مقاله در مورد بررسی نگرش والدین در مورد مصرف مواد مخدر در نوجوانان دختر مدرسه راهنمایی حدیث شهرستان خرمدره

بخشی از مقاله

بررسی نگرش والدین در مورد مصرف مواد مخدر در نوجوانان دختر مدرسه راهنمایی حدیث شهرستان خرمدره

چکیده تحقیق:
این تحقیق که بااهداف دستیابی به اطلاعات درزمینه بررسی نگرش والدین درموردمصرف موادمخدردرنوجوانان دخترمدرسه راهنمایی حدیث شهرستان خرمدره طراحی واجراشده است.جمعیت نمونه این تحقیق عبارت است ازتعداد40نفرازدانش آموزان که درمدرسه فوق الذکر مشغول به تحصیل هستند واولیاءآنها که به روش نمونه گیری منظم انتخاب شدندابزاراین تحقیق شامل استفاده ازپرسشنامه بوده است.پرسشنامه مرکب از22سوال بسته پاسخ است که 11سوال مربوط به نگرش دانش آموزان نسبت به موادمخدردرنوجوانان و11سوال مربوط به

پرسشنامه اولیاءکه اطلاعاتی درزمینه میزان تحصیلات والدین-تعدادافرادخانواده-نحوه کنترل والدین-صرف وقت والدین بافرزندان ونگرش والدین نسبت به موادمخدروگرایش نوجوان به اعتیادجمع آوری گردیده است وپس ازتجزیه وتحلیل دوپرسشنامه نتایج به شرح زیربدست آمد:
1-بین میزان تحصیلات والدین وگرایش نوجوان به اعتیاد رابطه معنی داری وجودندارد.زیراآزمون خی دوبدست آمده (82/1)ازخی دوجدول درسطح (5%)برابربا(81/7)وبادرجه آزادی(3=)کوچکتراست بنابراین فرض صفرتاییدوفرض مخالف رد می شود.
2-بین تعدادافرادخانواده وگرایش نوجوان به اعتیادرابطه معنی داری وجودندارد.زیراآزمون خی دوبدست آمده (75/0)ازخی دوجدول درسطح(5%)برابربا (81/7)وبادرجه آزادی(3=)کوچک

تراست بنابراین فرض صفرتاییدوفرض مخالف رد می شود.
3-بین نحوه کنترل والدین وگرایش نوجوان به اعتیادرابطه معنی داری وجودندارد.باتوجه به اینکه آزمون خی دوبدست آمده(81/2)ازخی دوجدول درسطح(5%)برابربا(49/9)وبادرجه آزادی (4=)کوچکتراست بنابراین فرض صفرتاییدوفرض مخالف ردمی شود.
4-بین صرف وقت والدین بافرزندان وگرایش نوجوان به اعتیادرابطه معنی داری وجودندارد.باتوجه به اینکه آزمون خی دوبدست امده(31/1)ازخی دوجدول درسطح (5%)برابربا(49/9)وبادرجه آزادی(3=)کوچکتر است بنابراین فرض صفرتاییدو فرض مخالف رد می شود.

5-بین نگرش والدین نسبت به موادمخدروگرهیش نوجوان به اعتیهدرابطه معنی داری وجودندارد.چون آزمون ضریب همبستگی بدست آمده (86/0)ازضریب همبستگی جدول درسطح (5%)برابربا(26/3)وبادرجه آزادی (38=)کوچکتراست بنابراین بین دو متغیرهمبستگی وجود ندارد.
بنابراین این نتایج رافقط درجامعه تحقیق شده می توان تعمیم دادوتعمیم دادن آن به سایرجوامع صحیح نیست.

فصل اول

طرح تحقیق
1- مقدمه
2- بیان مساله
3- ضرورت و اهمیت تحقیق
4- اهداف تحقیق
5- سوالات تحقیق
6- تعریف مفهومی و عملیاتی واژه

مقدمه :
در جوامع انسانی جهان امروز به شدت از برخی مسائل و آسیب های اجتماعی و انسانی رنج می برندواین مسائل وآسیبهای اجتماعی کالبدفردی خانوادگی واجتماعی انسانهارامانندموریانه ازدرون می خورد.شاهدعینی یکی ازمسائل ودامنه آسیب زدایی اجتماعی ان حضورسوءمصرف موادمخدروافزایش روزافزون عرضه وتقاضای آن درسطح جهانی است.مسئله اعتیادیک مشکل اجتماعی است که علاوه برعوارض جسمی وروانی برای فرد سلامت جامعه راازنظراجتماعی سیاسی اقتصادی وفرهنگی موردتهدیدقرارمی دهد.استفاده ازموادمخدردرسراسرجهان بخصوص درسالهای اخیردرمیان جوانان ونوجوانان مشکلات بزرگی رابرای غالب کشورهابوجودآورده است.به

موجب آخرین آماررسمی منتشره درانگلستان یک میلیون جوان ونوجوان این سرزمین به دام اعتیادبه موادمخدراسیرهستند((کیت هیلادل))فرمانده نیروی انتظامی مبارزه باموادمخدراشاره میکند که
ازدیدگاه بعضی ازنوجوانان مصرف موادمخدرامری تفریحی به حساب می آید وتهیه این مواددرهمه جاودرهمی سنین به طرزخطرناکی آسان شده است.(ژرفای تربیت-اسفند80)
اهمیت خطراعتیادبیشترازآن است که اکثرنسل جوان دردوره سازندگی وفعالیت عمرخودرادرمعرض خطر ابتلا قرارمی گیرند.همه افرادی که بانوجوانان وجوانان سروکار دارنداهمیت آشنایی بامسائل ومشکلاتشان باعث ایجادبحران رفتاری واجتماعی می شوندآگاه هستند.بدین جهت تلاش برای درک جایگاه جوانان ونوجوانان کمک به آنها درگذرگاه ازاین دوره حساس به گونه طبیعی وهماهنگ باارزشها وهنجارهای مورد قبول جامعه وتلاشی مهم به حساب می آید.پیشگیری ازبروزیک آسیب اجتماعی ومبارزه باآفتهایی که سلامت فردی واجتماعی رابه مخاطره می اندازد ومستلزم درک وشناخت صحیح ازمسئله موردنظراست ونظربه اینکه جوانان ونوجوانان نیروی مستعد بالقوه هستند که سرمایه های عظیم مملکت محسوب می شوند.پیشگیری ازگرایش نوجوانان به مصرف موادمخدرومبارزه بااعتیاد آنان ازجایگاه واهمیت ویژه ای برخوردارمی گردد.

اعتیاددرواقع بیماری اجتماعی به قول جامعه شناسان بلای اجتماعی است ووالدین که نقش مهمی دررشدشخصیت فرزندان دارندویکی ازعوامل مهم درکنترل فرزندان درعدم سوق دهی به سوی مصرف موادمخدر می باشندوازآنجا که یکی ازعوامل گرایش به اعتیاددرنوجوانان عامل خانوادگی می باشدوبه نگرش والدین(مثبت ومنفی)نسبت به موادمخدربستگی دارد.این تحقیق سعی داردکه تاباانجام بررسیهایی به نگرش والدین درموردمصرف موادمخدردرنوجوانان پی ببردوراهکارهای مناسب جهت ایجادذهنیت منفی نسبت به موادمخدرهم دروالدین وهم درفرزندان وشکوفایی شخصیت دانش آموزان مبادرت نماید.

بیان مسئله:
مساله اعتیاددرجهان امروزازمسائل مهم اجتماعی است که دربیشتر کشورهابصورت مشکل عمده ای برای دولتها جلوه می کندوباوجودعدم مقبولیت مختلف اجتماع بااین مساله بصورت جدی درگیر می باشندوافرادزیادی خصوصا"ازسنین نوجوانی تااواخر عمرخودموادمخدرمصرف می کندوبه آن وابسته می شوند.جامعه شناسان روانشناسان پزشکان دیگر کارشناسان ونیزسازمانهای مختلف برای پیشگیری ومبارزه بااعتیادطرحها وبرنامه های مختلفی رابه مورداجرامی گذارند تاسلامت افرادوبهداشت عمومی جامعه راحقظ کنندوازهدررفتن نیروهای انسانی جلوگیری نمائید.
موادمخدر که عده زیادی ازمردم بویژه جوانان رادام خودگرفتارکرده وازیک سوباعث خسارات جسمی وروانی گشته وازسوی دیگرمتلاشی شدن خانواده هاراموجب گردیده است کشورماایران به علت قرارگرفتن درسرراه یکی ازمسیرهای حمل ونقل ودلایل دیگری که منشاءاجتماعی وتاریخی داردودرچنددهه اخیرمسئله اجتماعی به نام سوءمصرف موادمخدرگردیده است وباتوجه به اینکه جمعیت کشور افزایش می یابد ونیروی جوان ونوجوان درصدبالایی ازجمعیت فعال کشورراتشکیل می دهدمسئله بیکاری ونداشتن شغل مناسب ازجمله عواملی هستند که باعث می شوند این گروه ازاقشاررابهسوی اعتیادکشانده شود.

بنابراین نظربه اینکه سن ابتلاءومصرف موادمخدردربسیاری ازکشورهای جهان کاهش یافته است ونوجوانان وجوانان درمعرض خطربیشتری نسبت به گذشته قراردارندواعتیادنیروهای فعال یک جامعه رابالاخص سنین 30-20سال رابه خود مشغول داشته است وباتوجه به اینکه مصرف موادمخدردرمیان بعضی ازنوجوانان هم شیوع پیداکرده ومسائل ومشکلاتی راباعث شده وچنانکه ذکرشدیکی ازعوامل گرایش نوجوانان به مصرف موادمخدر عوامل خانوادگی می باشند ووالدین نقش مهمی رادررفتاروکرداروسنبل الگوبودن برای فرزندان خوددارند وبرآن شدیم که تحقیقی درموردبررسی

