بخشی از مقاله
رابطه خصومت و خشم با اختلالات روان تنی
چکیده
خصومت و خشم می توانند در بروز یا تشدید اختلالات روان تنی مؤثر باشند. پژوهش حاضر با هدف بررسی ارتباط خصومت و خشم با اختلالات روان تنی انجام شد. 300 دانشجو از میان دانشجویان ارشد دانشگاه آزاد اسلامی اهواز به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مقیاس شکایات روان تنی تاکاتا و ساکاتا و پرسشنامه پرخاشگری باس و پری استفاده شد. داده های تحقیق به روش ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چند متغیری تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد خصومت ( r= 0/28) و خشم ( r= 0/25) با اختلالات روان تنی رابطه مثبت و معنی داری دارند(.( p>0/0001 نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیری نشان داد که خصومت و خشم می توانند اختلالات روان تنی را به میزان 0/11 و به صورت معنی داری تبیین کنند. نتایج این پژوهش ، اهمیت و نقش متغیرهای خصومت و خشم را در اختلالات روان تنی نشان می دهد. . سطح معناداری α=0/05 در نظر گرفته شد
.1 مقدمه
درسال های تمادی، ارتباط میانتن و روان،یکی از موضوع هایبحث انگیزبین السفه،پزشکان و روانشناسان بوده استبه طوریکهتا اوایل قرن حاضر،بیشتر محققان بر این عقیده بودندکه تن و روان دومقوله مستقل و جدا از هم هستندکه براساس آن، شناختتن مربوط به حوزه پزشکی وشناخت روان، مربوط به حوزه دین وفلسفه است. اعتقادبه دوگانگیتن و روان باعث شدتا پزشکان درسبب شناسی بیماری های جسمی،تنهابهب ررسی علل زیستی وفیزیولوژی کی بسنده کرده، امکان هرگونه تاثیر عوامل روانی و اجتماعی را دربروز و ظهور اینبیماری هانادیدهبگیرند)گاتچل،بیوم وکراتز1، .)1191 در همین زمینه،پژو هش ها نشان داده اندکه متاسفانهپزشکان در مراقبت اولیه اغلب ازتشخیص اختلال روانی دربیماران جسمی در می مانند و افزون بر آن ، اختلال روانی دربخش داخلی و جراحی اغلب کشف نشده باقی می ماند)کیندل و زیلی2، .)1111 درسال های اخیر محققان متوجه شدندکه علاوه بر متغیر های پزشکی وبالینی متغیر های روانی، از جمله الگوی رفتاری نوع A ،پرخاشگری، خصومت و خشمنیز میتواند دربروز شیوع اخت الت وبیماری هانقش م همیداشته باشند)مسعودنیا، .)1891 در واقع اخت الت روانتنی1 بهبیماری های جسمی گفته میشودکه عوامل روانشناختی درشکل گیری یاتشدید آن هانقش تعیین کنده داشته باشند، که از م همترین آن ها میتوانبه میگرن،کولیت مزمن، آسم،فشارخون،بیماری های قلب و عروق کرونر و اختلالات و زخم های دستگاه گوارش اشاره نمود)سارافینو، .)1891
خصومت بنابه تعریف، عبارت ازیک سازه روانشناختی استکه باتعدادی ازپدیده ها مانندپر خاشگری،خشم، آزردگی، تحریکپذیری،بدگمانی،نفرت،پرخاشگریکلامی وفیزیکی و حساسبی اعتمادی در رابطهاست)بارفوت 2، .)1112 خصومت بافعال شدن یستم عصبی سمپاتی ک)سوارز،کان، سچانبرگ، ویلیام و زیمرمن 8، )1119،فزایش فشار خون )یان،لیو، متیوس، داوالفرگوسنو4، )2008 و رویداد هایقلبی عروقی)دنولت 5، )2001 رابطه دارد. کلارک، سیدلر و میلر) 2001( 6 درتحقیقی نشان دادندکه بیمارانقلبی – عروقی دچار خصومت بیشتری هستند. مانوک،کاپلان و متیوس) 1191( 7 ؛بکام،کالهون،گلین و بارفوت)2002(9 دریافتند خصومت اال زمینه رابرای آسیب رسانیبه عروق مهیا میکند وبین عواطف منفی )نظیرخشم و خصومت( و در معرض خطر بودن برای ابتلا به ناراحتی های قلبی- عروقی رابطه معنی داربه دست آوردند.
