش
این پژوهش از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان ارشد شاغل به تحصیل در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز در سال تحصیلی 1393 - 1394 بودند.300 نفر از جامعه آماری مذکور به روش نمونهگیری در دسترس و به حجم مناسب بر اساس آزمونهای برآورد کفایت حجم نمونه، انتخاب شدند. به منظور جمع آوری داده ها از ابزار زیر استفاده شد:
-1-2 مقیاس شکایات روان تنی: این مقیاس توسط تاکاتا و ساکاتا - 2004 - 1 در ژاپن ساخته و اعتباریابی شد. در ایران اولین بار توسط حاجلو - - 1391 ترجمه و اجرا گردید. این مقیاس از 30 بخش تشکیل شده و از ساختار تک عاملی برخوردار است. پاسخ به هر بخش از طریق انتخاب یکی از گزینههای هرگز - نمره - 0 تا به طور مکرر - نمره - 3 صورت میگیرد. دامنه نمرات این مقیاس بین صفر تا 90 است؛ سازندگان این مقیاس از طریق محاسبه همبستگی آن با مقیاس سلامت روان گلدبرگ، روایی همزمان آن را در دو مطالعه جداگانه 0/64 و 0/65 به دست آوردند. همچنین برای بررسی اعتبار سازه مقیاس در دو مطالعه از تحلیل عاملی استفاده کردند و معلوم شد در مطالعه اول که در سال 1997 انجام شد 31/1 واریانس بخشها توسط یک عامل تبیین میشود.
در تحقیق حاجلو - 1391 - برای تعیین روایی سازه از تحلیل عاملی استفاده شد و نتایج نشان داد که بهترین آرایش عامل ها در ساختار تک عاملی به دست می آید. این نتیجه با نتیجه به دست آمده توسط سازندگان مقیاس هماهنگ است و عامل مورد نظر 33/10 درصد واریانس بخش ها را تبیین می کند. همچنین برای بررسی روایی همزمان مقیاس شکایات روان تنی، همبستگی آن با مقیاس سلامت عمومی گلد برگ محاسبه گردید و همبستگی این دو مقیاس در بین دانشجویان برابر با 0/68 گزارش شد که به عنوان یک روایی خوب قابل ارز یابی است.
تاکاتا و ساکاتا - 2004 - پایایی این مقیاس را به روش آلفای کرونباخ در سال 1997 برابر 0/93 ، در سال 1998 برابر با 0/91 و در سال 1999 برابر با 0/92 گزارش کردند. همبستگی بین بخشهای مقیاس نیز در سه بار اجرای متفاوت توسط سازندگان مقیاس، برابر با 0/50 گزارش شد. همچنین حاجلو - 1391 - ضرایب پایایی مقیاس را با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه و مقدار آن را بیشتر از 0/80 گزارش کرد. در پژوهش حاضر، ضرایب پایایی پرسشنامه روان تنی تاکاتا و ساکاتا با استفاده از روش آلفای کرونباخ 0/81 به دست آمد.
