بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر به دنبال بررسی رابطه کارآمدي با سرسختی روان شناختی و عزت نفس معلمان زن دانش آموزان استثنایی شهر تهران بود. جامعه آماري کلیه معلمان زن شاغل در مدارس استثنایی شهر تهران بودند. حجم نمونه شامل 100 نفر که به صورت تصادفی انتخاب شدند و به پرسشنامه عزت نفس روزنبرگ، سرسختی روان شناختی و خودکارآمدي معلمان پاسخ دادند. براي تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی وآمار استنباطی - همبستگی پیرسون - استفاده گردید. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که، بین رضایت کارآمدي با سرسختی روان شناختی با مقدار 0/448چ ط در سطح α=./01 رابطه معنادار است و این رابطه به طور مثبت می باشد و بین خودکارآمدي با عزت نفس با مقدار 0/407چطدر سطح α=./01 رابطه معنادار است و این رابطه به طور مثبت می باشد.نتایج حاصل بیانگر این مطلب است که کارآمدي و احساس توانمندي در معلمان باعث بهبود عزت نفس و بهبود شرایط زندگی و موقعیت شغلی می شود. همچنین معلمانی که کارآمدي بالایی دارند ، آنها در مواجهه با رویدادهاي استرس زاي مسائل آموزشی دانش آموزان و سایر مناسبات زندگی عملکرد بهتري داشته و متعهدتر و با تسلط بیشتر تغییرات محیط را کنترل و هدف هاي خود را پیگیري می کنند.
کلمات کلیدي: کارآمدي، سرسختی روان شناختی، عزت نفس.
مقدمه
خودکارآمدي از متغیر هاي کلیدي در نظریه هاي شناختی- اجتماعی بندورا است. خودکارآمدي احساسی پایدارو روشن از لیاقت و قابلیت فرد براي کنار آمدن موثر با بسیاري از موقعیت هاي تنش زا است - بندورا، . - 2004 خودکارآمدي به احساس عزت نفس و ارزش خود، احساس کفایت و کارایی در برخورد با زندگی اطلاق می شود. - کریس1، . - 1978 خودکارآمدي اطمینان به توانایی خود در کنترل افکار، احساسات و فعالیت ها است و بنابراین روي پیامد اعمال موثر است. انتظارات خودکارآمدي براي عملکرد واقعی افراد، هیجانات، انتخاب رفتار و سرانجام میزان تلاش و کوشش که صرف یک فعالیت می شود، موثر است - ماداکس2، - 2002 همچنین خودکارآمدي مشخص می کند که افراد چگونه موانع را بررسی می کنند. افرادي که خودکارآمدي پایینی دارند به آسانی در رو به رو شدن با مشکلات متقاعد می شوند رفتارشان بی فایده است و سریعا دست از تلاش بر می دارند.
در حالی که افرادي خودکارآمدي بالایی دارند، موانع را به وسیله بهبود و اصلاح مهارت هاي خود از سر راه بر می دارند و عدم اطمینان کمتري را تجربه می کنند. - شوارزر3، . - 2000سرسختی، مجموعه اي از ویژگی هاي شخصیتی است که به منزله منبع مقاومت در مواجهه با رویداد هاي استرس زاي زندگی عمل می کند. این متغیر شخصیتی از سه مولفه وتبسته به هم شامل تعهد، کنترل و مبارزه طلبی تشکیل شده است. افراد سرسخت نسبت به آنچه انجام می دهند متعهدتر و خود را وقف هدف می کنند. - تعهد - آنها همچنین احساس می کنند که اوضاع مسلط و خودشان تعیین کننده اند - کنترل - و تغییرات زندگی را چالش ها و فرصت هایی براي رشد و پیشرفت و نه محدودیت و تهدید می دانند - مبارزه طلبی - - کوباسا، . - 1994 از آنجا که مشخصه اصلی افراد سرسخت مقاومت بیشتر در برابر فشار هاي زندگی است، ارتباط بین سرسختی روان شناختی و شیوه هاي مقابله با استرس مورد انتظار است. سولومون و نریا - . - 2004
مدي وخوشابا - - 2005 نشان دادند که هر چه افراد سرسخت تر باشند شرایط استرس زا را کمتر تهدید کننده ارزیابی می کنند و از مهارت هاي مقابله اي موثر بهره می برند و افراد سرسخت در مقایسه با کسانی که سرسختی کمتري نسبت به آنها دارند شرایط استرس زا را کمتر تهدید کننده و بیشتر قابل کنترل ارزیابی می کنند از مهارت هاي مقابله موثر تر استفاده می نمایند و مدیریت بهتري در شرایط فشارزا دارند و با تمرکز شناختی بالایی عمل می نمایند.عزت نفس عبارت است از آنچه که ما در مورد خودمان فکر می کنیم. ویژگی هایی از خودمان که با دیگران مقایسه می کنیم و همچنین توانایی مان براي رسیدن به نتیجه اي قابل قبول در مورد مسائلی که مهم می دانیم - یوسف زاده، . - 1391 عزت نفس یکی از خصوصیات مهم هر فرد را شکل می دهد و در بهداشت روانی وي تاثیر می گذارد.