نگرش والدین درموردمصرف موادمخدردرنوجوانان رادرموردمطالعه وبررسی قراردهم ودرجهت رسیدن به اهداف تحقیق بطورکلی برای سوال اساسی زیر پاسخ علمی تهیه وارائه نمایم بنابراین سوال اصلی تحقیق حاضراین است:والدین چه نگرشی درموردمصرف موادمخدردرنوجوانان دارند؟
اهمیت وضرورت تحقیق:
قرنهاست که مساله ای به نام اعتیاد درذهن بشررابه خودمشغول داشته است.اعتیادازبدوپیدایش تاکنون همواره درجوامعی بابافت متعادل وسالم ونابهنجاری بسیارعظیم به حساب آمده ومی آمده وقت آن رسیده که انجمادبی تفاوتی ذوب گرددوسکوت رگبارتسلیم درفضای غم گرفته شکسته شودوقت آن رسیده که ازبه یغما رفتن غنچه های مقاومت وزیبای زندگی جلوگیری به عمل آید.انجام این تحقیق ازدودیدگاه اهمیت شایان ذکردارد:
الف:دیدگاه عام وکلی:
1-ضرورت تربیتی :
ازآنجاکه نوجوانان وجوانان آینده سازان جامعه محسوب می شوندووالدین نقش بسیاری درتربیت والگوبودن فرزندان دارند به این خاطرباید درراستای جامعه ای سالم وسازنده می بایست هرگونه عاملی که منجربه انحراف نوجوانان خواهدگردید دقیقا"شناسایی وسپس تضعیف گردد.
2-ضرورت فرهنگی :
جهت مقابله باتوطئه های فرهنگی بیگانه وبرنامه ریزی درزمینه رشدواعتلای جامعه وپیشرفت جامعه اسلامی لازمست باکلیه عواملی که موجب تخریب روحیه جوانان ونوجوانان می گرددباشناخت آگاهانه مقابله کرد.
3-ضرورت سیاسی:
دردنیای استکبارواستعمارگران ازموادمخدربعنوان اهرم فشاربه منظورایجادسلطه درجوامع بشری وبعنوان یکی ازعوامل بازدارنده درجهت ایجاداستقلال وتمامیت ارضی جوامع مسلمانان وغارت هرچه بیشترذخایرملی آنان استفاده می کنند.
4-ضرورت اجتماعی:
ازآنجاکه اعتیادره آوردهای شومی درجنبه های اجتماعی داردمانندترک تحصیل وکارترک ارتباطات صحیح اجتماعی ازبین رفتن نیروهای فعال اجتماع و...لذاتوجه به این بسیارضروری ومهم است که درراستاءدوهدف اساسی رادنبال می کند.
1-دستیابی به سودکلان ناشی ازانتقال موادمخدرازشرق ایران به کشورهای مصرف کننده
2-سرازیرشدن قسمت عمده ای ازموادتولیدی دردرون کشوروگسترش اعتیادبخصوص درنسل جوان ونوجوان یکی ازحلقه های زنجیره ای((تهاجم فرهنگی))علیه انقلاب اسلامی
ب)ازنقطه نظربررسی پدیده اعتیادبه عنوان یک معضل:
1-اعتیاددامی است که همیشه درکمین مخصوصا"نوجوانان وجوانان قراردارد.
2-حدود50%ازجرایم ازجمله قتل-سرقت –فحشاء-باموادمخدرواعتیادارتباط دارند.
3-کشورعزیزمان درهمسایگی دوکشورافغانستان وپاکستان است قرارداردوسالانه بیش از3500تن انواع موادمخدردراین کشورتولیدمی شود.
4-امروزه استفاده ازموادمخدروخریدوفروش آن یک مشکل جهانی است وبعدازفروش اسلحه دومین فروش راداردکه همه کشورهابه این معضل گرفتاراست.
5-به عقیده جامعه شناسان بیماری اعتیادازمهمترین آسیبهای اجتماعی ایران میباشد که عوارض سوءبهداشتی وروانی رابه همراه دارد.
6-مهمترین مورداینکه ازسال 1357لغایت 1374درجبهه های جنگ بدون مرزشهدای زیادی ازدست رفته که به تعداد1946نفربوده است.
7-درصورتی که هزینه موادمخدرروزانه هرمعتاد3000ریال درنظرگرفته شودهزاران میلیون ریال صرف نظراززیانهای معنوی خرج دودکردن وبه هدررفتن سرمایه مادی این کشوراست.

8-اعتیادوقاچاق موادمخدریکی ازعوامل فروپاشی خانواده واجتماع که میزان شیوع آن درایران بین 500هزار تایک میلیون نفراعلام شده وبه 60درصدکل زندانیان کشور موادمخدرتشکیل می دهند.
باتوجه به دلایل ذکرشده آمارسهمیه سازمان بهزیستی ازحدوددومیلیون نفرمعتادخبر می دهدکه اکثریت آنهامتاهل وشروع تماس باموادمخدر رادرنوجوانی وجوانی آغاز کرده اندوچون نوجوانی سن بسیار حساسی است وبسیاری ازنوجوانان به این معضل
اجتماعی یاگرفتارهستند یادرحال مبتلاشدن به آن هستندبه عنوان گروهی هستند که نمی توانند شدت وجدی بودن خطرات اجتماعی رااحساس کنندزیرا از یک طرف احتمال اینکه گرفتار به این مواد بشوند رانمی دهند وازطرف دیگر توانایی خودشان رابرای کنار آمدن باخطریاآسیب نا پذیر بودن بیش از انچه که درواقع است می دانند.همچنین خانواده که نقش مهمی رادرگرایش یاعدم گرایش فرزندان به اعتیاد دارندکه بامطالعه این تحقیق اطلاعاتی رادراختیاروالدینی که دارای نوجوانان وجوانانی هستندکه درکنار آنهازندگی میکنندقرارمی گیردتابتوانندباعلم وآگاهی از عوامل بروز اعتیادوگرایش به موادمخدر که بطورعجیبی باهم وخانواده هابه آن گرفتارشده اندازانحراف نوجوانان خودجلوگیری بعمل آورند.علاوه براینها این تحقیق اطلاعات بیشتری در اختیارافرادی همچون مشاوران معلمان مربیان تربیتی اولیاءآموزش وپرورش ومدارس ودولتمردانی که درجهت گسترش وتوسعه عدالت اجتماعی گام برمی دارندوکسانی که بنحوی بامعتادان به موادمخدر (جوانان)سروکاردارندقرارمی دهندتاباتوجه به این آگاهی هابرای جلوگیری ازاشاعه این معضل اقدام نمایند.
اهداف تحقیق:
هدف اصلی ازاجرای این تحقیق نگرش سنجی اولیاءودانش آموزان نسبت به مصرف موادمخدر می باشدواینکه آیاهمبستگی آماری معنی داری بین نظر اولیاءبافرزندانشان وجودداردیانه وازطرفی دیگر سایر عوامل موثربرنوع نگرش ازقبیل تعدادافراد خانواده ومسائل فرهنگی –نحوه کنترل والدین-نحوه گذراندن اوقات فراغت بافرزندان دراین تحقیق موردبررسی قرارمی گیردکهاینتحقیق دربرگیرنده این اهداف می باشد.
سوالات تحقیق:
1-آیابین میزان تحصیلات والدین وگرایش نوجوانان به اعتیادرابطه معنی داری وجوددارد؟
2-آیابین تعدادافرادخانواده وگرایش نوجوانان به اعتیاد رابطه معنی داری وجوددارد؟
3-آیابین نحوه کنترل والدین وگرایش نوجوانان به اعتیاد رابطه معنی داری وجوددارد؟
4-آیابین صرف وقت والدین بافرزندان وگرایش نوجوانان به اعتیاد رابطه معنی داری وجوددارد؟
5-آیابین نگرش والدین نسبت به مصرف موادمخدر وگرایش نوجوان به اعتیاد رابطه معنی داری وجوددارد؟

تعریف مفهومی وعملیاتی متغیرهای پژوهشی :
1-نوجوانی:دوره ای اززندگی فردراکه حدفاصل پایان میانسال کودکی وآغازبزرگسالی راتشکیل می دهد.مدت این دوره درجوامع وفرهنگهای مختلف درسطوح گوناگون اقتصادی واجتماعی یک جامعه متغیراست حتی طول آن دریک جامعه ودربین خانواده های مختلف برحسب شرایط اقتصادی غیرممکن است درنوسان می باشد.بنابراین ماهیت دوره نوجوانی نه تنها بیولوژیکی بلوغ دردختران وپسران است.نوجوانی دوره انتقال است انتقال ازپایان میانسال ازکودکی به آغازبزرگسالی است (نوابی نژاد-1377)رشدجسمی بلکه رشدروانی واجتماعی راشامل می شودکه هدف ازرشدجسمانی رسیدن به ویژگیهای جسمانی یک فردرشدیافته همراه بارشد جنسی دردختران وپسران وهمراه وهمزمان بارشدشناختی وذهنی که فردازنظر عاطفی واجتماعی رشدیافته است.دراین تحقیق نوجوان به کسی گفته می شودکه دارای سن 11الی 12سال هستندودرپایه های اول تاسوم راهنمایی مشغول به تحصیل می باشند.
2-والدین:کسی که سرپرستی فرزندخودرابرعهده داردوالدین گفته می شود.دراین تحقیق والدین به کسی گفته می شودکه پدردانش آموزموردتحقیق باشند.این افرادبراساس تعداددانش آموزان وبه نسبت ازهرکلاس وپایه های تحصیلی بصورت نمونه گیری سیستماتیک گزینش شده اند.
3-نگرش:یعنی نوعی آمادگی یاتمایل تعیین کننده رفتارفرداست ازجمله نگرشهای اصلی می توان نگرش نسبت به قبول مسئولیت به دیگرافرادونسبت به انجام کارهای مختلف دانش آموزان (مجموعه مقالات وجدان کاروانظباط اجتماعی )که دراین تحقیق نگرش به نظرودیدگاهی گفته می شودکه والدین به مصرف موادمخدردرنوجوانان دارند.
4-موادمخدر:به آن دسته ازموادی گفته می شودکه ازطریق کشیدن-تنفس-بلعیدن-تزریق-بالاکشیدن ازراه بینی وجذب کردن واردبدن نوجوان می شودباسرعتهای گوناگون وارد گردش خون شده ودرنهایت باورودبه مغزوی نحوه احساس تفکردریافت ویارفتارمصرف کننده راتحت تاثیر قرارمی دهد(پیکارت-1939)
دراین تحقیق موادمخدر به موادی که ازقبیل هروئین-تریاک-حشیش -کوکائین وآمفتامین ها
و...راگفته می شود که به محض استفاده این موادواردبدن می شودوباعث ایجادتغییراتی درفردمصرف کننده می شود.
5-اعتیاد:درلغت خودرابه عادتی نکوهیده ووقف کردن است وبه عبارت دیگرابتلای اسارت آمیزبه ماده مخدرکه ازنظر جسمی واجتماعی زیان آورشمرده می شود(رئوفی-1378)
دراین تحقیق منظورازاعتیادمعتادشدن به یکی ازانواع موادمخدر که بطوری که اگرطبق برنامه زمانی خوداگراین موادبه بدن فرد مصرف کننده نرسدتحمل آن راندارددچاررفتار
عصبی می گردد.
6-گرایش:ازلحاظ لغوی ونظری عبارت است ازمیل-تمایل-خواهش-قصدواراده نسبت به چیزی است.دراین تحقیق منظورازگرایش ایجادکردن زمینه ای وآمادگی برای نوجوان جهت سوق

