بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف رابطه سکوت سازمانی و ارتباطات اثربخش تدوین شده است. این پژوهش از لحاظ هدف، کاربردی و از نظر نوع روش تحقیق، توصیفی و از نوع پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق، کلیه کارکنان اداره آموزش و پرورش کاشان به تعداد 117 نفر می باشد. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 84 نفر تعیین گردید. جهت نمونه گیری از روش نمونه گیری تصادفی استفاده شد.
برای جمع آوری داده های مربوط به مبانی نظری و استخراج شاخص های اولیه از منابع کتابخانهای و اینترنتی و جهت گردآوری اطلاعات و داده های مورد نیاز به منظور بررسی فرضیه ها از پرسشنامه استاندارد بهره گرفته شده است. جهت تایید روایی پرسشنامه از روش محتوایی و به منظور تایید پایایی از آزمون آلفای کرونباخ استفاده شده که میزان آن برای سکوت سازمانی 0/866 ، ارتباط اثربخش 0/946 است. برای بررسی فرضیه ها از آزمون همبستگی پیرسون استفاده شده است. یافته های پژوهش نشان می دهند که سکوت سازمانی و ابعاد آن، با ارتباطات اثربخش رابطه معناداری دارد.
مقدمه
موفقیت و شکست هر سازمان، وابسته به منابع انسانی در ارتباط با آن است. نیروی انسانی که به دنبال کسب اطلاعات بوده و با توسعه یادگیری سازمانی، در مدیریت سازمان مشارکت فعال داشته باشد اما شرط لازم برای مشارکت کارکنان، آن است که مدیران عالی، به تسهیم اطلاعات باور داشته و زمینه بروز آن را فراهم کنند که به این حالت، آوای سازمانی گویند و بی توجهی به نظر کارکنان منجر به خودداری آنها از مشارکت در فرایند مدیریت سازمان شده که به سکوت سازمانی تعبیر می شود. یکی از چالشهای اساسی سازمانهای معاصر در عصر اطلاعات و ارتباطات با افزایش شتابان دانش جهانی، چالش منابع انسانی توانمند وخلاق است.
علیرغم اهمیت توانمندسازی کارکنان و استفاده از ظرفیت های پیدا و پنهان آنها، اما نتایج پژوهشها، حاکی از نارضایتی کارکنان به دلیل حمایت نکردن مدیران عالی سازمان از رشد و نقش آفرینی آنها در مدیریت سازمان است که سبب سرخوردگی های شغلی و گوشه گیری در سازمان خواهد شد، این امر به نوبه خود منجر به پدیده هایی مثل سکوت سازمانی می گردد. سکوت سازمانی، پدیده ای است که طی آن، کارکنان از اظهارنظر و بیان ایده و اطلاعات مربوط به موضوع ها و مسائل سازمانی،عمداً خودداری کرده و بی تفاوت از کنار مشکلات عبور می کنند و زمانی که کارکنان به عنوان سرمایه استراتژیک سازمان، سکوت می کنند، خطر بزرگی است که مدیران نباید نسبت به آن بی توجه باشند.
بیان مسئله
در بین عوامل موثر در سازمان، بیشترین تلاش، صرف مدیریت منابع انسانی می شود، زیرا مدیریت کارمند نیازمند استفاده از مهارتهای فکری و احساسی است تا تضمین بهره وری در سایر عوامل باشد. - راج هانز،1. - 2012 یکی از مشکلات عمده ای که سازمان ها و به خصوص بخش های منابع انسانی با آن درگیر هستند، علاقه نداشتن کارکنان برای مشارکت در مباحث سازمانی است که هرچه تعداد کارکنان ساکت در سازمان بیشتر باشند، انتظار می رود زمینه خلاقیت، نوآوری و بهرهوریِ سازمان کاهش یابد - شیرانی، . - 1383 برینسفیلد و همکارانش 2 - 2009 - سکوت را خودداری افراد از بیان ایده ها، اطلاعات و نگرانی ها تعریف می کنند که از سطح فردی آغاز می شود و ممکن است اعضای تیم و سازمان را تحت تأثیر قرار دهد.
در دنیای امروز، یادگیری سازمانی، سرمایه ای برای ماندگاری در محیط رقابتی است و در این بین، نظام آموزشی، نقش مهمی را ایفا می کند زیرا مرکز پرورش نیروی انسانی آینده است و از اینرو، ساختار، اندازه و کارایی نظام آموزشی در کانون توجه قرار دارد. فرهنگیان، انگیزه کافی برای مشارکت و بیان نظر خود در تصمیم گیریهای سازمانی دارند که اگر مورد بی توجهی قرار بگیرد، موجب بی انگیزگی شده و منجر به سکوت سازمانی می شود.
