بخشی از مقاله
چکیده
از جمله عوامل موثر در اختلالات روان تنی، ویژگی های شخصیتی است. با توجه به ویژگی های متعدد شخصیتی، ضروری است تا ویژگی های موثر در بروز اختلالات روان تنی شناسایی گردد. این مطالعه با هدف بررسی رابطه ویژگی های شخصیتی موثر در اختلالات روان تنی انجام شد. این پژوهش از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان ارشد دانشگاه آزاد اسلامی اهواز بودند.300 نفر از جامعه مذکور به شیوه نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه ویژگی شخصیتی نئو و پرسشنامه شکایات روان تنی تاکاتا و ساکاتا استفاده شد. داده های تحقیق با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیری تجزیه و تحلیل شدند.
نتایج پیرسون نشان داد بین ویژگی شخصیتی روانرنجوری - - r =0/51 و اختلالات روان تنی ارتباط مثبت و معنی دار و بین ویژگی های شخصیتی برو نگرایی، باز بودن به تجربه، توافق پذیری و وجدانی بودن با اختلالات روان تنی ارتباط منفی و معنی دار وجود داشت - . - p<0/05 نتایج رگرسیون نشان داد پنج ویژگی شخصیتی قادرند 0/40 از واریانس مربوط به اختلالات روان تنی را تبیین کنند. همچنین طبق نتایج رگرسیون از بین متغیرهای پیش بین، ویژگی شخصیتی روان رنجوری بهترین پیش بینی کننده اختلالات روان تنی در نمونه دانشجویی بود. لذا روان رنجوری به عنوان یک عامل خطر ساز در بروز اختلالات روان تنی بوده و تعدیل گرایشات نوروزگرایی در درمان این اختلالات ضروری به نظر می رسد. سطح معناداری 0/05 در نظر گرفته شد.
.1مقدمه
بررسی سیرتاریخی بیماریها در قرن اخیر، نشاندهنده تغییر نوع بیماریها از بیماریهای عفونی و مسری به بیماریهای مزمن و غیر عفونی است. این در حالی است که در چند دهه اخیر، نوع جدیدتری از بیماریها تحت عنوان بیماریها و اختلالات روانتنی یا روان فیزیولوژیک ظهور کردهاند که عوامل هیجانی و روانی در ایجاد آنها دخیل هستند. ویژگی اساسی این تغییر نوع بیماریها، پررنگتر شدن نقش عوامل اجتماعی و فرهنگی و اهمیت یافتن تأثیر ساختارها و رفتارهای اجتماعی بر پیدایش، توزیع و درمان بیماریهای مذکور بوده است - ریاحی، . - 1388 اصطلاح اختلال روانتنی، معمولا هنگامی به کار میرود که شخص دارای نشانههای فیزیکی و جسمی است که به نظر میرسد عمدتا به وسیله عوامل روان شناختی ایجاد و تشدید میشوند.
ظهور و بروز اختلالات روانتنی، نیازمند آن است که عوامل روان شناختی و نشانههای جسمی به طور هم زمان با یکدیگر پیوند و نزدیکی دایم داشته باشند - آرونا، پیرسون و پلانیپن1، . - 2005 تحقیقات نشان میدهد که اغلب شکایات روانتنی از 12 تا 24 سالگی شروع میشود - پاتل، فیلیشر، هتریک و مک گوری2، . - 2007 برخی گزارشها نیز حاکی از افزایش شکایات روانتنی در بین جوانان و نوجوانان است - هاگوست3، . - 2008 به طور کلی نشانههای روانتنی با افزایش سن، افزایش مییابد و زنان بیشتر از مردان نشانه های روانتنی را تجربه میکنند.
یکی از متغیرهایی که به نظر میرسد در بروز و تشدید بیماریهای روانتنی نقش بسزایی دارد ویژگیهای شخصیتی است - لاکنی، بارتولینی، تافی، ویگنینی و مازانتی6، . - 2009 شخصیت بیانگر الگویی عمیق، ریشه دار و گستردهای از عادات فکری یا شناختی، عاطفی و خصوصیات بارز رفتاری است که در طول زمان نسبتا ثابت باقی میماند - میلن و اورلی7، . - 2010 شواهد تجربی زیادی نشان میدهد که صفات شخصیتی در ایجاد و کاهش یا از بین بردن اختلالات روانتنی نقش مهمی را ایفا میکند - وایدیگر8، . - 2005 گوستاوسون، جانسون، لیندر و وینرین9 - 2003 - عقیده دارند بعضی صفات شخصیتی نقش مهمی در سببشناسی و پیشرفت اختلالات دارند و شخصیت فرد میتواند به طور غیر مستقیم و از طریق ایجاد رفتارهای ناسالم نظیر بی خوابی، سوء تغذیه و... باعث بیماری فرد شود.
پژوهشهای اخیر نشان دادهاند، که تعدادی از اختلالات جسمی وجود دارند که ممکن است عوامل شخصیتی و اجتماعی تا حد زیادی در آنها نقش داشته باشند. این مشکلات و اختلالات شامل اختلالات قلبی – عروقی، تنفسی، معدی – رودهای، استخوانی – عضلانی، دستگاههای تناسلی – ادراری و پوست هستند. یافتههای بالینی اهمیت عوامل روان شناختی را در بسیاری از این اختلالات نشان میدهد. محققین انواع خاص شخصیت را ابتدا در ارتباط با بیماری کرونری شناسایی کردند، اما بعدها در یافتند عضو آسیبپذیر که در طول شکلگیری شخصیت مشخص میشود، ممکن است در هر جای بدن عدم تعادل زیستی ایجاد کند، به طوری که برخی از مردم، واکنشگرهای معدی و برخی واکنشگر قلبی – عروقی، پوستی یا. . . هستند.