دادن به سوی میل به مصرف موادمخدر.
7-میزان تحصیلات:عبارت است ازتعدادسالهاویامقاطعی که شخص موردمطالعه گذرانده است وازیکی مراکزدولتی وخصوصی مدرک گرفته است که دراین تحقیق تحصیلات عبارت است ازمیزان سودی که والدین داراهستندکه عبارت است بی سوادی-ابتدایی-پایین ترازدیپلم –دیپلم-فوق دیپلم وبالاتر
8-خانواده:درلغت عبارت است ازبه معنی خاندان واهل خانه.دراین تحقیق عبارت است ازخانواده ای موردنظراست که ازهمسروفرزندان تشکیل یافته است .تعداد افرادخانواده دراین تحقیق عبارت است ازتعدادنفرات یک خانواده که تحت سرپرستی پدرومادردرکناریکدیگرزندگی می کنند.
9-فرزندان:درلغت عبارت است1-زنده-ولد(بچه پسرودخترهردواطلاق می شود)2-چیزی که ازیکدیگرتولیدشده باشد.دراین تحقیق عبارت است ازفرزندان راشامل می شوددخترکه بین11-15سال قراردارندودرزیرسایه پدرومادرزندگی می کنند.
10-کنترل:ازلحاظ لغوی ونظری عبارت است ازنظارت کردن-تفتیش کردن-نظارت داشتن ع

قل شخصی براحساسات واعمال وی(فرهنگ معین ص 3085)
دراین تحقیق منظورازکنترل عبارت است ازتحت نظرقرارگرفتن فرزندان درهنگامی که بیرون ازمنزل وبادوستان به سرمی برندودررفت وآمدهای آنهابطورغیرمستقیم نظارت داشته باشند.
11-صرف کردن:درلغت به معنی بکار بردن-هزینه کردن-خرج کردن-طی کردن-سپری کردن(فرهنگ معین- ص2146)
12-وقت:درلغت به معنی هنگام-گاه-مقداری اززمان(فرهنگ معین-ص2465)
دراین تحقیق عبارت است ازاولیاءساعاتی ازاوقات فراغت ووقت خودرابه تفریح وگردش بافرزندان خوداختصاص دهندتاکمبودهای عاطفی وروانی آنهابرطرف گردد.

فصل دوم

پیشینه و ادبیات تحقیق

فصل دوم :پیشینه نظری
تاریخچه مختصری ازمواد مخدردرایران وجهان:
اولین باردرسال 1804وچنین درطلب برای رهائی ازدردعملیات جراحی ودردهای بعد ازعمل مورداستفاده قرارگرفته است وبه خاطرلذت مصرف بعدازبیمارستان هم بیمارها مصرف کرده اند.هروئین درسال 1898 برای اولین باربصورت گردوسفیدرنگ مورد مصرف قرارگرفت وپس ازمصرف چون مورد لذت واقع شدباعث شدکه کم کم وابستگی جسمی وروانی وبعد افرادمعتادشدند.تاریخچه مصرف تریاک به قرنها پیش ازمصرف مرفین می رسد.چون دریکی ازنقوش دولت آشورتصویردسته ای ازگل خشخاش دیده شده است بقراط نیزازشیوه خشخاش بعنوان داروی خواب آورومسکن درد سخن گفته است(فرجاد 1375).

رازی وابن سینانیز اولین کسانی بودند که به خواص دارویی تریاک آشنا بودند وآنرا برای مداوای بیماران خود تجویز می کردند.ابن سینا درکتاب قانون خود ازآن به عنوان داروی تخدیرکننده وداروی کشنده یاد می کند و به همین علت است که مصرف تریاک قرنها پیش ازمصرف هروئین و مرفین درجوامع مختلف رواج داشته است.(آتشین 1380).
پس ازآنکه قاره آمریکا درسال 1492توسط کریستف کلمب کشف شد مردم سایرنقاط جهان با توتون وتنباکو آشنا شدند دود کردن آن راازبومیان آموختند وبه منظورتخدیرتریاک می خوردند وبه دود کردن آن پرداختند(ورنای کلمن 78).نخستین ماده مخدری که مربوط به دوره باستانی ازآن نام برده شد

ه است بنگ است. مصرف بنگ وحشیش درایران در دوران صفویه رواج بسیار یافت وبرخی از پادشاهان صفویه به خوردن بنگ و حشیش اعتیاد داشتند.برخی ازمورخان نوشته اند که ایرانیان دودکردن مواد مخدررا از بک ها آموخته اند. پس ازبنگ وحشیش ماده مخدری که به ایران راه یافت تریاک بود.استعمال تریاک درایران سابقه ای طولانی داردوبه گمان برخی به 1400سال قبل یعنی زمانی که اعراب برایران دست یافتند می رسد و مصرف تریاک درایران مانندسایرنقاط جهان دارای دوهدف درمانی و تخدیری بود.مولف تاریخ منتظم ناصری می نویسد:کشف خشخاش ازقرون پی

ش درایران وجودداشت.هروئین ازسال1335شمسی درایران رواج پیداکرد وعلی رغم قوانین زیادی مانندمجازات مرتکبین قاچاق تریاک وهروئین قانون منع کشف محدودخشخاش وتصویب نامه های مختلف همچنان حتی بیش ازسابق ورودخریدوفروش آن درگوشه وکنارجهان به خصوص تهران به چشم می خورد.طبق آمارانستیتوی روانپزشکی ایران درحدود55% معتادین ایران دراستانهای تهران-خراسان-کرمانشاه هستندوتعداد مردان10 برابربیشتراززنان مبتلا هستند.(میلانی فر1378)
شاه عباس به خاطرمصرف تدخین افرادش رامجازات کردومی توان گفت که کشورایران نخستین کشوری بودکه مجازات کرد.اززمان میرزاتقی خان امیر کبیرتاسال1329کشت خشخاش وفروش واستعمال تریاک درایران آزاد بودوهیچ قانونی درایران وجودنداشت وتریاک همچون سیگارهادرعطاری هابفروش میرسد بعدقانون تحدید تریاک درسال 1307به تصویب مجلس شورای ملی رسیدوبرای نخستین بار درایران خریدوفروش وحمل تریاک به عهده دولت واگذارگردیدولی کشت خشخاش دردست افرادوبخش خصوصی باقی ماند.درهمان سال برای اولین بار قانون مجازات مرتکبین قاچاق تریاک رادولت تصویب کرد.بعددرسال1320دولت مصوبی راقبول کردکه تحت شرایط به معتادین تریاک فروخته شدوکسانی که دراماکن تریاک مصرف می کنندمجازات شوندبعدزمانی که درسال1335به بعددرایران کشت خشخاش متوقف گردیدوپسازآن تعدادمعتادین کم شدولی مجددابدلیل اینکه ازترکیه-افغانستان وپاکستان بصورت قاجاق این موادوارد می شدومبالغی پول به آنهاداده می شدکه دولت دوباره مجبوربه کشت آن شدوبعددرسال 1357بهمن ماه قوانین ومقررات مربوط به خشخاش وصدورپروانه اعتیاد وعشیره رابی اعتبارساخت وتحویل سهمیه به معتادان منسوخ گردیدوفروش ومصرف مشروبات الکلی ممنوع گردید.(کلمن ورنای 78)

علل وعوامل موثردرگرایش نوجوان به اعتیاد :
جامعه شناسان وروانشناسانوبطورکلی محققان ومتخصصان درزمینه اعتیادبه موادمخدرتئوریهای

مختلفی رابعنوان علل اعتیادارائه کرده اند.چرانوجوان ازموادمخدراستفاده می کنند؟به نظرمی رسدکه حداقل درزمینه مصرف تفریحی و آزمایشی موادمخدرنوجوانان مهمترین عامل کنجکاوی وقرارگرفتن درمعرض فشارهمسالان باشد. عده ای دیگرمی گویندازآنجاکه ماده مخدربرای نوجوان نوعی احساس آرامش درونی ایجادمی کند.اوبادوستانی معاشرت می کندکه آنهانیزمعتادند.به

همین دلیل عده ای زیادازمحققین براین باورندکه درتبین اعتیادنقش گروه همسالان بیش ازحدمهم پنداشته شده است بهرحال آنچه که درتبین علت اعتیاد نوجوانان بیش ازهرچیزاهمیت دارد.جنبه کاربردی آن برای بکارگیری دربرنامه های پیشگیری است واین امرجزدرسایه پژوهشهای تجربی

بدست نمی آید.بطورکلی عوامل موثردرگرایش نوجوانان به اعتیادبه 9دسته تقسیم می شود:1-عوامل فارماکولوژیکی 2-عوامل درونی 3-عوامل خانوادگی 4-عوامل اجتماعی 5-عوامل محیطی وجغرافیایی 6-عوامل فرهنگی 7-عوامل آموزشی 8-عوامل فردی 9-عوامل سیاسی
1-عوامل فارماکولوژیکی:گاهی موادمخدرمخصوصاترکیبات تریاک برای تسکین دردبوسیله پزشک

یاافراددیگرتجویزمی شودوهمین تسکین موقت فردرابه تکراراستعمال ودرنتیجه اعتیاد می کشاند.
2-عوامل درونی:درافرادمعتادمعمولا انواع شخصیت دیده می شودالف)افرادعادی که اعتیادآنان دراثرمصرف بی رویه داروهای ضددرداست.ب)بیماران نوروتیک (عصبی) که به علت اضطراب شدیدوآرام ساختن خویش خودسرانه وبدون تجویزپزشک مبادرت به مصرف مداوم داروهای آرام بخش می نمایدج)افراد سایکوپات باشخصیتهایی که تمایل به انجام اعمال ورفتارهای برخلاف هنجارهاومقررات اجتماعی دارند وبرای ایجادنشئه وخوشی ویارفع افسردگی ازموادمخدراستفاده می کنندوآن راحلال مشکل خودوبرطرف کننده غم وموجب کاهش کلیه ناراحتی های زندگی خودمی دانند. د)شخصیتهای مبتلا به عدم کفایت بویژه جوانانی که دارای شخصیت انفعالی بصورتی بی هدف وسردرگمی وبی طاقت بااختلالات خلقی که به کمترین حدازخواسته های خودمی رسند وموادمخدررابه عنوان ماده ای دلچسب ومطلوب می دانند.
3-عوامل خانوادگی:روابط خانوادگی والگوهای رفتاری درخانواده نقش مهمی رادرجلب افرادبه طرف موادمخدرایفامی کند.به گفته کلمن نه افرادمعتادتحت تاثیردینامیک خانواده والگوهای رفتاری اعتیادآوردرخانه بوده اندکه می توان به رفتارهای ذیل اشاره کرد:
الف)رفتارونگرش مثبت به مواد:اعتیادوالدین واعضای خانواده درمعتادشدن شخص مهم به سزایی دارند(هنری ماسن1370)
ب)عدم احساس مسئولیت والدین وروشهای تربیتی مستبدانه تحقیروبی ارزش دانستن فرزندان وایجاد محرومیتهای عاطفی درآنها ((روانشناسان تاکیددارندکه نگرش ورفتاروالدین عامل مهمی درگرایش فرزندان به موادمخدرهستند همچنین مصرف موادمخدرتوسط والدین به عنوان مدلی برای مصرف این مواددرنوجوانان محسوب می شود.