آموزش و پرورش به لحاظ تعداد بخش نامه ها و دستورالعملها، از دسته سازمانهایی محسوب می شود که تمرکز و رسمیت زیادی دارد که خود موانعی را بر سر راه ارتباطات اثربخش ایجاد می کند. پژوهشهایی بر وجود رابطه منفی بین پیچیدگی و ارتباطات سازمانی تاکید کرده است - جوهچ، . - 1997 داین، انگ و بوترو - 2003 - سکوت را به سه نوع سکوت نوع دوستانه، سکوت تدافعی و سکوت مطیع دسته بندی کرده اند. سکوت نوع دوستانه یعنی خودداری از بیان ایده ها، اطلاعات یا دیدگاه های مربوط به کار، با هدف سودبردن دیگر افراد سازمان، براساس انگیزه های نوع دوستی، تشریک مساعی و همکاری. سکوت تدافعی، که انگیزه این نوع سکوت، احساس ترس در فرد از گزارش اطلاعات است.
در واقع گاهی ممکن است افراد به دلیل محافظت از موقعیت و جایگاه خود - انگیزه خودحفاظتی - از بیان ایده ها، اطلاعات یا دیدگاه هایشان خودداری کنند. سکوت مطیع، کارکنان گمان می کنند که افکار آنان برای مدیران ارشد ارزشی ندارد، بنابراین از بیان ایده هایشان خودداری می کنند. - پودساکوف، مک کنزی، پاین و باکراچ ،.1 - 2000در این زمینه ارتباطات، کلید موفقیت سازمان است. کارمندی که سکوت می کند، از برقراری ارتباطات نامناسب رنج می برد، در نتیجه عملکرد کلی سازمان آسیب می بیند.
تجربه نشان داده است آزادی در برقراری ارتباطات با مدیران و همکاران، سبب می شود افراد اطلاعات، ایده ها و پیشنهادهای خود را به اشتراک بگذارند و این کار در نهایت به افزایش مشارکت، حس وحدت و تعلق در سازمان منجر می شود و بی میلی برای صحبت کردن و ارائه بازخورد، براعتماد و انگیزه کارکنان تأثیر منفی می گذارد - واکولا و بورادوس،2 - 2005 و ارتباط مؤثر یکی ازعوامل کلیدی در موفقیت مدیران به شمار می رود که نه تنها زمینه توسعه سازمان را فراهم می کند، بلکه تداوم زندگی در هر سازمانی به آن وابسته است.
ارتباط، فرایند تبادل اطلاعات و درک مشترک از فردی به فرد دیگر است - لاننبرگ، 2010و .3 - 2012 ارتباط مؤثر، فرایندی دوطرفه است و زمانی رخ می دهد که دریافت کننده پیام، آن را همان گونه تفسیر کند که مدنظر فرستنده بوده است - آکور وآدنسی ، .4 - 2013 رابینز استفاده از مجراهای ارتباطی چندگانه، ساده سازی،گوش دادن فعال، کنترل هیجان، استفاده از بازخورد و استفاده از شبکه ارتباطات غیررسمی را به عنوان مولفه های ارتباطات اثربخش در نظر گرفته است. - رابینز، 5 - 2005 که در این پژوهش نیز، مورد استفاده قرار می گیرد. از آنجا که سکوت سازمانی، در ارتباط با محدودکردن اثربخشی تصمیم گیری های سازمانی و فرایندهای تغییر است، لذا مشکلی که هم اکنون گریبانگیر آموزش و پرورش شده، آن است که با اظهارنظر کم کارکنان مواجه است و در چنین شرایطی است که کیفیت تصمیم گیری و انجام تغییر، کاهش پیدا می کند.
همچنین سکوت سازمانی مانع از کسب بازخورد منفی شده که در ممانعت از تغییرات و توسعه سازمانی مؤثر است، از اینرو آموزش و پرورش توانایی بررسی و تصحیح خطا در زمان مناسب را ندارد و در نتیجه بدون بازخوردهای منفی، خطاها بیشتر و حتی شدیدتر می شوند، زیرا فعالیت های اصلاحی در زمان مناسب انجام نمی گیرند پس می توان گفت موضوع سکوت سازمانی و یافتن راه های رفع آن در آموزش و پرورش از اهمیت شایانی برخوردار بوده و توجه جدی مدیران را می طلبد تا آوای سازمانی و تفکر نقاد توسعه پیدا کند. هدف اصلی تحقیق، شناخت رابطه بین سکوت سازمانی و مولفه های آن با ارتباطات اثربخش در بین کارکنان اداره آموزش و پرورش کاشان می باشد. بنابراین، این تحقیق برای آزمون فرضیه های روابط بین سکوت سازمانی و ارتباطات اثربخش ، طراحی گردیده است.
