بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین کیفیت دوره آموزش و رویکرد مطالعه بر نتایج دوره آموزش دانشجویان بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان بود که حجم نمونه ای برابر با n=348 نفری با روش نمونه گیری خوشه ای از دانشکده ادبیات و علوم انسانی، فنی و مهندسی و ریاضیات و کامپیوتر انتخاب شدند و سپس نمونه مورد نظر به صورت تصادفی ساده انتخاب شد و پس از جمع آوری پرسشنامه، داده ها به وسیله نرم افزار SPSS تجریه و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که بین مولفه های کیفیت دوره آموزش - تدریس خوب، ارزیابی مناسب، اهداف روشن، حجم تکالیف - و نتایج دوره یادگیری رابطه معنی دار وجود دارد و همچنین بین رویکرد مطالعه عمیق و نتایج دوره یادگیری رابطه معنی دار مثبت وجود دارد و نیز بین رویکرد مطالعه سطحی و نتایج دوره یادگیری رابطه معنی دار منفی وجود دارد. در نهایت تحلیل رگرسیون صورت گرفت و نتایج نشان داد که رویکرد مطالعه سطحی در جهت منفی و رویکرد مطالعه عمیق و مولفه های کیفیت دوره آموزش می توانند پیشرفت تحصیلی را پیش بینی کنند.
کلمات کلیدی: کیفیت دوره آموزش، رویکرد مطالعه، نتایج دوره یادگیری
-1 مقدمه
امروزه، هدف اساسی دانشگاهها و مراکز آموزس عالی از آموزش، انتقالِ صِرف دانش به ذهن فراگیران نیست؛ بلکه توسعه و گسترش تواناییهای مختلف در دانشجویان است. [4] در بعضی از مطالعات توسعه مهارتهای عمومی، برای سنجش مهارتهای یادگیریهای مادامالعمر و بکارگیری این توانایی در طول زندگی مورد بررسی قرار گرفته است.[12] همچنین رضایت از تحصیل به عنوان شاخصی از بهبود عملکرد و میزان موفقیت دانشگاهها است و یکی از مقوله های مهم در نشان دادن نتایج دوران یادگیری به حساب میآید.[1] درک دانش جویان از محیط پیرامون خود تاثیر زیادی در نتایج یادگیری آنها دارد . این درک و نگرش دانشجو در نتایج یادگیری او و موفقیت وی در امر یادگیری نقش زیادی دارد..[5]
مطالعات مختلف نشان داده است که تجربه دوره تحصیل و یا ادراک از دوره تحصیل شامل تدریس خوب، ارزیابی مناسب اهداف روشن و استاندارد، فشار کار طی دوره - حجم تکالیف محوله - ، و مهارتهای عمومی است. هر یک از این عوامل میتوانند تاثیرات متفاوتی در نتایج یادگیری دانشجویان در طول دوره تحصیلی داشته باشند12]،17،[15 بنابراین تفسیر فراگیران از محیط یادگیری و برنامههای درسی ارائه شده در طول دوران آموزش در تعیین عملکرد تحصیلی که فراگیران انتخاب میکنند، موثر است..[2]عملکرد تحصیلی اساس موفقیت در هر دوره آموزشی است و عوامل گوناگونی بر آن تاثیر میگذارد. یکی از عوامل مهارتهای مطالعه است.[9]
فراگیران موفق برای موفقیت در دوره های آموزشی خود از استراتژیهای مختلف مطالعه استفاده میکنند.[6]بنابراین موفقیت در حوزه یادگیری مستلزم کسب مهارت و دانش چگونه مطالعه کردن است که فقدان این دانش میتواند مشکلات زیادی را پیش روی دانشجویان قرار دهد. بسیاری از دانشجویان زمانی که وارد دانشگاه میشوند در مورد مهارتهای مطالعه اطلاعات کمی دارند[8]بنابراین فقدان این دانش باعث افت تحصیلی در آنان میشود[10] مطالعه و خواندن فعالیتی پیچیده است و هیچ فعالیتی به تنهایی برای کسب موفقیت پاسخگو نمیباشد، بلکه باید از طریق ترکیب و انتخاب فنون و روشهای مختلف مطالعه به یک راهبرد صحیح دست پیدا کرد.[11]