ج)طلاق یاجدایی والدین ویاتعارضهای خانوادگی که حتی بیش ازفروپاشی خانواده درافزایش سوءمصرف موادمخدرنوجوانان موثراست وهمچنین فقدان یکی ازوالدین یاهردوآنهادردوره دبیرستان درزمینه های مختلف اثر منفی بجای می گذاردکه به بهره هوش وشکست تحصیلی می توان اشاره کرد.
د)فقرمادی خانواده:باکمال تاسف دیده شده که بیشترین معتادان هرجامعه راافرادفقیر تش
4_عوامل اجتماعی:اعتیادنوعی بیماری اجتماعی است درعصری که روابط انسانی تقلیل یافته عواطف ومحبتهارنگ باخته اندوناایمنی واضطراب زیادشده است.انسانهای مضطرب به موادمخدرپناه می برند وحتی نوجوانان وجوانان دچارتحولات بلوغ وبحران هویت وارزشها باشند ازخلاءروانی وشخصیتی رنج ببرند.خانواده وجامعه راهگشای مسائل آنان نباشد.زمینه مناسب برای هدایت آنان ایجادنکنند.آنان احساس بی مصرفی پوچی می کننددرچنین وضعیتی امکان سقوط دردام اعتیادزیادمی شود.لذاازجمله عوامل ذیل می تواندمستعد کننده وزمینه ساز باشد:
الف)قوانین وهنجارهای حمایت گرسوءمصرف دارو
ب)دردسترس بودن موادمخدروفساداجتماعی
ج)نابرابرهای اقتصادی واجتماعی خانواده
د)بی سازمانی وآشفتگی محل سکونت
ه)عدم وجودیاکمبودامکانات برای گذراندن اوقات فراغت جوانان گروه همسالان معاشرت بارفقای معتادومنحرف
ز)عدم آگاهی ازخطرات وپیامدهاومصرف موادمخدر
ح)مهاجرت بی رویه روستائیان ومناطق مختلف به شهرهای بزرگ
5)عوامل محیطی وجغرافیایی:قرارگرفتن درمجاورت افغانستان وپاکستان وورود موادمخدرازآن کشورها بویژه افغانستان که به تنهایی نیمی ازتریاک جهان راتولید می کندباعث شده شده تا ایران مسیر عبور مواد مخدر به ترکیه و اروپا باشد بسیاری از آن نیز به داخل کشور سرازیر می شود. ارزان بودن مواد مخدر به علت فراوانی عرضه آن نیز عامل د یگری برای گرایش به مصرف آن است و متاسفانه در بسیاری از مکانهای عمومی مانند پارکها می توان مشاهده کرد که عده ای به خرید و فروش مواد مخدر مشغولند.

6- عوامل فرهنگی : در برخی مناطق و در بعضی خانواده ها متاسفانه از تریاک به عنوان وسیله پذیرایی استفاده می شود و مردم معمولا" به اندازه مشروبات الکلی مصرف مواد مخدر را زشت و حرام نمی دانند. لذا عوامل فرهنگی نیز می تواند از علل گرایش شایع به موادمخدر باشد که به نمونه هایی از آن اشاره می کنیم :
1- عدم پایبندی به مسائل مذهبی و معنوی
2- تصور و باورهای غلط از جامعه در مورد مواد مخدر که می تواند باعث کاهش

درد گردد.
3- تصور غلط که مصرف تفریحی مواد باعث اعتیاد نمی شود.
4- باور اشتباه که معتاد درمان شدنی نیست.
5- احساس بیگانگی و روحیه عصیا نگری در رابطه با ارزشهای حاکم بر جامعه و لذا نیاز شدید به استقلال و فقدان هنجارپذیری که مشخصه های جوانانی است که با جامعه پیوستگی و پیوند ندارند همگی با مصرف مواد ارتباط داشته اند.
6- نگرش مثبت به مواد : ثابت شده است که شروع هر نوع ماده ای متعاقب نظر و باور مثبتدر رابطه با مصرف آن روی می دهد.
7- شروع مصرف مواد مخدر در سنین پایین : هر اندازه شروع مصرف ماده ای (برای مثا ل سیگار) زودتر باشد (به ویژه پیش از سن 15سالگی) شدت و فراوانی آن بیشتر است.
8-عوامل آموزشی : نیازهای آموزشی و تحصیلی نوجوانان از علل مختلف گرایش به مواد مخدرمی باشد که به چند نمونه از آن اشاره می کنیم :
1- مدرسه ناسالم و بی توجهی به نیازهای دانش آموزان و عدم وجود مدیریت درست و عدم وجود مربیان واقعی و آگاه به مسا ئل کودکان و نوجوانان و جوانان و ...
2- داشتن رابطه با همسالانی که مواد مخدر مصرف می کنند و معاشرت با رفقای معتاد و منحرف و ...
3- رسانه های گروهی و عدم وجود یا کمبود کتابها و مجلات آموزشی که مطابق با نیازهای کودکان و نوجوانان و یا بر عکس وجود فیلمها و برنامه ها و مطبوعاتی که می تواند برای کودکان و نوجوانان مضر ومنحرف کننده باشد.
4- شکست تحصیلی در مقاطع پایین تر به عنوان یک عامل پیش بینی کننده مصرف مواد مخدر در دوره نوجوانی شناخته شده است.
5-درجه پایین احساس تعهد به مدرسه – عدم برنامه وهدف – میزان غیبت از مدرسه – عدم علاقه دانش آموزبه مدرسه – مدت زمان کمی که برای تکالیف صرف می کنند – مناسب نبودن تکالیف درسی از دید دانش آموز از دیگر عوامل آموزشی گرایش به مواد مخدر است.
6- طرد از گروه همسالان در مقطع ابتدایی . برای مثال دیده شده کودکانی که در کلاس اول خجالتی بوده اند در آینده کمتر با مصرف مواد سر و کار داشتند در حالی که پرخاشگری سطح بالاتری از مواد را نشان داده است. (نقش خانواده در پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر) ژان ژاک روسو درکتاب معروف امیل می گوید : مردم فقط به فکر حفاظت از فرزند خود هستند این کافی نیست باید به کودک آموخت که وقتی انسان بالغی می شود از خود حفا ظت کند.ضربه های سرنوشت را تحمل نماید. فریب ثروت یا فقر خود را نخورد و اگر لازم شود در صخره های سوزان ما لت زندگی کند. (ژرفای تربیت –آذر 78)
8-عوامل فردی : دوره نوجوانی مخاطره آمیزترین دوران زندگی از نظر شروع مصرف مواد دوره نوجوانی است. نوجوانی دوره انتقال از دوره کودکی به بزرگسالی و کسب هویت فردی و اجتماعی است. در این دوره میل به استقلال و مخالفت با والدین به اوج می رسد و

نوجوانی برای اثبات بلوغ وفردیت خود ارزشهای خانواده را زیر سوءال می برد وسعی به ایجاد و تحمیل ارزشهای جدید خود دارد. مجموعه این عوامل علاوه بر حس کنجکاوی و نیاز به تحریک – تنوع و هیجان فرد را مستعد مصرف مواد می نماید.
نگرش مثبت نسبت به مواد:
افرادی که نگرش و باورهای مثبت و یا خنثی به مواد مخدر دارند احتمال مصرف واعتیادشان بیش از کسانی است که نگرشهای منفی دارند. این نگرشهای مثبت معمولا" عبارتند از : کسب بزرگی و تشخیص – رفع دردهای جسمی وخستگی – کسب آرامش روانی – توانایی مصرف مواد بدون ابتلا به اعتیاد – موقعیت های مخاطره آمیز فردی : بعضی از نوجوانان وجوانان در موقعیت ها یا شرایطی قرار دارند که آنان را در معرض خطر مصرف مواد قرار می دهد. مهمترین این موقعیتها عبارتند از : در معرض خشونت قرار گرفتن در دوران کودکی و نوجوانی – ترک تحصیل – بی سرپرستی یا بی خانمانی – فرار از خانه – معلولیت جسمی- ابتلا به بیماریها یا دردهای مزمن – حوادثی مانند از دست دادن نزدیکان یا بلایای طبیعی ناگهانی نیز ممکن است که منجر به واکنش های حاد روانی شوند. در این حالت فرد برای کاهش درد و رنج و انطباق با آن از مواد استفاده می کند. (رحیمی موقر- 76)

9- عوامل سیاسی : جنگ وآوارگی و بی خانمانی حاصل از جنگ سیاست استعماری دول جنگ وسرمایه داران بین المللی – عدم بکارگیری افکار دیگران در سرنوشت خود که بر پایه آمار و اطلاعات موجود بیشتر افرادی که مبتلا شده اند از سال 70به این طرف مخصوصا" نسل جوان را در بر گرفته است. عدم مشارکت دادن افراد جامعه و احساس بی هویتی کردن افراد به تحقیر شخصیت افراد – بعد سیاسی و نقش استعمار اعتیاد. (ژرفای تربیت – آذر80)

انواع مواد مخدر مجاز و غیر مجاز و اثرات و زیانهای آن در ابعاد (جسمی - روانی - خانوادگی - فردی واجتماعی) :
1- تریاک : یکی از قدیمی ترین مواد مخدری است که در اغلب جامعه ها به ویژه کشورهای آسیایی و آفریقایی بوسیله افراد مسن مصرف می شود وناراحتی های عصبی - اضطراب - بیقراری - کاهش وزن و... را به دنبال دارد.
2- مرفین : که از تریاک گرفته می شود و به دو صورت مایع و پودر مصرف می گردد و در جامعه های صنعتی مصرفش توسط جوانان زیاد است.
3- هروئین : که از طریق ترکیبات شیمیایی ساخته می شود و خطرناک ترین ماده مخدر است و اثرش سه برابر مرفین است و باعث ناراحتی های قلبی – عروقی – کبدی – عدم تعادل روانی – ضعف اراده و غیره می گردد.
4- کوکائین : که از گیاه مصنوعی گرفته می شود و اغلب در بیهوشی موضعی مصرف پزشکی دارد. اثرات جسمی آن کم است در حالیکه از نظر روانی اثراتش از هروئین بیشتر است و پس از مصرف به معتاد احساس ضعف زیاد دست می دهد و شادی آفرین می شود. لذت را تشدید می کند و به همین دلیل معتادان سعی می کنند مصرف آن را بیشتر کنند ولی
ممکن است که به آنها حالت توهم زا و اغفال کننده دست دهد و ناراحتی های سکته قلبی برای مصرف کنندگان کمتر از35سال بیشتر است و وابستگی شدید روانی پیدا می کنند.