عزت نفس روي سایر جنبه هاي شخصی انسان نیز اثر می گذارد و کمبود یا فقدان آن باعث عدم رشد سایر جنبه هاي شخصیت و یا ناموزونی آنها خواهد شد و حتی ممکن است پایه گذار بیماري هاي روانی گوناگونی مانند افسردگی، کم رویی و پرخاشگري شود. بنابراین در عزت نفس خود سنجی در محوریت امر قرار دارد. کسانی که از رسیدن به اهداف خویش باز می مانند یا در خودشان خصوصیات منفی می بینند و خودشان را غیر جذاب می دانند در مقایسه با انسان هاي موفق و جذاب، عزت نفس کمتري دارند. - اکبري شایه، . - 1391 بر اساس پژوهش کرولی، هایسلیپ و هابی - - 2003 سخت رویی یا راهبرد هاي سازگاري و رضایت از زندگی ارتباط معناداري دارد. نیري و ایوبی - 2011 - نشان داده اند که نمره سرسختی روان شناختی با سلامت روان ارتباط معنا داري دارد .همچنین کاپرا واستکا - - 2005 نیز نشان داد که احساس کنترل داشتن بر وقایع و خودکارآمدي بالا، موجب بالا رفتن سطح بهزیستی روانی و رضایت از زندگی می شود. با توجه به آنچه گفته شد دراین پژوهش به دنبال پی بردن به این مساله بودیم که چه رابطه بین کارآمدي با سرسختی روان شناختی و عزت نفس در معلمان استثنایی وجود دارد؟
روش شناسی
با توجه به عنوان پژوهش که به دنبال بررسی رابطه عزت نفس با سرسختی و افسردگی است از روش زمینهیابی استفاده شده است. تحقیق زمینهیابی به منظور کشف دادهها یا اطلاعاتی به کار برده میشود. در این پژوهش از روش همبستگی پیرسون وبراي انجام پژوهش استفاده شده است. جامعه پژوهش حاضر کلیه معلمان زن شاغل در مدارس استثنایی - کم توان ذهنی - سال تحصیلی – 97 96 که از میان آنها تعداد 100نفر به روش نمونه گیري تصادفی انتخاب شدند و به تکمیل پرسشنامه ها اقدام نمودندحجهت جمع آوري اطلاعات لازم درباره عزت نفس از مقیاس مقیاس عزت نفس روزنبرگ مقیاس عزت نفس روزنبرگ - 1965 - 1، عزت نفس کلی و ارزش شخصی را اندازه میگیرد. این مقیاس شامل 10 عبارت کلی است که میزان رضایت از زندگی و داشتن احساس خوب در مورد خود را میسنجد - صلصالی و سیلورستون 2، . - 2003
براي اجراي این آزمون، مقیاس به آزمودنی داده شده و از وي خواسته میشود پس از خواندن جملات، موافقت یا مخالفت خود را با آن جملات از طریق انتخاب گزینه »موافقم« یا »مخالفم« ابراز کند.روزنبرگ باز پدیدآوري مقیاس را 0/9 و مقیاسپذیري آن را 0/7 گزارش کرده است - صلصالی و سیلورستون، . - 2003 ضرایب آلفاي کرونباخ براي این مقیاس در نوبت اول 0/87 براي مردان و 0/86 براي زنان و در نوبت دوم، 0/88 براي مردان و 0/87 براي زنان محاسبه شده است - ماکیکانگاس و همکاران، . - 2004 همبستگی آزمون مجدد در دامنه 0/82 – 0/88 و ضریب همسانی درونی یا آلفاي کرونباخ در دامنه 0/77 – 0/88 قرار دارد - نیوتن و همکاران، 1999، به نقل از علیزاده، . - 1382 این مقیاس از روایی داخلی رضایتبخشی - 0/77 - برخوردار است. همچنین همبستگی بالایی با پرسشنامه ملی نیویورك و گاتمن در سنجش عزت نفس دارد، لذا روایی محتوایی آن نیز مورد تأیید است - روزنبرگ، 1989 به نقل از علیزاده، . - 1382 براي تعیین اعتبار علمی ابزار از روش روایی محتوایی استفاده شده است.
اعتبار این مقیاس به روش دو نیمه کردن، بین دو نسخه فارسی و انگلیسی با فرمول - اسپیرمن – براون - توسط وحدت نیا - 1384 - برآورد شده است - - 0/73 که از نظر آماري معنیدار بوده و از نظر اجرا مشکل خاصی وجود نداشته استضمناً. اعتبار نسخه فارسی با روش بازآزمایی، به فاصله ده روز نیز توسط وحدت نیا - 1384 - محاسبه شده و ضریب همبستگی 0/74 به دست آمده است. براي ارزیابی خودکارآمدي از پرسشنامه خودکارآمدي معلمان استفاده شده است. در پژوهش حسین چاري و همکاران - 1389 - جهت بررسی روایی سازه مقیاس مذکور، از روش تحلیل عاملی اکتشافی - چرخش واریماکس - بهره گرفته شد و نتایج حاکی از مورد تایید قرار گرفتن روایی سازه این مقیاس بود. به منظور محاسبه پایایی آن از روش ضریب آلفاي کرونباخ استفاده گردید که مقدار آن براي این پرسشنامه 0/83 بدست امد. در پژوهش امین پور و زارع - 1393 - آزمون سرسختی بر روي 484 آزمودنی در استان آذربایجان غربی اجرا شد. داده ها به وسیله برنامه کامپیوتري نذ ححبح مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. اعتبار به دست آمده براي کل آزمون با روش آلفاي کرونباخ 0/91 به دست آمد. با توجه به اعتبار و روایی مناسب این آزمون و داشتن نرم مقوله اي و درصدي و مدت زمان کم برایاجراي آن می توان گفت که آزمون مناسبی براي سنجش سرسختی در بین افراد داراي تحصیلات دانشگاهی و غیر دانشگاهی است.
