بخشی از مقاله
چکیده
سلامتی مستلزم ارتقای سبک زندگی است همچنین اهمیت سبک زندگی بیشتر از آن جهت است که روی کیفیت سبک زندگی و پیشگیری از بیمارها موثر باشد. از طرفی برای حفظ و ارتقای سلامتی، تصحیح و بهبود سبک زندگی ضروری است هدف مقاله حاضر بررسی رابطه بین سبک زندگی و سلامت روان است. مطالعه حاضر، پژوهشی مقطعی و کاربردی است که با روش پیمایش میان شهروندان شهر نجف آباد در سال 1395 انجام گرفته است.
همچنین 240 نفر از شهروندان شهر نجف آباد به عنوان نمونه، مورد مطالعه قرار گرفتند. دادهها با استفاده از ابزار پرسشنامه جمعآوری شده و به کمک نرمافزارهای SPSS و لیزرل مورد تحلیل قرارگرفته است یافتههای تحقیق بیانگر این است که تفاوت معنی داری بین میزان سبک زندگی زنان و مردان، افراد مجرد و متأهل و همچنین افراد شاغل و غیر شاغل وجود ندارد. از طرفی بین میزان سبک زندگی با ابعاد مختلف سلامت روان رابطه مستقیم و معنی داری وجود دارد به عبارت دیگر با افزایش میزان سبک زندگی، میزان سلامت روان افزایش پیدا میکند.نتایج این تحقیق همسو با نظریات اندیشمندانی همچون بورلا، راس و میروسکی است.
.1 مقدمه و بیان مسئله
سبک زندگی یکی از مفاهیمی است که در نیمه دوم قرن بیستم مورد توجه جدی و اقبال جامعهشناسان قرار گرفت. با طرح مباحث مربوط به مدرنیته، هویت، مصرف و انگیزههای مصرفکنندگان از سوی جامعهشناسان بستر مناسبی جهت رشد مطالعات و تحقیقات تجربی در این زمینه فراهم شد. بررسی پیشینههای تجربی در زمینه سبک زندگی در ایران نشان میدهد که سابقه پژوهش در این زمینه به کمتر از بیست سال میرسد البته از سال 1380 تاکنون اقبال محققان به سوی این موضوع بیشتر شده است. به گفته فاضلی - 1382 - گستردگی ابعاد و پیچیدگی موضوع موجب شده است که مرزهای محدود کننده این موضوع لغزنده و مبهم باشد و لذا برداشتهای متفاوتی از این موضوع و قلمرو آن به وجود آید که در بررسیها قابل مشاهده است.
جنسن - 2007 - 1 معتقد است که بیشتر اوقات این مفهوم بدون آنکه به طور دقیق معنای روش زندگی را بدهد، مورد استفاده قرار میگیرد و در ادبیات این واژه، به روشهای مختلف تعریف شده و اینکه در چهار سطح جهانی، ملی، منطقهای و فردی قابل اندازه گیری است. فرهنگ علوم اجتماعی سبک زندگی را به نوع زندگی یا نوع معیشت ترجمه کرده که منظور چگونگی جریان حیات و شیوه زندگی انسانها به صورت فردی و گروهی است و چگونگی استفاده از درآمد، طول زمان کار، شیوه لباس پوشیدن، تغذیه، نحوه آرایش، محل سکونت، رفتارهای دینی و فرهنگی و... را شامل میشود.
سبک زندگی را مجموعهای نسبتاً منسجم از همه رفتارها و فعالیتهای یک فرد معین در جریان زندگی روزمره خود میداند که مستلزم مجموعهای از عادتها و جهت گیریهاست و بر همین اساس از نوعی وحدت برخوردار است. از طرفی بوردیو سبک زندگی را نتیجه قابل رؤیتی از ابراز عادت میداند از نظر او همه چیزهایی که انسان را احاطه کرده است مثل مسکن، اسباب و اثاثیه، کتابها، سیگارها، عطرها، لباسها و غیره بخشی از سبک زندگی او میباشند . - Palumets,1988 - از طرفی موضوع سلامت و بیماری قدمتی به اندازه تاریخ انسان دارد. سازمان بهداشت جهانی، سلامت را به صورت بهزیستی کامل فیزیکی، روانی، اجتماعی تعریف میکند نهصرفاً فقدان بیماری و ناراحتی . - WHO,2007: 7 - سلامت روانی2 از موضوعاتی است که در سالهای اخیر مورد توجه اندیشمندان علوم اجتماعی قرار گرفته است.
سلامت روان را، حالتی از سلامتی میداند که در آن فرد تواناییهای خود را می شناسد، می تواند با فشارهای طبیعی زندگی مقابله کند، برای جامعه مثمر ثمر باشد و قادر به تصمیمگیری و مشارکت جمعی باشد. لهسایی زاده و مرادی سلامت روان را از استعداد روانی برای هماهنگی، خوشایند و موثر کار کردن، انعطاف پذیر در موقعیت های دشوار و داشتن توانایی برای بازیابی تعادل خود تعریف کرده اند - لهسایی زاده و مردادی، . - 170 :1386 بنابراین می توان گفت سلامت روان عبارت است از: بالاترین میزان امکانِ سازش و سازگاری فرد با جهان پیرامونش که سبب شادی فرد و اطرافیانش می گردد.