5- ال- اس- دی : اعتیاد جسمانی ندارند ولی اثرات مغزی وروانی دارد و به همین دلیل زیانبخش است و اعتیاد روانی می آورد و در آمریکا بیشتر از سایر کشورها رواج دارد.
6- آمفتامین ها : که محرک اند و اعتیاد آور و اغلب بوسیله پزشکان به بیماران تجویز می گردد و چون سیستم مرکز عصبی را تحریک می کند بیشتر بوسیله رانندگان و کارگران شب کار و دانشجویان مصرف می شود. بدن در برابر آنها مقاوم می شود و به همین دلیل معتاد ناگزیر خواهد شد که از آنها بیشتر مصرف کند.
7- ماری جوانا و حشیش : هر دو از گیاه خود رو و شاهدانه گرفته می شوند و اعتیاد ج

سمانی ندارند ولی اعتیاد روانی می آورند و به همین دلیل مضرند و اثرات مغزی ناگواری دارند . اغلب به صورت سیگار مصرف می شوند. حالات ناشی از مصرف آنها عبارتند از: خواب آرامش بخش – تشدید احساس و خنده های بی مورد. وقتی که تاثیر دارو تمام می شود به معتاد حالت بدی دست می دهد و امکان ارتکاب به جرم زیاد می شود و او را به مصرف مواد مخدر قوی تر مانند هروئین وادار می کند.
8- والیوم و لیپریوم : اگر به مقدار زیاد و به مد ت طولانی مصرف شوند اعتیاد آورند و متاسفانه امروزه در جوامع صنعتی به صورت حلال مشکلات در آمده اند.
9- متادون : داروی مخدر دیگری است که در جنگ جهانی دوم در آلمان رواج یافت.مهمترین ضرر متادون این است که معتادان باید با گذشت زمان مصرف آن را زیاد کنند تا بتوانند تعادل خود را حفظ کنند. به همین دلیل باعث ایجاد وابستگی جسمی و روانی می گردد. ولی گاهی اوقات مصرف درمانی دارد و پزشکان از آن به مقدار معینی برای ترک اعتیاد استفاده می کنند. به طور کلی مواد مخدر توهم زا و اغفال کننده مانند : ماری جوانا- حشیش- کوکائین- ال اس دی و اثرات شیمیایی آنها بر روی مغزانکار ناپذیر است و چون پس از مصرف حالتی لذت بخش به آنان دست می دهد و چون استفاده از این گونه مواد باعث از بین رفتن اضطراب و پریشانی است در فرد معتاد حالت وابستگی ایجاد می گردد و این وابستگی برای معتاد و جامعه عوارض و مشکلاتی ایجاد می کند.زیرا تعادل بدن فقط به مصرف آن بستگی دارد و اعتیاد دائمی ایجاد می کند و ترک آن کاری دشوار می گردد.
مواد مخدر مجاز : برخی داروهای مواد مخدر خواب آور و مسکن چون آسپرین که بوسیله پزشکان تجویز می شوندو مصرف کننده اگر به مقدار زیاد مصرف نکند تعادل جسمی وروانی خود را از دست می دهد. چای و قهوه مواد محرکی هستند که اعتیاد آورند و در کسی که به طور مرتب مصرف می کند اثرات قابل ملاحظه ای ایجاد می کند. کافئین نیز محرک دیگری است که مانند سایر آمفتامین اعتیاد آور است و این قبیل داروها بهترین مسکنهایی هستند که انسان را از درد جسمانی راحت می کنند ولی در اجتماعی دیگر چون اعتیاد خلق می کنند.

مشروبات الکلی و عوارض استفاده از آن :
معتادین الکل تنها یک هدف در زندگی دارند : به دست آوردن الکل و مصرف آن. از دوستان خود دوری می کنند و به بستگان خویش بی تفاوت هستند. روابط احساسی و جنسی آنان متوقف می گردد و سرگرمی های سابق خود را ترک می کنند.الکلی ها آنچه را که انجام می - دهند پنهان می کنند و بسیار دروغ می گویند و دزدی می کنند. ومصرف الکل در بلند مدت ممکن است به کبد ومغز صدمه بزند. (فرجاد-75)

فرآیند اعتیاد :
اعتیاد به هر شکلی که باشد معمولا" طی یک فرآیند 3مرحله ای انجام می گیرد. این مراحل عبارتند از :
1- مرحله آشنایی : در این مرحله شخص در اثر مسامحه یا تشویق دیگران یا میل به انجام یک کار تفریحی یا کنجکاوی یا علل دیگر مانند کسب لذت به مواد مخدر آشنا می شود.
2- مرحله میل به افزایش مواد : در این مرحله بدن هر روز به مواد بیشتری نیاز پیدا می کند. بعد از مدتها استفاده نامرتب از مواد مخدر شخص دچار شک و تردید شده برای رهایی از آن با امیال خود دست به مبارزه می زند.
3- مرحله اعتیاد بیماری: در این مرحله بعد از شک و تردید و شاید مدتی ترک اعتیاد. شخص سرانجام به مرحله واقعی می رسد که اگر مواد مخدر کم یا بدون رعایت ترتیبات لازم ناگهان قطع شود نشانه های سند روم محرومیت بروز می کند. مصرف به هروئین به سرعت موجب اعتیاد طولانی، تریاک پس از مصرف دارو و به حدود یکماه به چنین مرحله ای می رسد اما اعتیاد به الکل مستلزم مصرف آن به مدت طولانی تر است (ستوده-1380)
علائم تشخیص اعتیاد:
با توجه به اثرات مواد مخدر و در معرض خطر بودن جوانان با طرح این سوال که خانواده ها چگونه نمی توانند سود مصرف مواد مخدر یا وابستگی و اعتیاد را در فرزندانشان تشخیص دهند عقیده متخصصان بر این است که هر چه سریعتر بوجود اعتیاد پی برده شود سریعتر می توان بر زمان آن اقدام کرد که اعتیاد باعث ایجاد تغییراتی در جسم. رفتار فعالیتهای آموزشی نوجوانان می شود مهمترین نشانه اعتیاد در نوجوانان و جوانان عبارتند از: 1- تیره شدن پوست و لبها 2- حالت خواب آلودگی و افسردگی و عدم ترک 3- عدم احساس مسئولیت و بدقولی 4- تغییر حالت غیر طبیعی مردمک چشم 5- بی علاقگی نسبت به کار و انجام وظیفه 6- قفل کردن درب اتاق هنگام ورود و خروج 7- خلق و خوی متغییر، عصبانیت و برانگیختگی ناگهانی 8- افت عملکرد شغلی و اجتماعی 9- تمایل به کارگیری از بستگان و معاشرت با دوستان مشکوک و غیره (رئوفی رضوی 1378)

اعتیاد مواد مخدر از دیدگاه امام خمینی ره:
دیدگاه امام خمینی ره نسبت به اعتیاد و مواد مخدر را می توان در قالب برداشت از سخنرانی و پیامهای ایشان در 4 بخش تقسیم کرد:
الف)اعتیاد به مواد مخدر به عنوان توطئه ای استعماری:
امام خمینی ره بارها اعتیاد به مواد مخدر را در کنار سایر مفاسد اجتماعی به عنوان یک ترفند استعماری و وسیله ای برای تسهیل در چپاول و غارت و ایجاد بی تفاوتی نسبت به سرنوشت کشور قلمداد نموده است و همچنین در جای دیگر از رواج مواد مخدر وسیله ای برای بی تفاوت

نسل جوان نسبت به رویدادها و دسیسه های کشورهای خارجی موجب عقب ماندگی کشور یاد نموده اند. بنابراین با توجه به سخنان امام ره یکی از ابعاد تهاجم فرهنگی و مقابله با روح شهامت و شجاعت در جوانان ایران گسترش اعتیاد در جامعه است.
ب) اعتیاد به مواد مخدر به عنوان مانعی برای رشد نسل جوان:
امام خمینی بارها در سخنرانی های خود رواج مواد مخدر را در بین نوجوانان باعث به هدر رفتن سرمایه های انسانی کشور رو نابودی قوه فعاله جامعه و گسترش فساد و انحراف در نسل جوان می گردد ایشان با تعمق و عاقبت نگری به نسل جوان از مواد مخدر بعنوان عامل یاد می کند که باعث ایجاد پوچی، سستی و بی تفاوتی نسبت به مقدرات کشور در نوجوانان می شود.
ج) پیشگیری از اعتیاد و درمان معتادین
امام خمینی جلوگیری از اعتیاد را بر همه و نجات معتادین را در راستای نجات جامعه و اسلام دانسته اند و مصرف انواع مواد مخدر را برای اشخاص که در این باب نیستند حرام نموده است. تریاک و هروئین آوردن و پخش کردن بین جوانهای ما و ملت را از بین خواهد برد. قاچاقچی ها خودشان قبل از اینکه آن عذاب الهی برایشان بیاید، قبل از اینکه آن شلاق الهی به آنها بخورد خودشان ملاحظه بکنند و نکنند ترک کنند این را (ماهنامه سراب خرداد 82)
بررسی حکم مصرف مواد مخدر از نظر قرآن – احادیث- اسلام و حکمای عظام و سایر ادیان خداوند در قرآن مجید می فرماید: شراب از مسکرات است. خداوند در قرآن سوره بقره می فرماید: از تو درباره شراب و قمار می پرسند بگو گناهی بزرگ در آنهاست و نیز سودی اما گناهش بس بزرگتر از سود آن است.
خداوند در قرآن در سوره مائده آیه 91-90 می فرماید: ای مومنان مواد مستی آور و قمار از دست ساخته های شیطان است. از آنها بپرهیزید تا کمال بیابید. شیطان قصد آن دارد تا میان