خشمیکی دیگر از متغیر های روانشناختی مهم دربروز یاتشدید اخت الت روانتنی است.خشم عبارت از حالت هیجانی تعریف گردیده استکه شامل حساساتی میشودکه ازنظر شدت، در طفی ازتحریک ملایم یا عصبانیت تاجنون و غضب قرار می گیرد)باس1، .)1111به عبارت دیگرخشم واکنش رایج دیگریاستبه موقعیتتنش زاکه میتواندبه پرخاشگری همبیانجامد.بر حسبفرضیه ناکامیپرخاشگری، وقتی راهبردستیابی به هدفبستهباشد،سایق پرخاشگری حاصله، انگیزه ایبرایآسیبرسانی بهشخصیاشی ناکامکننده میشود. نگامیهکه راهبر حمله مستقیمبه خواستگاه ناکامیبستهباشد، ممکناستپرخاشگری جبها جاشود،به این معناکه محلپرخاشگریبه جای علت واقعی متوجهشخصیاشیبیتقصیری میگردد)اتکینسون، اتکینسون، اسمیت،بم نولن اوکسما10، .)2001
پژوهشگران معتقدندکه خصومت وخشم، از جمله عوامل خطرساز مستقل از عوامل بالینیبرایآترواسکلروز عروقکرونر اند. در مطالعه مک دوگال، دمبروسکی،یمسدال و اکته)1191( 11نشان داده شدکه استعداد خصومت )تمایل فرادبه واکنشنسبت به موقعیتهای ناخوشایند، همراه باپاسخ های که با عصبانیت،ناکامی، تحریک پذیری وبدگمانی( وخشمبه درون)فقدان توانایییا تمایل به برازعصبانیت مستقیم نسبتبه موضوع(، رابطه معناداریباشدتبیماری عروقکرونر ونتایج مطالعات آنژیوگرافیک راجعبهبیماری عروقکرونر،بعد ازکنترل ریسکفاکتور هایسنتی داشت. مسعودنیا))1891 درتحقیق خودبه این نتیجه رسید کهتفاوت معناداریبینبیمارانبا علائم آتروسکلروز عروقکرونر وفرادسالم ازلحاظقلبی و عروقی ازنظر دو متغیر خصومت وخشم وجود دارد.بیمارانبا علائم آتروسکلروز،بدگمانی،سوء ظن ونفرتبیشترینسبتبه دیگران در مقایسه بافرادسالم داشتند. همچین آنهابیشتر ازفرادسالم تحریک پذیربوده وسریعتربرانگیخته میشوند.کمتر ازفرادسالم توانایی کنترل خشم خود را دارند وبیشتر از افرادسالم، دستبه پرخاشگری فیزیکی می زنند.فرامرزینیا وبشارت )1891(نشان دادند میزان اضطراب وخشم دربیمارانفشار خون مزمنبه طور معنی داریبیشتر ازفرادی استکهبیماریفشار خونندارند.به عبارت دیگربه ایننتیجهرسیدندکهبیناضطراب وخشمبافشار خون مزمن رابطه وجود دارد وسرانجام در مطالعه ویلیام،نیتو،سانفورد، کوپر وچسنی))2001 ، دربرنامه اجتماعات تحت خطر آتروسکلروزنشان داده شدکه فرادیکهسطوح االیی ازخصیصه خشم راگزارش کردهبودند،تقریبا 8رابر خطر حمله ایسکمیک و خونریزی را در طی 1سال تعقیب در مقایسه بافرادبانمرات پایین در مقیاس خصیصه خشم اسپیلبرگر داشتند.