مشکلاتی چون فقر، شکست در تحصیلات، زندگی در محیط فیزیکی نامناسب، سطح بالای عدم امنیت در جامعه - مثل خشونت، تصادفات - و مسایلی چون حوادث منفی زندگی از جمله جدایی از والدین، از دست دادن کار یا مهاجرت اجباری که از عوامل اجتماعی هستند، تأثیرات زیادی بر سلامت روانی افراد دارند - هارپهم3، . - 1-4 : 2004 با توجه به مباحث مطرح شده. بنا بر آنچه گفته شد نوعی تأثیر متقابل میان سبک زندگی و سلامت روان وجود دارد به گونهای که هر گاه مفهوم سبک زندگی را به کار میبریم مفاهیمی چون مصرف فرهنگی، وضعیت اقتصادی- اجتماعی، مصرف گرایی، مدیریت بدن - آرایش کردن - و مدگرایی به دنبال آن مطرح می شوند که وجود این ویژگی ها در افراد نشانگر وجود سلامت روانی می باشد. تحقیق حاضر درصدد است به بررسی رابطه میزان سبک زندگی با میزان سلامت روان در بین شهروندان شهر نجف آباد میباشد.
.2 ادبیات تحقیق
ارتقاء بهداشت و تأمین سلامت افراد جامعه از ارکان مهم پیشرفت جوامع میباشد. شواهد موجود نشان میدهد که بین سبک زندگی و سلامت عمومی همبستگی وجود دارد. یکی از مفاهیم بسیار مهمی که جامعه شناسان معاصر برای کمیت و کیفیت روابط اجتماعی در جامعه از آن استفاده کردهاند و از مفاهیمی است که در سالهای اخیر در مباحث توسعه بسیار مطرح شده است، سبک زندگی و نقش آن در سلامت روان افراد در سطوح مختلف است.
از آنجایی که هیچ نظریه ای که بتواند به طور جامع رابطه بین سبک زندگی و سلامت روان را تبیین کند وجود ندارد، در این تحقیق از ترکیب نظریات اندیشمندان به عنوان پشتوانه تئوریک تحقیق استفاده شده است - فیدرستون،1991 به نقل از شهابی، . - 1386 بدن، لباس، نحوه صحبت کردن، فعالیتهای فراغتی، ترجیحات خوراکی و نوشیدنی، خانه، اتومبیل، انتخاب مقصد گذران تعطیلات و نظایر اینها را شاخصهای فردیت ذائقه و سبک مورد علاقه مصرف کننده میدانست.
گیدنز - 1383 - انسان را به عنوان عامل در شکل گیری هویتش موثر میداند و معتقد است که انسان تحت فشار ساختار اجتماعی سبک زندگی را بیشتر تقلید میکند. به نظر او در دنیای متجدد کنونی، همه ما نه فقط از سبک های زندگی پیروی میکنیم بلکه به تعبیر دیگر ناچار به این پیروی هستیم. در حقیقت ما انتخاب دیگری به جز گزینش نداریم. به نظر وی هرچه وضع و حال جامعه و محیطی که فرد در آن به سر میبرد بیشتر به دنیای مابعد سنتی تعلق داشته باشد، سبک زندگی او نیز بیشتر با هسته واقعی هویت شخصیاش، و ساخت و همچنین با تجدید ساخت آن سروکار خواهد داشت. البته منظور گیدنز از کثرت انتخاب که در همه انتخابها بر روی همه افراد باز است. بوردیو در باره شکل گیری سبکهای زندگی نظریهای منسجم ارایه داده است.
مطابق مدلی که او ارایه کرده است شرایط عینی زندگی و موقعیت فرد در ساختار اجتماعی به تولید منش خاص منجر میشود و منش دو دسته نظام است. نظامی برای طبقه بندی اعمال
و نظامی برای ادراکات و شناختها - قریحه ها - . نتیجه نهایی تعامل این دو نظام سبک زندگی است. سبک زندگی همان اعمال و کارهایی است که به شیوهای خاص طبقه بندی شده و حاصل ادراکات خاص هستند. همچنین سبک زندگی تجسم یافته ترجیحات افراد است که به صورت عمل در آمده و قابل مشاهده هستند. الگویی غیر تصادفی که ماهیت طبقاتی دارد.
او با نشان دادن اینکه سبک های زندگی محصول منش ها و خود منش ها نیز تابعی از انواع تجربه ها و از جمله تجربه آموزش رسمی هستند و با بیان این نکته که الگوهای مصرف اصلیترین بروز سبکهای زندگیاند، ارتباط میان آموزش رسمی در ساختار سرمایه داری و باز تولید آن را تحلیل کرد. عمدهترین میراث اندیشه بوردیو برای جامعه شناسی مصرف و تحلیل سبکهای زندگی، تحلیل ترکیب انواع سرمایه برای تبیین الگوهای مصرف، بررسی فرضیه تمایز یافتن طبقات از طریق الگوهای مصرف و مبنای طبقاتی قرایح و مصرف فرهنگی است - فاضلی، . - 1382 بین بهداشت و سلامت روانی فرد، و شخصیت فرد رابطه ی بسیار محکمی وجود دارد، سلامت روانی و سلامت بدنی لازم و ملزوم یکدیگرند. در بعضی از نظریه های شخصیت مسئله سلامت روان را با عنوان شخصیت سالم مورد بحث و بررسی قرار داده اند و ویژگی های افراد سالم و ملاک های سلامت روان را مشخص کرده اند.
