بخشی از مقاله
چکیده
روش تربیت فرزندان و سبک فرزندپروری می تواند پیش بینی کننده رشد روانی اجتماعی، سلامت وحتی مشکلات رفتاری فرزندان در آینده باشد.هدف از این پژوهش بررسی رابطه سبکهای تربیتی والدین با تحول روانی - اجتماعی دانش آموزان دختر مقطع دبیرستان شهر خرمدره می باشد. روش پژوهش حاضر از نوع همبستگی می باشد جامعه پژوهش در تحقیق حاضر کلیه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهر خرمدره در سال تحصیلی 94-95 بود که تعداد آنها600 نفر بودند. نمونه مورد مطالعه در پژوهش حاضر 235 نفر براساس جدول مورگان به روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند. از پرسشنامه های شیوه های فرزند پروری والدین بامریند و تحول روانی - اجتماعی هاولی - MPD - 1 برای جمع آوری اطلاعات استفاده گردید. از آزمون ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد. یافته های نشان داد بین سبک تربیتی سهل گیرانه با تحول روانی- اجتماعی دانش آموزان دختر رابطه معنی دار وجود ندارد . - P>0/05 - بین سبک تربیتی مستبدانه با تحول روانی- اجتماعی دانش آموزان دختر رابطه مثبت معنی دار وجود دارد P<0/01 - - .بین سبک تربیتی مقتدرانه با تحول روانی- اجتماعی دانش آموزان دختر رابطه منفی معنی دار وجود دارد P<0/01 - - .پژوهشگر نتیجه گرفت سبکهای تربیتی مستبدانه و مقتدرانه والدین، تحول روانی - اجتماعی دانش آموزان را می تواند پیش بینی کند.
واژگان کلیدی: سبکهای تربیتی والدین ، تحول روانی - اجتماعی ، دختر
مقدمه
خانواده نخستین پایگاهی است که پیوند بین کودک و محیط را فراهم می کند.کودک در خانواده نگرش های اولیه را درباره جهان فرا می گیرد، از لحاظ جسمی و ذهنی رشد می یابد، شیوه های سخن گفتن را می آموزد، هنجارهای اساسی رفتار را یاد می گیرد و سرانجام نگرش ها، اخلاق وروحیاتش شکل می گیرد و اجتماعی میشود - هیبتی، . - 1381 هر خانواده شیوه های خاصی را در تربیت فردی و اجتماعی فرزندان خویش بکار می گیرد . این شیوه ها که شیو ه های فرزندپروری نامیده می شود،متأثر از عوامل مختلف از جمله عوامل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و غیره میباشد - بخشی، . - 1378 بامریند 2 در پژوهشهای خود طی سالهای 1991 تا 2005 روی دو عامل تعیین کننده نوع تعامل و ارتباط والدین وکودک یعنی پذیرندگی- پاسخدهندگی3 و توقع- کنترل4 مطالعه کرده است.
بعد پذیرندگی- پاسخدهندگی حاکی از میزان گرمی والدین وحمایت از کودک است که موجب افزایش توان ابراز وجود، حرمت خود و اعتماد به نفس بالا در کودک میشود. بعد توقع- کنترل حاکی از درجه انتظار والدین از کودک برای تنظیم رفتار ونظارت بر فعالیتهای کودک است - پل رین، - 2005 بر اساس دو بعد پذیرندگی- پاسخدهندگی و توقع- کنترل والدین، بامریند سه سبک فرزندپروری را که عبارتند از مقتدرانه5 ، مستبدانه 6، سهل انگار 7 مشخص نمود . مطابق با این طبقه بندی والدین مقتدر در هر دو بعد پذیرندگی و توقع بالا هستند. والدین مستبد دربعد توقع بالا و در بعد پذیرندگی پایین هستند و والدین سهل انگار در بعد پذیرندگی بالا و در بعد توقع پایین هستند - سیلک، موریس، کانایا و استینبرگ، 2003 - .
بعدها سبک چهارم یعنی مسامحه کارانه 8 بر اساس دو بعد توقع و پذیرندگی توسط محققان دیگر اضافه شد. بر اساس این دو بعد، والدین با سبک فرزندپروری مسامحه کارانه درهر دو بعد توقع و پذیرندگی پایین هستند.بنابر نظریه تحول روانی اجتماعی اریکسون، شکلگیری شخصیت بر طبق مراحل و بر اساس رشد بدنی که تعیین کننده کشش فرد نسبت به جهان خارجی و هشیار شدن وی نسبت به آن است تحقق میپذیرد. بر اساس مراحل 8 گانه روانی اجتماعی اریکسون، اهداف و سبکهای فرزند پروری والدین در مراحل مختلف رشد تغییر میکند.در مرحله پنجم که دوران نوجوانی است و مرحله هویت در برابر آشفتگی میباشد، هدف اصلی فرزندپروری تشویق به استقلال و حمایتهای عاطفی است - رحمانی، . - 1390تحقیقات اشتاینبرگ - 2001به نقل از شمس اسفندآبادی و همکاران، . - 1386
نشان داد که پاسخگو بودن والدین، برقراری روابط صمیمانه و گرم با فرزندان و حمایت مناسب می تواند به ایجاد رابطه متقابل با والدین و افزایش اعتماد به نفس آنان در روابط اجتماعی منجر شود. اسپیجکرز و همکاران 2010 - به نقل از رحمانی ، - 1390 نشان دادند که برنامه فرزندپروری در ارتقای رضایت و کارآمدی و حس کلی صلاحیت والدین و کاهش مشکلات عاطفی و رفتارهای پرخاشگرانه کودکان مؤثر بوده است. ایرلند، اسمیس، 9 - 2008 - ، نشان دادند بین والدین خشن ونوجوانان دارای مشکلات رفتاری ارتباط زیادی وجود دارد. کتانین و همکاران 2007 - به نقل از رحمانی ، - 1390 به این نتیجه رسیدند که شیوههای انضباطی سختگیرانه مادران هیجانهای منفی و اجتماعی بودن پایین کودکان را توسعه میدهد. ارگیز و همکاران - 2005 - 10 به نقل از قمری و خوشنام، - 1390 نتیجه گرفتند بین شیوههای فرزندپروری و مشکلات رفتاری نوجوانان ارتباط معنیداری وجود دارد.
فارینگتن و کؤیید - 2003 - نشان دادند که ویژگی های شخصیتی مثل متمرکز بودن بر خود، عدم سرزنش وجدان، بی عاطفگی وعواملی چون رفتارهای تکانشی و سبک های بی ثبات زندگی والدین در ایجاد رفتارهای ضد اجتماعی فرزندان دخیل هستند.ناصری تفتی،پاکدامن، عسگری - - 1387 در پژوهش خود به این نتیجه رسیدند که تحول روانی - اجتماعی در ورزشکاران دارای نوروزگرایی، گشودگی و وظیفه شناسی بالا بیشتر از غیر ورزشکاران بود اما تحول روانی - اجتماعی غیر ورزشکاران برونگرا بیشتر از درونگرایان بود.شمس اسفند آبادی، صدرالسادات و امامی پور - 1386 - نشان می دهند که از هم گسیختگی خانواده غالبأ منجر به فرار کودکان از منزل، مدرسه و ولگردی می گردد. هدف از این پژوهش بررسی رابطه سبکهای تربیتی والدین با تحول روانی - اجتماعی دانش آموزان دختر مقطع دبیرستان شهر خرمدره بود .
روش
این پژوهش از نوع همبستگی است .جامعه آماری پژوهش در تحقیق حاضر کلیه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه شهر خرمدره در سال تحصیلی 94-95 که تعداد آنان 600 نفر بودند.حجم نمونه مورد مطالعه در تحقیق حاضر 235 نفر از دانش آموزان براساس جدول مورگان با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند. به این صورت که ابتدا از بین