شما با شراب و قمار خصومت و نفرت بپا کند و شما را از یاد خداوند و نماز غافل کند سپس آیا پرهیز پیشه نمی کنید. رسول خدا(ص) فرمود: بر امت من سستی آورها و مخدرها حرام است.
بررسی حکم مصرف از دیدگاه اسلام:
1- تردیدی نیست که استعمال مواد مخدر، روانگردان، الکل، توتون برای جسم و روان، اقتصاد و جامعه مضر است و همچنین از مصادیق اسراف و تبذیر است. 2- استعمال و ارتکاب هرچه که مضر و اسراف و تبذیر است از دیدگاه اسلام عمل منکر تلقی می شود 3- پس از استعمال موا

د مخدر روانگردان، الکل، و توتون ارتکاب عمل منکر می باشد و نهی و پیشگیری از انجام عمل منکر از احکام مسلم دین مقدس اسلام است.(اسعدی سیدحسین -74)
آیت ا... العظمی بروجردی فرمودند: علت حرام بودن شراب خمر و مسکر بودن آن و زوال عقل است که وقتی که عقل زایل شد تکلیف هم ساقط می شود و انسان به مرحله حیوانات سقوط می کند. تمام مواد مخدر که روی سلسله اعصاب مرکزی اثر می گذارد و انسان را از حالت طبیعی و حالت آگاهانه خارج می کند و به لا شعور می برند.
آیت ا... مکارم شیرازی فرمودند: مواد مخدر به هر شکل و هر صورتش استعمالش حرام است و مقام کسانی که دست اتدرکاران برای پخش آن به هر شهر باشند کار آنها حرام است و معاملاتشان حرام است. آیت ا... محمدرضا گلپایگانی می فرماید: حشیش- تزریق مواد مخدر حرام است. آیت ا... العظمی موسوی اردبیلی: قاچاق و خرید و فروش، بلکه توزیع و تهیه مواد مخدر به هر نحوی و صرف آنها حرام است. (سراب- آبان 84)
مصرف موا مخدر از نظر سایر ادیان:
علمای مذهب حنفی: افیون حرام است چون باعث غم و اندوه می شود و شهرت را زایل می کند و اگ بیش از چهار شبانه روز استعمال شود اعتیاد می آورد و موجب ضرر و زیان می گردد و گاهی هم سبب مرگ می شوند.
علمای مالکی: افیون حواس انسان را زایل می کند:
علمای شافعی: در ردیف مسکرات است و استعمال آن مثل شراب حرام و گناه کبیره می باشند. از این رو که پیروان این مذهب به ندرت معتاد به مواد مخدر می شوند(اسعدی 1380)
ویژگی اعتیاد و معتادان جوان در ایران:
بر اساس تحقیقی که بر روی تعدادی از معتادان در مور علل اعتیاد در ایران انجام شده بود مشخص گردید که:
- گروه سنی 27-21 سال بالاترین رقم سنی معتادان و به طور کلی طبقه جوانان به اعتیاد گرایش دارند. – هروئین رایج ترین ماده مورد مصرف جوانان است.
- از نظر تحصیلی، معتادان جوان اکثرا دارای تحصیلات متوسط و ضعیف بوده اند که نتوانسته که حداکثر استفاده از امکانات آموزشی مدرسه را بنماید.
- بیشتر معتادان جوان اطلاعات مربوطه به موا مخدری از طریق دوستان خود کسب می کند و به وسیله آنان معتاد شده اند.
- به نظر معتادان جوان آموزشی آگاهی به وسیله والدین و خویشاوندان رادیو و تلوزیون و سایر رسانه های گروهی و پیشگیری از اعتیاد جوانان از اولویت و اهمیت بیشتری برخورد

ار است.
-بیشتر معتادان بویژه جوانان متعلق به خانواده هایی است که دارای مشکلات خانوادگی بسیار شده پاره ای از این مشکلات عبارتند از : عدم روابط صحیح و سالم بین افراد خانواده پایین بودن سطح دانش و آگاهی والدین کمی درآمد و مشکلات فرهنگی و اجتماعی و بلاخره خانواده هایی از هم گسیخته مشکلات فرزندان اینگونه خانواده ها در زمینه های رشد فردی امید به آینده اعتماد به نفس و مسائل جنسی می باشد.
- حدود سی درصد از معتادان تا دوران بلوغ تحت سرپرستی پدران خود تربیت نشده اند اکثرا پدرانشان معتاد بوده اند.

بنابراین عدم سرپرستی و اعتیاد پدر می تواند به عنوان یکی از عوامل عمده گرایش اعتیاد جوانان محسوب گردد.
ویژگی اعتیاد و معتادان جوان در سایر کشورها:
با گسترش مصرف مواد مخدر و اشاعه آن بین جوان ها ویژگی های معتادان نیز در سال های اخیر تغییر یافته است. در حالی که تعداد جوانان معتاد به مواد مخدر و مشروبات الکلی افزایش یافت حدود سنی آنان بسیار کاهش یافته است اکنون بیشتر کشورهای اروپایی با اپیدمی هروئین جوانان روبروست. در فرانسه بر اساس برآورد پلیس این کشور جوانان زیر سی سال اکثریت گروه معتاد در این کشور ها را تشکیل می دهند که 80 درصد از مصرف کنندگان هروئین که در این کشور را تشکیل می دهند در گروه سنی 25-15 سال بوده اند طبق برآورد اداره بهداشت بن در آلمان غربی یک میلیون کودک آلمانی بین 15-11 سالگی از انواع مواد مخدر را مصرف می کنند. در ناحیه ساکس سفلی در این کشور تعداد و 44 نوجوان در اثر استعمال بیش از حد هروئین در گذشتند در اسکاتلند تهیه یک بسته هروئین برای یک دختر جوان برای تهیه خرید یک بسته شکر می باشد در شهرهای حومه پاریس خرید و فروش هروئین برای جوانان بصورت یک سرگرمی و بازی درآمده است در شهرهای کوچک ایتالیا در روشنایی روز منتظره تزریق هروئین بین جوانان کم سن و سال بسیار دیده می شود یکی دیگر از تغییر و یژگی های جوانان این است که دیر نمی توان گفت جوانان طبقه مرفه و ثروتمند و معتاد هستند بلکه مصرف مواد مخدر در بین جوانان گروه های مختلف جامعه چه فقیر و چه ثروتمن چه بیکار و چه بی سواد متداول است و گسترش اعتیاد و جوانان در بیشتر جامعه ها دیده می شود و بیشترین و متداولترین نوع ماده مورد مصرف جوانان هروئین و ماری جوانا است و مصرف هروئین بن کودکان و نوجوانان متعلق به طبقه متوسط غوغا می کند با تمام اینها که یک چیز حقیقت دارد که آینده جامعه با این معتادان جوان و هدر رفتن نیروهای

انسانی عظیم به کجا خواهد رفت (فرجاد- بهروش – وجدی1377)
راههای پیشگیری از گرایش به مواد مخدر در نوجوانان و جوانان در ایران :
نوجوانان وجوانان به عنوان مهمترین گروه در خطر اعتیاد به مواد مخدر هستند. سن افراد آسیب پذیری خاصی را برای ابتلا به اعتیاد فراهم می آورد و در سالهای اخیر سن ابتلا به اعتیاد و مصرف مواد مخدر در بسیاری از کشورهای جهان کاهش یافته و نوجوانان و جوانان نسبت به گذشته در خطر بیشتری قرار دارند. به گفته روانشناسان نوجوانان در سنین بلوغ قدم به حساس ترین دوران زندگی خود می گذارند. و در این سنین با بحرانی به نام بحران هویت مواجه و در پی ایجاد تصویری ثابت از خود می با شند. چون این دوران ، دوران حساس زندگی است در امر مبارزه

با اعتیاد اصلی ترین اقشار جامعه تحت حمایت قرار داده می شود. بنابراین اولین گام در راه مبارزه با اعتیاد نوجوانان و جوانان دارند اطلاعات و آگاهی از زیانهای مواد مخدر صورت می گیرد که از برنامه های آموزشی باید به موارد زیر توجه داشت :
1- اطلاعات ارائه شده باید از نظر علمی معتبر و قابل قبول باشد و نباید حس کنجکاوی نوجوانان را در مصرف بر انگیزد.

2- محتوای برنامه آموزشی نباید نحوه بدست آوردن مصرف مواد را آموزش دهد.
3-اطلاعات ارائه شده باید این پیام را منتقل کند که مصرف مواد برای همه مضر است.
4- هنگامی که نوجوانان و جوانان مخاطب هستند باید از پیامهایی استفاده کنند که به مضرات مواد مخدر در حال حاضر و آینده نزدیک می پردازد و نه عوارض دراز مدت آن.
5- مطالب آموزشی و نحوه ارائه آن باید علایق و نیازهای گروههای هدف منطبق باشد.
6- پیامهای آموزشی باید با شناخت فرهنگ و باور گروههای مختلف هدف برنامه ریزی شود.(پیوند- مهر 80)
اصول اولیه شیوه پیشگیری از اعتیاد :
مثمر ثمرترین شیوه مبارزه با اعتیاد پیشگیری از مبتلا شدن به آن می باشد. چرا که تا زمانی شخص معتاد نشده و اراده های فردی خود را از دست نداده قادر خواهد بود که مصونیت از اعتیاد را در خود تقویت کند.
پیشگیری در لغت :
جلوگیری از وقوع چیزی یا کاری و در اصطلاح هر رشته ای از علوم با موضوع آن ترکیب می شود.
پیشگیری سه مرحله دارد :
1- پیشگیری اولیه :سعی بر این است که بازدارنده ها اعم از ارشادات فرهنگی ،مذهبی ، اقدامات بهداشتی و اجرایی آنچنان صورت گیرد و موءثر افتند که مانع وقوع مرحله آشنایی انسان با مواد مخدر و اعتیاد آورشوند.