بنابراین افراد دارای یک راهبرد مطالعه یکسان نیستند و بر حسب شرایط، علایق و عادتهای مطالعاتی که دارند، شیوههای متفاوتی را برای مطالعه برمیگزینند، بنابراین؛ راه و روش مطالعه هر کس منحصر به فرد است.[11] گروهی از دانشجویان برای مطالعه از روشهایی استفاده میکنند که مبتنی بر درک و فهم مطالب است، بر اساس این روش آنها به دنبال کسب مفاهیم زیربنایی و درک و فهم معنای مطالب هستند و اصطلاحا از رویکرد عمیق مطالعه1 بهره میگیرند. در مقابل گروه دیگری از دانشجویان روشی را برمیگزینند که مبتنی بر بازپدید آوردن و حفظ مطالب و حقایق است. این دانشجویان از یادگیری طوطیوار و حفظ مطالب استفاده میکنند و به دنبال درک و. فهم مطالب و حقایق نیستند که اصطلاحا رویکرد سطحی2 نامیده میشود.[6]
-2 پیشینه پژوهش
مارتون در مطالعه خود به این نتیجه رسید که انتخاب رویکرد مطالعه بستگی به نگرش دانشجویان از محتوا، متن، خواستههاو انتظاراتی است که دوره آموزشی از آنها دارد.[14] لاولس و ریچاردسون، ریچاردسون و پریس، اسکولر، رامسون در مطالعات خود به این نتیجه رسیدند که برداشت دانشجویان از کیفیت دوره آموزش تاثیر مستقیم بر انتخاب رویکرد مطالعه دارد و دانشجویانی که نگرش مثبتی نسبت به کیفیت دوره آموزش خود دارند، اشکال مطلوبتری از روش مطالعه انتخاب میکنند و رویکرد مطالعه آنها یک راهبرد مطالعه عمیق است. نقطه مقابل این راهبرد دانشجویانی هستند که نگرش منفی نسبت به کیفیت دوره آموزش خود دارند بنابراین رویکرد مطالعه سطحی را انتخاب میکنند.[16, 17, 18]
مارش در مطالعه خود نشان داد دانشجویانی که تجربه مطلوبی از کیفیت دوره آموزشی خود دارند، تمایل بالایی برای کسب نمرههای بهتر دارند و برعکس دانشجویانی که تجربه منفی از کیفیت دوره آموزشی خود دارند علاوه بر اینکه رویکرد مطالعه آنها سطحی میباشد نمره های ضعیفتری نیز نسبت به گروه اول کسب میکنند.[13]یکی از مقولههای کیفیت دوره آموزش ارزشیابی و چالشهای آن است که میتواند علاقه و نگرش دانشجویان را نسبت به رویکرد مطالعه و یادگیری تحت تاثیر قرار دهد. چنانچه ارزشیابی بر مبنای درک عمیق طراحی شده باشد. دانشجویان نیز رویکرد عمیق را در راستای درک مطالب و مفاهیم بکار برند و اتخاذ این روش باعث یادگیری معنیدار و طولانی مدت خواهد شد و چنانچه استراتژی طراحی ارزشیابی در دوره آموزشی تاکید بر موضوعات جزئی و یادآوری و بازآفرینی اطلاعات باشد، دانشجویان با استفاده از رویکرد سطحی مطالعه به حفظ مطالب و یادگیری طوطیوار پرداخته و به درک معانی اهمیت نمیدهند..[7, 3]
فتحآبادی در پژوهش خود به این نتیجه رسید که استفاده از امتحانات تشریحی در ارزشیابی از آموختههای دانشجویان آنها را به سوی انتخاب رویکرد مطالعه عمیق سوق میدهد و استفاده امتحانات تستی برای ارزشیابی دانشجویان به منظور بازآفرینی و یادآوری جزئی مطالب، دانشجویان را به سوی انتخاب رویکرد مطالعه سطحی سوق خواهد داد.[7]سیف و فتحآبادی در پژوهش خود دریافتند که رویکرد مطالعه و یادگیری دانشجویان یک نوع رفتار متمایز برای کسب دانش و مهارت است که از طریق نوع رویکرد مطالعه حاصل میشود و دانشجویان با بهرهگیری از شیوه یادگیری خود به آن دست مییابند.[...]
حجازی و نجفآبادی در مطالعه خود به این نتیجه رسیدند که افراد با توجه به وضع ادراکی که از محیط آموزشی خود دارند، رویکردهای مطالعاتی متفاوتی را اتخاذ میکنند. یافتههای آنان نشان داد که تمایل هر دانشجو برای انتخاب رویکرد مطالعه بستگی به درک او از یادگیری و نیز درک او از محیط یادگیری و کیفیت دوره آموزشی او دارد..[7]هدف از پژوهش حاضر نیز بررسی رابطه بین کیفیت دوره آموزش و رویکرد مطالعه با نتایج دوره یادگیری دانشجویان است. و به دنبال پاسخ به این سوال است که آیا بین کیفیت دوره آموزش و رویکرد مطالعه با نتایج دوره یادگیری ارتباط وجود دارد یا خیر؟ از این جهت فرضیه های پژوهش به شرح زیر می باشد.
3-فرضیه های پژوهش:
-بین مولفههای کیفیت دوره آموزش - تدریس خوب، اهداف روشن و استاندارد، ارزشیابی مناسب و حجم کاری دوره - با نتایج دوره یادگیری دانشجویان رابطه وجود دارد .
-بین رویکرد مطالعه عمیق با نتایج دوره یادگیری دانشجویان رابطه وجود دارد.
-بین رویکرد مطالعه سطحی با نتایج دوره یادگیری دانشجویان رابطه وجود دارد.
-بین مولفههای کیفیت دوره آموزش - تدریس خوب، اهداف روشن و استاندارد، ارزشیابی مناسب و حجم کاری دوره - با رویکرد مطالعه عمیق دانشجویان رابطه وجود دارد.
-بین مولفههای کیفیت دوره آموزش - تدریس خوب، اهداف روشن و استاندارد، ارزشیابی مناسب و حجم کاری دوره - با رویکرد مطالعه سطحی دانشجویان رابطه وجود دارد.
-5 روش پژوهش
پژوهش حاضر توصیفی از نوع همبستگی می باشد. جامعه آماری این پژوهش شامل تمامی دانشجویان کارشناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان در سال تحصیلی 94-95 بوده است که حداقل دو ترم تحصیلی را گذرانده بودند، رده سنی آنها از 19 سال تا 26 سال بود، که تعداد آنها برابر با 6000 نفر بود . برای تعیین حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان تعداد 361 نفر نمونه مشخص شد با در نطر گرفتن احتمال ریزش، نمونه این پژوهش 410 نفر مشخص شد و بعد از جمع آوری پرسشنامه ها تعداد 62 پرسشنامه به دلیل ناقص بودن از نمونه حذف گردید و در نهایت تعداد 348 نمونه با استفاده از روش نمونه گیری خوشهای سه دانشکده ادبیات و علوم انسانی، فنی و مهندسی و ریاضیات و آمار انتخاب شدند و سپس با روش تصادفی نمونه مورد نظر انتخاب گردید و بعد از جمع آوری پرسشنامه ها اطلاعات بدست آمده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت .
-6 ابزار پژوهش
ابزارهای مورد استفاده برای جمع آوری اطلاعات به شرح ذیل است:
-1-6 پرسشنامه تجربه دوره تحصیلی - - CEQ که توسط رامسدن 1992 ارائه گردیده است. این پرسشنامه دارای 24 گویه است که سؤال 24 برای سنجش میزان رضایت دانشجویان از دوره تحصیلی طراحی شده است. مقیاس های این پرسشنامه شامل تدریس خوب سؤالهای - 8،6،4،3،2، - 1، اهداف روشن و استاندارد - 14،11،9، - 7، ارزیابی مناسب - 13،12، - 5، حجم کاری دوره - تکالیف دوره - - 17،16،15، - 10 مهارت های عمومی و یا مهارتهای یادگیری مادام العمر - 23،22،21،20،19، - 18 می باشد که سؤالات بر اساس مقیاس 5 درجه ای لیکرت از یک - کاملاً مخالف - تا 5 - کاملاً موافق - نمره گذاری شده است که برای - کاملاً موافقم - نمره ی1 و - کاملاً مخالفم - نمره 5 در نظر گرفته شده است. در این پرسشنامه تجربه دوره تحصیلی با خورده مقیاس های تدریس خوب ، اهداف روشن و استاندارد، ارزشیابی مناسب و حجم کاری دوره مورد سنجش قرار می گیرد. و اطلاعات مربوط به نتایج یادگیری از سه حیطه مهارتهای عمومی یادگیری مادام العمر، رضایت از دوره و پیشرفت تحصیلی، اندازه گیری می شود وبرای سنجش پیشرفت تحصیلی دانشجویان معدل کل دروس گذرانده شده ترم های قبل که توسط دانشجویان گزارش می شود استفاده خواهد شد.