لذاباتوجه به اینکه یماری های روانتنی درکشورمان علاوه بر مخارج قتصادیفراوان در درمان اینبیماری ها، میتواند عوارض جانبی روانی وجسمانی جبران ناپذیری را منجرشودبه نظر میرسددستیابی به شیوه های درمانی غیر دارویی ) هم در درمان، هم پیشگیری( حداقل می تواندبا مورد استفاده قرار گرفتن هم زمان و موازیبا درمان های دارویی این عوارض راکا هش داده وبهبود راتسریع وپایدارترنماید،به همین جهت،بررسی زمینهیابی به منظور طرح ریزی را هکار های درمانی غیر دارویی مناسب گام اول برای دستیابی به این هدف است.
.2 روش
اینپژو هش ازنوع بستگیبودهم . جامعه آماری اینپژو هش شاملکلیه دانشجویانارشدشاغلبهتحصیل در دانشگاه آزاداسلامی واحد اهواز درسالتحصیلی 1818 – 1811بودند.800نفر از جامعه آماریمذکوربه روش نمونهگیری دردسترس وبه حجم مناسببر اساس آزمونهایبرآوردکفایت حجم نمونه،نتخابشدند.ب ه منظور جمع آوری داده ها ازبزار زیر استفاده شد:
-1-2 مقیاس شکایات روان تنی: این مقیاس توسط تاکاتا و ساکاتا( 2004) 1 در ژاپن ساخته و اعتباریابی شد. در ایران اولین بار توسط حاجلو((1391 ترجمه و اجرا گردید. این مقیاس از 30 بخش تشکیل شده و از ساختار تک عاملی برخوردار است. پاسخ به هر بخش از طریق انتخاب یکی از گزینههای هرگز (نمره (0 تا به طور مکرر (نمره (3 صورت میگیرد. دامنه نمرات این مقیاس بین صفر تا 90 است؛ سازندگان این مقیاس از طریق محاسبه همبستگی آن با مقیاس سلامت روان گلدبرگ، روایی همزمان آن را در دو مطالعه جداگانه 0/64 و 0/65 به دست آوردند. همچنین برای بررسی اعتبار سازه مقیاس در دو مطالعه از تحلیل عاملی استفاده کردند و معلوم شد در مطالعه اول که در سال 1997 انجام شد 31/1 واریانس بخشها توسط یک عامل تبیین میشود. در تحقیق حاجلو (1391) برای تعیین روایی سازه از تحلیل عاملی استفاده شد و نتایج نشان داد که بهترین آرایش عامل ها در ساختار تک عاملی به دست می آید. این نتیجه با نتیجه به دست آمده توسط سازندگان مقیاس هماهنگ است و عامل مورد نظر 33/10 درصد واریانس بخش ها را تبیین می کند. همچنین برای بررسی روایی همزمان مقیاس شکایات روان تنی، همبستگی آن با مقیاس سلامت عمومی گلد برگ محاسبه گردید و همبستگی این دو مقیاس در بین دانشجویان برابر با 0/68 گزارش شد که به عنوان یک روایی خوب قابل ارز یابی است. تاکاتا و ساکاتا (2004) پایایی این مقیاس را به روش آلفای کرونباخ در سال 1997 برابر 0/93 ، در سال 1998 برابر با 0/91 و در سال 1999 برابر با 0/92 گزارش کردند. همبستگی بین بخشهای مقیاس نیز در سه بار اجرای متفاوت توسط سازندگان مقیاس، برابر با 0/50 گزارش شد. همچنین حاجلو (1391) ضرایب پایایی مقیاس را با استفاده از آلفای کرونباخ محاسبه و مقدار آن را بیشتر از 0/80 گزارش کرد. در پژوهش حاضر، ضرایب پایایی پرسشنامه روان تنی تاکاتا و ساکاتا با استفاده از روش آلفای کرونباخ 0/81 به دست آمد.
-2-2پرسشنامه پرخاشگری باس و پری ( :1( AQ برای سنجش خصومت و خشم از دو خرده مقیاس خصومت و خشم پرسشنامه پرخاشگری اچ باس و مارک پری استفاده گردید. باس و پری2 با روش تحلیل مؤلفههای اصلی، پرسشنامه پرخاشگری را مورد تحلیل عاملی قرار دادند. در این تحلیل، چهار عامل انتخاب و به شیوه ابلیمین مورد چرخش قرار گرفت. که در پایان، این عوامل با عنوانهای پرخاشگری فیزیکی، کلامی، خشم و خصومت نامگذاری گردیدند. در بررسی پایایی فرم نهایی مقیاس پرخاشگری (فرم 29 مادهای پرسشنامه) به روش باز آزمایی بر روی 37 نفر، پس از 9 هفته، ضریب همبستگی به ترتیب برای عوامل پرخاشگری فیزیکی، کلامی، خشم و خصومت 0/80، 0/76، 0/72 و 0/72 گزارش گردید. پایایی و روایی مقیاس پرخاشگری باس و مارک پری در ایران توسط محمدی (2006) مورد سنجش قرار گرفت. وی به منظور بررسی ساختار عاملی این پرسشنامه و با انجام تحلیل مؤلفههای اصلی بر روی 29 آیتم این مقیاس، چهار عامل با عناوین خصومت، پرخاشگری جسمانی، پرخاشگری کلامی و خشم استخراج کرد. پایایی پرسشنامه با استفاده از روش باز آزمایی و در فاصله 5 هفته در یک نمونه 65 نفری، برای کل پرسشنامه برابر با 0/78 و برای مؤلفههای خصومت، پرخاشگری جسمانی، پرخاشگری کلامی و خشم، به ترتیب برابر با 0/71، 0/78، 0/68 و 0/61 گزارش شد. در پژوهش حاضر از دو خرده مقیاس خصومت و خشم استفاده شد. پایایی درونی دو خرده مقیاس با استفاده از روش آلفای کرونباخ، به ترتیب برابر با 0/76 و 0/53 محاسبه گردید.
.3یافته ها
در پژوهش حاضر 300 نفر(156 مرد، 144 زن) با دامنه سنی 20 تا 45 سال شرکت کردند. میانگین و انحراف معیار خصومت، خشم و اختلالات روان تنی در جدول 1 نشان داده شده است. برای بررسی تفاوت زنان و مردان دانشجو در متغیرهای پژوهش آزمون تحلیل واریانس چند متغیری(مانوا) انجام شد. با توجه به سطوح معنی داری نتایج همه آزمون ها بیانگر آن بود که بین دانشجویان زن و مرد از لحاظ هیچ یک از متغیرهای پژوهش تفاوت معناداری مشاهده نشد( .( p > 0 /05
برای محاسبه رابطهبین متغیر هایپیشبینبا متغیر ملاک از ضریب بستگیپیرسونهم استفادهشد. همانگونهکه در جدول 2 مشا هده میشود، مقدار آزمون همبستگیپیرسونبین خصومتبا اخت الت روانتنی) ) r= 0/298 وخشم) 1 0/211ل (با اختلالات روانتنی درسطح خطای 0/01 معنا دار میباشد و چون این مقدار مثبتاست وجود رابطه مستقیم را میپذیریمیعنیبا.فزایش میزان خصومت وخشم احتمالبتالابه اخت الت روانتنیزن افزایش مییابد.
برای تعیین تاثیر هر یک از متغیرهای خصومت و خشم بر اختلالات روان تنی ، خصومت و خشم به عنوان متغیرهای پیش بین و اختلالات روان تنی به عنوان متغیر ملاک در معادله رگرسیون تحلیل شدند. در جدول 3 میزان F معنی دار است ( P< 0/0001) و همان طور که ملاحظه می شود، حدود 0/11 از واریانس مربوط به اختلالات روان تنی توسط دو متغیر خصومت و خشم تبیین شده است. با توجه به مقادیر بتا خصومت ( β1 0/252) و خشم ( ( β1 0/214 هر دو متغیر می توانند تغییرات مربوط به اختلالات روان تنی را به صورت معنی داری پیش بینی کنند.