2-پیشگیری ثانویه : این مرحله بسیار مهم است و باید با شناخت نخستین مورد سوء مصرف بلافاصله اقدامات ارشادی و اجرایی آغازشود.به طوری که از وقوع سوء مصرف مکرر مرحله استفاده نابجای ماده زیان اور و اعتیادزا جلوگیری به عمل آید.
3-پیشگیری ثالث : این مرحله پس از معتاد شدن فرد مصداق پیدا می کند و در وهله اول جلو بعضی از آثار اعتیاد مانند زیاده طلبی را می گیرد و اگر به طورجدی و صحیح اجرا و تشدید شود به تدریج می تواند آثارمحرومیت را کاهش دهد و در صور ت استقرار باعث اعتیاد گردد .پیشگیری

ثالث از تمایل به ازدیاد مقدار استعمال مواد جلوگیری کرده آثار محرومیت را تحقیق می دهد و اگر به طوردقیق و صحیح انجام شود به تدریج احساس شدید و غیر قابل مقاومت را کاهش دهد.
شاخص های اصلی برای پیشگیری و مبارزه با اعتیاد:
1-شاخص های شخصی و فردی
2-نقش خانواده در مبارزه با اعتیاد
3-نقش آموزش و پرورش در پیشگیری و مبارزه با اعتیاد
4-نقش گروه همسالان و لزوم توجه والدین در این خصوص
5-رسانه های گروهی در مبارزه و پیشگیری از اعتیاد
6-نقش مذهب در مبارزه و پیشگیری از اعتیاد
7-راهکارهایی سیاسی و نظامی برای مبارزه با اعتیاد
مهمترین استراتژیهای پیشگیری از اعتیاد در جهان:
1-افزایش مهارتهای زندگی مانند : مهارت تصمیم گیری حل مساله ارتباطات اجتماعی
2-تقویت فعالیتهای جایگزین به جای مواد برای ارضای نیازهای روانی – اجتماعی نوجوانان و جوانان
3-افزایش اطلاعات و آگاهی افراد در مورد خطرات و مضرات مواد مخدر
4-ارتقای فرهنگی و مذهبی
5-مشاوره و مداخله حین بحران.در بحرانهای مختلف در طول زندگی

6-تقویت قوانین و مقررات مبارزه با مواد مخدر
برای انتخاب و به کارگیری مناسب استراتژیها دانستن نیازها و مشکلات و شایع ترین مواد مخدر وگروه سنی افراد در معرض خطر-موقعیت ها و محل های مصرف و... امکانات و منابع موجود را شناخت و براساس آن اصول فعالیتهای پیگیری را برنامه ریزی کرد و با توجه به تحقیقات انجام شده نمی توان یک روش واحد را به عنوان بهترین روش برای تمام افراد و گروهها در نظر گرفت چرا که عوامل متفاوتی در ایجاد اعتیاد موءثر است (ماهنامه تخصصی شفاف مهر87)
راهنمای درمان نوجوان و جوان معتاد:
هر چند هیچ کس قصد معتاد شدن را ندارد ولی در جامعه معتاد زیاد است و آمار معتادین روز به روز در حال افزایش است و هر فرد معتاد عده ای دیگر را آ لوده می کند وعوامل زیادی در معتاد شدن فرد دخالت دارند.اگر نوجوان وجوانی معتاد است باید در ترک آبرومندانه آن برآید و با

تلاش همه جانبه فرد-خانواده-جامعه موفقیت درمانی بالاتری داشته باشد.اولین راه درمان فرد معتاد این است که باید علتها شناخته شود که چرا و به چه علت او مبتلا به این حالت شده چون درمان باید ازهمان طریق وراهی باشد که درد آغازشده است بعد باید قبل ازوقوع این زمینه هاعلل وموجباتی پدید آورد که نوجوان وجوانان به چنین بلایی گرفتارنشوند و پس از اینکه به نوجوان

و جوان آگاهی داده شد که راه و رسم او خطاست و عاقبت ناگواری در انتظار دارد باید کوشید که بین او و مواد مخدرجدایی انداخت و از طریق برخی از مراقبت ها و داروها می توان او را تحت کنترل درآورد و سلامت از دست داده اش را به او بازگرداند.
افراد معالجه گرفرد معتاد در حین درمان و پس از درمان به نکات زیر توجه کنند:
1-ایجاد محیط سالم روانی و به دور از محیط دارای دغدغه و آشوب
2-خانه و زندگی را از درگیری ها و اظطرابات و نابسامانی ها دور نگه دارند.
3-زمینه را برای مطالعه و تحصیل علم جهت بیدارسازی او فراهم کنند.
4-موجبات فعالیت اصیل و سازنده را برای او فراهم آورند.
5-او را به نحوی سرگرم کنند و وسیله تفریح و استراحت او را فراهم سازند.
6-ریشه و موجبات و علل و عللی که باعث پیدایش این حالت است را در او خشک نماید.
7-قراردادن افراد با وجدان و دلسوز برای بیمار که دوست هم وظیفه دارد این مواد را تحت کنترل
و زیر نظر قرار دهد. (قائمی1361)
پیشگیری از بازگشت مجدد به اعتیاد در ایران:
یکی ازمسائل مهمی که همیشه در درمان اعتیاد مطرح بوده بازگشت اکثرمعتادین به

سمت مصرف مجدد مواد مخدربوده است در واقع اکثرمعتادین با همه انگیزه هایی که مواد را ترک می کنند پس از چند بار رهایی دچار لغزش می شوند و مواد را مصرف می کنند.بر اساس آمارحدود 75 درصد درمان شده پس ازحدود یک ماه و95درصد آنها درظرف شش ماه بازگشت پیدامی کنند.باید فرد معتاد را درمحاصره آرامی قرارداد که خطری متوجه اونشود.همچنین اعتماد به نفس به اوداد وروحیه او را تقویت کرد تا به هیچ قیمتی حاضر به بازگشت نشود.
اولین قدم وشرط لازم در پیشگیری از عود و روشن بودن هدف وقصد است.زمانی که هدف مشخص باشد درمانگر با هدفی که مددجو دارد نباید بر مددجو تحمیلی باشد به طوری که آزای عملش محدود باشد. هرچند که بعد از مدتی به صورت جبری مراقبتهای لازم اعمال گردید مددجویان می گویند که بهتر شده اما امکان بازگشت و استفاده از مواد مخدر بسیار بالاست به طوری که تصمیمات گرفته شده در شرایط مهمترین ناپایدار بوده و دوباره فرد به رفتارهای گذشته رجوع می کند.درمانگر باید هوسها و هیجانات دوران بهبود را در نظر گرفته وفرآیند درمان را تا زمانی که رفتار اعتیادطلبانه مددجو کاملا" تغییر نکرده اند دنبال نماید و در صورت تغییر رفتار در معتاد باید تشویق شود که رفتارهای جدید جایگزین رفتارهای گذشته شود تا اعتمادش برای درمان بالا رود. بنابراین چه موقعیتها و شرایطی باعث لغزش مددجویان می شود که در بار اول باید شناسایی این شرایط حکم موفقیت یا عدم موفقیت را دارد.پژوهشها نشان داده اند که تلفیق کمکهای سنتی ورایج درمانی و خود گوییهایی که قابل قبول برای فرد معتاد باشد می تواند به نسبت قابل توجهی از عود مجدد پیشگیری نماید وبا ایجاد مدتی و اعتماد بین معتاد ودرمانگر می توان فرآیند بازگشت را بازسازی نمود از آن به عنوان یک شیوه مقابله از بازگشت مجدد پیشگیری به عمل آورد.(تربیت-آذر78)
ارزشها ونگرشها :
نگرش دلایل منطقی بروز رفتارهای هر فرد می باشند.افرادی که نسبتا" به مواد مخدر نگرشها وباورهای مثبت دارند احتمال مصرف و اعتیادشان بیش از کسانی است که نگرشهای خنثی یا منفی دارند. نگرشها وارزشها که بر پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر موثرند عبارتند از :ارزشهای مذهبی- اولویت دادن به ارزشهای اجتماعی به جای ارزشهای شخصی وفردی- ارزش حس مسئولیت فردی- ارزش سلامت فردی- هر مصرفی که ممکن است منجر به اعتیاد شود-عادی نبودن مصرف مواد مخدر-استفاده از ارزش دادن نوجوانان به ظاهر خود-از طرف دیگران قابل اعتماد نبودن افراد معتاد.
برای این که ارزشها و نگرشهای مثبت را در نوجوانان تقویت کنیم باید مهارت زندگی را به آنان بیاموزیم. سازمان جهانی بهداشت در تعریف مهارت زندگی می گوید : مهارتهای زندگی به معنای توانایی سازگارانه و مثبت است. آن گونه که ما قادر به مقابله با الزامات ومقتضیات زندگی روزمره می کند. با توجه به این که رفتارهای نادرست فردی ومسائل اجتماعی حاصل تعادل عوامل محیطی اجتماعی و فردی است با این حال رفتار نهایی محصول و بر خاسته از فرد است. انسان اجتماعی به مهارتهای حرفه ای برای زندگی نیاز دارد و آموزش مهارتهای زندگی یعنی نحوه درست زیستن و گام برداشتن در زندگی. مهارتهای زندگی از عناصر متفاوتی تشکیل

شده است. مانند:مهارت وتوانایی تصمیم گیری- خودشناسی و آگاهی از نقاط ضعف وقوت- توانایی حل مساءله-توانایی مقابله با فشارهای روانی و درک احساس و هیجانات دیگران- مقابله بافشار گروه و سازگاری اجتماعی از مهمترین موارد مهارت زندگی است.فقدان این مهارتها باعث می شود که فرد در برابر فشارها دست به رفتارهای غیر موثر و ناسازگارانه بزند : روی آوردن به مواد مخدر- سیگار- مشروبات الکلی- رفتارهای خلافانه و خودکشی نمونه ای از آنها است. بدیهی است که هر چه این آموزش از سنین پایین تر آعاز شود ومتناسب با سطح تحول ذهنی و نیازهای مخاطب خود باشد اثربخشی آن بیشتر وبهتر خواهد بود. آموزش چنین مهارتهایی در کودک ونوجوان احساس کفایت توانایی موثر بودن غلبه کردن و توانایی برنامه ریزی رفتار هدفمند و متناسب با مشکل را به وجود می آورد. پژوهشهای متعدد نشان داده است که مهارتهای زندگی در زمینه های زیر اثر گذاشته است :

الف)افزایش سلامت روانی وجسمی
1- تقویت اعتماد به نفس و احترام به خود
2- مجهز بودن افراد به ابزار وروشی برای مقابله با فشارهای محیطی وروانی
3- کمک به نوجوانان در زمینه تقویت ارتباطات دوستانه
4- ارتقای سطح رفتارهای سالم ومفید اجتماعی
ب)پیشگیری از مشکلات روانی- رفتاری واجتماعی
1- مصرف سیگار و سوء مصرف مواد مخدر
2- اضطراب وافسردگی
3- آزار فیزیکی وجسمی در محیط مدرسه
4-تمایلات و افکار خودکشی
5-افت تحصیلی (ژرفای تربیت- آبان 85)