درهمین زمینه پیمان نیا و موسوی قیه قشلاقی - - 1393 نشان دادند که بیماران مبتلا به میگرن در بعد نوروتیسم نمرات بالاتری را نسبت به افراد سالم داشتند. در حالی که برونگرایی افراد سالم بیش از بیماران میگرنی است. در نتیجه بیماران میگرنی آسیبپذیری بیشتری در مقابل بیماریهای نوروتیک دارند. رهنمای نهزمی، رضایی، جمهری و احدی - - 1391 دریافتند که بیماران مبتلا به زخم معده به طور معنیداری ویژگیهای شخصیتی رواننژند خویی، برونگرایی و گشودگی بیشتری را نسبت به افراد سالم از خود نشان میدهند.
این بیماران نسبت به افراد سالم بر مبنای مقیاس رواننژند خویی، احساسات منفی نظیر ترس، غم، برانگیختگی، خشم، احساس گناه و احساس کلافگی دائمی و فراگیر بیشتری را تجربه میکنند و بر اساس مقیاس برونگرایی نسبت به افراد سالم فعالیتی سریع و شتاب زده دارند و اغلب پر انرژی بوده، در صحنه زورآزماییهای اجتماعی قرار دارند و زندگی پرتحرکی داشته و همیشه مشغول اند. و سرانجام در مقیاس گشودگی به نظر میرسد، افراد بیمار موقعیتهای هیجانی را خیلی بیشتر و عمیق تر تجربه میکنند و شدت غم و شادی آنها برجستهتر از افراد سالم است.
همچنین هیجانطلبی بیشتری را ابراز کرده، ممکن است در یک زمان واحد خود را با چندین مسئولیت متفاوت درگیر کند. تمامی این ابعاد روانشناختی به طور بالقوه میتواند با برانگیختگی فیزیولوژیک سیستم عصبی و نیز افزایش ترشح مقادیر اسید معده مرتبط باشد. فرنام، سومی، سارمی و فرهنگ - - 2008 در مطالعه خود نشان دادند که بیماران مبتلا به سندرم روده تحریکپذیر1 نمره بیشتری در ابعاد روان نژندخویی و با وجدانبودن و نمره کمتری در ابعاد تجربهپذیری و همسازی نسبت به جمعیت عمومی داشتهاند.
جوکلا و پالکی راباک - 2013 - 2، صفات شخصیت را بعنوان عوامل خطر برای سکته و بیماریهای قلبی بررسی کردند و دریافتند وظیفهشناسی بالا خطر ابتلا به بیماریهای عروقی کرونر قلب و سکته مغزی را کاهش میدهد زیرا بیشتر به دنبال رفتارهای سلامتی و سبکهای شناختی رفتاری سلامت هستند. اما صفت روان رنجوری بالا، عاملی برای مرگ و میر ناشی از بیماریهای قلبی - عروقی است زیرا در نظم سیستم عصبی خودمختار اختلال ایجاد کرده و منجر به فعال سازی محور هیپوتالاموس هیپوفیز آدرنال میشود و با گذشت زمان و تکرار فعالسازی نظم فیزیولوژی به هم ریخته و منجر به طیفی از بیماریها ی قلبی میشود و صفت برونگرایی عاملی برای سکته مغزی است.
محققان این پژوهش چنین استدلال میکنند که مکانیزم های اجتماعی در مغز وجود دارد و دروازههای این مسیرها در روابط اجتماعی ممکن است تهدید شوند مثل فشار خون بالا. این یافتهها حاکی از رابطه مرگ ناشی از بیماری و صفات شخصیت میباشد. با توجه به موارد فوق، سوال پژوهش این است که آیا بین ویژگیهای شخصیتی - روان رنجوری، برون گرایی، باز بودن نسبت به تجربه، توافق پذیری، وجدانی بودن - با اختلالات روانتنی دانشجویان رابطه وجود دارد؟
.2 روش
این پژوهش از نوع همبستگی بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه دانشجویان ارشد شاغل به تحصیل در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز در سال تحصیلی 1393 – 1394 بودند. 300 نفر از جامعه آماری مذکور به روش نمونهگیری در دسترس و بر اساس آزمونهای برآورد کفایت حجم نمونه، انتخاب شدند. به منظور جمع آوری داده ها از ابزار زیر استفاده شد:
-1-2پرسشنامه ویژگیهای شخصیتی پنج عاملی نئو : 3 - NEO-FFI - این پرسشنامه توسط مک کری و کاستا 4تهیه شده است - . - 1985 در ایران توسط گروسی فرشی - - 1380 هنجاریابی شده است. این مقیاس دارای 60 سوال است. برای هر عبارت پرسشنامه یک مقیاس رتبهای پنج درجهای از نوع لیکرت - کاملا مخالفم، مخالفم، نظری ندارم، موافقم و کاملا موافقم - وجود دارد که دارای ارزش صفر تا 4 است.
