بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه بین اضطراب امتحان و خودکارآمدی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان بود که حجم نمونه ای برابر با n=361 نفری با روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شد و پس از جمع آوری پرسشنامه، داده ها به وسیله نرم افزار SPSS تجریه و تحلیل گردید. نتایج نشان داد که بین اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی رابطه معنی دار منفی وجود دارد و همچنین بین خودکارآمدی و پیشرفت تحصیلی رابطه معنی دار مثبت وجود دارد و نیز بین خودکارآمدی و اضطراب امتحان رابطه معنی دار منفی وجود دارد. در نهایت تحلیل رگرسیون صورت گرفت و نتایج نشان داد که اضطراب امتحان در جهت منفی و خودکارآمدی می توانند پیشرفت تحصیلی را پیش بینی کنند.
کلمات کلیدی: اضطراب امتحان، خودکارآمدی، پیشرفت تحصیلی
-1 مقدمه
منظور از پیشرفت تحصیلی ٌ موفقیت دانشجویان در امر تحصیل است که باعث میگردد به مهارت در امر خاص و یا کسب تخصص در زمینهای از دانش نائل آیند . از طرفی به دلیل اینکه پیشرفت تحصیلی دانشجویان یکی از مهمترین ابعاد نظام آموزش عالی میباشد و همه متخصصان آن را به عنوان ملاک مهمی در موفقیت برنامههای آموزش عالی میدانند و نیز اهمیتی که در افزایش کسب دانش و پیشرفت تکنولوژی و افزایش موفقیت شغلی و تحصیلی دارد، پرداختن به آن اهمیت دارد.[3]
از جمله متغیرهای مهمی که با پیشرفت تحصیلی رابطه دارد و پژوهشهای زیادی در مورد آن صورت گرفته است اضطراب امتحانٍ است، این متغیر مشکل اصلی دانشجویان و دانشآموزان محصوب میشود. دنداتو و دنیرَ در سال 1986 بیان کردند حدود 10 میلیون دانشآموز در سطوح پیش دانشگاهی و همچنین % 15 از دانشجویان دانشگاههای آمریکا، اضطراب را تجربه کردهاند.[4] اضطراب امتحان نوعی هیجان منفی است که نقش اصلی در زندگی دانش آموزان و دانشجویان بازی می کند اضطراب امتحان یا ادراک منفی از هر ارزشیابی تحصیلی اثرات نامطلوبی بر عملکرد کلاسی فراگیران میگذارد. دوسکُ 1980 اضطراب امتحان را به عنوان احساس نامطلوب یا حالت هیجانی میدا ند که افراد در آزمون های رسمی یا سایر موقعیتهای ارزشیابی تجربه میکنند.[17] اضطراب امتحان موجب تضعیف روحیه دانشجویان می شود و قدرت تفکر و ابتکار را از آنها می گیرد.
و در نتیجه آن روحیه دانشجویان ضعیف میشود و باعث میگردد که از دادن پاسخ صحیح به سؤالاتآزمون ها باز بمانند و در نتیجه نتوانند نمره مناسبی را در آزمون های مختلف دوره تحصیلی کسب کنند و این امر باعث کاهش پیشرفت تحصیلی در آنها میگردد. نتایج پژوهشهای گوناگون نیز حکایت از آن دارد که بین اضطراب امتحان و عملکرد افراد رابطه منفی وجود دارد و این امر باعث میشود که اندازهگیری تواناییهای دانشجویان میسر نگردد زیرا ممکن است بسیاری از دانشجویان توانایی مطلوب داشته باشند ولی به دلیل داشتن اضطراب نتوانند آن تواناییها را بروز دهند.[5] در پژوهشهای مختلف در رابطه با اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی، پژوهشی که با عنوان تعیین رابطه استرس و پیشرفت تحصیلی بر روی دانشجویان سال اول پزشکی انجام داد با استفاده از پرسشنامه و مصاحبه با جلب رضایت 12 نفر از دانشجویان با آنها مصاحبه انجام داد و یک نمونه 120 نفری نیز برای پاسخ به پرسشنامه اضطراب امتحان انتخاب کردند و نتایج این پژوهش نشان داد که بین اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی رابطه منفی وجود دارد و به هر میزان که اضطراب افزایش یابد پیشرفت تحصیلی دانشجویان کاسته شده و دچار افت تحصیلی می شوند.[19]
مطالعه دیگری با عنوان بررسی افسردگی و اضطراب بر پیشرفت تحصیلی که بر روی دانشجویان دامپزشکی در سه ترم اول تحصیل نشان دادندکه اضطراب اثرات منفی در سلامت عمومی، عملکرد تحصیلی و رضایت از زندگی دارد.]6[ همچنین در پژوهشی با عنوان شناخت اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی که بر روی 168 نفر از دانشجویان دوره کارشناسی انجام دادند با استفاده از پرسشنامه تعویق آزمون - TPQ1 - و آنالیز دادهها به این نتیجه رسیدند که اضطراب امتحان رابطه معنی دار منفی با عملکرد و پیشرفت تحصیلی دانشجویان دارد.[9] در مطالعه دیگری با عنوان رابطه بین اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی که بر روی یک نمونه 414 نفری از دانشجویان تحصیلات تکمیلی انجام دادند پس از اجرای پرسشنامه اضطراب امتحان - TAI2 - و تجزیه و تحلیل داده ها به این نتیجه رسیدند که اضطراب امتحان رابطه معنی دار منفی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دارد.]16[
نیز در پژوهشی با عنوان ارتباط بین اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی که روی یک نمونه 150 نفری از دانشجویان پزشکی انجام دادند به این نتیجه رسیدند که اضطراب امتحان رابطه منفی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دارد.]11[ در پژوهشی دیگری که با عنوان ارتباط بین اضطراب امتحان، جنسیت و پیشرفت تحصیلی که بر روی یک نمونه 110 نفری از دانشجویان کارشناسی دانشگاه اصفهان انجام شد پس از چمع آوری اطلاعات به وسیله پرسشنامه اضطراب امتحان به این نتیجه رسیدند که اضطراب امتحان رابطه معنی دار منفی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دارد و با افزایش نمرات اضطراب از میزان پیشرفت تحصیلی دانشجویان کاسته می شود.[17] در پژوهشی با عنوان ارتباط بین اضطراب امتحان و پیشرفت تحصیلی که در بین یک نمونه 150 نفری از دانشجویان دوره روانشناسی انجام دادند با بهره گیری از پرسشنامه اضطراب امتحان - TAI - به این نتیجه رسیدند که اضطراب امتحان رابطه معنی دار منفی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان دارد و با افزایش نمرات اضطراب از میزان پیشرفت تحصیلی دانشجویان کاسته می شود.]14[
مطالعه دیگری با عنوان رابطه بین سطوح اضطراب و پیشرفت تحصیلی بین یک نمونه 180 نفری - 90نفر پسر و 90نفر دختر - دانش آموزان مدارس متوسطه در کنیا انجام شد ، نشان دادند که بین اضطراب و پیشرفت تحصیلی رابطه وجود دارد و دانش آموزانی که از سطح اضطراب بالایی برخوردارند توانایی هایشان کاهش یافته و این اضطراب اثر منفی بر آنها گذاشته و مانع از آن می شود که بتوانند به خوبی توانایی هایشان را بروز دهند.[20] یکی دیگر از مؤلفه هایی که می تواند با موفقیت تحصیلی دانشجویان مرتبط باشد احساس خودکارآمدی است. خودکارآمدی عبارت است از باورهایی که شخص از توانایی های خودش دارد و این باورها به عنوان راهنما و شکل دهنده رویدادهای مختلف در زندگی فردی او می باشند و بر شیوه تفکر، احساسات و انگیزه شخص تأثیر می گذراند و چنان چه فردی دارای احساس قوی خودکارآمدی باشد، تأثیرات مثبت اندیشی او باعث موفقیت بهتر او در امور زندگی و شخصی می گردد.[2] در پژوهشی با عنوان اضطراب امتحان، خودکارآمدی و نمرات امتحانات کالج که بر روی 110 نفر از دانشجویان با استفاده از پرسشنامه اضطراب امتحان - TIA - و تجزیه تحلیل آن نشان دادند که با افزایش میزان خودکارآمدی اثرات اضطراب امتحان تعدیل خواهد شد.[8]
در پژوهش خود با عنوان بررسی رابطه میان خودکارآمدی، خوداثربخشی، عزت نفس، اضطراب امتحان و دستاورد نهایی دانشجویان زبان انگلیسی در دانشگاه شیراز انجام داد و با استفاده از سه پرسشنامه خودکارآمدی، خوداثربخشی روزنبرگ و پرسشنامه اضطراب امتحان ، و تجزیه و تحلیل آن، رابطه مثبت بین عزت نفس و خودکارآمدی را گزارش کرده است اما بیان می داد که میان عزت نفس و اضطراب رابطه ای وجود ندارد و بین اضطراب امتحان و نمرات نهایی دانشجویان رابطه منفی بوده است.[7] پژوهش دیگری با موضوع باورهای خودکارآمدی و اضطراب امتحان در دانشجویان که بر روی یک نمونه 405 نفری از دانشجویان انجام دادند با استفاده از دو پرسشنامه باورهای خودکارآمدی و اضطراب امتحان ، رابطه معنی داری را بین خودکارآمدی و اضطراب امتحان گزارش کرده اند.[1] مطالعه ای با موضوع رابطه بین اضطراب امتحان و منبع کنترل درونی و بیرونی با خودکارآمدی دانشجویان با یک نمونه 200 نفری که با استفاده از پرسشنامه های منبع کنترل راتر، اضطراب امتحان و خودکارآمدی، بیان داشت که بین اضطراب امتحان و خودکارآمدی و نیز منبع کنترل درونی و خودکارآمدی رابطه مثبت وجود دارد و این رابطه بین منبع کنترل خارجی و خودکارآمدی منفی است و همچنین نشان دادند که خودکارآمدی به وسیله اضطراب امتحان و منبع کنترل داخلی و خارجی قابل پیش بینی است.[12]
در پژوهشی با عنوان ارتباط بین خودکارآمدی و پیشرفت تحصیلی که بر روی 63 نفر از دانشجویان که میانگین سنی 42 سال بودند و استفاده از پرسشنامه خودکارآمدی نشان داد که رابطه معنی داری بین خودکارآمدی و پیشرفت تحصیلی وجود دارد و هر چه دانش آموزان از خودکارآمدی بالاتری برخوردار باشند به همان میزان از پیشرفت تحصیلی بالاتری نیز برخوردار هستند.[10] یافته های پژوهشی با عنوان رابطه خودکارآمدی، راهبردهای شناختی و فراشناختی، خودناتوانی و پیشرفت تحصیلی که بر روی 322 نفر از داش آموزان پیش دانشگاهی انجام شد، با استفاده از پرسشنامههای خودکارآمدی شوارتز و اورشلیم، پرسشنامه شناختی و فراشناختی اعتبار یابی شده توسط اوحدی و پرسشنامه خودناتوانی جونز استفاده کردند و نتایج نشان داد که رابطه مثبت و مستقمیی بین خودکارآمدی و پیشرفت تحصیلی وجود دارد و همچنین بین راهبردهای شناختی و فراشناختی و پیشرفت تحصیلی نیز رابطه مثبت و معنی دار است علاوه بر این نشان داد که ناتوانی در خودکارآمدی رابطه منفی و معکوسی با پیشرفت تحصیلی دارد.[13] پژوهش دیگری با موضوع اثر خودکارآمدی در پیشرفت تحصیلی که بر روی 6316 نفر از دانشجویان 23 دانشگاه در کالیفرنیا انجام شد نشان دادند که باورهای خودکارآمدی تحت تأثیر معدل دانشجویان قرار می گیرد و بعد از گذشت یک سال از تحصیل دانشجویان معدل کسب شده آنها در افزایش و یا کاهش میزان خودکارآمدی آنها مؤثر بوده است.[21] هدف از پژوهش حاضر نیز بررسی رابطه بین اضطراب امتحان و خودکارآمدی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان است . و به دنبال پاسخ به این سوال است که آیا بین اضطراب امتحان و خودکارآمدی با پیشرفت تحصیلی ارتباط وجود دارد یا خیر؟ از این جهت فرضیه های پژوهش به شرح زیر می باشد.
-2 فرضیه های پژوهش:
- بین اضطراب امتحان با پیشرفت تحصیلی دانشجویان رابطه وجود دارد.
- بین خودکارآمدی با پیشرفت تحصیلی دانشجویان رابطه وجود دارد.
- بین خودکارآمدی با اضطراب امتحان رابطه وجود دارد.