تاثیر اعتیاد پدر بر فرزندان :
خانواده کوچکترین واحد و پایه سلامت اجتماعی است وسلامت جامعه در گرو سلامت خانواده است. در خانواده هایی که یکی از والدین به ویژه پدر یا هر دو آنها در وابستگی به مواد مخدر یا خرید وفروش آن قرار دارند احتمال رفتارهای آسیب زا نسبت به فرزندان افزایش می یابد. از همان روزهای اول زندگی نقش تربیتی والدین آغاز می شود و به صورت رسیدگی به نیازهای اساسی – نحوه برقراری عاطفی وفراهم شرایط مناسب برای رشد و پرورش کودک از جمله عواملی هستند که می تواند سرنوشت کودک را پی ریزی کند. به عقیده بسیاری از مردم فقط مادر نقش تربیتی ندارد بلکه با توجه به تحقیقات انجام شده نقش پدر به عنوان الگوی مناسب در رشد روانی کودک موثر واقع شده و تواناییها ونیروهای درونی کودک را در مسیر سازنده ومثبت هدایت کند و از سوی دیگر اگر پدر از لحاظ اعتماد به نفس ورفتارهای اخلاقی در سطح پایین باشد و برای حل مشکلات زندگی از شیوه های نادرست وانحرافی مثل مصرف مواد مخدر استفاده کند الگوی نامناسبی برای کودک ونوجوان خود شده وغیر مستقیم به او می آموزد که مثل او عمل کند. پدر یک الگوی تربیتی برای فرزندان خود است ورفتارها وسخنان او روی اعضای خانواده اثر می گذارد واگر پدری مواد مخدر مصرف کند کودک و نوجوانی که در آن زندگی می کنند این باور را می ک

نند که استفاده از مواد مخدر کاری پسندیده است. بسیاری از پدرها در هنگام مصرف مواد مخدر سر حالی کاذب دارند که رابطه مثبتی بین مصرف مواد مخدر ومحبت پدر قرار دارد و از طرف دیگر از طریق مشاهده چگونگی مصرف دارو را یاد می گیرند و آنها را در حافظه خود ثبت می کنند و باعث می شوند که نوجوان حتی اگر شده به طور آزمایشی مواد مخدر را مصرف کند. و تحقیقات نشان می دهد که رابطه قوی بین مصرف مواد مخدر توسط پدر با بزهکاری و ا

عتیاد فرزندان وجود دارد. (ماهنامه سراب – اسفند 79)
تحقیقات نشان می دهد که بچه هایی که والدین معتاد دارند در مقایسه با همسالانشان از نظر گرایش به مصرف الکل – مواد مخدر- بزهکاری – افسردگی و ضعف عملکرد تحصیل بیشتر در خطر هستند. بنابراین ضرورت توجه به فرزندان اعتیاد وروشهای مناسب برای پیشگیری و حمایت از این قشر آسیب پذیر جامعه دارای اهمیت بیشتری می باشد. (ژرفای تربیت- آبان 81)
پژوهش انجام شده درزمینه تحقیق:
ازآنجاکه هرکارتحقیقی علمی باید درراستای تحقیقات ویافته های قبلی بوده وادامه دهنده وتکمیل کننده دست آوردهای محققان ودانشمندان دیگراست برای تحقیق این پروژه وآگاهی ازکیفیت تحقیقات انجام شده درمورد اعتیاد لازم دیده شدتا ازمنابعی که جنبه تحقیقاتی داشته باشدموردمطالعه قرارگیرد:
1-درتحقیقی که (حسینی) درمورد شناخت عوامل موثردراعتیاد دانش آموزان معتاداستان تهران انجام داده بودند که این تحقیق درسال77-76بین کلیه دانش آموزان معتادپسرودختردرزندان که به طریق نمونه انجام گرفته شده وپس ازجمع آوری اطلاعات وتجزیه وتحلیل نتایج زیربه عنوان مهمترین عوامل موثربودند:
-معاشرت بادوستان ناباب وتشویق آنان72/97%)ناکامی های روانی ناشی ازمشکلات اقتصادی(72/72%)
-عدم آگاهی ازخطرات موادمخدرودردسترس بودن هرمورد(18/68%)پرنبودن اوقات فراغت وضعف درسی ومردودیهای مکرر(90/65%)
-اعطای آزادیهای زیادازسوی والدین (63/61%)اشتباه درارزیابی قدرت اراده وساده پنداشتن ترک اعتیاد(63/63%)
-درک لذت وشادی پس ازمصرف (27/52%)وجودسایرعادتها مثل سیگار(81/56%)
-تصورغلط درموردرفع اضطراب ونگرانی بواسطه موادمخدرومشکلات عاطفی وروانی ناشی ازع

دم توجه ومحبت والدین هرکدام50%(مجله تربیت فروردین 84)
2- درتحقیق(فرجاد/بهروش/وجدی)درمورداعتیادازمعتادان بیمارستان ونک تهران بااستفاده ازپرسشنامه ومصاحبه سال1374انجام داده بودند که پس از تجزیه وتحلیل نتایج بشرح زیررابدست آورده بودند.
-اکثریت معتادان دراین نمونه برای درمان بطوراختیاری رجوع کرده اند ومعتاد به هروئین بوده سنشان کمتراز28سال میباشدواکثرشان بین سنین 25-20سالگی مصرف موادراشروع کرده اند.اکثری

ت بامصرف تریاک شروع کرده بودند بعدمصرف آنهابه هروئین تبدیل شده بود درزمان مراجعه به بیمارستان غالبشان 5سال ازمدت اعتیادشان می گذشت وبه علت خستگی ودلزدگی ازاعتیاد وموادمخدرمراجعه نموده اند66%تحصیلات ابتدایی ویاتاحدودی تحصیلات متوسطه داشتند.کارمندان/رانندگان /بیکاران/پیشه وران/صنعتگران وکارگران اکثریت گروه راتشکیل داده اند.16%بیکاران بودند غالبشان درنقاط جنوبی تهران سکونت داشتندواظهارکردند که علت ظاهری اعتیاداولیه وبرگشتشان به اعتیاددوستان ومعاشران آنها بودند.
3-بین 40تا53%آزمودنیها علاقه خودرادرسطح زیاد19تا37%ودرسطح کم 12تا28% اظهاربی علاقگی کرده اند.بنابراین به نظر می رسدبرای پاسخگویی به این نیاز ابرازشده پاسخ مناسبی باید ارائه گردد.
-دانش آموزان دوره راهنمایی ومتوسطه رامناسبترین دوره برای کسب آگاهی درموردموادمخدردانسته اند(46تا48%)لذابرنامه ریزی دراین مورد از اهمیت ویژه ای جهت اطلاع رسانی صحیح دارد.
- باتوجه به اهمیت منابع کسب اطلاعات برای دانش آموزان وفراگیر بودن صداوسیما بین 34تا75%دانش آموزان اطلاعاتشان راازاین رسانه فراگیر کسب نموده اند لذاصداوسیما جهت ارتقائ سطح بهداشت روان آموزشهای مناسب راپیش بینی نموده واطلاعات صحیح ودقیقی رادرارتباط باموادمخدر راارائه نمایدکه نقش خانواده ومدارس دراین رابطه کم است که باتوجه به اهمیت این نهادها باید ترابری درجهت افزایش نقش خانواده ها ومدارس اند بیشتر شود.
-دانش آموزان خانواده رابه عنوان مناسبترین جایگاه برای آموزش خطرات مواد مخدر می دانندومعلمان ومربیان وکتب درسی به ترتیب مقامهای بعدی را به خوداختصاص داده اند.لذا آشنایی خانواده ها باشیوه های فرزندپروری ومهارت آموزشی و...بایددردستورکارمناسبترین کار مسئولین زیربط ونهادهای اطلاع رسانی قرارگیردوازطرف دیگرمدارس وکتب درسی نیز دراین رابطه برنامه ریزی می شود.
4-درتحقیقی که توسط (شقاقی 1383)درمورد ویژگیهای شخصیتی معتادین به مواد مخ

در با افراد عادی درشهرستان قزوین که بصورت تصادفی ازبین معتادان شهر قزوین نمونه گیری کرده بود وپس ازتجزیه وتحلیل نتایج به شرح زیر بدست آورده بود:
-معتادین نسبت به افراد عادی ویژگیهای سلطه گری وپرخاشگری بیشتری دارند.

-افراد معتاددرمقایسه باگروههای عادی ازفرامن ضعیفتری برخورداربوده و سطحی /ناشکیبا/لاقید/کم اطمینان/بی اراده وغیرقابل اعتمادتر هستند.
-معتادین نیبت به گروههای عادی وابسته/ناپخته/خیال پرداز دارای صفات ملایم زنانگی حساس ودارای رغبتهای زیبایی شناختی وسطحی وتاحدودی درونگرهستند.
-معتادین درمقایسه با افرادعادی به شدت احساس وظیفه کرده ازخودانتظار بالایی داشته احساس نگرانی اضطراب واحساس گناه درآنها بیشتر میباشد. همچنین این افراد ازاعتمادبه نفس پایینتر عدم مسئولیت پذیری برخوردارند(ژرفای تربیت-آذر81)
5- درتحقیقی که (موسی نژاد)درخصوص بررسی عوامل موثربرگرایش جوانان ونوجوانان زندان اصفهان به موادمخدرسال78ازپسران نوجوان وجوان درزندان اصفهان که بصورت نمونه گیری سیستماتیک بااستفاده از پرسشنامه ومصاحبه اطلاعاتی راجمع آوری کرده پس ازتجزیه وتحلیل نتایج زیر بدست آورده بود:
-براساس داده های بدست آمده 42%ازپاسخگویان (69نفر)درگروه سنی 19-14سال و58%(95نفر)درگروه سنی 24-20سال قرارداشتند4/13% پاسخگویان بی سواد6/86%باسواد بوده اند از144نفرباسواددارای تحصیلات ابتدایی 50%دارای تحصیلات راهنمایی 18%دارای تحصیلات متوسطه و3%دارای بالاترازمتوسطه بوده اند.4/38%ازپاسخگویان به دلیل خریدوفروش مواد 36%به دلیل خریدوفروش مواد5/8%به دلیل سرقت مواد و17%به دلیل حمل مواد دستگیر شده اند.8/59%ازپاسخگویان دررابطه با تریاک 3/29%دررابطه با هروئین 5/8%دررابطه باحشیش دستگیر شده اند بقیه 4/2%به سوال مربوط جواب ندادند.
براساس پاسخهای بدست آمده 75%ازوالدین پاسخگویان دارای زندگی مشترک بوده اند و23%ازآنها بصورت جاازهم زندگی کرده اند.پدران 2/98%ازپاسخگویان بیسوادو8/1%باسوادبوده انددرمقابل 56%ازمادران پاسخگویان باسوادو44%ازآنهابیسواد بوده اند(ماهنامه سراب-1387)
6- درتحقیقی که انستیو روانپزشکی تهران سال1379)درخصوص بررسی عوامل علل اعتیاد درایران انجام داده بود نتایج زیررابدست آورده بود: